Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ağrı Cumhuriyeti, Ağrı Kürt Cumhuriyeti veya Ağrı Millî Hareketi (Kürtçe: Komara Agiriyê, کۆمارا ئاگریێ), Ağrı isyanları sırasında Türkiye'nin kuzeydoğu bölgesinde Hoybun Merkez Komitesi tarafından ilan edilen; fakat hiçbir devlet tarafından tanınmayan Kürt yönetimi.
Ağrı Cumhuriyeti کۆمارا ئاگریێ Komara Agiriyê | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Bayrak[] | |||||||||
 Ağrı Cumhuriyeti'ni gösteren bir harita | |||||||||
| Tür | Tanınmayan devlet | ||||||||
| Başkent | Kurd Ava / Kurdava (Doğubayazıt) | ||||||||
| Yaygın dil(ler) | Kürtçe | ||||||||
| Hükûmet | Cumhuriyet | ||||||||
| Siyasi yönetici | |||||||||
| |||||||||
| Askeri yönetici | |||||||||
| |||||||||
| Tarihçe | |||||||||
| |||||||||
| |||||||||
Tarihçe
1927 yılında Kürt milliyetçi Hoybun Merkez Komitesi tarafından Ağrı askerî delegesi ve millî hareketin genel kumandanı olarak tayin edilen İhsan Nuri Paşa'nın askerî hareketini başlatmasından sonraEncyclopedia of the Peoples of Africa and the Middle East 'te yer alan bilgiye göre, Birleşik Krallık'ın desteğiyle Ekim 1927 ya da 1928 yılında bir cumhuriyet olarak ilan edildi.
Ağrı isyancıları ile Türkler arasındaki kontrol sınırı Şeyhli Köprüsü'nde olup, aynı yerde "Kürdistan Devrimci Ordusu komutanı" İhsan Nuri başkanlığındaki Kürt heyeti, Türk hükûmetinin 12 milletvekili, Karaköse Valisi, 29. Tümen Komutanı, Karaköse Jandarma Komutanı, Diyadin ve Doğubayazıt kaymakamlarından oluşan bir delegasyonu ile görüşme yaptı.
Ekim 1927 yılında Ağrı Dağı yakınlarındaki bir köy olan Kurd Ava veya Kurdava (günümüzde Doğubayazıt ilçesi Çiftlikköy'e bağlı Türkmen mezrası) Kürdistan'ın geçici başkenti olarak ilan edildi. Hoybun Merkez Komitesi, Büyük Güçler ve Milletler Cemiyeti'ne başvurdu ve Irak ile Suriye'deki diğer Kürtlere işbirliği isteyen mesajlar gönderdi.
Ayaklanmayı sonlandırmak isteyen Türk ordusu, 1 Temmuz'da Ağrı Dağı'nın kuşatmasını tamamlandı ve 7 Eylül 1930'da genel taarruzu başlattı. 25 Eylül'e kadar süren Ağrı Dağı Muharebesi esnasında 14 Eylül'de Kire'de (Büyük Ağrı Dağı ile Küçük Ağrı Dağı arasında bulunan ova) İbrahim Ağa öldü ve İhsan Nuri de İran'a sığındı.
Daha sonra Adana Ağırceza Mahkemesi'nde yapılan yargılamalarda 34 kişi idam cezasına çarptırıldı. 1938'de Karaköse olan ilin adı, Ağrı olarak değiştirildi.
Kaynakça
- ^ [1] 17 Aralık 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
- ^ [2] 9 Haziran 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .,(İngilizce)
- ^ [3] 23 Şubat 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
- ^ a b Wadie Jwaideh, The Kurdish national movement: its origins and development, Syracuse University Press, 2006, , s. 211. 18 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde . alıntı: ... to create a single command; to establish supply depots and munitions dumps; to put an end to Kurdish-Armenian differences; and to designate Kurd Ava at Agri Dagh as the provisional capital of Kurdistan. (İngilizce)
- ^ a b Celal Sayan, La construction de l'état national turc et le mouvement national kurde, 1918-1938, Presses universitaires du septentrion, 2002, s. 649. 18 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Fransızca)
- ^ a b Encyclopedia of the Peoples of Africa and the Middle East, s. 384, 791. (İngilizce)
- ^ a b Emin Karaca, Ağrı Eteklerinde İsyan: Bir Kürt Ayaklanmasının Anatomisi, 3. Baskı, Karakutu Yayınları, 2003, , s. 23.
