Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Çok sporlu etkinlik, genellikle birden fazla günde düzenlenen, çeşitli spor dallarında yarışan genellikle farklı milletlerden bireysel veya takımlı sporcuların katıldığı birçok müsabakanın yapıldığı spor etkinliğidir. Uluslararası çapta düzenlenen ilk büyük ve modern çok sporlu etkinlik, 1896'da düzenlenen Yaz Olimpiyatları'dır.
Olimpiyatların ardından çeşitli yerel çok sporlu etkinlikler düzenlenmeye başlandı. Birden fazla güne yayınlan etkinlikler, önceden belirlenen ev sahibi şehir veya ülkede düzenlenmektedir. Ülkeler, bu etkinliklere bireysel veya takım halinde yarışan sporcular göndermektedir. Katılımcılar ise yarıştıkları müsabakaları birinci tamamlamaları halinde altın, ikinci veya üçüncü tamamlamaları halinde ise sırasıyla gümüş ve bronz madalyanın sahibi olmaktadır. Başta Olimpiyatlar olmak üzere çoğu yarışma dört yılda bir yapılırken, küçük bir kısmı ise yıl aşırı düzenlenir.
Tarihçe
İrlanda'daki eski bir yerleşim yeri 'un yakınlarında MÖ 1829 yılında düzenlenen , tespit edilmiş en eski çok sporlu etkinliktir. Otuz gün kadar süren oyunlarda çeşitli sporların yanı sıra koşu ve taş fırlatma yarışmaları yapılırdı. Günümüzdeki Modern Olimpiyat Oyunları'nın atası olarak kabul edilen ve ilk olarak MÖ 776'da düzenlenen Antik Olimpiyat Oyunları, sadece koşu yarışmaları içermekteydi. Sonraki yıllarda ise çeşitli spor dalları oyunlara dahil edilmeye başlandı.
Avrupa'da düzenlenen çok sporlu etkinlikler aşağıdaki gibidir:
- :
- , ilk olarak MÖ 527'de, Delfi'de düzenlendi. Dört yılda bir organize edildi.
- , ilk olarak 516'da, 'de düzenle. İki yılda bir organize edildi.
- İstmiya Oyunları, İlk olarak 523'te, 'da düzenlendi. İki yılda bir organize edildi.
- , Yunanların oyunlarının aksine bu oyunlarda koşu ve taş fırlatmanın önemi azalmış, Yunan sporlarından savaş arabası yarışları ve güreş ile birlikte Etruryalılara has gladyatör dövüşleri esas sporlar olarak yer almıştı.
Olimpiyat Oyunları
İlk modern çok sporlu etkinlik; 1894 yılında kurulan Uluslararası Olimpiyat Komitesi tarafından 1896'da Olimpiyat Oyunları adıyla Yunanistan'ın başkenti Atina'da düzenlendi. İlk oyunlardan itibaren dört yıl arayla düzenlenen etkinlikler, 1924 yılında yaz ve kış sporlarının ayrı ayrı düzenlenmesini sağlamak amacıyla ikiye ayrıldı. Aynı yıl hem Yaz hem de Kış Olimpiyatları düzenlenmeye başlansa da 1994 Kış Olimpiyatları ile birlikte bu düzen değiştirildi ve her Yaz Olimpiyatları'ndan iki yıl sonra Kış Olimpiyatları tertip edilmeye başlandı.
Paralimpik Oyunları
Fiziksel engelliler için düzenlenen en büyük çok sporlu etkinlik olan Paralimpik Oyunları, 1989'da kurulan Uluslararası Paralimpik Komitesi tarafından organize edilmektedir. İlk olarak 1960'ta, İtalya'nın başkenti Roma'da düzenlenen oyunlar, 1976 Paralimpik Kış Oyunları'ndan itibaren yaz ve kış sporları için ayrı ayrı tertip edilmeye başlandı.
