Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddedeki bilgilerin için ek kaynaklar gerekli. (Nisan 2023) () |
Refah Partisi (kısaca RP), Millî Görüş hareketinin 12 Eylül Darbesi'nden sonra kurulan siyasi partisi. 1987'de genel başkanlığa Necmettin Erbakan getirildi. 1991 seçimlerinde meclise girdi. 1995 seçimlerinden birinci parti olarak çıktı. 1997'de Refahyol Hükûmetini kurdu. "Lâik Cumhuriyet ilkesine aykırı eylemleri" gerekçesiyle, 16 Ocak 1998'de Anayasa Mahkemesi tarafından kapatıldı.
| Refah Partisi | |
|---|---|
 | |
| Kısaltma | RP |
| Genel başkan | Necmettin Erbakan |
| Kurucu | Ahmet Tekdal |
| Kuruluş tarihi | 19 Temmuz 1983 |
| Kapanış tarihi | 16 Ocak 1998 |
| Önceli | Millî Selamet Partisi |
| Ardılı | Fazilet Partisi |
| İdeoloji | Millî Görüş Sosyal muhafazakârlık İslamcılık Ümmetçilik |
| Siyasi pozisyon | Aşırı sağ |
| Resmî renkler | Kırmızı |
| Parti bayrağı | |
 | |
 Türkiye | |
Tarihçe
Kuruluşu ve 1980'ler
Millî Selamet Partisi, 12 Eylül 1980 askeri harekatından sonra kapatılmıştı. Millî Güvenlik Konseyince (MGK) siyasi partilerin yeniden kurulup faaliyet göstermesine izin verilmesi üzerine 19 Temmuz 1983'te avukat başkanlığında Millî Selamet Partisi'nin görüşlerini benimseyen Refah Partisi (RP) kuruldu. Kurucularının Millî Güvenlik Konseyi tarafından birkaç defa veto edilmesi sebebiyle, kadrosu kanunların öngördüğü zamanda tamamlanamadığından 1983 seçimlerine katılamadı. Daha sonra kurucu üyeler arasından veto edilmeyen Ahmet Tekdal parti başkanlığına getirildi.
Refah Partisi ülke çapında çok kısa zamanda bütün teşkilatını kurdu. Programında manevi kalkınmaya ve sanayileşmeye ağırlık vereceğini belirterek, Millî Selamet Partisi'nin muhafazakâr-dini oy tabanına yerleşti. İlk olarak 25 Mart 1984'te Ahmet Tekdal başkanlığında yerel seçimlere katıldı. Oyların %4,44'ünü alarak Şanlıurfa ve Van belediye başkanlıklarını kazandı. 28 Eylül 1986'da 11 ilde yapılan milletvekili ara seçimlerine katıldı. Bu seçimlerde %4,76 oy alabildi. 6 Eylül 1987'de yapılan referandum ile bazı eski siyasi parti liderlerine siyaset yapma yasağı kaldırılınca, Millî Selamet Partisi eski başkanı Necmettin Erbakan Refah Partisi genel başkanlığına seçildi.
Refah Partisi, Kasım 1987'de yapılan milletvekili erken genel seçimlerine Necmettin Erbakan başkanlığında girdi. Oylarının oranını %7,16 oranına çıkardı. Ülke genelinde %10 barajını aşamadığı için milletvekili çıkaramadı. Mart 1989'da yapılan Belediye Başkanlığı Yerel Seçimlerinde Türkiye genelinde toplam oy oranını %9,8'e çıkardı. Kahramanmaraş, Sivas, Şanlıurfa, Van ve Konya illerinin belediye başkanlıklarını kazandı.
Kurucu üyeler
Refah Partisi, 30 kişilik Kurucular Kurulu ile kuruluşunu gerçekleştirmiştir.
|
|
|
|
|
|
20 Ekim 1991 Milletvekili Erken Genel Seçimine Refah Partisi, Milliyetçi Çalışma Partisi (MÇP), Islahatçı Demokrasi Partisi (IDP) üçlü ittifak olarak katıldılar. Anayasaya göre iki ve daha fazla partinin birleşerek seçime katılmalarının yasak olması sebebiyle bu üç partinin ittifakları kâğıt üzerinde resmi bir belgeye dayanmamaktadır. Bunun için IDP ve MÇP partilerinin milletvekili adayları seçime katıldıkları bölgelerden bağımsız aday olarak katılmışlar, fakat her üç parti de birbirinin adaylarına oy vermişlerdir.
