Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Çandarlılar (Çandarlı ailesi), yetiştirdikleri dört büyük sadrazam ile Osmanlı Devleti'nin Kuruluş Döneminde gerek askeri ve gerek idari ve siyasi alanda teşkilatlandırılmasında birinci derecede rol oynayarak büyük emekleri geçmiş, İstanbul'un fethi öncesindeki yaklaşık yüz yılın isimleriyle birlikte anılmasına yol açmış bir ailedir. 15. yüzyıl sonlarında ailenin bir diğer ferdi de kısa bir süre için sadrazamlık yapmıştır. Ailenin kökeni Ankara'nın Nallıhan ilçesinin Cendere köyüne uzanmaktadır.[]
Genel bakış
Çandarlı sadrazamları görev süreleri
| İsim | Dönem | Sultan(lar) |
|---|---|---|
| Çandarlı Kara Halil Hayreddin Paşa | 1364–1387 | I. Murat |
| Çandarlı Ali Paşa | 1387–1406 | I. Murat – I. Bayezid – (Fetret Devri) |
| Çandarlı Birinci İbrahim Paşa | 1421–1429 | II. Murat |
| Çandarlı Halil Paşa | 1439–1453 | II. Murat – II. Mehmet |
| Çandarlı İkinci İbrahim Paşa | 1498–1499 | II. Bayezid |
Ailede öne çıkan isimler
Çandarlı Kara Halil Hayrettin Paşa
Bu aileden ilk tanınan şahsiyet, ilmiye sınıfından yetişmiş olan kadılığı ve kazaskerliği zamanında Çandarlı Kara Halil Efendi, vezirliği döneminde de Çandarlı Kara Halil Hayrettin Paşa ismiyle anılan devlet adamıdır. Babasının adının Ali olduğunu tesislerinin kitabelerinde görmekteyiz.
Kara Halil Efendi 14. yüzyılda Anadolu'da yer yer geniş teşkilata sahip olan Ahilerden olup, aynı zamanda da, Osman Gazi'nin kayınpederi olan, Ahi reislerinden 'nın akrabasıydı. Medrese tahsili görmüş olan Kara Halil, güçlü bir ihtimale göre Orhan Gazi zamanında Bilecik kadısı olmuş ve daha sonra İznik 'te kadılık etmiş ve oradan da Osmanlı beyliğinin merkezi Bursa'nın kadılığına tayin edilmiştir.
kısmında görüldüğü üzere Kara Halil Efendi bu hizmette bulunduğu sırada beyliğin ilk askeri teşkilatı olan yaya ve müsellim teşkilatını kurmuş ve bu suretle aşiret kuvvetlerinden muntazam askeri teşkilata doğru bir adım atılmıştır. Bu yeni asker ilk Osmanlı fetihlerinde önemli bir etken olmuştur.
I. Murad'ın [1362]'de padişah olması üzerine Kara Halil Efendi, Osmanlılarda ilk defa oluşturulan kazaskerlik makamına getirilmiş ve bu ilmiye mesleği en yüksek kadılık sayılmıştır. Çandarlı Kara Halil Hayrettin Paşa'nın tavsiyesiyle savaşta esir düşen genç Hristiyanların Türk köylüsünün yanına verilmek suretiyle İslam terbiyesi üzere yetiştirilip, Türkçeyi de öğrendikten sonra acemi ocağına verilmesi ve oradan da yeniçeri olmaları usulü kabul edilmiş ve bu suretle ilk düzenli Osmanlı yaya ocağı kurularak bu ocağa Yeniçeri Ocağı denilmiştir. Böylece Çandarlı Kara Halil Hayrettin Paşa Yeniçeri Ocağı'nın ve devşirme sisteminin kurucusu olmuştur.
Aynı dönemde alim 'in ikazı ve Çandarlı Kara Halil Hayrettin Paşa'nın padişaha arz etmesi üzerine maliye teşkilatı kurulmuş ve yeni kurulan Yeniçeri Ocağına harpte esir edilerek olanlardan beşte birinin devlet hesabına alınması ve esire ihtiyaç olmadığı zamanlarda ise beşte bir esir akçesi alınması kanun olmuştur.
