Basra Körfezi, (Farsça: خليج فارس, Halîc-î Fars; Arapça: الخليج الفارسي, al-Halîc al-Farsî), Arap Yarımadası'nın kuzeyi ile İran'ın güneybatısı arasında kalan Hint Okyanusu'na bağlı körfez. Dünyanın en önemli petrol ve doğalgaz yatakları bu bölgede bulunmaktadır.
Basra Körfezi | |
---|---|
Havza | |
Ülke(ler) | Ülkeler listesi |
Konum | Arap Yarımadası, Asya |
Koordinatlar | 26°K 52°D / 26°K 52°D |
Genel bilgiler | |
Aktığı yer | Hint Okyanusu |
Tür | Deniz |
Akarsu (gelen) | Fırat nehri |
Akarsu (giden) | Umman Körfezi |
Uzunluk | 989 km (615 mi) |
Ortalama derinlik | 50 m (160 ft) |
En derin noktası | 90 m (300 ft) |
Yüzölçümü | 251.000 km2 (97.000 sq mi) |
Wikimedia Commons | |
Etimolojik kökeni
Körfezin bilinen en eski adı Fars Körfezi'dir. Ancak körfez kıyılarının Arap fetihleriyle ele geçmesi ve Arap denizcilerin Asya kıtasında koloniler kurabilecek kadar gelişmesi sonucu aynı ismin Arapça telaffuzu olan Halic-î Fersî tanımı doğmuştur.
18'inci yüzyıldan itibaren körfezin Türkçe adı körfezin kıyısındaki en gelişmiş yerleşim yeri olan Basra kentinden dolayı Basra Körfezi olmuştur. İran, bölgenin Fars ismini korumak için 2010 yılından itibaren 30 Nisan gününü Millî Fars Körfezi Günü ilan etmiştir. Ancak özellikle körfeze kıyısı olan Arap ülkeleri tarafından bölge Arap Körfezi anlamına gelen el-Halîc'el-Arabî şeklinde adlandırılmaktadır.Birleşmiş Milletler ise bölgenin tarihi isminden dolayı Fars Körfezi ismini tercih etmektedir.
Coğrafî konumu
Yüzölçümü 240.000 km²'ye varan bu iç denizin Irak kıyılarında Şattülarap'ın ağzından başlayarak Hürmüz Boğazı çıkışına kadar olan uzunluğu 975 km, en geniş yerinde eni ise 370 kilometredir. Genel olarak körfezin derinliği İran'a yakın taraflarda 90–110 m. arasında iken Arap kıyılarında ortalama 35 m. civarındadır. Esasen sığ olan körfez bölgesinde Fırat, Dicle ve diğer nehirlerin taşıdıkları kum ve çamurlar da gittikçe denizi doldurmakta ve özellikle kuzey kıyılar güneye doğru ilerlemektedir. Önceleri bu kıyıların çok daha yukarıda oldukları ve Fırat ile Dicle'nin ayrı yerlerden denize döküldükleri bilinmektedir. Nehir sularının azlığı ve aşırı buharlaşma dolayısıyla körfezin suyu oldukça tuzludur. Dünya petrol üretiminin üçte biri körfez bölgesinde gerçekleştirilirken yine dünya petrol rezervlerinin üçte ikisi de bu bölgede bulunmaktadır. Petrol zenginliğine ilave olarak Birleşik Arap Emirlikleri ve Katar gibi ülkelerde bol miktarda doğal gaz da çıkmaktadır.
Kıyısı olan ülkeler
Tarihî önemi
1980 ile 1988 arasında süren İran-Irak Savaşı'nın odak noktasıdır. 1991 yılında Körfez Savaşı'nda da temel olmuştur.
25 Mayıs 1981 tarihinde Bahreyn, Kuveyt, Umman, Katar, Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri'nden oluşan 6 ülke, ekonomik, siyasal ve sosyal hedefleri olan Körfez Arap Ülkeleri İşbirliği Konseyi kurmuştur.
Kaynakça
- ^ http://www.payvand.com/news/05/sep/1099.html 17 Haziran 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (en) Publication of Historical Maps of the Persian Gulf in Tehran
- ^ http://www.arabiangulfmaps.com/ 10 Şubat 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (en) Arap Körfezi Haritaları
- ^ http://unstats.un.org/unsd/geoinfo/UNGEGN/docs/23-gegn/wp/gegn23wp61.pdf 3 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (en) Historical, Geographical and Legal Validity of the name 'Persian Gulf'
- ^ "İslam Ansiklopedisi, Mustafa L. Bilge". 30 Ocak 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Ocak 2015.
- ^ . 6 Kasım 2005. 21 Temmuz 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2007.