Diğer etkinlikler
20. yüzyılın başlarında, başka birçok sporlu etkinlik olan düzenlenmeye başlandı. İskandinavya'da düzenlenen bu etkinlikte, sadece kayaklı koşu ve sürat pateni gibi kış sporları yer almaktaydı. Son olarak 1926'da düzenlenen etkinlikler, sonraları yerini Kış Olimpiyatları'na bıraktı.
1920'lerde, birtakım yeni çok sporlu etkinlikler düzenlenmeye başlandı. 1920'de Sovyetler Birliği tarafından Olimpiyatlara karşılık olarak adı altındaki oyunlar yapıldı. 1922'de, günümüzdeki Dünya Üniversite Oyunları'nın öncüsü sayılan University Olympia adındaki yarışma yapıldı. Sonraki yıllarda ise Asya Oyunları ve gibi bölgesel çapta olan çok sporlu etkinlikler kuruldu.
Başlıca çok sporlu etkinlikler
Dünya çapındaki etkinlikler
- Olimpik olmayan sporlar için düzenlenen çok sporlu etkinlikler
- Dünya Oyunları, ilk olarak 1981'de, Olimpiyatlarda yer almayan sporların yer aldığı bir yarışma olarak düzenlenmeye başlandı.
- Dünya Zeka Sporları Oyunları, ilk olarak 2008'da düzenlendi.
- , ilk olarak 1995'te düzenlenen ve extreme sporların yer aldığı etkinliklerdir. ise ilk olarak 1997'de düzenlenmiştir.
- Mesleğe göre
- Dünya Üniversite Oyunları, ilk olarak 1923'te düzenlenen ve sadece üniversitede öğrenim görenlerin katılabildiği etkinlik.
- Dünya Askeri Oyunları, ilk olarak 1995'te düzenlenen etkinliklerde 100'ün üzerinde ülkeden katılan askerler yarışmaktadır.
- Dünya Polis ve İtfaiye Oyunları, 1985'te düzenlenmeye başlayan oyunlara, dünya çapında faaliyet gösteren polisler ve itfaiye erleri katılmaktadır.
- Organizasyon ve dile göre
- İngiliz Milletler Topluluğu Oyunları, İngiliz Milletler Topluluğu üyesi ülkelerin sporcularının katıldığı etkinlikler, 1930'dan beri dört yılda bir düzenlenmektedir.
- , ilk olarak 2000'de düzenlenen oyunlara topluluk üyesi ülkelerin genç sporcuları katılmaktadır.
- , 1989'dan beri düzenlenen oyunlarda, Fransızca konuşan ülkelerin üye olduğu Frankofon üyesi ülkelerin sporcuları mücadele etmektedir.
- , 2006'dan beri düzenlenen oyunlarda, Portekizce konuşan ülkelerin üye olduğu üyesi ülkelerin sporcuları katılmaktadır.
- Pan Arap Oyunları, ilk olarak 1953'te tertip edilen etkinlikte Arapça konuşan ülkelerin sporcuları yarışmaktadır.
- İslami Dayanışma Oyunları, İslam Konferansı Örgütü üyelerin katıldığı oyunların ilki 2005 yılında düzenlendi.
- Kadınlar İslam Oyunları, ilk olarak 1993'te düzenlendi.
- Siyasi ve tarihi bağlılığa göre
- , 1938'den itibaren düzenlenen oyunlarda Simón Bolívar tarafından kurtarılan ülkeler yarışmaktadır.
- Avrupa Küçük Devletler Oyunları ilk olarak 1985'te, Avrupa'nın sekiz küçük ülkesinin katılımıyla düzenlendi.
- Ada Oyunları, dünya genelindeki ada ülkelerinin katıldığı oyunlar 1985'ten beri organize edilmektedir.
- , 1980 ve 1984 yıllarında Olimpiyatların boykot edilmesi sebebiyle ilk olarak 1986'da düzenlenen etkinliğin sonuncusu 2001 yılında organize edildi.
