Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddedeki bilgilerin için ek kaynaklar gerekli. (Mart 2021) () |
İtalya'nın birleşmesi (İtalyanca: Risorgimento; diriliş veya yeniden doğuş), 19. yüzyılda İtalya yarımadasında bulunan birçok devleti toplayıp, tek bir devlet olan İtalya Krallığı'na dönüştürmeye çalışan politik ve sosyal harekettir. Bu dönemin başlangıcı ve sonu için kesin tarihler üzerinde bir uzlaşma olmamasına rağmen, birçok bilim adamına göre süreç 1815'te Viyana Kongresi'yle ve Napolyon'un hükümdarlığının son bulmasıyla başladı ve 1871'de Roma'nın İtalya Krallığı'nın başkenti olmasıyla son buldu. Bazı terre irredente'ler sürecin İtalya Krallığı'nın I. Dünya Savaşı sonrası Saint-Germain Antlaşması'nın imzalanmasıyla sona erdiğine inanır. Bazı milliyetçilere göre birleşmenin sonlanması 3 Kasım 1918'de Villa Giusti Ateşkesi olduğunu söyler.
| İtalya'nın birleşmesi | |
|---|---|
| Sonuç | • 1820 Devrimleri • 1830 Devrimleri |
Arka plan
Batı Roma İmparatorluğu'nun çöküşünden sonra Roma İmparatorluğu'nun ili olan İtalya, Ostrogot Krallığı altında birleşik olarak kaldı ve Lombard Krallığı'nda ve Bizans İmparatorluğu'nda iddialı bir duruş sergiledi. Bizans İmparatorluğu'nun kriz döneminde ve çöküşünde İtalya, kademeli olarak şehir-devlet sistemine geçti. Bu sistem Rönesans'a kadar sürdü ama sonra Erken Modern Dönem'de modern ulus devlet sisteminin yükselmesiyle bu sistem bozulmaya başladı. İtalya, Papalık Devleti dahil, büyük devletler arasındaki - özellikle Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu (sonrasında Avusturya) ve Fransa- ele geçirilmek istenen yer olmuştur. 1300'ler ile 1500'ler arasında İtalyan yazarlar, Dante Alighieri, Francesco Petrarca, Boccaccio, Niccolò Machiavelli ve Francesco Guicciardini gibi yazarlar, yabancı devletlerin hakimiyetine karşı görüşlerini yazmışlardır. Mesela, Petrarca'nın Italia Mia eserinde "İtalyan kalplerinde antik kahramanlık henüz ölü değil" belirtilmiştir. Italia Mia'nın dört cümlesi Niccolò Machiavelli'nin İtalya'yı "barbarlardan kurtararak" birleştirmesini sağlayacak politik lider gösteren The Prince adlı eserinde yer almıştır. Bazı tarihçiler ve bilim adamları İtalya'da bulunan ülkelerin, yabancı hakimiyetine karşı İtalya Birliği'nin kurulması veya [[Cosimo de' Medici99 ve Lorenzo de' Medici'nin dış politikalarının ulusal birliğinin müjdecisi olarak yorumlarlar.
İtalyan ulusal kimlik duygusu Gian Rinaldo Carli'nin 1764'te yazılan Della Patria degli Italiani adlı eserinde yansıtılmıştır. Aynı zamanda eserin en çok anlatılan bölümünde bir yabancı Milano'da bir kafeye girer ve orada oturanlara yabancı veya Milanolu olmadığını söyler. Karşısındakiler de 'Peki sen nesin?' diye sorduklarında 'Ben bir İtalyanım.' der. Milliyetçilik, 19. yüzyılın başlarında İtalya'da -Avrupa'nın çoğunda olduğu gibi- Napolyon'un egemenliği altına düştüğünde artmıştır.