Dış bağlantılar
- Persian Gulf Online18 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- 1988 yılında Pers Körfezi üzerinde trajedi 30 Nisan 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (ABC Channel)
- Anglo-Ottoman confrontation in the Persian Gulf
Asya coğrafyası ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
Orta Doğu ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Basra Korfezi Farsca خليج فارس Halic i Fars Arapca الخليج الفارسي al Halic al Farsi Arap Yarimadasi nin kuzeyi ile Iran in guneybatisi arasinda kalan Hint Okyanusu na bagli korfez Dunyanin en onemli petrol ve dogalgaz yataklari bu bolgede bulunmaktadir Basra KorfeziHavzaUlke ler Ulkeler listesiKonumArap Yarimadasi AsyaKoordinatlar26 K 52 D 26 K 52 D 26 52Genel bilgilerAktigi yerHint OkyanusuTurDenizAkarsu gelen Firat nehriAkarsu giden Umman KorfeziUzunluk989 km 615 mi Ortalama derinlik50 m 160 ft En derin noktasi90 m 300 ft Yuzolcumu251 000 km2 97 000 sq mi Wikimedia CommonsBasra Korfezi ne kiyisi olan ulkeler8 9 yuzyila ait Basra Korfezi HaritasiBir kum firtanisi altinda Basra Korfezi nin uydudan gorunumuEtimolojik kokeniKorfezin bilinen en eski adi Fars Korfezi dir Ancak korfez kiyilarinin Arap fetihleriyle ele gecmesi ve Arap denizcilerin Asya kitasinda koloniler kurabilecek kadar gelismesi sonucu ayni ismin Arapca telaffuzu olan Halic i Fersi tanimi dogmustur 18 inci yuzyildan itibaren korfezin Turkce adi korfezin kiyisindaki en gelismis yerlesim yeri olan Basra kentinden dolayi Basra Korfezi olmustur Iran bolgenin Fars ismini korumak icin 2010 yilindan itibaren 30 Nisan gununu Milli Fars Korfezi Gunu ilan etmistir Ancak ozellikle korfeze kiyisi olan Arap ulkeleri tarafindan bolge Arap Korfezi anlamina gelen el Halic el Arabi seklinde adlandirilmaktadir Birlesmis Milletler ise bolgenin tarihi isminden dolayi Fars Korfezi ismini tercih etmektedir Cografi konumuYuzolcumu 240 000 km ye varan bu ic denizin Irak kiyilarinda Sattularap in agzindan baslayarak Hurmuz Bogazi cikisina kadar olan uzunlugu 975 km en genis yerinde eni ise 370 kilometredir Genel olarak korfezin derinligi Iran a yakin taraflarda 90 110 m arasinda iken Arap kiyilarinda ortalama 35 m civarindadir Esasen sig olan korfez bolgesinde Firat Dicle ve diger nehirlerin tasidiklari kum ve camurlar da gittikce denizi doldurmakta ve ozellikle kuzey kiyilar guneye dogru ilerlemektedir Onceleri bu kiyilarin cok daha yukarida olduklari ve Firat ile Dicle nin ayri yerlerden denize dokuldukleri bilinmektedir Nehir sularinin azligi ve asiri buharlasma dolayisiyla korfezin suyu oldukca tuzludur Dunya petrol uretiminin ucte biri korfez bolgesinde gerceklestirilirken yine dunya petrol rezervlerinin ucte ikisi de bu bolgede bulunmaktadir Petrol zenginligine ilave olarak Birlesik Arap Emirlikleri ve Katar gibi ulkelerde bol miktarda dogal gaz da cikmaktadir Kiyisi olan ulkelerIran Kuveyt Suudi Arabistan Bahreyn Katar Birlesik Arap Emirlikleri Umman IrakTarihi onemi1980 ile 1988 arasinda suren Iran Irak Savasi nin odak noktasidir 1991 yilinda Korfez Savasi nda da temel olmustur 25 Mayis 1981 tarihinde Bahreyn Kuveyt Umman Katar Suudi Arabistan ve Birlesik Arap Emirlikleri nden olusan 6 ulke ekonomik siyasal ve sosyal hedefleri olan Korfez Arap Ulkeleri Isbirligi Konseyi kurmustur Kaynakca http www payvand com news 05 sep 1099 html 17 Haziran 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde en Publication of Historical Maps of the Persian Gulf in Tehran http www arabiangulfmaps com 10 Subat 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde en Arap Korfezi Haritalari http unstats un org unsd geoinfo UNGEGN docs 23 gegn wp gegn23wp61 pdf 3 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde en Historical Geographical and Legal Validity of the name Persian Gulf Islam Ansiklopedisi Mustafa L Bilge 30 Ocak 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 30 Ocak 2015 6 Kasim 2005 21 Temmuz 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Nisan 2007 Dis baglantilarPersian Gulf Online18 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde 1988 yilinda Pers Korfezi uzerinde trajedi 30 Nisan 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde ABC Channel Anglo Ottoman confrontation in the Persian GulfAsya cografyasi ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz Orta Dogu ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz