Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Abdülhak Adnan Adıvar (1882, Gelibolu – 1 Temmuz 1955, İstanbul), Türk siyasetçi, yazar, tarihçi, akademisyen ve hekim.
| Adnan Adıvar | |
|---|---|
| TBMM Hariciye Vekaleti İstanbul Temsilcisi | |
| Görev süresi 9 Aralık 1922 - 29 Haziran 1924 | |
| Yerine geldiği | Hamit Hasancan |
| Yerine gelen | |
| TBMM Sıhhiye ve Muavenet-i İçtimaiye Vekili | |
| Görev süresi 3 Mayıs 1920 - 10 Mart 1921 | |
| Başbakan | Mustafa Kemal Atatürk Fevzi Çakmak |
| Yerine geldiği | Yeni makam |
| Yerine gelen | Refik Saydam |
| Türkiye Büyük Millet Meclisi 1., 2. ve 8. Dönem Milletvekili | |
| Görev süresi 5 Ağustos 1946 - 24 Mart 1950 | |
| Seçim bölgesi | 1946 – İstanbul |
| Görev süresi 23 Nisan 1920 - 30 Ocak 1926 | |
| Seçim bölgesi | 1920 – İstanbul 1923 – İstanbul |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | Abdülhak Adnan 1882 Gelibolu, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 1 Temmuz 1955 (73 yaşında) İstanbul, Türkiye |
| Partisi | Cumhuriyet Halk Fırkası (1923-1924) Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası (1924-1925) Bağımsız (1925-1926) |
| Evlilik(ler) | Halide Edib Adıvar (e. 1917; ö. 1955) |
| Bitirdiği okul | |
| Mesleği | Siyasetçi, tarihçi, akademisyen, doktor |
| Dini | İslam |
Cumhuriyet tarihinin ilk bilim tarihçisi, 1. Meclis döneminin ilk sağlık bakanıdır. (Cumhuriyet döneminin ilk sağlık bakanı, Adnan Adıvar'dan sonra gelen Refik Saydam'dır). I. TBMM’de milletvekili olarak görev yapmış ve meclis ikinci başkanı olmuştur. Türkiye'nin ilk muhalefet partisi olan Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası'nın kurucularındandır.
Romancı Halide Edip Adıvar'ın eşidir.
Hayatı
1882’de Gelibolu’da doğdu. Kadı Ahmet Bahaî Efendi ve Sabiha Hanımın oğludur. Okul hayatı İstanbul’da geçti. İlk öğrenimini Numune-i Terakki Mektebi'nde, lise öğrenimini Mülki İdadî'de tamamladı. Tıp öğrenimine de 1899 yılında İstanbul’da başladı. 1905 yılında Tıbbiye Mektebi'ni bitirdikten sonra 'nde asistanlık yaptı, iç hastalıkları kürsüsünde uzmanlık diploması aldı.
II. Meşrutiyet’in ilanından sonra yurda döndü ve 1910’da 'nde müderris muavini oldu. 1911 yılında Hilâl-i Ahmer Cemiyeti müfettişi ve doktor olarak Trablusgarp Savaşı’na katıldı. 2 yıl kadar Tıp Fakültesi müdürlüğü yaptı. I. Dünya Savaşı boyunca Sıhhiye Umum Müdürü olarak görev yaptı ayrıca tabip binbaşı rütbesiyle cephede yer aldı, Genel Karargâh Sağlık Müfettiş Yardımcısı olarak görev yaptı. Savaşın sonunda Tıp Fakültesi’ndeki görevine döndü.
1917 yılında o sırada Lübnan’da eğitimci olarak görevli bulunan yazar Halide Edip ile evlendi. Halide Hanım’ın babasına verdiği vekâlet ile nikâhları Bursa’da kıyıldı. Adnan Bey’in 1955’te ölümüne kadar süren bu evlilikten çiftin çocukları olmadı.
Abdülhak Adnan, Mondros Mütarekesi imzalandıktan sonra düşman işgallerine karşı İstanbul’da kurulan ilk gizli direniş örgütü olan Karakol Cemiyeti’nin kurucularından birisi oldu. Milliyetçi düşünceleri savunan Milli Türk Fırkası'nın da kurucuları arasında yer aldı. 1919’da yapılan Osmanlı Mebusan seçimlerine Milli Türk Fırkası’nın adayı olarak katıldı ve İstanbul mebusu oldu.