Çandarlı Kara Halil Hayrettin Paşa 1372'de Sinanüddin Fakih Yusuf Paşa'dan sonra vezir olmuştur. İlk Osmanlı vezirleri askeri işlerle pek meşgul olmamışlardı. Çandarlı Kara Halil Hayrettin Paşa'nın Selanik'in alınmasında, Makedonya ve Arnavutluk prenslerinin aralarındaki ilişkilerde oynadığı belirleyici rol, kendisinden sonra gelen Osmanlı başvezirlerinin hem idari ve hem askeri işlerle sorumlu olmaları sonucunu doğurmuştur.
Çandarlı Kara Halil Hayrettin Paşa'nın 1387'de Vardar Yenicesi ordugahında hastalanarak Serez'e getirilip orada ölmesiyle, Karamanoğulları üzerine sefer hazırlığı içindeki Osmanlı Devleti'nin başvezirliğine oğlu Çandarlı Ali Paşa getirilmiştir.
Çandarlı Ali Paşa
Osmanlıların aşiret teşkilatını devam ettirmesini isteyen, hazine ve askeri teşkilatına aleyhtar olan tarihler istisna edilecek olursa, diğer yabancı ve Türk tarihçiler Çandarlı Ali Paşa'nın da yüksek kudret ve kabiliyetlerinden bahsetmektedirler. İznik'te adı verilen camii ile imareti, Gelibolu'da ve Serez'de camileri vardır. 1387'den 1406'a kadar I. Murat, Yıldırım Bayezid ve Süleyman Çelebi'nin yanında 19 yıl vezirlik yapmıştır. Kosova Meydan Muharebesi'nde 1. Murat öldürüldükten sonra Yıldırım Beyazıt'ı tahta çıkaran odur. Babası gibi teşkilatçı ve kuvvetli bir idareci olduktan başka Bulgaristan'ın fethinde de mahir bir kumandan olduğunu göstermiştir. Yıldırım Beyazıt'ın Timur ile doğrudan savaşmadan önce, çete ve müdafaa harbi yapmak suretiyle, hareket üssünden çok uzakta olan Timur kuvvetinin yıpratılmasını tavsiye etmiş ise de Yıldırım Beyazıt bu görüşünü kabul etmemişti. 1402'de Ankara Savaşı nin kaybedilmiş olduğunu gören Ali Paşa, büyük şehzade Süleyman Çelebi'yi alarak kaçmış, önce Bursa'ya ve oradan Gemlik yoluyla Edirne'ye varmıştır.
Çandarlı Ali Paşa, Osmanlı şehzadelerinin saltanat mücadelelerinde Süleyman Çelebi'nin vezir-i azamı olarak ve bütün idareyi kendisine bırakmış olan şehzadenin adına bir hükümdar gibi faaliyette bulunmuş ve Sivas, Amasya, Tokat tarafları hariç olarak Emir Süleyman'ın hakimiyetini Anadolu ve Rumeli'de muhafaza etmeye muvaffak olmuştur. Ali Paşa'nın 1406'da ölümüyle Süleyman Çelebi'nin taht adayı kardeşler içindeki üstün konumu bozulmuştur.
Ayrıca, Yıldırım Beyazıt zamanında, Ali Paşa'nın tavsiyesiyle, kadılara baktıkları davalardan muayyen bir ücret tahsis edilerek rüşvet almaları önlenmiştir. Tarihler değerini ve hizmetini takdir etmekle beraber Sultan Beyazıt'ı içkiye alıştırmasından dolayı kendisini kusurlu görürler. Çandarlı Ali Paşa'nın evladı olmadığından Bursa'da yaptırmış olduğu camii ile zaviyesinin mütevelliliği ve nazırlığını Bursa kadılarına bırakmıştır. Osmanlı saraylarında ve vezir dairelerinde içoğlanı adıyla hademe bulunmasını Ali Paşa ihdas etmiştir. Mezarı İznik'te babasının türbesindedir. Çok cömert olduğunu tarihler yazarlar. Bu dönemde ailenin servetinin hükümdar ailesinin servetine eşdeğer hale geldiğini de burada belirtmek gerekir.
