Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddedeki bilgilerin için ek kaynaklar gerekli. (Haziran 2020) () |
Okyanusya, Büyük Okyanus'a dağılmış adaları kapsayan ülkelerden ve Avustralya'dan oluşan coğrafi bölgedir. Asya'nın güney ve güneydoğusunda, Antarktika'nın kuzeyinde ve Büyük Okyanus ile Hint Okyanusu'nun arasında yer alır. Yüzölçümü 8.970.000 km², nüfusu 35.669.267'dir.
| Okyanusya | |
|---|---|
 | |
| Alan | 9.037.695 km² (3.489.474 sq mi) |
| Nüfus | 35.669.267 |
| Yoğunluk | 0,2323/km²(0,0897/sq mi) |
| Ülkeler | 15 |
| Zaman dilimi | +8 (Avustralya) +14 (Kiribati) |
Coğrafya
Ülkeler
Okyanusya'nın sınırları
Büyük Okyanus'taki adaların hepsi Okyanusya'ya bağlı değildir. Asya ve Amerika yakınındaki takımadalar, bu kıtaların parçasıdır. Amerika kıyıları açığındaki adalar, Aleut Adaları ve özellikle Uzak Doğu'daki Japon takımadaları, Endonezya ve Filipinler Okyanusya'ya katılmazlar. Malezya takımadaları zaman zaman Okyanusya'ya bağlı sayılmışsa da, halkları, medeniyetleri ve tüm faaliyetleri bakımından Güneydoğu Asya'ya daha yakındır.
Okyanusya'nın bölümleri
Okyanusya dört kısma bölünür: Avustralya, Melanezya, Polinezya ve Mikronezya. Büyük Okyanus ile Hint Okyanusu arasında yer alan Avustralya (7.704.000 km²), en kalabalık bölgeleri Büyük Okyanus'a dönük olduğu için bir Okyanusya toprağıdır. Diğer yandan, tarihi de Avrupalıların Okyanusya'yı keşfetmeleri ve yerleşmeleriyle ilgilidir. Melanezya, Avustralya ve Endonezya'nın doğusundaki adaları içine alır. Bu adalara genellikle Yeni Gine de dâhildir. Polinezya, Yeni Zelanda takımadaları ile Ekvator'un kuzey ve güneyindeki Orta Büyük Okyanus adalarını kapsar. Mikronezya, Malezya'nın kuzeyindeki takımadaları içine alır. Çeşitli takımadaların adaları genellikle kuzeybatıdan güneydoğuya doğru uzanır ve çoğunlukla yay şeklinde dizilmiştir.
Ada türleri
Avustralya dışında, Okyanusya adaları başlıca üç türdür.
- Yeni Zelanda, Yeni Gine ve Melanezya'nın bazı adaları dağlık yüzey şekillerini ve bugünkü biçimlerini toprak hareketleri sonucunda almıştır. Kıvrılmalar ve kırılmalar genellikle çok yenidir ve bu adalarda sık sık deprem olur, yanardağlar püskürür.
- Polinezya, Melanezya ve Mikronezya takımadalarının çoğu yüzeyden az çok uzak bir denizaltı tabanının üzerindeki volkanik akıntıların sonucudur. Bazıları hâlâ etkin olan yanardağlar çok yüksektir. Hawaii takımadalarında bu yükseklik 2.400 m'yi bulmaktadır.
- Dönenceler bölgesinde yer aldıklarından, adaların çoğu mercan kayalıklarıyla çevrilidir. Örneğin, Avustralya'nın kuzeydoğusundaki Büyük Set. Fakat, Yeni Zelanda'da Avustralya'nın güneyinde ve bazı takımadalarda mercan kayalıkları yoktur. Örneğin, Markiz Adaları. Üstelik denizaltı sığlıkları bazı mercan oluşumlarına taban yerine geçmiş ve bazı takımadalar tamamıyla atollerden oluşmuştur. Örneğin, Tuamotu, Gilbert vb.
İklimi ve bitki örtüsü
Okyanusya adalarının hemen hepsi tropikal bölgededir. Yeni Zelanda takımadalarında, Tazmanya'da ve Avustralya'nın güneydoğusu ile güneybatısında okyanus veya Akdeniz tipinde ılıman iklim hüküm sürer. Diğer kısımlarda sıcaklık yılın her ayı yüksektir. Fakat, birçok adanın iklimini doğudan batıya doğru esen alizeler ile kara ve deniz meltemleri yumuşatır. Adaların alizelere açık dağlık yamaçları, rüzgâraltı olan koruntulu yamaçlardan ve düz mercan adalarından daha çok yağış alır. Melanezya adalarının bazılarında güç katlanılan bir ekvator iklimi hüküm sürer. Yeni Gine, Salomon Adaları ve Yeni Hebrides adalarının alçak topraklarını sıtma kırıp geçirir. Büyük Okyanus'taki diğer adalarda bu hastalığa rastlanmaz.
Yerli halklar
Büyük Okyanus'un tüm takımadalarına yüzyıllar boyunca cüretli deniz seferlerine çıkan batı halkları yerleşti. Örneğin, Melanezyalılar, Polinezyalılar. Okyanusya'nın yerli halkı, 3.100.000 kişi (2.500.000'i Malinezya'da) olarak hesaplanmıştır. Avustralya'daki çok ilkel yerli halkların nüfusu az (50.000 kişi) ve dağınıktır. Diğer tüm adalarda, salgınların ve 19. yüzyıl sonunda geleneksel yaşayışın bozulmasının sonucu olarak gerileyen yerli halkların nüfusu bugün, giderek azalmaktadır. Bu yenilenme özellikle Yeni Zelanda Maori'lerinde (130.000 kişi) ilgi çekicidir. Ayrıca ılıman iklime de sahiptir.
Avrupa etkisi
Britanya İmparatorluğu, Fransa ve Amerika Birleşik Devletleri, Okyanusya'nın üç büyük devletidir. Avrupalılar, Okyanusya'nın çeşitli kısımlarını siyasi bakımdan kontrol etmekle yetinmeyerek iklimi elverişli topraklara yerleştiler. Örneğin, Avustralya, Yeni Zelanda, Yeni Kaledonya ve Hawaii. Dönenceler arasındaki diğer adalarda özellikle hindistan cevizi içi, takımadaların çoğunun başlıca gelir kaynağıdır. Bazı maden yatakları çok önemlidir. Örneğin, Yeni Kaledonya'da nikel, fosfatlar vb.
Tarih
Okyanusya'ya hiçbir zaman büyük ölçüde yerleşme olmamıştır. Eski tarihlerdeki yerleşme, göç dalgalarının değil, kısa mesafelerde yer değiştiren, sürekli olarak birbiriyle kaynaşan ve ayrılan küçük grupların sonucudur. Bölgenin ilk halkı oldukları sanılan Papuzlar ve Pigmeler, Yeni Gine'ye, Salomon Adaları'na ve Yeni Hebrides Adaları'na yerleştiler. Tarımla geçinen bu halklardan bazı gruplar, balıkçılık ve gemicilikle uğraştı. Sayısız yasak koyan gizli derneklerin hâkim olduğu bu toplumda, önderlerin görevi sınırlıydı. Sonra, Tazmanyalılar, Avustralyalı ilkel halklar tarafından püskürtülmeden önce Avustralya'yı işgal ettiler. Çok geri olan Tazmanyalılar sadece avcılık ve devşirmecilikle geçiniyorlardı. Avustralya yerlilerinin de başka geçim kaynağı yoktu ama teknikleri daha gelişmişti. Daha sonra gelen Melanezyalılar, Yeni Gine'ye Salomon Adaları'na ve Yeni Hebrides Adaları'nın bir kısmına yerleştikten sonra, Yeni Kaledonya, Fiji Adaları ve Mikronezya'ya geçtiler. Medeniyetleri çok yakından ilgili oldukları Papuların medeniyetine benziyordu. Polinezyalılar geldikleri sırada Fiji Adaları'nda ve Yeni Kaledonya'da Melanezyalılar yerleşmişti. Malezya asıllı olduğu sanılan Polinezyalılar, birdenbire çoğaldığı için veya iç savaşlar yüzünden Büyük Okyanus'un her yanına dağıldı. Mikronezya'yı aştıktan sonra, Hawaii, Cemiyet, Samoa ve Tanga Adaları'na, Paskalya Adası'na ve Yeni Zelanda'ya 14. yüzyılda yerleşti. Yeni Hebrides Adaları'nda ve Yeni Kaledonya'da Melanezyalılarla karıştı. Polinezyalıların sağlam bir hiyerarşiye dayanan toplumlarını çok eski çağdan beri veraset yoluyla işbaşına gelen önderler yönetiyordu. Balıkçılık ve tarımla geçinen Polinezyalılar, Paskalya Adası'ndaki heykeller ve taraçalar gibi çok büyük işler başardılar.