İngilizlerin, 16 Mart 1920’de İstanbul’u işgal ettikten sonra Meclisi Mebusan kapatılmıştı; haklarında idam kararı çıkardığı ve padişahın 24 Mayıs 1920’de idamlarını onayladığı ilk altı kişi arasında Mustafa Kemal ile birlikte Adnan Bey ve eşi Halide Hanım da vardı. Ancak Adnan Bey, eşi ile birlikte 19 Mart 1920 günü at sırtında İstanbul’u terk etmiş ve milli mücadeleye katılmak üzere 2 Nisan 1920 günü Ankara’ya varmıştı. Böylece, 23 Nisan 1920 günü TBMM’nin açılışında hazır bulundu.
Adnan Bey, Ankara'da Birinci Dönem Büyük Millet Meclisi katıldı; oluşturulan ilk TBMM hükûmetinde Sıhhiye ve İçtimai Muavenet Vekili oldu. 2 Mart 1921'de meclis ikinci başkanı seçilince bakanlıktan ayrıldı. Dahiliye Vekili Refet Bey'in cepheye gittiği dönemlerde (28 Eylül 1920 Konya cephesi, 9 Kasım 1920 Güney cephesi) vekâleten dahiliye bakanlığı görevini yürüttü. Savaş yıllarında Çocuk Esirgeme Kurumu'nun kurucuları arasında yer aldı. Türk Kurtuluş Savaşı'nın Türk ordusunun zaferiyle sonuçlanmasından sonra Hamid Bey'in yerine TBMM İstanbul Temsilcisi olarak atandı.
Çeşitli görüş ayrılıkları sebebiyle 9 Kasım 1924'te Halk Fırkası'ndan ayrıldı, ikinci grup milletvekillerinin arasına dahil oldu. 17 Kasım'da çok partili hayata geçiş denemesi sırasında kurulan Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası’na katıldı. Partinin 1925 Haziran’ında kapatılmasından sonra bir süre bağımsız milletvekili olarak mecliste yer aldı. 30 Ocak 1926'da milletvekilliğinden çekildi ve Birleşik Krallık'a gitti. 14 yıl boyunca Birleşik Krallık ve Fransa’da yaşadı.
17 Haziran 1926'da Mustafa Kemal Atatürk'e karşı planlanan İzmir'deki suikast girişiminin sorumlularından biri olarak gıyaben İstiklal Mahkemesi'nde yargılanıp beraat etti.
Adnan Adıvar, Paris Doğu Dilleri Okulunda sekiz yıl boyunca Türkçe hocası olarak görev yaptı. Yurt Dışına yaşadığı dönemde Bertrand Russell'ın The Problems of Philosophy (Londra 1911) adlı eserini Felsefe Meseleleri adıyla Türkçeye tercüme ederek 1935 yılında İstanbul’da yayımladı. Bu çalışma ile İngilizlerin kullandığı felsefe diline aşina olmaya çalışmıştır
Yine yurt dışında bulunduğu sırada "La Science chez les Turcs Ottomans" (1939) isimli ünlü eserini yayınladı; Birleşik Krallık'ta, Encyclopedia Britanica'nın "Türkiye'nin Yeni Zaman Tarihi" bölümünü yazdı; 1939’da yurda döndü.
Yurda döndükten sonra Maarif Vekaleti tarafından İslam Ansiklopedisi yazı kurulu başkanlığına getirildi. İslam Ansiklopedisi’nin Yayın Kurulu Başkanı olarak Türk kültür hayatına büyük katkıda bulunmuş olan Adıvar’ın yazdığı ansiklopedi maddelerinden bazıları Ali Kuşçu, , Fârâbî, Hârizmî, İbn Bâcce, İbn Haldûn ve maddeleridir.
1944 yılında bilim tarihimiz açısından önemli bir başka eserini İstanbul'da yayımladı: Tarih Boyunca İlim ve Din. Bu eserde din ve bilim ilişkilerini tarihi gelişimi içinde incelemiştir.
1946'daki VIII. dönem seçimlerinde bağımsız İstanbul milletvekili olarak tekrar meclise girdi. 1947’de kurucularından olduğu “Doğu Araştırmaları Derneği”’ne başkan seçildi. 1950 yılında meclisten ayrıldı ve ilim alanındaki çalışmalarına döndü.
Bilim tarihi alanında ilk metin çalışması
Adnan Adıvar, bilim tarihi alanında ilk çalışmanın yapıldığı çalışmaya katılmıştır. Bu çalışmada, Molla Lütfi ait Sunak Taşının İki Katının Alınması Hakkında isimli kısa bir risalesi elde mevcut olan üç nüshayı karşılaştırarak Fransızcaya çevrilmiştir. Çeviriyi Abdülhak Adnan Adıvar ile Henry Corbin gerçekleştirmiştir; çalışmayı yürütmüştür.
Eserleri
Araştırma-İnceleme
- Les Siciences Chez le Turcs Ottomans (Osmanlı Türklerinde İlim), Fransızca: Paris 1939; Türkçe 1943.