Ali Paşa'nın kardeşlerinden , Yıldırım Beyazıt zamanında beylerbeyi iken vefat etmiş ve diğer kardeşi Çandarlı İbrahim Paşa ise ilmiye sınıfından yetişerek kardeşi Çandarlı Ali Paşa'nın vezirliğinde Bursa kadılığı yapmış ve Çandarlı Ali Paşa'nın Aralık 1405 tarihli vakfiyesini düzenlemiştir. Bazı tarihlere göre Musa Çelebi'nin Rumeli'deki hükümdarlığı zamanında Edirne'de bulunmuş ve sonra Çelebi Mehmet'in yanına gelmiş, ona kazasker ve 1420'den evvel ikinci vezir olmuştur.
Çandarlı İbrahim Paşa
1421'de II. Murad'ın tahta geçişi sonrasında şehzade Mustafa Çelebi (Yıldırım Beyazıt'ın oğlu) vakasında birinci vezir Beyazıt Paşa'nın ölümü üzerine Çandarlı İbrahim Paşa vezir-i azam olmuş, bu görevi 25 Ağustos 1429'da ölümüne kadar sürdürmüştür. İznik'te kendi türbesinde gömülüdür ve yine İznik'te bir imareti vardır. Kendisi, babası ve biraderi gibi ordu kumandanlıklarında bulunmamış fakat iyi idaresiyle kudret ve nüfuzunu muhafaza etmiştir. İznik'te bir sarayı olup, II. Murat'ın kardeşi Küçük Mustafa Çelebi, saltanat davasiyle ortaya çıkıp İznik'i alınca İbrahim Paşa sarayında oturmuştur.
Çandarlı Halil Paşa
İbrahim Paşa'nın iki oğlu vardı. Kazasker bulunan büyük oğlu Çandarlı Halil Paşa babasından sonra vezir-i azam olmuş ve ümeradan bulunan küçük oğlu de Sultan I. Mehmed Çelebi'nin dokuz kızından biri, II. Murad'ın kızkardeşi, Fatih Sultan Mehmet'in de halası olan Hafsa Sultan'la evlenmiş ve bundan çocukları olmuştur. 'nin devletteki en yüksek görevi Bolu Mutasarrıflığı olmuş, bir Sırbistan seferinde esir düşmüş, sonradan Sırplarla yapılan anlaşmanın maddelerinden biri de onu kurtarmaya yönelik olmuştur.
Halil Paşa da, babası gibi II. Murat zamanında bütün kuvveti elinde bulundurmuştur. 1444'teki Edirne-Segedin muahedesinden sonra II. Murad'ın saltanattan çekilmesi üzerine yerine hükümdar olan oğlu Manisa valisi II. Mehmed'e de vezir-i azam oldu. Fakat on üç yaşında bulunan çocuğun hükümdarın lalası Zağanos Paşa 'nın teşvikiyle lüzumsuz emirler vermesinden dolayı sıkılmıştır. Çünkü kendisi Sultan Murat zamanında serbestçe hareket ettiğinden işine müdahaleyi istemiyordu. Bu sırada muahedenin bozulması üzerine yeni bir Haçlı Seferi yapıldığından, padişahı, ordunun başına babasını davete icbar etti, Sultan Murad başkumandan sıfatiyle gelerek ni kazandı ve Edirne'ye dönüşte Halil Paşa'nın tesiriyle oğlunu Manisa 'ya göndererek ikinci defa hükümdar oldu.
II. Murad bir süre sonra tekrar saltanattan çekilerek Manisa'ya gidip şehzadesini ikinci defa hükümdar yaptı. Bundan birkaç ay sonra Edirne yangını ve onu müteakip yeniçerilerin ayaklanması hadisesi vukua geldi. Devletin kuvvetli ellerde bulunması zaruretine karşı Halil Paşa, saltanata gelmek arzusunu gösteren Sultan Murad'ı gizlice Edirne'ye getirterek üçüncü defa hükümdar yaptırdı. Bu haller genç hükümdar 'in Halil paşa'ya karşı gücenmesine sebep oldu ise de, elinde henüz bir şey yapacak kudret yoktu.
