Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İtalyan İç Savaşı (İtalyanca: Guerra civile italiana) İkinci Dünya Savaşı'nın son döneminde 9 Eylül 1943 (İtalya ve Müttefikler arasında ateşkes) ile 2 Mayıs 1945 (Caserta Mütarekesi) tarihleri arasında İtalya'da yaşanan iç savaştır. İtalyan direniş hareketi ve Müttefik saflarındaki İtalyan Ordusu, İtalyan faşistlerine ve Naziler tarafından İtalya'nın kuzeyinde kurulmuş olan İtalyan Sosyal Cumhuriyeti kukla devletine bağlı birlikler arasında yaşanmıştır. İtalyan direnişçiler, Mussolini rejiminin çökmesinin ardından bölgeyi işgal eden Nazilerle de savaşmıştır. Faşizm karşıtı güçlerin mücadelesiyle zafer kazanılmış, Naziler ülkeden kovulmuş, Mussolini infaz edilmiştir. Ayrıca ülkenin 1946 yılında monarşiden cumhuriyete geçişinde de iç savaş süresince kral III. Vittorio Emanuele başta olmak üzere krallık yanlılarının ülkeye karşı sorumluluklarını gereğince yerine getirmemelerinin de payı büyüktür.
| İtalyan İç Savaşı | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| İtalya Cephesi (II. Dünya Savaşı) | |||||||
 İtalyan İç Savaşında cepheler | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 İtalyan direniş hareketi Müttefik İtalyan Ordusu ABD Ordusu İngiliz Ordusu |  İtalyan Sosyal Cumhuriyeti Nazi Almanyası | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
| Ivanoe Bonomi Alcide De Gasperi Palmiro Togliatti Ferruccio Parri | Benito Mussolini  Rodolfo Graziani (Esir) | ||||||
| Güçler | |||||||
| 545.000 | 520.000 | ||||||
| Kayıplar | |||||||
| 62.000 yaklaşık | 35.000 yaklaşık | ||||||
| Yaklaşık sivil kayıplar 80.000 | |||||||
Taraflar
Direnişçiler
İlk partizan grupları Boves, Piedmont, , Abruzzo bölgesinde oluşurken, Yugoslavya sınırındaki Gorizia ve Trieste civarında ilk direniş örgütleri bir araya geldi. Partizan birlikleri genel olarak Slavlara ve komünistlere dayanıyordu. Diğer direniş grupları da İtalya'da Mussolini rejiminin çöktüğü Eylül 1943 ile başlayan süreçte serbest kalan veya kaçan Müttefik savaş esirlerinden oluşmaktaydı. Mussolini rejiminin çökmesiyle beraber kısa süreliğine bir iktidar boşluğu yaşansa da Naziler hızlı hareket ederek idareyi ele almış ve Müttefiklerin ilerleyişini durdurmuştur. Partizanların içerisinde çok çeşitli siyasal eğilimler olsa da önde gelen örgütlü yapı tartışmasız şekilde İtalyan Komünist Partisiydi. Komünistler, İtalyan faşizminin bizzat İtalyanlar tarafından yenilmemesi durumunda ülkenin bağımsızlığını İngilizlere ve Amerikalılara borçlu duruma düşeceğini belirtiyorlardı. Dolayısıyla hızla mücadeleye başlanması ve Müttefik Ordularının beklenmemesi gerektiğini savunuyorlardı. Müttefik komutanlar ise hem komünistlere güvenmiyor hem de gerilla birliklerinin verimine inanmadıklarını savunuyorlardı.
Özellikle kadınların da aktif yer aldıkları direnişçiler iddia edilenin aksine etkili olmuş, Nazilerin özellikle kuzey bölgelerinde denetimi bütünüyle ele geçirmesine engel olmuştur. Nazilerin yakalanan direnişçilere yönelik takındığı vahşice tutum, karşıtını doğurmuş ve faşistler ve onlara yardım edenler partizanlar tarafından öldürülmüştür. Özellikle coğrafyanın geleneksel harekâta izin vermediği kuzey bölgelerinde güçlenen partizanların toplam sayısının 200 bin civarında olduğu düşünülmektedir.