- , Sovyetler Birliği ülkelerinin katıldığı ve ilki 1928'de düzenlenen etkinlik, günümüzde düzenlenmemektedir.
- , ilk olarak 1963'te, Endonezya'nın başkenti Cakarta'da düzenlenen oyunlarda, sonradan yükseliş gösteren Asya devletleri yer aldı.
- Millete göre
- Panermeni Oyunları, sadece Ermeni vatandaşlarının katılabildiği oyunların ilki 1999'da düzenlendi.
- Etnik kökene göre
- , dünya genelindeki Yahudi sporcuların katıldığı oyunların ilki 1932'de düzenlendi.
- Diğer
- Gay Oyunları ve , ilk olarak 1982 ve 2006 yıllarında, tarafından düzenlenen spor etkinlikleridir.
- Dünya Ustalar Oyunları, ilk olarak 1985'te, yetişkin sporcuların katıldığı bir etkinlik olarak düzenlendi. Sonuncusu 2009'da düzenlenen etkinliğe 2008 Yaz Olimpiyatları'nın yaklaşık iki katı sporcu katıldı.
Bölgesel etkinlikler
- Afrika Oyunları, ilk olarak 1965'te düzenlenen ve Afrika ülkelerinin katılabildiği oyunlardır.
- Afro-Asya Oyunları, ilk olarak 2003'te, Hindistan'da düzenlendi.
- Panamerikan Oyunları, Amerika'daki ülkelerin katılabildiği ve ilki 1951'de düzenlenen etkinliktir.
- , ilki 1926'da düzenlenen oyunlarda Karayipler ve Karayip Denizi'ne kıyısı olan Orta Amerika ülkeleri katılmaktadır.
- Orta Amerika Oyunları, ilki 1973'te düzenlenen ve sadece Orta Amerika ülkelerinin katılabildiği etkinliktir.
- , ilki Haziran 2009'da düzenlenen etkinliklerde Karayipler ülkeleri yarışmaktadır.
- , ilk olarak 1978'de düzenlenen ve sadece Güney Amerika ülkelerinin yarışabildiği etkinliktir.
- , ilki 1991'de düzenlenen oyunlarda yalnızca Okyanusya'daki ülkeler mücadele edebilmektedir.
- Asya Oyunları, Asya ülkelerinin katıldığı oyunlar 1951 yılından beri organize edilmektedir.
- Güneydoğu Asya Oyunları, Güneydoğu Asya ülkeleri için 1959'dan beri düzenlenmektedir.
- Doğu Asya Oyunları, Doğu Asya ülkeleri için 1993'ten beri düzenlenmektedir.
- Batı Asya Oyunları, Batı Asya ülkeleri için 1997'den beri düzenlenmektedir.
- Orta Asya Oyunları, Orta Asya ülkeleri için 1995'ten beri düzenlenmektedir.
- , Güney Asya ülkeleri için 1984'ten beri düzenlenmektedir.
- , 1991'den beri yaz, 1993'ten beri ise kış mevsiminde düzenlenen ve Avrupa ülkelerindeki genç sporcuların katıldığı organizasyondur.
- Akdeniz Oyunları, 1951'den beri, Akdeniz'e kıyısı olan ülkelerin katılımıyla düzenlenen etkinliklerdir.
- , ilki 1963 yılında düzenlenen ve Güney Pasifik ülkelerinin yarıştığı etkinliktir.
- , ilki 1970'te düzenlenen ve kutup civarında yaşayan halkların yarıştığı etkinliktir.
Ulusal etkinlikler
- , 1910'dan beri düzenlenmektedir.
- , ilk olarak 1920'de, Güney Kore'de düzenlendi.
- , 1946'dan beri her yıl sürekli olarak düzenlenmektedir.
- , 1924'te, "Hindistan Olimpiyat Oyunları" adı altında organize edilmeye başlandı.
- , 1948'den beri, Filipinler'de düzenlenen oyunlardır.
- , 1948'den beri, Endonezya'da düzenlenen oyunlardır.
- , ilki 1967'de düzenlenen etkinliklerdir.
- , 1986'dan beri her iki yılda bir, Malezya'da düzenlenen oyunlardır.
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Cok sporlu etkinlik genellikle birden fazla gunde duzenlenen cesitli spor dallarinda yarisan genellikle farkli milletlerden bireysel veya takimli sporcularin katildigi bircok musabakanin yapildigi spor etkinligidir Uluslararasi capta duzenlenen ilk buyuk ve modern cok sporlu etkinlik 1896 da duzenlenen Yaz Olimpiyatlari dir Olimpiyatlarin ardindan cesitli yerel cok sporlu etkinlikler duzenlenmeye baslandi Birden fazla gune yayinlan etkinlikler onceden belirlenen ev sahibi sehir veya ulkede duzenlenmektedir Ulkeler bu etkinliklere bireysel veya takim halinde yarisan sporcular gondermektedir Katilimcilar ise yaristiklari musabakalari birinci tamamlamalari halinde altin ikinci veya ucuncu tamamlamalari halinde ise sirasiyla gumus ve bronz madalyanin sahibi olmaktadir Basta Olimpiyatlar olmak uzere cogu yarisma dort yilda bir yapilirken kucuk bir kismi ise yil asiri duzenlenir TarihceIrlanda daki eski bir yerlesim yeri un yakinlarinda MO 1829 yilinda duzenlenen tespit edilmis en eski cok sporlu etkinliktir Otuz gun kadar suren oyunlarda cesitli sporlarin yani sira kosu ve tas firlatma yarismalari yapilirdi Gunumuzdeki Modern Olimpiyat Oyunlari nin atasi olarak kabul edilen ve ilk olarak MO 776 da duzenlenen Antik Olimpiyat Oyunlari sadece kosu yarismalari icermekteydi Sonraki yillarda ise cesitli spor dallari oyunlara dahil edilmeye baslandi Avrupa da duzenlenen cok sporlu etkinlikler asagidaki gibidir ilk olarak MO 527 de Delfi de duzenlendi Dort yilda bir organize edildi ilk olarak 516 da de duzenle Iki yilda bir organize edildi Istmiya Oyunlari Ilk olarak 523 te da duzenlendi Iki yilda bir organize edildi Yunanlarin oyunlarinin aksine bu oyunlarda kosu ve tas firlatmanin onemi azalmis Yunan sporlarindan savas arabasi yarislari ve gures ile birlikte Etruryalilara has gladyator dovusleri esas sporlar olarak yer almisti Olimpiyat OyunlariIlk modern cok sporlu etkinlik 1894 yilinda kurulan Uluslararasi Olimpiyat Komitesi tarafindan 1896 da Olimpiyat Oyunlari adiyla Yunanistan in baskenti Atina da duzenlendi Ilk oyunlardan itibaren dort yil arayla duzenlenen etkinlikler 1924 yilinda yaz ve kis sporlarinin ayri ayri duzenlenmesini saglamak amaciyla ikiye ayrildi Ayni yil hem Yaz hem de Kis Olimpiyatlari duzenlenmeye baslansa da 1994 Kis Olimpiyatlari ile birlikte bu duzen degistirildi ve her Yaz Olimpiyatlari ndan iki yil sonra Kis Olimpiyatlari tertip edilmeye baslandi Paralimpik OyunlariFiziksel engelliler icin duzenlenen en buyuk cok sporlu etkinlik olan Paralimpik Oyunlari 1989 da kurulan Uluslararasi Paralimpik Komitesi tarafindan organize edilmektedir Ilk olarak 1960 ta Italya nin