II. Murat 1451'de vefat edince Fatih Sultan Mehmet üçüncü kez hükümdar oldu ve hemen İstanbul'un fethine hazırlandı. Çandarlı Halil Paşa, bu teşebbüse karşı Avrupa'da yeni bir Haçlı Seferi'nin düzenlenmesinden çekindiği için bu işe pek taraftar değildi. Çünkü üç haçlı seferini görmüş ve büyük tehlikeler atlatılmış olduğu için yine büyük bir haçlı hareketi vukua gelmesinden çekinmekteydi. İstanbul muhasarası esnasında Macarların muhasaranın kaldırılması hususunda tehdidi vukua geldi; papanın otuz donanma göndermekte olduğu haber alınmıştı; işte bu sırada son bir gayretle İstanbul alındı; Fatih Sultan Mehmed bu zafer şenlikleri esnasında kendisini iki defa saltanattan indirmiş olan Halil Paşa'yı Bizans'tan rüşvet aldı propagandasiyla İstanbul veya Edirne'de idam ettirerek intikam aldı ve kayda değer malvarlığına elkoydu (1453). Çandarlı Halil Paşa böylece idam edilen ilk Osmanlı sadrazamı oldu. 24 sene süren vezir-i azamlığından sonra, cesedi oğlu Çandarlı İbrahim Çelebi tarafından İznik'e götürülerek gömüldü.
Ege sahilinde Çandarlı Körfezi ağzındaki kale Çandarlı Halil Paşa tarafından yaptırılmış olup, körfez ve Çandarlı ilçesi onun adını taşımaktadır. Adına bazı eserler telif ve tercüme olunmuştur.
Halil Paşa'nın katlinde bir oğlu kazasker ve diğer oğlu Çandarlı İbrahim Çelebi Edirne kadısı idiler. Çandarlı Süleyman Çelebi kazaskerlikten azledilerek 1455'ten sonra ölmüştür. İbrahim Çelebi ise uzun zaman Edirne kadılığında bulunmuş ve bir ara Amasya'da bulunan şehzade Beyazıt'a lala tayin edilmiş, sonra kazasker olmuş, 1486 Şubatında Rumeli kazaskeri iken vezir ve 1498'de Çandarlı İkinci İbrahim Paşa adıyla sadrazam olmuştur. Bir sene sonra İnebahtı seferinde vefat ettiğinden cesedi İznik'e götürülüp gömülmüştür.
Ailenin devamı
Çandarlı ailesinin Halil ve İlyas Paşa'larla Mahmud Çelebi kollarından yürüyen torunları zamanımıza kadar gelmişlerdir. Büyük tarihçi Ord. Prof. İsmail Hakkı Uzunçarşılı 'ının eşi Safiye Hanım Çandarlılar soyundan olup Uzunçarşılı eşinin ailesinin soyağacı hakkında "" isimli bir çalışma yapmıştır.
Çandarlı ailesinin 15. yüzyılın ikinci yarısından itibaren İznik'e yerleşerek toprak sahibi bir küçük merkez ailesine dönüştükleri anlaşılmaktadir. İznik'teki Çandarlı Kara Halil Paşa türbesinde Kara Halil Hayrettin Paşa ve oğlu Ali Paşa'nın yanı sıra, bahçenin batı mekanında kitabesi bulunmayan ve sade tarzda inşa edilmiş, iki büyük boyutlu erkek, sekiz kadın ve altı tane de çocuk mezarı bulunmaktadır. Bazı kaynaklarda bu mezarların Halil Hayreddin Paşa sülalesinden gelip 1439'da ölen Fatma Hatun, 1493 yılında vefat eden , 1561'de ölen , 1785'te ölen , 1789'da vefat eden ile 1835'te ölen 'a ait olduğu kayıtlıdır.
Günümüzde ailede Çandarlı Mahmut Çelebi kolundan gelenler Çandar, diğer koldan gelenler Çandaroğlu soyadını kullanmaktadır. Bir torun, 1920'li yıllarda İznik Belediye Başkanlığı yapmış 'dır. İznik'te bir sokağa adı verilen Ali Çandar'ın Sıdıka Hanım'la evliliğinden Necmiye, Meziyet ve İhsan adında üç çocuğu doğmuştur. ailede yüzyıllar sonra İznik dışına çıkan ilk kişi olmuş, Ankara Hukuk Fakültesi'nde eğitimini tamamladıktan sonra, Malatya, Niğde, Aksaray ve Ankara'da savcılık ve hakimlik yapmış, sonradan da 'nun beş kurucusundan biri olmuş ve genel müdürlüğünü yapmıştır. Gazeteci Cengiz Çandar'ın babasıdır.