- Tarih Boyunca İlim ve Din (1944)
Eleştiri-Makale
- Faust’a Dair Bir Tahlil Tecrübesi, İstanbul, (1939),
- Bilgi Cumhuriyet Haberleri (1945)
- Dur Düşün (1950)
- Hakikat Peşinde Emeklemeler (1954)
Çeviri
- Felsefe Meseleleri (1935), Bertrand Russell
Ölümü
Adıvar, 1 Temmuz 1955'te İstanbul’da hayatını kaybetti.Merkezefendi Mezarlığı'na eşi Halide Edib Adıvar ile gömülmüştür.
Kaynakça
- ^ "TBMM Albümü 1. Cilt (1920-1950)" (PDF). TBMM Basın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü. 6 Şubat 2016 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 31 Mart 2022.
- ^ Aydın, Ayşe. . atam.gov.tr. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi Cilt 14, Sayı 42, Kasım 1998. 26 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2016.
- ^ . 4 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2009.
- ^ . TDV İslam Ansiklopedisi. 23 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Şubat 2022.
- ^ . www.biyografya.com. 17 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Şubat 2022.
Diğer Kaynaklar
| Wikimedia Commons'ta Abdülhak Adnan Adıvar ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- A. Adnan Adıvar, Osmanlı Türklerinde İlim, Remzi K., İstanbul 2000, 6.bs.
- Nuran Yıldırım: “Hekim Kimliği İle Abdülhak Adnan Adıvar ve Tıp Tarihi ve Deontoloji Müderrisliği”, Osmanlı Bilimi Araştırmaları, C.VII, Nr.2 (2006), 55-86.
| Siyasi görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Önce gelen yoktur. | TBMM Sıhhiye ve Muavenet-i İçtimaiye Vekili 3 Mayıs 1920 - 10 Mart 1921 | Sonra gelen: Refik Saydam |
| Diplomatik görevi | ||
| Önce gelen: Hamit Hasancan | TBMM Hariciye Vekaleti İstanbul Temsilcisi 9 Aralık 1922 - 29 Haziran 1924 | Sonra gelen: |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Abdulhak Adnan Adivar 1882 Gelibolu 1 Temmuz 1955 Istanbul Turk siyasetci yazar tarihci akademisyen ve hekim Adnan AdivarTBMM Hariciye Vekaleti Istanbul TemsilcisiGorev suresi 9 Aralik 1922 29 Haziran 1924Yerine geldigi Hamit HasancanYerine gelenTBMM Sihhiye ve Muavenet i Ictimaiye VekiliGorev suresi 3 Mayis 1920 10 Mart 1921Basbakan Mustafa Kemal Ataturk Fevzi CakmakYerine geldigi Yeni makamYerine gelen Refik SaydamTurkiye Buyuk Millet Meclisi 1 2 ve 8 Donem MilletvekiliGorev suresi 5 Agustos 1946 24 Mart 1950Secim bolgesi 1946 IstanbulGorev suresi 23 Nisan 1920 30 Ocak 1926Secim bolgesi 1920 Istanbul 1923 IstanbulKisisel bilgilerDogum Abdulhak Adnan 1882 Gelibolu Osmanli ImparatorluguOlum 1 Temmuz 1955 73 yasinda Istanbul TurkiyePartisi Cumhuriyet Halk Firkasi 1923 1924 Terakkiperver Cumhuriyet Firkasi 1924 1925 Bagimsiz 1925 1926 Evlilik ler Halide Edib Adivar e 1917 o 1955 Bitirdigi okulMeslegi Siyasetci tarihci akademisyen doktorDini Islam Cumhuriyet tarihinin ilk bilim tarihcisi 1 Meclis doneminin ilk saglik bakanidir Cumhuriyet doneminin ilk saglik bakani Adnan Adivar dan sonra gelen Refik Saydam dir I TBMM de milletvekili olarak gorev yapmis ve meclis ikinci baskani olmustur Turkiye nin ilk muhalefet partisi olan Terakkiperver Cumhuriyet Firkasi nin kurucularindandir Romanci Halide Edip Adivar in esidir Hayati1882 de Gelibolu da dogdu Kadi Ahmet Bahai Efendi ve Sabiha Hanimin ogludur Okul hayati Istanbul da gecti Ilk ogrenimini Numune i Terakki Mektebi nde lise ogrenimini Mulki Idadi de tamamladi Tip ogrenimine de 1899 yilinda Istanbul da basladi 1905 yilinda Tibbiye Mektebi ni bitirdikten sonra nde asistanlik yapti ic hastaliklari kursusunde uzmanlik diplomasi aldi II Mesrutiyet in ilanindan sonra yurda dondu ve 1910 da nde