Faşistler
Krallık Ordusunun kılıç artıkları, Kara Gömlekliler örgütünden geriye kalanların yanı sıra faşistler genel olarak suç çevrelerinden örgütledikleri gruplarla partizanlara karşı hareket geçmiştir. Nazilerin destekleriyle yürüttükleri gerilla karşıtı harekâtta takındıkları vahşice tutumlarla çok sayıda katliam düzenlemişlerdir.
İç savaş
Arka plan
Müttefiklerin Husky Harekâtı ile Sicilya'ya çıkartma yapmaları ve özellikle kuzey İtalya'da Mussolini rejimine karşı düzenlenen başarılı 1943 Grevi süreci sonrasında kral III. Vittorio Emanuele Mussolini'yi görevden alıp tutuklanmasını sağlar. Yeni Başbakan olarak Pietro Badoglio'yu atar. Yeni hükûmet Mihver Devletlerini desteklemeye devam eder, bu sırada Mussolini karşıtlarının sevinç gösterileri şiddetli şekilde bastırılmıştır. Sonraki süreçte İtalya hükûmeti ilerlemekte olan Müttefiklere teslim olma kararı alır ve 8 Eylül 1943 günü anlaşma imzalanır. Kral, hükûmetle beraber Roma'dan ayrılır ve ordu başsız bırakılır. Oluşan iktidar boşluğunu hızla doldurmaya çalışan Naziler, tutuklu bulunan Mussolini'yi Gran Sasso baskınıyla 12 Eylül günü kurtarmış ve onun liderliğinde 23 Eylül'de İtalyan Sosyal Cumhuriyeti adlı kukla devlet kurmuştur. Dağılan İtalyan Ordusu mensubu yaklaşık 600 bin asker, Mussolini liderliğindeki yeni faşist cumhuriyet adına savaşmayı reddettiği için Naziler tarafından esir alınır. Naziler Erwin Rommel komutasında yürütlen Achse Harekâtıyla yarımadada denetimi ele geçirir.
Öne çıkan olaylar
İç savaş boyunca faşist birlikler genelde Nazilerin himayesinde olacak şekilde partizanlarla savaş halinde oldu ve komünistlerin denetiminde olan bölgelerde hakimiyeti ele geçirmeye çalıştılar. Faşist birlikler ağır silahlarla desteklenebildikleri kent merkezleri ve ovalık bölgelerde duruma hakim olurken, dağlık bölgelerde partizanların egemenliği söz konusuydu. İç savaş boyunca tüm toplumsal kesimler savaşan taraflar ekseninde sürece dahil olmuş ve yıllardır biriktirilen sorunlar patlak vermiştir. Kırsal bölgelerde feodal yapının ve kilise egemenliğinin kırılmasıyla faşizmle işbirliği yapan önde gelen isimler emekçiler tarafından tasfiye edilmiş, faşistler de komünistlerle işbirliği yaptıkları gerekçesiyle sivilleri katletmiştir. Bu dönemde Naziler, Mussolini'nin kukla devletini ayakta tutabilmek için olağaüstü çaba ve kaynak harcamıştır. Generalfeldmarschall Albert Kesselring partizan faaliyetleri nedeniyle yaklaşık 30-35 bin kayıp verdiklerini ifade etmektedir.
Savaşın sonu
İngiliz ve Amerikan birliklerinin İtalya'da ilerleyişinin devam etmesiyle beraber bölgedeki Nazilerin durumu sıkıntıya girmiştir. 1945 yılı Nisan ayıyla beraber Alman cephe gerisi çöküşe geçer. Partizanlar bu dönemde saldırılarını sıklaştırarak Almanları geri çekilmeye zorlar. 26 Nisan günü 14 bin partizan Cenova'yı ele geçirir ve 6 bin Alman askerini esir alır. Ayın gün Milano özgürleştirilir, 28 Nisan günü Torino düşman işgalinden kurtarılır. Mussolini 27 Nisan günü dağlık bölgelere kaçmaya çalışırken yakalanır ve öldürülür. Faşistler 30 Nisan günü Müttefiklerle yaptıkları anlaşma uyarınca 2 Mayıs günü, Berlin'in teslim olmasından önce kayıtsız şartsız teslim olur.
Sonraki dönem
Ülkenin kurtarılmasının ardından çoğunlukla faşist dönemde iktidarda bulunanlara yönelik şiddet olayları yaşansa da bu olaylarda hayatını kaybedenlerin sayısına yönelik tarihçiler arasında oluşmuş bir birlik yoktur. Şiddet olayları 1946 yılında ilan edilen beraber son bulmuştur. İç savaş sırasından kralın sorumsuz davranması ülkede monarşiye karşı tepki doğurmuştur. Ayrıca partizanlar arasında en güçlü örgüt olan İtalyan Komünist Partisi ülkeyi Nazi işgalinden kurtaran en öne çıkan güç olarak iç siyasette belirleyici olmaktadır. Bu koşullarda yapılan 1946 İtalya anayasa referandumunda halkın çoğunluğu monarşinin kaldırılıp yerine cumhuriyetin ilan edilmesini ister. Bu dönemde siyasal arenadaki ana siyasi hareketlerin dışında komünistlerin yükselişi 1946 İtalya Genel Seçimleriyle tescil edilmiştir. 1947 yılıyla beraber Soğuk Savaş ortamının da etkisiyle ülkede komünistlerin siyasal faaliyetleri engellenmeye başlar,Truman Doktrini kapsamında başlatılan Marshall Planından İtalya'nın yararlanabilmesi için komünistlerin koalisyon hükûmetlerinden tasfiyesi ön koşul olarak sunulmuştur.
Kaynakça
- ^ Komünistler koalisyon ortağı da olsa patronların örgütlü yapısı yeni rejimde geriletilememiştir. 1947 yılına gelindiğinde işçi sendikaları güç kaybetmiş, işçi örgütlenmeleri kan kaybetmiştir. Bakınız Jonathan Dunnage, 20th Century Italy: A social History, Longman Pearson, 2002, s.140
Ayrıca bakınız
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Italyan Ic Savasi Italyanca Guerra civile italiana Ikinci Dunya Savasi nin son doneminde 9 Eylul 1943 Italya ve Muttefikler arasinda ateskes ile 2 Mayis 1945 Caserta Mutarekesi tarihleri arasinda Italya da yasanan ic savastir Italyan direnis hareketi ve Muttefik saflarindaki Italyan Ordusu Italyan fasistlerine ve Naziler tarafindan Italya nin kuzeyinde kurulmus olan Italyan Sosyal Cumhuriyeti kukla devletine bagli birlikler arasinda yasanmistir Italyan direnisciler Mussolini rejiminin cokmesinin ardindan bolgeyi isgal eden Nazilerle de savasmistir Fasizm karsiti guclerin mucadelesiyle zafer kazanilmis Naziler ulkeden kovulmus Mussolini infaz edilmistir Ayrica ulkenin 1946 yilinda monarsiden cumhuriyete gecisinde de ic savas suresince kral III Vittorio Emanuele basta olmak uzere krallik yanlilarinin ulkeye karsi sorumluluklarini geregince yerine getirmemelerinin de payi buyuktur Italyan Ic SavasiItalya Cephesi II Dunya Savasi Italyan Ic Savasinda cephelerTarih8 Eylul 1943 2 Mayis 1945 1 yil 7 ay 3 hafta ve 3 gun BolgeItalyaSonucItalyan Direnis zaferi Fasizmin Italya da sonu Italyan Sosyal Cumhuriyeti nin yikilisi Italya daki Nazi birlikleri teslim olur Benito Mussolini oldurulurTaraflarItalyan direnis hareketi Muttefik Italyan Ordusu ABD Ordusu Ingiliz OrdusuItalyan Sosyal Cumhuriyeti Nazi AlmanyasiKomutanlar ve liderlerIvanoe Bonomi Alcide De Gasperi Palmiro Togliatti Ferruccio ParriBenito Mussolini Rodolfo Graziani Esir Gucler545 000520 000Kayiplar62 000 yaklasik35 000 yaklasikYaklasik sivil kayiplar 80 000TaraflarDirenisciler Ilk partizan gruplari Boves Piedmont Abruzzo bolgesinde olusurken Yugoslavya sinirindaki Gorizia ve Trieste civarinda ilk direnis orgutleri bir araya geldi Partizan birlikleri genel olarak Slavlara ve komunistlere dayaniyordu Diger direnis gruplari da Italya da Mussolini rejiminin coktugu Eylul 1943 ile baslayan surecte serbest kalan veya kacan Muttefik savas esirlerinden olusmaktaydi Mussolini rejiminin cokmesiyle beraber kisa sureligine bir iktidar boslugu yasansa da Naziler hizli hareket ederek idareyi ele almis ve Muttefiklerin ilerleyisini durdurmustur Partizanlarin icerisinde cok cesitli siyasal egilimler olsa da onde gelen orgutlu yapi tartismasiz sekilde Italyan Komunist Partisiydi Komunistler Italyan fasizminin bizzat Italyanlar tarafindan yenilmemesi durumunda ulkenin bagimsizligini Ingilizlere ve Amerikalilara borclu duruma dusecegini belirtiyorlardi Dolayisiyla hizla mucadeleye baslanmasi ve Muttefik Ordularinin beklenmemesi gerektigini savunuyorlardi Muttefik komutanlar ise hem komunistlere guvenmiyor hem de gerilla birliklerinin verimine inanmadiklarini savunuyorlardi Ozellikle kadinlarin da aktif yer aldiklari direnisciler iddia edilenin aksine etkili olmus Nazilerin ozellikle kuzey bolgelerinde denetimi butunuyle ele gecirmesine engel olmustur Nazilerin yakalanan direniscilere yonelik takindigi vahsice tutum karsitini dogurmus ve fasistler ve onlara yardim edenler partizanlar tarafindan oldurulmustur Ozellikle cografyanin geleneksel harekata izin vermedigi kuzey bolgelerinde guclenen partizanlarin toplam sayisinin 200 bin civarinda oldugu dusunulmektedir Fasistler Krallik Ordusunun kilic artiklari Kara Gomlekliler orgutunden geriye kalanlarin yani sira fasistler genel olarak suc cevrelerinden orgutledikleri gruplarla partizanlara karsi hareket gecmistir Nazilerin destekleriyle yuruttukleri gerilla karsiti harekatta takindiklari vahsice tutumlarla cok sayida katliam duzenlemislerdir Ic savasArka plan Muttefiklerin Husky Harekati ile Sicilya ya cikartma yapmalari ve ozellikle kuzey Italya da Mussolini rejimine karsi duzenlenen basarili 1943 Grevi sureci sonrasinda kral III Vittorio Emanuele Mussolini yi gorevden alip tutuklanmasini saglar Yeni Basbakan olarak Pietro Badoglio yu atar Yeni hukumet Mihver Devletlerini desteklemeye devam eder bu sirada Mussolini karsitlarinin sevinc gosterileri siddetli sekilde bastirilmistir Sonraki surecte Italya hukumeti ilerlemekte olan Muttefiklere teslim olma karari alir ve 8 Eylul 1943 gunu anlasma imzalanir Kral hukumetle beraber Roma dan ayrilir ve ordu bassiz birakilir Olusan iktidar boslugunu hizla doldurmaya calisan Naziler tutuklu bulunan Mussolini yi Gran Sasso baskiniyla 12 Eylul gunu kurtarmis ve onun liderliginde 23 Eylul de Italyan Sosyal Cumhuriyeti adli kukla devlet kurmustur Dagilan Italyan Ordusu mensubu yaklasik 600 bin asker Mussolini liderligindeki yeni fasist cumhuriyet adina savasmayi reddettigi icin Naziler tarafindan esir alinir Naziler Erwin Rommel komutasinda yurutlen Achse Harekatiyla yarimadada denetimi ele gecirir One cikan olaylar Ic savas boyunca fasist birlikler genelde Nazilerin himayesinde olacak sekilde partizanlarla savas halinde oldu ve komunistlerin denetiminde olan bolgelerde hakimiyeti ele gecirmeye calistilar Fasist birlikler agir silahlarla desteklenebildikleri kent merkezleri ve ovalik bolgelerde duruma hakim olurken daglik bolgelerde partizanlarin egemenligi soz konusuydu Ic savas boyunca tum toplumsal kesimler savasan taraflar ekseninde surece dahil olmus ve yillardir biriktirilen sorunlar patlak vermistir Kirsal bolgelerde feodal yapinin ve kilise egemenliginin kirilmasiyla fasizmle isbirligi yapan onde gelen isimler emekciler tarafindan tasfiye edilmis fasistler de komunistlerle isbirligi yaptiklari gerekcesiyle sivilleri katletmistir Bu donemde Naziler Mussolini nin kukla devletini ayakta tutabilmek icin olagaustu caba ve kaynak harcamistir Generalfeldmarschall Albert Kesselring partizan faaliyetleri nedeniyle yaklasik 30 35 bin kayip verdiklerini ifade etmektedir Savasin sonu Ingiliz ve Amerikan birliklerinin Italya da ilerleyisinin devam etmesiyle beraber bolgedeki Nazilerin durumu sikintiya girmistir 1945 yili Nisan ayiyla beraber Alman cephe gerisi cokuse gecer Partizanlar bu donemde saldirilarini siklastirarak Almanlari geri cekilmeye zorlar 26 Nisan gunu 14 bin partizan Cenova yi ele gecirir ve 6 bin Alman askerini esir alir Ayin gun Milano ozgurlestirilir 28 Nisan gunu Torino dusman isgalinden kurtarilir Mussolini 27 Nisan gunu daglik bolgelere kacmaya calisirken yakalanir ve oldurulur Fasistler 30 Nisan gunu Muttefiklerle yaptiklari anlasma uyarinca 2 Mayis gunu Berlin in teslim olmasindan once kayitsiz sartsiz teslim olur Sonraki donemUlkenin kurtarilmasinin ardindan cogunlukla fasist donemde iktidarda bulunanlara yonelik siddet olaylari yasansa da bu olaylarda hayatini kaybedenlerin sayisina yonelik tarihciler arasinda olusmus bir birlik yoktur Siddet olaylari 1946 yilinda ilan edilen beraber son bulmustur Ic savas sirasindan kralin sorumsuz davranmasi ulkede monarsiye karsi tepki dogurmustur Ayrica partizanlar arasinda en guclu orgut olan Italyan Komunist Partisi ulkeyi Nazi isgalinden kurtaran en one cikan guc olarak ic siyasette belirleyici olmaktadir Bu kosullarda yapilan 1946 Italya anayasa referandumunda halkin cogunlugu monarsinin kaldirilip yerine cumhuriyetin ilan edilmesini ister Bu donemde siyasal arenadaki ana siyasi hareketlerin disinda komunistlerin yukselisi 1946 Italya Genel Secimleriyle tescil edilmistir 1947 yiliyla beraber Soguk Savas ortaminin da etkisiyle ulkede komunistlerin siyasal faaliyetleri engellenmeye baslar Truman Doktrini kapsaminda baslatilan Marshall Planindan Italya nin yararlanabilmesi icin komunistlerin koalisyon hukumetlerinden tasfiyesi on kosul olarak sunulmustur Kaynakca Komunistler koalisyon ortagi da olsa patronlarin orgutlu yapisi yeni rejimde geriletilememistir 1947 yilina gelindiginde isci sendikalari guc kaybetmis isci orgutlenmeleri kan kaybetmistir Bakiniz Jonathan Dunnage 20th Century Italy A social History Longman Pearson 2002 s 140Ayrica bakinizItalyan Partizan Cumhuriyetleri 1946 Italya anayasa referandumu