Kaynakça
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
- 28 Aralık 2012 tarihinde erişilmiştir
- Uzunçarşılı, İsmail Hakkı (1988) Çandarlı Vezir Ailesi, Ankara:Türk Tarih Kurumu
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Candarlilar Candarli ailesi yetistirdikleri dort buyuk sadrazam ile Osmanli Devleti nin Kurulus Doneminde gerek askeri ve gerek idari ve siyasi alanda teskilatlandirilmasinda birinci derecede rol oynayarak buyuk emekleri gecmis Istanbul un fethi oncesindeki yaklasik yuz yilin isimleriyle birlikte anilmasina yol acmis bir ailedir 15 yuzyil sonlarinda ailenin bir diger ferdi de kisa bir sure icin sadrazamlik yapmistir Ailenin kokeni Ankara nin Nallihan ilcesinin Cendere koyune uzanmaktadir kaynak belirtilmeli Genel bakisCandarli sadrazamlari gorev sureleri Isim Donem Sultan lar Candarli Kara Halil Hayreddin Pasa 1364 1387 I MuratCandarli Ali Pasa 1387 1406 I Murat I Bayezid Fetret Devri Candarli Birinci Ibrahim Pasa 1421 1429 II MuratCandarli Halil Pasa 1439 1453 II Murat II MehmetCandarli Ikinci Ibrahim Pasa 1498 1499 II BayezidAilede one cikan isimlerCandarli Kara Halil Hayrettin Pasa Bu aileden ilk taninan sahsiyet ilmiye sinifindan yetismis olan kadiligi ve kazaskerligi zamaninda Candarli Kara Halil Efendi vezirligi doneminde de Candarli Kara Halil Hayrettin Pasa ismiyle anilan devlet adamidir Babasinin adinin Ali oldugunu tesislerinin kitabelerinde gormekteyiz Kara Halil Efendi 14 yuzyilda Anadolu da yer yer genis teskilata sahip olan Ahilerden olup ayni zamanda da Osman Gazi nin kayinpederi olan Ahi reislerinden nin akrabasiydi Medrese tahsili gormus olan Kara Halil guclu bir ihtimale gore Orhan Gazi zamaninda Bilecik kadisi olmus ve daha sonra Iznik te kadilik etmis ve oradan da Osmanli beyliginin merkezi Bursa nin kadiligina tayin edilmistir kisminda goruldugu uzere Kara Halil Efendi bu hizmette bulundugu sirada beyligin ilk askeri teskilati olan yaya ve musellim teskilatini kurmus ve bu suretle asiret kuvvetlerinden muntazam askeri teskilata dogru bir adim atilmistir Bu yeni asker ilk Osmanli fetihlerinde onemli bir etken olmustur I Murad in 1362 de padisah olmasi uzerine Kara Halil Efendi Osmanlilarda ilk defa olusturulan kazaskerlik makamina getirilmis ve bu ilmiye meslegi en yuksek kadilik sayilmistir Candarli Kara Halil Hayrettin Pasa nin tavsiyesiyle savasta esir dusen genc Hristiyanlarin Turk koylusunun yanina verilmek suretiyle Islam terbiyesi uzere yetistirilip Turkceyi de ogrendikten sonra acemi ocagina verilmesi ve oradan da yeniceri olmalari usulu kabul edilmis ve bu suretle ilk duzenli Osmanli yaya ocagi kurularak bu ocaga Yeniceri Ocagi denilmistir Boylece Candarli Kara Halil Hayrettin Pasa Yeniceri Ocagi nin ve devsirme sisteminin kurucusu olmustur Ayni donemde alim in ikazi ve Candarli Kara Halil Hayrettin Pasa nin padisaha arz etmesi uzerine maliye teskilati kurulmus ve yeni kurulan Yeniceri Ocagina harpte esir edilerek olanlardan beste birinin devlet hesabina alinmasi ve esire ihtiyac olmadigi zamanlarda ise beste bir esir akcesi alinmasi kanun olmustur Candarli Kara Halil Hayrettin Pasa 