Napolyon'un saltanatı çökmeye başladığında, Napolyon'un yerleştirdiği diğer, tahtlarını korumak için milliyetçi duyguları besleyerek olabilecek devrimlerin altyapısını hazırladı. Bu hükümdarların arasında İtalya'nın valileri Eugène de Beauharnais ve Napoli kralı, Joachim Murat da vardı. De Beauharnais, İtalya Krallığı'na girmek için Avusturya'nın onayını almaya çalıştı. 30 Mart 1815'te Joachim Murat, Avusturyalı isyancılara karşı İtalyanların silahlanmalarını söyleyen Rimini Bildirgesi'ni yayınladı. Bu dönemin bir diğer önemli figürü, Napolyon İtalya Cumhuriyeti (1802-1805) başkan yardımcısı ve ölümünden kısa bir süre sonra İtalyan Risorgimento'ya yol açacak İtalyan birleşmesi için idealleri tutarlı destekçisi olarak hizmet veren, 'di. Napolyon Fransası'nın yıkılışından sonra Viyana Kongresi, Avrupa haritasını yeniden çizmek için toplandı. İtalya'da, kongre Napolyon öncesi bağımsız uydu devletleri, direkt olarak yönetilen veya büyük Avrupa devletlerince (özellikle Avusturya'nın) üzerinde büyük etkisi bulunan ülkeleri yeniden düzenledi.
Aynı zamanda, İtalyan birleşmesi, doğrudan bugünkü İtalya'da ağırlıklı olarak İtalyanca konuşulan kuzeydoğu bölümünü kontrol ve bununla birlikte birleşmesine karşı en güçlü kuvvet olan Avusturya İmparatorluğu ve Habsburglara karşı yürütülecek bir mücadele olarak algılanmaktadır. Avusturya İmparatorluğu şiddetle İtalyan yarımadasında artan milliyetçi duyguları, Habsburgların diğer etki alanlarında olduğu gibi bastırdı. Avusturyalı diplomat Klemens von Metternich -Viyana Kongresi'nde etkili bir diplomattı- İtalya kelimesinin "coğrafi bir ifade"den başka bir şey olmadığını söylemiştir.
Sanat ve edebiyatta milliyetçi akımdan nasibini almıştı; Vittorio Alfieri ve Niccolo Tommaseo İtalyan milliyetçiliğinin edebiyat alanındaki önemli temsilcileri olarak görülürler ama en ünlü milliyetçi eser Alessandro Manzoni'nin I promessi sposi (Nişanlı)adlı eseridir. Eser Avusturya egemenliğini alegorik olarak, inceden örtülü bir şekilde eleştirir. Roman 1827'de basıldı ve ilerleyen yıllarda revize edilerek basılmaya devam edildi. Eserin 1840'taki sıradan halinde dili yazılmıştır. Bunun sebebi bilinçli olarak dilin öğrenilmesini ve herkes tarafından konuşulmasını sağlamaktı.
Birleşmeye destek verenler aynı zamanda Kutsal Makam'la karşı karşıya gelmiş oldular. Dönemin papası IX. Pius, gücünü kullanmaya çekindi; çünkü gücünün kullanılması İtalyan Katoliklerin atılması demekti.
Yarımadada bir devlet kurulmasına destek verenler bile nasıl bir devletin kurulacağına dair bir düşünce birliği sağlayamamışlardı. -Piedmontlu papaz- Papa'nın liderliği altında bir İtalyan konfederasyonu kurulmasını önerdi. Kitabında, Papalık ile Risogrimento arasında bağlantılar kurdu. , İtalya'nın birleşmesinin bir konfederasyon şeklinde olmasını desteklerken aynı zamanda Piedmont'tan ayrılan devletler tarafından bir konfederasyon kurulmasını önerdi.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ Collier, Martin (2003). Italian unification, 1820–71. Heinemann Advanced History (İngilizce). Oxford: Heinemann. s. 2. ISBN .
The Risorgimento is the name given to the process that ended with the political unification of Italy in 1871
- ^ Riall, Lucy (1994). The Italian Risorgimento: state, society, and national unification (İngilizce). Londra: Routledge. s. 1. ISBN .
The functional importance of the Risorgimento to both Italian politics and Italian historiography has made this short period (1815–60) one of the most contested and controversial in modern Italian history
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddedeki bilgilerin dogrulanabilmesi icin ek kaynaklar gerekli Lutfen guvenilir kaynaklar ekleyerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Kaynaksiz icerik itiraz konusu olabilir ve kaldirilabilir Kaynak ara Italya nin birlesmesi haber gazete kitap akademik JSTOR Mart 2021 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Italya nin birlesmesi Italyanca Risorgimento dirilis veya yeniden dogus 19 yuzyilda Italya yarimadasinda bulunan bircok devleti toplayip tek bir devlet olan Italya Kralligi na donusturmeye calisan politik ve sosyal harekettir Bu donemin baslangici ve sonu icin kesin tarihler uzerinde bir uzlasma olmamasina ragmen bircok bilim adamina gore surec 1815 te Viyana Kongresi yle ve Napolyon un hukumdarliginin son bulmasiyla basladi ve 1871 de Roma nin Italya Kralligi nin baskenti olmasiyla son buldu Bazi terre irredente ler surecin Italya Kralligi nin I Dunya Savasi sonrasi Saint Germain Antlasmasi nin imzalanmasiyla sona erdigine inanir Bazi milliyetcilere gore birlesmenin sonlanmasi 3 Kasim 1918 de Villa Giusti Ateskesi oldugunu soyler Italya nin birlesmesiSonuc 1820 Devrimleri 1830 Devrimleri Ikinci Italyan Bagimsizlik Savasi Italya Kralligi nin kurulmasi Ucuncu Italyan Bagimsizlik Savasi Roma nin Ele Gecirilmesi Roma Italya Kralligi nin baskenti oldu Arka planOstrogot KralligiDante Alighieri Bati Roma Imparatorlugu nun cokusunden sonra Roma Imparatorlugu nun ili olan Italya Ostrogot Kralligi altinda birlesik olarak kaldi ve Lombard Kralligi nda ve Bizans Imparatorlugu nda iddiali bir durus sergiledi Bizans Imparatorlugu nun kriz doneminde ve cokusunde Italya kademeli olarak sehir devlet sistemine gecti Bu sistem Ronesans a kadar surdu ama sonra Erken Modern Donem de modern ulus devlet sisteminin yukselmesiyle bu sistem bozulmaya basladi Italya Papalik Devleti dahil buyuk devletler arasindaki ozellikle Kutsal Roma Cermen Imparatorlugu sonrasinda Avusturya ve Fransa ele gecirilmek istenen yer olmustur 1300 ler ile 1500 ler arasinda Italyan yazarlar Dante Alighieri Francesco Petrarca Boccaccio Niccolo Machiavelli ve Francesco Guicciardini gibi yazarlar yabanci devletlerin hakimiyetine karsi goruslerini yazmislardir Mesela Petrarca nin Italia Miaeserinde Italyan kalplerinde antik kahramanlik henuz olu degil belirtilmistir Italia Mia nin dort cumlesi Niccolo Machiavelli nin Italya yi barbarlardan kurtararak birlestirmesini saglayacak politik lider gosteren The Prince adlieserinde yer almistir Bazi tarihciler ve bilim adamlari Italya da bulunan ulkelerin yabanci hakimiyetine karsi Italya Birligi nin kurulmasi veya Cosimo de Medici99 ve Lorenzo de Medici nin dis politikalarinin ulusal birliginin mujdecisi olarak yorumlarlar Italyan ulusal kimlik duygusu Gian Rinaldo Carli nin 1764 te yazilan Della Patria degli Italianiadli eserinde yansitilmistir Ayni zamanda eserin en cok anlatilan bolumunde bir yabanci Milano da bir kafeye girer ve orada oturanlara yabanci veya Milanolu olmadigini soyler Karsisindakiler de Peki sen nesin diye sorduklarinda Ben bir Italyanim der Milliyetcilik 19 yuzyilin baslarinda Italya da Avrupa nin cogunda oldugu gibi Napolyon un egemenligi altina dustugunde artmistir Napolyon un saltanati cokmeye basladiginda Napolyon un yerlestirdigi diger tahtlarini korumak icin milliyetci duygulari besleyerek olabilecek devrimlerin altyapisini hazirladi Bu hukumdarlarin arasinda Italya nin valileri Eugene de Beauharnais ve Napoli krali Joachim Murat da vardi De Beauharnais Italya Kralligi na girmek icin Avusturya nin onayini almaya calisti 30 Mart 1815 te Joachim Murat Avusturyali isyancilara karsi Italyanlarin silahlanmalarini soyleyen Rimini Bildirgesi ni yayinladi Bu donemin bir diger onemli figuru Napolyon Italya Cumhuriyeti 1802 1805 baskan yardimcisi ve olumunden kisa bir sure sonra Italyan Risorgimento ya yol acacak Italyan birlesmesi icin idealleri tutarli destekcisi olarak hizmet veren di Napolyon Fransasi nin yikilisindan sonra Viyana Kongresi Avrupa haritasini yeniden cizmek icin toplandi Italya da kongre Napolyon oncesi bagimsiz uydu devletleri direkt olarak yonetilen veya buyuk Avrupa devletlerince ozellikle Avusturya nin uzerinde buyuk etkisi bulunan ulkeleri yeniden duzenledi Italya nin birlesmesi Ayni zamanda Italyan birlesmesi dogrudan bugunku Italya da agirlikli olarak Italyanca konusulan kuzeydogu bolumunu kontrol ve bununla birlikte birlesmesine karsi en guclu kuvvet olan Avusturya Imparatorlugu ve Habsburglara karsi yurutulecek bir mucadele olarak algilanmaktadir Avusturya Imparatorlugu siddetle Italyan yarimadasinda artan milliyetci duygulari Habsburglarin diger etki alanlarinda oldugu gibi bastirdi Avusturyali diplomat Klemens von Metternich Viyana Kongresi nde etkili bir diplomatti Italya kelimesinin cografi bir ifade den baska bir sey olmadigini soylemistir Sanat ve edebiyatta milliyetci akimdan nasibini almisti Vittorio Alfieri ve Niccolo Tommaseo Italyan milliyetciliginin edebiyat alanindaki onemli temsilcileri olarak gorulurler ama en unlu milliyetci eser Alessandro Manzoni nin I promessi sposi Nisanli adli eseridir Eser Avusturya egemenligini alegorik olarak inceden ortulu bir sekilde elestirir Roman 1827 de basildi ve ilerleyen yillarda revize edilerek basilmaya devam edildi Eserin 1840 taki siradan halinde dili yazilmistir Bunun sebebi bilincli olarak dilin ogrenilmesini ve herkes tarafindan konusulmasini saglamakti Birlesmeye destek verenler ayni zamanda Kutsal Makam la karsi karsiya gelmis oldular Donemin papasi IX Pius gucunu kullanmaya cekindi cunku gucunun kullanilmasi Italyan Katoliklerin atilmasi demekti Yarimadada bir devlet kurulmasina destek verenler bile nasil bir devletin kurulacagina dair bir dusunce birligi saglayamamislardi Piedmontlu papaz Papa nin liderligi altinda bir Italyan konfederasyonu kurulmasini onerdi Kitabinda Papalik ile Risogrimento arasinda baglantilar kurdu Italya nin birlesmesinin bir konfederasyon seklinde olmasini desteklerken ayni zamanda Piedmont tan ayrilan devletler tarafindan bir konfederasyon kurulmasini onerdi Ayrica bakinizAvrupa uyumuKaynakca Collier Martin 2003 Italian unification 1820 71 Heinemann Advanced History Ingilizce Oxford Heinemann s 2 ISBN 978 0 435 32754 5 The Risorgimento is the name given to the process that ended with the political unification of Italy in 1871 Riall Lucy 1994 The Italian Risorgimento state society and national unification Ingilizce Londra Routledge s 1 ISBN 978 0 203 41234 3 The functional importance of the Risorgimento to both Italian politics and Italian historiography has made this short period 1815 60 one of the most contested and controversial in modern Italian history