baskenti Roma da duzenlenen oyunlar 1976 Paralimpik Kis Oyunlari ndan itibaren yaz ve kis sporlari icin ayri ayri tertip edilmeye baslandi Diger etkinlikler20 yuzyilin baslarinda baska bircok sporlu etkinlik olan duzenlenmeye baslandi Iskandinavya da duzenlenen bu etkinlikte sadece kayakli kosu ve surat pateni gibi kis sporlari yer almaktaydi Son olarak 1926 da duzenlenen etkinlikler sonralari yerini Kis Olimpiyatlari na birakti 1920 lerde birtakim yeni cok sporlu etkinlikler duzenlenmeye baslandi 1920 de Sovyetler Birligi tarafindan Olimpiyatlara karsilik olarak adi altindaki oyunlar yapildi 1922 de gunumuzdeki Dunya Universite Oyunlari nin oncusu sayilan University Olympia adindaki yarisma yapildi Sonraki yillarda ise Asya Oyunlari ve gibi bolgesel capta olan cok sporlu etkinlikler kuruldu Baslica cok sporlu etkinliklerDunya capindaki etkinlikler Olimpik olmayan sporlar icin duzenlenen cok sporlu etkinliklerDunya Oyunlari ilk olarak 1981 de Olimpiyatlarda yer almayan sporlarin yer aldigi bir yarisma olarak duzenlenmeye baslandi Dunya Zeka Sporlari Oyunlari ilk olarak 2008 da duzenlendi ilk olarak 1995 te duzenlenen ve extreme sporlarin yer aldigi etkinliklerdir ise ilk olarak 1997 de duzenlenmistir Meslege goreDunya Universite Oyunlari ilk olarak 1923 te duzenlenen ve sadece universitede ogrenim gorenlerin katilabildigi etkinlik Dunya Askeri Oyunlari ilk olarak 1995 te duzenlenen etkinliklerde 100 un uzerinde ulkeden katilan askerler yarismaktadir Dunya Polis ve Itfaiye Oyunlari 1985 te duzenlenmeye baslayan oyunlara dunya capinda faaliyet gosteren polisler ve itfaiye erleri katilmaktadir Organizasyon ve dile goreIngiliz Milletler Toplulugu Oyunlari Ingiliz Milletler Toplulugu uyesi ulkelerin sporcularinin katildigi etkinlikler 1930 dan beri dort yilda bir duzenlenmektedir ilk olarak 2000 de duzenlenen oyunlara topluluk uyesi ulkelerin genc sporculari katilmaktadir 1989 dan beri duzenlenen oyunlarda Fransizca konusan ulkelerin uye oldugu Frankofon uyesi ulkelerin sporculari mucadele etmektedir 2006 dan beri duzenlenen oyunlarda Portekizce konusan ulkelerin uye oldugu uyesi ulkelerin sporculari katilmaktadir Pan Arap Oyunlari ilk olarak 1953 te tertip edilen etkinlikte Arapca konusan ulkelerin sporculari yarismaktadir Islami Dayanisma Oyunlari Islam Konferansi Orgutu uyelerin katildigi oyunlarin ilki 2005 yilinda duzenlendi Kadinlar Islam Oyunlari ilk olarak 1993 te duzenlendi Siyasi ve tarihi bagliliga gore 1938 den itibaren duzenlenen oyunlarda Simon Bolivar tarafindan kurtarilan ulkeler yarismaktadir Avrupa Kucuk Devletler Oyunlari ilk olarak 1985 te Avrupa nin sekiz kucuk ulkesinin katilimiyla duzenlendi Ada Oyunlari dunya genelindeki ada ulkelerinin katildigi oyunlar 1985 ten beri organize edilmektedir 1980 ve 1984 yillarinda Olimpiyatlarin boykot edilmesi sebebiyle ilk olarak 1986 da duzenlenen etkinligin sonuncusu 2001 yilinda organize edildi Sovyetler Birligi ulkelerinin katildigi ve ilki 1928 de duzenlenen etkinlik gunumuzde duzenlenmemektedir ilk olarak 1963 te Endonezya nin baskenti Cakarta da duzenlenen oyunlarda sonradan yukselis gosteren Asya devletleri yer aldi Millete gorePanermeni Oyunlari sadece Ermeni vatandaslarinin katilabildigi oyunlarin ilki 1999 da duzenlendi Etnik kokene gore dunya genelindeki Yahudi sporcularin katildigi oyunlarin ilki 1932 de duzenlendi DigerGay Oyunlari ve ilk olarak 1982 ve 2006 yillarinda tarafindan duzenlenen spor etkinlikleridir Dunya Ustalar Oyunlari ilk olarak 1985 te yetiskin sporcularin katildigi bir etkinlik olarak duzenlendi Sonuncusu 2009 da duzenlenen etkinlige 2008 Yaz Olimpiyatlari nin yaklasik iki kati sporcu katildi Bolgesel etkinlikler Afrika Oyunlari ilk olarak 1965 te duzenlenen ve Afrika ulkelerinin katilabildigi oyunlardir Afro Asya Oyunlari ilk olarak 2003 te Hindistan da duzenlendi Panamerikan Oyunlari Amerika daki ulkelerin katilabildigi ve ilki 1951 de duzenlenen etkinliktir ilki 1926 da duzenlenen oyunlarda Karayipler ve Karayip Denizi ne kiyisi olan Orta Amerika ulkeleri katilmaktadir Orta Amerika Oyunlari ilki 1973 te duzenlenen ve sadece Orta Amerika ulkelerinin katilabildigi etkinliktir ilki Haziran 2009 da duzenlenen etkinliklerde Karayipler ulkeleri yarismaktadir ilk olarak 1978 de duzenlenen ve sadece Guney Amerika ulkelerinin yarisabildigi etkinliktir ilki 1991 de duzenlenen oyunlarda yalnizca Okyanusya daki ulkeler mucadele edebilmektedir Asya Oyunlari Asya ulkelerinin katildigi oyunlar 1951 yilindan beri organize edilmektedir Guneydogu Asya Oyunlari Guneydogu Asya ulkeleri icin 1959 dan beri duzenlenmektedir Dogu Asya Oyunlari Dogu Asya ulkeleri icin 1993 ten beri duzenlenmektedir Bati Asya Oyunlari Bati Asya ulkeleri icin 1997 den beri duzenlenmektedir Orta Asya Oyunlari Orta Asya ulkeleri icin 1995 ten beri duzenlenmektedir Guney Asya ulkeleri icin 1984 ten beri duzenlenmektedir 1991 den beri yaz 1993 ten beri ise kis mevsiminde duzenlenen ve Avrupa ulkelerindeki genc sporcularin katildigi organizasyondur Akdeniz Oyunlari 1951 den beri Akdeniz e kiyisi olan ulkelerin katilimiyla duzenlenen etkinliklerdir ilki 1963 yilinda duzenlenen ve Guney Pasifik ulkelerinin yaristigi etkinliktir ilki 1970 te duzenlenen ve kutup civarinda yasayan halklarin yaristigi etkinliktir Ulusal etkinlikler 1910 dan beri duzenlenmektedir ilk olarak 1920 de Guney Kore de duzenlendi 1946 dan beri her yil surekli olarak duzenlenmektedir 1924 te Hindistan Olimpiyat Oyunlari adi altinda organize edilmeye baslandi 1948 den beri Filipinler de duzenlenen oyunlardir 1948 den beri Endonezya da duzenlenen oyunlardir ilki 1967 de duzenlenen etkinliklerdir 1986 dan beri her iki yilda bir Malezya da duzenlenen oyunlardir Kaynakca Nigel Spivey 2005 The Ancient Olympics Oxford Ingiltere Oxford University Press ss sf 229 232 ISBN 0192804332 Erisim tarihi 20 Mart 2011