1372 de Sinanuddin Fakih Yusuf Pasa dan sonra vezir olmustur Ilk Osmanli vezirleri askeri islerle pek mesgul olmamislardi Candarli Kara Halil Hayrettin Pasa nin Selanik in alinmasinda Makedonya ve Arnavutluk prenslerinin aralarindaki iliskilerde oynadigi belirleyici rol kendisinden sonra gelen Osmanli basvezirlerinin hem idari ve hem askeri islerle sorumlu olmalari sonucunu dogurmustur Candarli Kara Halil Hayrettin Pasa nin 1387 de Vardar Yenicesi ordugahinda hastalanarak Serez e getirilip orada olmesiyle Karamanogullari uzerine sefer hazirligi icindeki Osmanli Devleti nin basvezirligine oglu Candarli Ali Pasa getirilmistir Candarli Ali Pasa Osmanlilarin asiret teskilatini devam ettirmesini isteyen hazine ve askeri teskilatina aleyhtar olan tarihler istisna edilecek olursa diger yabanci ve Turk tarihciler Candarli Ali Pasa nin da yuksek kudret ve kabiliyetlerinden bahsetmektedirler Iznik te adi verilen camii ile imareti Gelibolu da ve Serez de camileri vardir 1387 den 1406 a kadar I Murat Yildirim Bayezid ve Suleyman Celebi nin yaninda 19 yil vezirlik yapmistir Kosova Meydan Muharebesi nde 1 Murat olduruldukten sonra Yildirim Beyazit i tahta cikaran odur Babasi gibi teskilatci ve kuvvetli bir idareci olduktan baska Bulgaristan in fethinde de mahir bir kumandan oldugunu gostermistir Yildirim Beyazit in Timur ile dogrudan savasmadan once cete ve mudafaa harbi yapmak suretiyle hareket ussunden cok uzakta olan Timur kuvvetinin yipratilmasini tavsiye etmis ise de Yildirim Beyazit bu gorusunu kabul etmemisti 1402 de Ankara Savasi nin kaybedilmis oldugunu goren Ali Pasa buyuk sehzade Suleyman Celebi yi alarak kacmis once Bursa ya ve oradan Gemlik yoluyla Edirne ye varmistir Candarli Ali Pasa Osmanli sehzadelerinin saltanat mucadelelerinde Suleyman Celebi nin vezir i azami olarak ve butun idareyi kendisine birakmis olan sehzadenin adina bir hukumdar gibi faaliyette bulunmus ve Sivas Amasya Tokat taraflari haric olarak Emir Suleyman in hakimiyetini Anadolu ve Rumeli de muhafaza etmeye muvaffak olmustur Ali Pasa nin 1406 da olumuyle Suleyman Celebi nin taht adayi kardesler icindeki ustun konumu bozulmustur Ayrica Yildirim Beyazit zamaninda Ali Pasa nin tavsiyesiyle kadilara baktiklari davalardan muayyen bir ucret tahsis edilerek rusvet almalari onlenmistir Tarihler degerini ve hizmetini takdir etmekle beraber Sultan Beyazit i ickiye alistirmasindan dolayi kendisini kusurlu gorurler Candarli Ali Pasa nin evladi olmadigindan Bursa da yaptirmis oldugu camii ile zaviyesinin mutevelliligi ve nazirligini Bursa kadilarina birakmistir Osmanli saraylarinda ve vezir dairelerinde icoglani adiyla hademe bulunmasini Ali Pasa ihdas etmistir Mezari Iznik te babasinin turbesindedir Cok comert oldugunu tarihler yazarlar Bu donemde ailenin servetinin hukumdar ailesinin servetine esdeger hale geldigini de burada belirtmek gerekir Ali Pasa nin kardeslerinden Yildirim Beyazit zamaninda beylerbeyi iken vefat etmis ve diger kardesi Candarli Ibrahim Pasa ise ilmiye sinifindan yetiserek kardesi Candarli Ali Pasa nin vezirliginde Bursa kadiligi yapmis ve Candarli Ali Pasa nin Aralik 