- ^ Rohat Alakom, Hoybûn örgütü ve Ağrı ayaklanması, Avesta, 1998, , s. 180.
- ^ Hür, Ayşe (23 Ekim 2008). . Taraf. 1 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ekim 2010.
- ^ (Nisan 2007). "Cumhuriyet ve Kürtler". Toplumsal Tarih, 160. ss. 27-28.
- ^ Christopher Houston, Kurdistan: crafting of national selves, Indiana University Press, 2008, , p. 52. 18 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Encyclopedia of the Peoples of Africa and the Middle East, 1. cilt, Infobase Publishing, 2009, , p. 385. 18 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ a b c Abbas Vali, Essays on the origins of Kurdish nationalism, Mazda Publishers, 2003, , p. 199. 18 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Encyclopedia of the Peoples of Africa and the Middle East, 1. cilt, Infobase Publishing, 2009, , s. 385. 18 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
- ^ a b Edmonds, C.J., "Kurdish Nationalism", Journal of Contemporary History, Sayı: 6, No. 1, s. 91, 1971. (İngilizce)
- ^ Martin Strohmeier, Crucial images in the presentation of a Kurdish national identity: heroes and patriots, traitors and foes, Brill, 2003, , s. 97. 18 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
- ^ Christopher Houston, Kurdistan: crafting of national selves, Indiana University Press, 2008, , s. 52. 18 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
- ^ a b Garo Sasuni, Kürt ulusal hareketleri ve 15. yüzyıldan günümüze Ermeni Kürt ilişkileri, Med Yayınevi, 1992, s. 203.
- ^ Emin Karaca, a.g.e., s. 28.
- ^ Allsopp, Harriet (2014). The Kurds of Syria : political parties and identity in the Middle East. Londra. ISBN . OCLC 878953992.
Konuyla ilgili yayınlar
- Faik Bulut, Devletin Gözüyle Türkiye'de Kürt İsyanları, Yön Yayıncılık, İstanbul, Temmuz 1991.
- Sovyetler Birliği Bilimler Akademisi Doğu Bilimleri Enstitüsü ile Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti Bilimler Akademisi Doğu Bilimleri Enstitüsü Kürt Komisyonu (Çev.: M. Aras), Yeni ve Yakın Çağda Kürt Siyaset Tarihi, Pêrî yayınları, İstanbul, Temmuz 1998, .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Agri Cumhuriyeti Agri Kurt Cumhuriyeti veya Agri Milli Hareketi Kurtce Komara Agiriye کۆمارا ئاگریێ Agri isyanlari sirasinda Turkiye nin kuzeydogu bolgesinde Hoybun Merkez Komitesi tarafindan ilan edilen fakat hicbir devlet tarafindan taninmayan Kurt yonetimi Agri Cumhuriyetiکۆمارا ئاگریێ Komara AgiriyeBayrak kaynak guvenilir mi Agri Cumhuriyeti ni gosteren bir haritaTurTaninmayan devletBaskentKurd Ava Kurdava Dogubayazit Yaygin dil ler KurtceHukumetCumhuriyetSiyasi yonetici 1927 1930Ibrahim HeskiAskeri yonetici 1927 1930Ihsan NuriTarihce Bagimsizligin ilani28 Ekim 1927 Turkiye tarafindan lagvedildi 14 Eylul 1930Onculler ArdillarTurkiye TurkiyeSoldan saga Sipkanli Halis Bey Halis Ozturk DP doneminde IX X ve XI donemleri Agri milletvekilli Ihsan Nuri Pasa Hasenanli Ferzende BeyTarihce1927 yilinda Kurt milliyetci Hoybun Merkez Komitesi tarafindan Agri askeri delegesi ve milli hareketin genel kumandani olarak tayin edilen Ihsan Nuri Pasa nin askeri hareketini baslatmasindan sonraEncyclopedia of the Peoples of Africa and the Middle East te yer alan bilgiye gore Birlesik Krallik in destegiyle Ekim 1927 ya da 1928 yilinda bir cumhuriyet olarak ilan edildi Agri isyancilari ile Turkler arasindaki kontrol siniri Seyhli Koprusu nde olup ayni yerde Kurdistan Devrimci Ordusu komutani Ihsan Nuri baskanligindaki Kurt heyeti Turk hukumetinin 12 milletvekili Karakose Valisi 29 Tumen Komutani Karakose Jandarma Komutani Diyadin ve Dogubayazit kaymakamlarindan olusan bir delegasyonu ile gorusme yapti Ekim 1927 yilinda Agri Dagi yakinlarindaki bir koy olan Kurd Ava veya Kurdava gunumuzde Dogubayazit ilcesi Ciftlikkoy e bagli Turkmen mezrasi Kurdistan in gecici baskenti olarak ilan edildi Hoybun Merkez Komitesi Buyuk Gucler ve Milletler Cemiyeti ne basvurdu ve Irak ile Suriye deki diger Kurtlere isbirligi isteyen mesajlar gonderdi Ayaklanmayi sonlandirmak isteyen Turk ordusu 1 Temmuz da Agri Dagi nin kusatmasini tamamlandi ve 7 Eylul 1930 da genel taarruzu baslatti 25 Eylul e kadar suren Agri Dagi Muharebesi esnasinda 14 Eylul de Kire de Buyuk Agri Dagi ile Kucuk Agri Dagi arasinda bulunan ova Ibrahim Aga oldu ve Ihsan Nuri de Iran a sigindi Daha sonra Adana Agirceza Mahkemesi nde yapilan yargilamalarda 34 kisi idam cezasina carptirildi 1938 de Karakose olan ilin adi Agri olarak degistirildi Kaynakca 1 17 Aralik 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce 2 9 Haziran 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce 3 23 Subat 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce a b Wadie Jwaideh The Kurdish national movement its origins and development Syracuse University Press 2006 ISBN 9780815630937 s 211 18 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde alinti to create a single command to establish supply depots and munitions dumps to put an end to Kurdish Armenian differences and to designate Kurd Ava at Agri Dagh as the provisional capital of Kurdistan Ingilizce a b Celal Sayan La construction de l etat national turc et le mouvement national kurde 1918 1938 Presses universitaires du septentrion 2002 s 649 18 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Fransizca a b Encyclopedia of the Peoples of Africa and the Middle East s 384 791 Ingilizce a b Emin Karaca Agri Eteklerinde Isyan Bir Kurt Ayaklanmasinin Anatomisi 3 Baski Karakutu Yayinlari 2003 ISBN 9758685387 s 23 Rohat Alakom Hoybun orgutu ve Agri ayaklanmasi Avesta 1998 ISBN 9757112453 s 180 Hur Ayse 23 Ekim 2008 Taraf 1 Subat 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 11 Ekim 2010 Nisan 2007 Cumhuriyet ve Kurtler Toplumsal Tarih 160 ss 27 28 Christopher Houston Kurdistan crafting of national selves Indiana University Press 2008 ISBN 0 253 22050 5 p 52 18 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Encyclopedia of the Peoples of Africa and the Middle East 1 cilt Infobase Publishing 2009 ISBN 978 0 8160 7158 6 p 385 18 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde a b c Abbas Vali Essays on the origins of Kurdish nationalism Mazda Publishers 2003 ISBN 978 1 56859 142 1 p 199 18 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Encyclopedia of the Peoples of Africa and the Middle East 1 cilt Infobase Publishing 2009 ISBN 9780816071586 s 385 18 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce a b Edmonds C J Kurdish Nationalism Journal of Contemporary History Sayi 6 No 1 s 91 1971 Ingilizce Martin Strohmeier Crucial images in the presentation of a Kurdish national identity heroes and patriots traitors and foes Brill 2003 ISBN 9789004125841 s 97 18 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce Christopher Houston Kurdistan crafting of national selves Indiana University Press 2008 ISBN 0253220505 s 52 18 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce a b Garo Sasuni Kurt ulusal hareketleri ve 15 yuzyildan gunumuze Ermeni Kurt iliskileri Med Yayinevi 1992 s 203 Emin Karaca a g e s 28 Allsopp Harriet 2014 The Kurds of Syria political parties and identity in the Middle East Londra ISBN 1 78076 563 0 OCLC 878953992 Konuyla ilgili yayinlarFaik Bulut Devletin Gozuyle Turkiye de Kurt Isyanlari Yon Yayincilik Istanbul Temmuz 1991 Sovyetler Birligi Bilimler Akademisi Dogu Bilimleri Enstitusu ile Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti Bilimler Akademisi Dogu Bilimleri Enstitusu Kurt Komisyonu Cev M Aras Yeni ve Yakin Cagda Kurt Siyaset Tarihi Peri yayinlari Istanbul Temmuz 1998 ISBN 975 8245 06 6