Din
Okyanusya kıtasında baskın din Hristiyanlıktır (%73) 2011 yılında yapılan bir ankette, Melanezya'da %92,Mikronezya'da %93Polinezya'da %96'lık kesimin kendilerini Hristiyan olarak tanımlamıştır. Geleneksel dinler genellikle animizm ve geleneksel kabileler arasında yaygın olan, doğal güçleri temsil eden ruhlar olan inançtır. 2018 nüfus sayımında, Yeni Zelandalıların %37'si Hristiyan, %48'i dinsiz idi. 2016 nüfus sayımında ise Avustralya nüfusunun %52'si Hristiyan, %30'u dinsiz idi.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ "Australia and Oceania: Physical Geography" (İngilizce). NationalGeographic.org. 20 Ocak 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Ocak 2012.
- ^ (PDF). web.archive.org. 12 Nisan 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2022.
- ^ (PDF). web.archive.org. 12 Nisan 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2022.
- ^ (PDF). web.archive.org. 12 Nisan 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2022.
- ^ Cowan, James (1993). Messengers of the gods : tribal elders reveal the ancient wisdom of the earth. Internet Archive. New York : Bell Tower. ISBN .
- ^ . web.archive.org. 25 Nisan 2016. 7 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2022.
Dış bağlantılar
Okyanusya hakkında daha fazla bilgi edinin | |
 | Vikigezgin'de seyahat bilgileri |
- Curlie'de Oceania (DMOZ tabanlı)
- "Avustralya ve Okyanusya" 21 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., National Geographic 31 Aralık 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Okyanusya 13 Mart 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde . fotoğrafları, kayıtları ve dijital nesneler, öncelikle Kaliforniya Üniversitesi, San Diego 'ndeki "Melanezya Antropolojisi için Tuzin Arşivi"nden alınmıştır.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddedeki bilgilerin dogrulanabilmesi icin ek kaynaklar gerekli Lutfen guvenilir kaynaklar ekleyerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Kaynaksiz icerik itiraz konusu olabilir ve kaldirilabilir Kaynak ara Okyanusya haber gazete kitap akademik JSTOR Haziran 2020 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Okyanusya Buyuk Okyanus a dagilmis adalari kapsayan ulkelerden ve Avustralya dan olusan cografi bolgedir Asya nin guney ve guneydogusunda Antarktika nin kuzeyinde ve Buyuk Okyanus ile Hint Okyanusu nun arasinda yer alir Yuzolcumu 8 970 000 km nufusu 35 669 267 dir OkyanusyaAlan9 037 695 km 3 489 474 sq mi Nufus35 669 267Yogunluk0 2323 km 0 0897 sq mi Ulkeler15Zaman dilimi 8 Avustralya 14 Kiribati Okyanusya nin Dunya uzerindeki yeriCografyaUlkeler Okyanusya nin sinirlari Okyanusya nin sinirlari Pembe renkli yerler Okyanusya ya ait Buyuk Okyanus taki adalarin hepsi Okyanusya ya bagli degildir Asya ve Amerika yakinindaki takimadalar bu kitalarin parcasidir Amerika kiyilari acigindaki adalar Aleut Adalari ve ozellikle Uzak Dogu daki Japon takimadalari Endonezya ve Filipinler Okyanusya ya katilmazlar Malezya takimadalari zaman zaman Okyanusya ya bagli sayilmissa da halklari medeniyetleri ve tum faaliyetleri bakimindan Guneydogu Asya ya daha yakindir Okyanusya nin bolumleri Okyanusya dort kisma bolunur Avustralya Melanezya Polinezya ve Mikronezya Buyuk Okyanus ile Hint Okyanusu arasinda yer alan Avustralya 7 704 000 km en kalabalik bolgeleri Buyuk Okyanus a donuk oldugu icin bir Okyanusya topragidir Diger yandan tarihi de Avrupalilarin Okyanusya yi kesfetmeleri ve yerlesmeleriyle ilgilidir Melanezya Avustralya ve Endonezya nin dogusundaki adalari icine alir Bu adalara genellikle Yeni Gine de dahildir Polinezya Yeni Zelanda takimadalari ile Ekvator un kuzey ve guneyindeki Orta Buyuk Okyanus adalarini kapsar Mikronezya Malezya nin kuzeyindeki takimadalari icine alir Cesitli takimadalarin adalari genellikle kuzeybatidan guneydoguya dogru uzanir ve cogunlukla yay seklinde dizilmistir Ada turleri Okyanusya da yer alan ada ve ulkeler Avustralya disinda Okyanusya adalari baslica uc turdur Yeni Zelanda Yeni Gine ve Melanezya nin bazi adalari daglik yuzey sekillerini ve bugunku bicimlerini toprak hareketleri sonucunda almistir Kivrilmalar ve kirilmalar genellikle cok yenidir ve bu adalarda sik sik deprem olur yanardaglar puskurur Polinezya Melanezya ve Mikronezya takimadalarinin cogu yuzeyden az cok uzak bir denizalti tabaninin uzerindeki volkanik akintilarin sonucudur Bazilari hala etkin olan yanardaglar cok yuksektir Hawaii takimadalarinda bu yukseklik 2 400 m yi bulmaktadir Donenceler bolgesinde yer aldiklarindan adalarin cogu mercan kayaliklariyla cevrilidir Ornegin Avustralya nin kuzeydogusundaki Buyuk Set Fakat Yeni Zelanda da Avustralya nin guneyinde ve bazi takimadalarda mercan kayaliklari yoktur Ornegin Markiz Adalari Ustelik denizalti sigliklari bazi mercan olusumlarina taban yerine gecmis ve bazi takimadalar tamamiyla atollerden olusmustur Ornegin Tuamotu Gilbert vb Iklimi ve bitki ortusu Okyanusya nin ornek bitki ortusu Victoria Okyanusya adalarinin hemen hepsi tropikal bolgededir Yeni Zelanda takimadalarinda Tazmanya da ve Avustralya nin guneydogusu ile guneybatisinda okyanus veya Akdeniz tipinde iliman iklim hukum surer Diger kisimlarda sicaklik yilin her ayi yuksektir Fakat bircok adanin iklimini dogudan batiya dogru esen alizeler ile kara ve deniz meltemleri yumusatir Adalarin alizelere acik daglik yamaclari ruzgaralti olan koruntulu yamaclardan ve duz mercan adalarindan daha cok yagis alir Melanezya adalarinin bazilarinda guc katlanilan bir ekvator iklimi hukum surer Yeni Gine Salomon Adalari ve Yeni Hebrides adalarinin alcak topraklarini sitma kirip gecirir Buyuk Okyanus taki diger adalarda bu hastaliga rastlanmaz Yerli halklar Yerli halk Samoa ailesi Buyuk Okyanus un tum takimadalarina yuzyillar boyunca curetli deniz seferlerine cikan bati halklari yerlesti Ornegin Melanezyalilar Polinezyalilar Okyanusya nin yerli halki 3 100 000 kisi 2 500 000 i Malinezya da olarak hesaplanmistir Avustralya daki cok ilkel yerli halklarin nufusu az 50 000 kisi ve daginiktir Diger tum adalarda salginlarin ve 19 yuzyil sonunda geleneksel yasayisin bozulmasinin sonucu olarak gerileyen yerli halklarin nufusu bugun giderek azalmaktadir Bu yenilenme ozellikle Yeni Zelanda Maori lerinde 130 000 kisi ilgi cekicidir Ayrica iliman iklime de sahiptir Avrupa etkisi Britanya Imparatorlugu Fransa ve Amerika Birlesik Devletleri Okyanusya nin uc buyuk devletidir Avrupalilar Okyanusya nin cesitli kisimlarini siyasi bakimdan kontrol etmekle yetinmeyerek iklimi elverisli topraklara yerlestiler Ornegin Avustralya Yeni Zelanda Yeni Kaledonya ve Hawaii Donenceler arasindaki diger adalarda ozellikle hindistan cevizi ici takimadalarin cogunun baslica gelir kaynagidir Bazi maden yataklari cok onemlidir Ornegin Yeni Kaledonya da nikel fosfatlar vb TarihOkyanusya ya hicbir zaman buyuk olcude yerlesme olmamistir Eski tarihlerdeki yerlesme goc dalgalarinin degil kisa mesafelerde yer degistiren surekli olarak birbiriyle kaynasan ve ayrilan kucuk gruplarin sonucudur Bolgenin ilk halki olduklari sanilan Papuzlar ve Pigmeler Yeni Gine ye Salomon Adalari na ve Yeni Hebrides Adalari na yerlestiler Tarimla gecinen bu halklardan bazi gruplar balikcilik ve gemicilikle ugrasti Sayisiz yasak koyan gizli derneklerin hakim oldugu bu toplumda onderlerin gorevi sinirliydi Sonra Tazmanyalilar Avustralyali ilkel halklar tarafindan puskurtulmeden once Avustralya yi isgal ettiler Cok geri olan Tazmanyalilar sadece avcilik ve devsirmecilikle geciniyorlardi Avustralya yerlilerinin de baska gecim kaynagi yoktu ama teknikleri daha gelismisti Daha sonra gelen Melanezyalilar Yeni Gine ye Salomon Adalari na ve Yeni Hebrides Adalari nin bir kismina yerlestikten sonra Yeni Kaledonya Fiji Adalari ve Mikronezya ya gectiler Medeniyetleri cok yakindan ilgili olduklari Papularin medeniyetine benziyordu Polinezyalilar geldikleri sirada Fiji Adalari nda ve Yeni Kaledonya da Melanezyalilar yerlesmisti Malezya asilli oldugu sanilan Polinezyalilar birdenbire cogaldigi icin veya ic savaslar yuzunden Buyuk Okyanus un her yanina dagildi Mikronezya yi astiktan sonra Hawaii Cemiyet Samoa ve Tanga Adalari na Paskalya Adasi na ve Yeni Zelanda ya 14 yuzyilda yerlesti Yeni Hebrides Adalari nda ve Yeni Kaledonya da Melanezyalilarla karisti Polinezyalilarin saglam bir hiyerarsiye dayanan toplumlarini cok eski cagdan beri veraset yoluyla isbasina gelen onderler yonetiyordu Balikcilik ve tarimla gecinen Polinezyalilar Paskalya Adasi ndaki heykeller ve taracalar gibi cok buyuk isler basardilar DinOkyanusya da Inanc Okyanusya kitasinda baskin din Hristiyanliktir 73 2011 yilinda yapilan bir ankette Melanezya da 92 Mikronezya da 93Polinezya da 96 lik kesimin kendilerini Hristiyan olarak tanimlamistir Geleneksel dinler genellikle animizm ve geleneksel kabileler arasinda yaygin olan dogal gucleri temsil eden ruhlar olan inanctir 2018 nufus sayiminda Yeni Zelandalilarin 37 si Hristiyan 48 i dinsiz idi 2016 nufus sayiminda ise Avustralya nufusunun 52 si Hristiyan 30 u dinsiz idi Ayrica bakinizAvustralasya Okyanusya bayraklari Pasifik Birligi Pasifik TopluluguKaynakca Australia and Oceania Physical Geography Ingilizce NationalGeographic org 20 Ocak 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Ocak 2012 PDF web archive org 12 Nisan 2019 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 26 Mart 2022 PDF web archive org 12 Nisan 2019 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 26 Mart 2022 PDF web archive org 12 Nisan 2019 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 26 Mart 2022 Cowan James 1993 Messengers of the gods tribal elders reveal the ancient wisdom of the earth Internet Archive New York Bell Tower ISBN 978 0 517 88078 4 web archive org 25 Nisan 2016 7 Mart 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Mart 2022 Dis baglantilarVikipedi nin kardes projelerinden Okyanusya hakkinda daha fazla bilgi edininVikigezgin de seyahat bilgileriCurlie de Oceania DMOZ tabanli Avustralya ve Okyanusya 21 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde National Geographic 31 Aralik 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde Okyanusya 13 Mart 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde fotograflari kayitlari ve dijital nesneler oncelikle Kaliforniya Universitesi San Diego ndeki Melanezya Antropolojisi icin Tuzin Arsivi nden alinmistir