20 Ekim 1991 Erken Genel Seçimlerine bu şekilde katılan Refah Partisi, Türkiye genelinde kullanılan seçmen oylarının %16,90'ını alarak TBMM'ye 62 milletvekiliyle girdi. TBMM'de grup kuran dört partiden birisi oldu. Daha sonra Milliyetçi Çalışma Partisi ve Islahatçı Demokrasi Partisi'ne mensup milletvekilleri gruptan ayrıldılar. Kapatılan partilerin açılmasına izin verilmesi üzerine açılan Millî Selamet Partisi, Refah Partisine katıldı.
1994 Yerel Seçimlerinde büyük bir sıçrama yaptı; yüzde 19.14 oranında oy alarak, başta İstanbul, Ankara, Erzurum, Konya, Kayseri ve Diyarbakır büyükşehir belediye başkanlıkları olmak üzere Adıyaman, Aksaray, Bayburt, Batman, Bingöl, Bitlis, Çorum, Elazığ, Kahramanmaraş, Kütahya, Malatya, Muş, Nevşehir, Rize, Sakarya, Siirt, Sivas, Tokat, Trabzon, Şanlıurfa, Van illerinin belediyelerini kazandı. 24 Aralık 1995 genel seçimlerinde yüzde 21.38 oy oranıyla 158 milletvekilliği kazandı ve birinci oldu. Seçimlerden hemen sonra Anavatan Partisi'yle yapılan koalisyon görüşmeleri başarısızlıkla sonuçlandı.
Kapatılması
28 Şubat Süreci Doğru Yol Partisi'yle kurduğu koalisyon hükûmeti 28 Haziran 1996'da TBMM'de güvenoyu aldı, Erbakan da başbakan oldu. Daha sonra Erbakan'ın istifa etmesi üzerine Refahyol hükûmeti dağıldı (Haziran 1997).
21 Mayıs 1997'de Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı Vural Savaş, iktidarda iken RP hakkında, "Lâik Cumhuriyet ilkesine aykırı eylemleri" gerekçesiyle dava açtı. Refah Partisi, 8 ay süren dava sonunda, 16 Ocak 1998'de Anayasa Mahkemesi tarafından kapatıldı. Necmettin Erbakan, Şevket Kazan, Ahmet Tekdal, Şevki Yılmaz, Hasan Hüseyin Ceylan ve 'e 5 yıl süreyle siyaset yasağı getirildi. Kapatılma gerekçesinde, parti görevlilerinin laiklik karşıtı eylemleri, devletin kurucusuna karşı suçlamaları ve türbanla ilgili siyaseti de kanıtlar arasında sayıldı.
Partinin programları arasında; Türkiye'de manevi kalkınmayı sağlamak, kurmak, ağır sanayiyi gerçekleştirmek, İslam ülkeleriyle olan ilişkileri arttırmak, faizi kaldırmak, Türkiye'nin AB'ye girmesinin faydasız olduğu gibi dini temelli görüşleri vardı.
Fazilet Partisi, Refah Partisinin siyasi mirasçısı olarak kuruldu.
Partinin kapatılma davası iddianamesinde temel alınan durumlar:
- 3511 Sayılı yasanın 2. maddesiyle 2547 sayılı yasaya ek m. 16. madde olarak eklenen hüküm: "Dini inanç sebebiyle boyun ve saçların örtü ve türbanla kapatılması serbesttir." biçiminde yapılan değişiklik. Bu değişikliğin iptalinin istenmesi üzerine Anayasa Mahkemesi "Bir yasal düzenlemenin din kurallarına, dinsel inançlara ve gereklere göre yapılamayacağı değerlendirmesiyle birlikte Tevhidi Tedrisat Kanunu gereğince dinsel eğitimin dahi laik devlet anlayışına göre yapılmasının gerekliliği"ni belirtti.
- 23 Mart 1993 günü Refah Partisi Genel Başkanı Necmettin Erbakan'ın yaptığı konuşma: "...Çok hukuklu bir sistem olmalı, vatandaş genel prensiplerin içerisinde kendi istediği hukuku kendi seçebilmeli..."
- 13 Nisan 1994 günü Refah Partisi Genel Başkanı Necmettin Erbakan'ın yaptığı konuşma: "...Refah Partisi iktidara gelecek, adil düzen kurulacak. Sorun ne? Geçiş dönemi sert mi olacak, yumuşak mı olacak?..."
- 13 Ocak 1991 günü Refah Partisi Genel Başkanı Necmettin Erbakan'ın yaptığı konuşma: "...Sen Refah Partisi'ne hizmet etmezsen hiçbir ibadetin kabul olmaz. Çünkü başka türlü Müslümanlık olmaz..."