1405 tarihli vakfiyesini duzenlemistir Bazi tarihlere gore Musa Celebi nin Rumeli deki hukumdarligi zamaninda Edirne de bulunmus ve sonra Celebi Mehmet in yanina gelmis ona kazasker ve 1420 den evvel ikinci vezir olmustur Candarli Ibrahim Pasa 1421 de II Murad in tahta gecisi sonrasinda sehzade Mustafa Celebi Yildirim Beyazit in oglu vakasinda birinci vezir Beyazit Pasa nin olumu uzerine Candarli Ibrahim Pasa vezir i azam olmus bu gorevi 25 Agustos 1429 da olumune kadar surdurmustur Iznik te kendi turbesinde gomuludur ve yine Iznik te bir imareti vardir Kendisi babasi ve biraderi gibi ordu kumandanliklarinda bulunmamis fakat iyi idaresiyle kudret ve nufuzunu muhafaza etmistir Iznik te bir sarayi olup II Murat in kardesi Kucuk Mustafa Celebi saltanat davasiyle ortaya cikip Iznik i alinca Ibrahim Pasa sarayinda oturmustur Candarli Halil Pasa Ibrahim Pasa nin iki oglu vardi Kazasker bulunan buyuk oglu Candarli Halil Pasa babasindan sonra vezir i azam olmus ve umeradan bulunan kucuk oglu de Sultan I Mehmed Celebi nin dokuz kizindan biri II Murad in kizkardesi Fatih Sultan Mehmet in de halasi olan Hafsa Sultan la evlenmis ve bundan cocuklari olmustur nin devletteki en yuksek gorevi Bolu Mutasarrifligi olmus bir Sirbistan seferinde esir dusmus sonradan Sirplarla yapilan anlasmanin maddelerinden biri de onu kurtarmaya yonelik olmustur Halil Pasa da babasi gibi II Murat zamaninda butun kuvveti elinde bulundurmustur 1444 teki Edirne Segedin muahedesinden sonra II Murad in saltanattan cekilmesi uzerine yerine hukumdar olan oglu Manisa valisi II Mehmed e de vezir i azam oldu Fakat on uc yasinda bulunan cocugun hukumdarin lalasi Zaganos Pasa nin tesvikiyle luzumsuz emirler vermesinden dolayi sikilmistir Cunku kendisi Sultan Murat zamaninda serbestce hareket ettiginden isine mudahaleyi istemiyordu Bu sirada muahedenin bozulmasi uzerine yeni bir Hacli Seferi yapildigindan padisahi ordunun basina babasini davete icbar etti Sultan Murad baskumandan sifatiyle gelerek ni kazandi ve Edirne ye donuste Halil Pasa nin tesiriyle oglunu Manisa ya gondererek ikinci defa hukumdar oldu II Murad bir sure sonra tekrar saltanattan cekilerek Manisa ya gidip sehzadesini ikinci defa hukumdar yapti Bundan birkac ay sonra Edirne yangini ve onu muteakip yenicerilerin ayaklanmasi hadisesi vukua geldi Devletin kuvvetli ellerde bulunmasi zaruretine karsi Halil Pasa saltanata gelmek arzusunu gosteren Sultan Murad i gizlice Edirne ye getirterek ucuncu defa hukumdar yaptirdi Bu haller genc hukumdar in Halil pasa ya karsi gucenmesine sebep oldu ise de elinde henuz bir sey yapacak kudret yoktu II Murat 1451 de vefat edince Fatih Sultan Mehmet ucuncu kez hukumdar oldu ve hemen Istanbul un fethine hazirlandi Candarli Halil Pasa bu tesebbuse karsi Avrupa da yeni bir Hacli Seferi nin duzenlenmesinden cekindigi icin bu ise pek taraftar degildi Cunku uc hacli seferini gormus ve buyuk tehlikeler atlatilmis oldugu icin yine buyuk bir hacli hareketi vukua gelmesinden cekinmekteydi Istanbul muhasarasi esnasinda Macarlarin muhasaranin kaldirilmasi hususunda tehdidi vukua geldi papanin otuz donanma gondermekte oldugu haber alinmisti iste bu sirada son bir gayretle Istanbul alindi Fatih Sultan Mehmed bu zafer senlikleri esnasinda kendisini iki defa saltanattan indirmis olan Halil Pasa yi Bizans tan rusvet aldi propagandasiyla Istanbul veya Edirne de idam ettirerek intikam aldi ve kayda deger malvarligina elkoydu 1453 Candarli Halil Pasa boylece idam edilen ilk Osmanli sadrazami oldu 24 sene suren vezir i azamligindan sonra cesedi oglu Candarli Ibrahim Celebi tarafindan Iznik e goturulerek gomuldu Ege sahilinde Candarli Korfezi agzindaki kale Candarli Halil Pasa tarafindan yaptirilmis olup korfez ve Candarli ilcesi onun adini tasimaktadir Adina bazi eserler telif ve tercume olunmustur Halil Pasa nin katlinde bir oglu kazasker ve diger oglu Candarli Ibrahim Celebi Edirne kadisi idiler Candarli Suleyman Celebi kazaskerlikten azledilerek 1455 ten sonra olmustur Ibrahim Celebi ise uzun zaman Edirne kadiliginda bulunmus ve bir ara Amasya da bulunan sehzade Beyazit a lala tayin edilmis sonra kazasker olmus 1486 Subatinda Rumeli kazaskeri iken vezir ve 1498 de Candarli Ikinci Ibrahim Pasa adiyla sadrazam olmustur Bir sene sonra Inebahti seferinde vefat ettiginden cesedi Iznik e goturulup gomulmustur Ailenin devami Candarli ailesinin Iznik teki turbesi Candarli ailesinin Halil ve Ilyas Pasa larla Mahmud Celebi kollarindan yuruyen torunlari zamanimiza kadar gelmislerdir Buyuk tarihci Ord Prof Ismail Hakki Uzuncarsili inin esi Safiye Hanim Candarlilar soyundan olup Uzuncarsili esinin ailesinin soyagaci hakkinda isimli bir calisma yapmistir Candarli ailesinin 15 yuzyilin ikinci yarisindan itibaren Iznik e yerleserek toprak sahibi bir kucuk merkez ailesine donustukleri anlasilmaktadir Iznik teki Candarli Kara Halil Pasa turbesinde Kara Halil Hayrettin Pasa ve oglu Ali Pasa nin yani sira bahcenin bati mekaninda kitabesi bulunmayan ve sade tarzda insa edilmis iki buyuk boyutlu erkek sekiz kadin ve alti tane de cocuk mezari bulunmaktadir Bazi kaynaklarda bu mezarlarin Halil Hayreddin Pasa sulalesinden gelip 1439 da olen Fatma Hatun 1493 yilinda vefat eden 1561 de olen 1785 te olen 1789 da vefat eden ile 1835 te olen a ait oldugu kayitlidir Gunumuzde ailede Candarli Mahmut Celebi kolundan gelenler Candar diger koldan gelenler Candaroglu soyadini kullanmaktadir Bir torun 1920 li yillarda Iznik Belediye Baskanligi yapmis dir Iznik te bir sokaga adi verilen Ali Candar in Sidika Hanim la evliliginden Necmiye Meziyet ve Ihsan adinda uc cocugu dogmustur ailede yuzyillar sonra Iznik disina cikan ilk kisi olmus Ankara Hukuk Fakultesi nde egitimini tamamladiktan sonra Malatya Nigde Aksaray ve Ankara da savcilik ve hakimlik yapmis sonradan da nun bes kurucusundan biri olmus ve genel mudurlugunu yapmistir Gazeteci Cengiz Candar in babasidir Kaynakca Idam edilen ilk sadrazamdir Uzuncarsili Ismail Hakki 1988 Candarli Vezir Ailesi Ankara Turk Tarih Kurumu ISBN 975 16 0441 9Ayrica bakinizOsmanli sadrazamlari listesi Koprulu ailesiDis baglantilar28 Aralik 2012 tarihinde erisilmistir Uzuncarsili Ismail Hakki 1988 Candarli Vezir Ailesi Ankara Turk Tarih Kurumu ISBN 975 16 0441 9