- Refah Partisi Genel Başkanı'nın Devrim Yasaları'na aykırı olarak bazı tarikat şeyhlerine Başbakanlık konutunda verdiği yemek.
- Refah Partisi üyesi olup laiklik ilkesine aykırı söz ve davranışlarda bulunan kişilerin eylemleri: 21 Mart 1994 günü Şevki Yılmaz'ın İstanbul'da yaptığı konuşma; Hasan Hüseyin Ceylan'ın 14 Mart 1993 günü Kırıkkale'de yaptığı konuşma; 10 Kasım 1996 günü Şükrü Karatepe'nin Atatürk'ü anma toplantısındaki konuşması; 8 Mayıs 1997 günü 'in Meclis kürsüsünde yaptığı konuşma; Sincan Belediye Başkanı Bekir Yıldız'ın İran Humeyni Devrimi'nin lideri Humeyni'nin İran'a döndüğü 31 Ocak 1979 tarihinin yıl dönümü olan 31 Ocak 1997 günü yapılan, dönemin İran Büyükelçisi 'nin de bulunduğu Kudüs Gecesi'ne katılımı ve buradaki eylemler.
Refah Partisi ve seçimler
Genel seçimler
| Seçim | Genel Başkan | Oy | Sandalye | Meclis | Sıra | Kurulan Hükûmetler | Harita | |||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| # | % | ± Y | # | ± | ||||||
| 1987 |  | 1.717.425 | %7,16 | — | 0 / 450 | — | Yok | 5. | — |  |
| 1991 | 4.121.355 | %16,88 |  9,67 | 62 / 450 | 62 | Muhalefet | 4. | — |  | |
| 1995 | 6.012.450 | %21,38 | 4,50 | 158 / 550 | 96 | Koalisyon | 1. | 54. Türkiye Hükûmeti |  | |
Yerel seçimler
| Seçim | Genel Başkan | İl Genel Meclisi | Belediye | Harita | |
|---|---|---|---|---|---|
| Oy | % | ||||
| 1984 | Ahmet Tekdal | 778.622 | %4,40 | 16 / 1.700 |  |
| 1989 | | 2.170.431 | %9,80 | 74 / 1.984 |  |
| 1994 | 5.388.195 | %19,14 | 329 / 2.695 |  | |
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddedeki bilgilerin dogrulanabilmesi icin ek kaynaklar gerekli Lutfen guvenilir kaynaklar ekleyerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Kaynaksiz icerik itiraz konusu olabilir ve kaldirilabilir Kaynak ara Refah Partisi haber gazete kitap akademik JSTOR Nisan 2023 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Refah Partisi kisaca RP Milli Gorus hareketinin 12 Eylul Darbesi nden sonra kurulan siyasi partisi 1987 de genel baskanliga Necmettin Erbakan getirildi 1991 secimlerinde meclise girdi 1995 secimlerinden birinci parti olarak cikti 1997 de Refahyol Hukumetini kurdu Laik Cumhuriyet ilkesine aykiri eylemleri gerekcesiyle 16 Ocak 1998 de Anayasa Mahkemesi tarafindan kapatildi Refah PartisiKisaltmaRPGenel baskanNecmettin ErbakanKurucuAhmet TekdalKurulus tarihi19 Temmuz 1983Kapanis tarihi16 Ocak 1998OnceliMilli Selamet PartisiArdiliFazilet PartisiIdeolojiMilli Gorus Sosyal muhafazakarlik Islamcilik UmmetcilikSiyasi pozisyonAsiri sagResmi renkler KirmiziParti bayragi TurkiyeTarihceKurulusu ve 1980 ler Milli Selamet Partisi 12 Eylul 1980 askeri harekatindan sonra kapatilmisti Milli Guvenlik Konseyince MGK siyasi partilerin yeniden kurulup faaliyet gostermesine izin verilmesi uzerine 19 Temmuz 1983 te avukat baskanliginda Milli Selamet Partisi nin goruslerini benimseyen Refah Partisi RP kuruldu Kurucularinin Milli Guvenlik Konseyi tarafindan birkac defa veto edilmesi sebebiyle kadrosu kanunlarin ongordugu zamanda tamamlanamadigindan 1983 secimlerine katilamadi Daha sonra kurucu uyeler arasindan veto edilmeyen Ahmet Tekdal parti baskanligina getirildi Refah Partisi ulke capinda cok kisa zamanda butun teskilatini kurdu Programinda manevi kalkinmaya ve sanayilesmeye agirlik verecegini belirterek Milli Selamet Partisi nin muhafazakar dini oy tabanina yerlesti Ilk olarak 25 Mart 1984 te Ahmet Tekdal baskanliginda yerel secimlere katildi Oylarin 4 44 unu alarak Sanliurfa ve Van belediye baskanliklarini kazandi 28 Eylul 1986 da 11 ilde yapilan milletvekili ara secimlerine katildi Bu secimlerde 4 76 oy alabildi 6 Eylul 1987 de yapilan referandum ile bazi eski siyasi parti liderlerine siyaset yapma yasagi kaldirilinca Milli Selamet Partisi eski baskani Necmettin Erbakan Refah Partisi genel baskanligina secildi Refah Partisi Kasim 1987 de yapilan milletvekili erken genel secimlerine Necmettin Erbakan baskanliginda girdi Oylarinin oranini 7 16 oranina cikardi Ulke genelinde 10 barajini asamadigi icin milletvekili cikaramadi Mart 1989 da yapilan Belediye Baskanligi Yerel Secimlerinde Turkiye genelinde toplam oy oranini 9 8 e cikardi Kahramanmaras Sivas Sanliurfa Van ve Konya illerinin belediye baskanliklarini kazandi Kurucu uyeler Refah Partisi 30 kisilik Kurucular Kurulu ile kurulusunu gerceklestirmistir Ahmet Tekdal Ahmet Camuscu Ahmet Topaloglu Hasan Yildiz Mevlut Badem Yasar Boyraz Bilal Kayaalp Ahmet Yavuz Cemal Ozturk Mehmet Deretarla Omer Denli Emin Akman Sahin Cayir Seref Uysal Ahmet Kina Muammer Gurkan Murat Okur Ibrahim Cetiner Nedim Cetin Metin Eser Nuri Calik Mustafa Gulec Ihsan Aslan Seyfi Kavalcioglu Ozdemir Baser Seyfettin Eroglu Bekir Icyer Osman Erkaya Huseyin Okumus Hasan Gultekin 20 Ekim 1991 Milletvekili Erken Genel Secimine Refah Partisi Milliyetci Calisma Partisi MCP Islahatci Demokrasi Partisi IDP uclu ittifak olarak katildilar Anayasaya gore iki ve daha fazla partinin birleserek secime katilmalarinin yasak olmasi sebebiyle bu uc partinin ittifaklari kagit uzerinde resmi bir belgeye dayanmamaktadir Bunun icin IDP ve MCP partilerinin milletvekili adaylari secime katildiklari bolgelerden bagimsiz aday olarak katilmislar fakat her uc parti de birbirinin adaylarina oy vermislerdir 20 Ekim 1991 Erken Genel Secimlerine bu sekilde katilan Refah Partisi Turkiye genelinde kullanilan secmen oylarinin 16 90 ini alarak TBMM ye 62 milletvekiliyle girdi TBMM de grup kuran dort partiden birisi oldu Daha sonra Milliyetci Calisma Partisi ve Islahatci Demokrasi Partisi ne mensup milletvekilleri gruptan ayrildilar Kapatilan partilerin acilmasina izin verilmesi uzerine acilan Milli Selamet Partisi Refah Partisine katildi 1994 Yerel Secimlerinde buyuk bir sicrama yapti yuzde 19 14 oraninda oy alarak basta Istanbul Ankara Erzurum Konya Kayseri ve Diyarbakir buyuksehir belediye baskanliklari olmak uzere Adiyaman Aksaray Bayburt Batman Bingol Bitlis Corum Elazig Kahramanmaras Kutahya Malatya Mus Nevsehir Rize Sakarya Siirt Sivas Tokat Trabzon Sanliurfa Van illerinin belediyelerini kazandi 24 Aralik 1995 genel secimlerinde yuzde 21 38 oy oraniyla 158 milletvekilligi kazandi ve birinci oldu Secimlerden hemen sonra Anavatan Partisi yle yapilan koalisyon gorusmeleri basarisizlikla sonuclandi Kapatilmasi 28 Subat Sureci Dogru Yol Partisi yle kurdugu koalisyon hukumeti 28 Haziran 1996 da TBMM de guvenoyu aldi Erbakan da basbakan oldu Daha sonra Erbakan in istifa etmesi uzerine Refahyol hukumeti dagildi Haziran 1997 21 Mayis 1997 de Yargitay Cumhuriyet Bassavcisi Vural Savas iktidarda iken RP hakkinda Laik Cumhuriyet ilkesine aykiri eylemleri gerekcesiyle dava acti Refah Partisi 8 ay suren dava sonunda 16 Ocak 1998 de Anayasa Mahkemesi tarafindan kapatildi Necmettin Erbakan Sevket Kazan Ahmet Tekdal Sevki Yilmaz Hasan Huseyin Ceylan ve e 5 yil sureyle siyaset yasagi getirildi Kapatilma gerekcesinde parti gorevlilerinin laiklik karsiti eylemleri devletin kurucusuna karsi suclamalari ve turbanla ilgili siyaseti de kanitlar arasinda sayildi Partinin programlari arasinda Turkiye de manevi kalkinmayi saglamak kurmak agir sanayiyi gerceklestirmek Islam ulkeleriyle olan iliskileri arttirmak faizi kaldirmak Turkiye nin AB ye girmesinin faydasiz oldugu gibi dini temelli gorusleri vardi Fazilet Partisi Refah Partisinin siyasi mirascisi olarak kuruldu Partinin kapatilma davasi iddianamesinde temel alinan durumlar 3511 Sayili yasanin 2 maddesiyle 2547 sayili yasaya ek m 16 madde olarak eklenen hukum Dini inanc sebebiyle boyun ve saclarin ortu ve turbanla kapatilmasi serbesttir biciminde yapilan degisiklik Bu degisikligin iptalinin istenmesi uzerine Anayasa Mahkemesi Bir yasal duzenlemenin din kurallarina dinsel inanclara ve gereklere gore yapilamayacagi degerlendirmesiyle birlikte Tevhidi Tedrisat Kanunu geregince dinsel egitimin dahi laik devlet anlayisina gore yapilmasinin gerekliligi ni belirtti 23 Mart 1993 gunu Refah Partisi Genel Baskani Necmettin Erbakan in yaptigi konusma Cok hukuklu bir sistem olmali vatandas genel prensiplerin icerisinde kendi istedigi hukuku kendi secebilmeli 13 Nisan 1994 gunu Refah Partisi Genel Baskani Necmettin Erbakan in yaptigi konusma Refah Partisi iktidara gelecek adil duzen kurulacak Sorun ne Gecis donemi sert mi olacak yumusak mi olacak 13 Ocak 1991 gunu Refah Partisi Genel Baskani Necmettin Erbakan in yaptigi konusma Sen Refah Partisi ne hizmet etmezsen hicbir ibadetin kabul olmaz Cunku baska turlu Muslumanlik olmaz Refah Partisi Genel Baskani nin Devrim Yasalari na aykiri olarak bazi tarikat seyhlerine Basbakanlik konutunda verdigi yemek Refah Partisi uyesi olup laiklik ilkesine aykiri soz ve davranislarda bulunan kisilerin eylemleri 21 Mart 1994 gunu Sevki Yilmaz in Istanbul da yaptigi konusma Hasan Huseyin Ceylan in 14 Mart 1993 gunu Kirikkale de yaptigi konusma 10 Kasim 1996 gunu Sukru Karatepe nin Ataturk u anma toplantisindaki konusmasi 8 Mayis 1997 gunu in Meclis kursusunde yaptigi konusma Sincan Belediye Baskani Bekir Yildiz in Iran Humeyni Devrimi nin lideri Humeyni nin Iran a dondugu 31 Ocak 1979 tarihinin yil donumu olan 31 Ocak 1997 gunu yapilan donemin Iran Buyukelcisi nin de bulundugu Kudus Gecesi ne katilimi ve buradaki eylemler Refah Partisi ve secimlerGenel secimler Secim Genel Baskan Oy Sandalye Meclis Sira Kurulan Hukumetler Harita Y 1987 Necmettin Erbakan 1 717 425 7 16 0 450 Yok 5 1991 4 121 355 16 88 9 67 62 450 62 Muhalefet 4 1995 6 012 450 21 38 4 50 158 550 96 Koalisyon 1 54 Turkiye HukumetiYerel secimler Secim Genel Baskan Il Genel Meclisi Belediye HaritaOy 1984 Ahmet Tekdal 778 622 4 40 16 1 7001989 Necmettin Erbakan 2 170 431 9 80 74 1 9841994 5 388 195 19 14 329 2 695Kaynakca web archive org 27 Ocak 1998 27 Ocak 1998 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 30 Mart 2024 1 Haziran 2010 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 1 Aralik 2010 Vural Savas Militan Demokrasi Bilgi Yayinevi Nisan 2001 S 263 271