muderris muavini oldu 1911 yilinda Hilal i Ahmer Cemiyeti mufettisi ve doktor olarak Trablusgarp Savasi na katildi 2 yil kadar Tip Fakultesi mudurlugu yapti I Dunya Savasi boyunca Sihhiye Umum Muduru olarak gorev yapti ayrica tabip binbasi rutbesiyle cephede yer aldi Genel Karargah Saglik Mufettis Yardimcisi olarak gorev yapti Savasin sonunda Tip Fakultesi ndeki gorevine dondu 1917 yilinda o sirada Lubnan da egitimci olarak gorevli bulunan yazar Halide Edip ile evlendi Halide Hanim in babasina verdigi vekalet ile nikahlari Bursa da kiyildi Adnan Bey in 1955 te olumune kadar suren bu evlilikten ciftin cocuklari olmadi Abdulhak Adnan Mondros Mutarekesi imzalandiktan sonra dusman isgallerine karsi Istanbul da kurulan ilk gizli direnis orgutu olan Karakol Cemiyeti nin kurucularindan birisi oldu Milliyetci dusunceleri savunan Milli Turk Firkasi nin da kuruculari arasinda yer aldi 1919 da yapilan Osmanli Mebusan secimlerine Milli Turk Firkasi nin adayi olarak katildi ve Istanbul mebusu oldu Ingilizlerin 16 Mart 1920 de Istanbul u isgal ettikten sonra Meclisi Mebusan kapatilmisti haklarinda idam karari cikardigi ve padisahin 24 Mayis 1920 de idamlarini onayladigi ilk alti kisi arasinda Mustafa Kemal ile birlikte Adnan Bey ve esi Halide Hanim da vardi Ancak Adnan Bey esi ile birlikte 19 Mart 1920 gunu at sirtinda Istanbul u terk etmis ve milli mucadeleye katilmak uzere 2 Nisan 1920 gunu Ankara ya varmisti Boylece 23 Nisan 1920 gunu TBMM nin acilisinda hazir bulundu Adnan Bey Ankara da Birinci Donem Buyuk Millet Meclisi katildi olusturulan ilk TBMM hukumetinde Sihhiye ve Ictimai Muavenet Vekili oldu 2 Mart 1921 de meclis ikinci baskani secilince bakanliktan ayrildi Dahiliye Vekili Refet Bey in cepheye gittigi donemlerde 28 Eylul 1920 Konya cephesi 9 Kasim 1920 Guney cephesi vekaleten dahiliye bakanligi gorevini yuruttu Savas yillarinda Cocuk Esirgeme Kurumu nun kuruculari arasinda yer aldi Turk Kurtulus Savasi nin Turk ordusunun zaferiyle sonuclanmasindan sonra Hamid Bey in yerine TBMM Istanbul Temsilcisi olarak atandi Cesitli gorus ayriliklari sebebiyle 9 Kasim 1924 te Halk Firkasi ndan ayrildi ikinci grup milletvekillerinin arasina dahil oldu 17 Kasim da cok partili hayata gecis denemesi sirasinda kurulan Terakkiperver Cumhuriyet Firkasi na katildi Partinin 1925 Haziran inda kapatilmasindan sonra bir sure bagimsiz milletvekili olarak mecliste yer aldi 30 Ocak 1926 da milletvekilliginden cekildi ve Birlesik Krallik a gitti 14 yil boyunca Birlesik Krallik ve Fransa da yasadi 17 Haziran 1926 da Mustafa Kemal Ataturk e karsi planlanan Izmir deki suikast girisiminin sorumlularindan biri olarak giyaben Istiklal Mahkemesi nde yargilanip beraat etti Adnan Adivar Paris Dogu Dilleri Okulunda sekiz yil boyunca Turkce hocasi olarak gorev yapti Yurt Disina yasadigi donemde Bertrand Russell in The Problems of Philosophy Londra 1911 adli eserini Felsefe Meseleleri adiyla Turkceye tercume ederek 1935 yilinda Istanbul da yayimladi Bu calisma ile Ingilizlerin kullandigi felsefe diline asina olmaya calismistir Yine yurt disinda bulundugu sirada La Science chez les Turcs Ottomans 1939 isimli unlu eserini yayinladi Birlesik Krallik ta Encyclopedia Britanica nin Turkiye nin Yeni Zaman Tarihi bolumunu yazdi 1939 da yurda dondu Yurda dondukten sonra Maarif Vekaleti tarafindan Islam Ansiklopedisi yazi kurulu baskanligina getirildi Islam Ansiklopedisi nin Yayin Kurulu Baskani olarak Turk kultur hayatina buyuk katkida bulunmus olan Adivar in yazdigi ansiklopedi maddelerinden bazilari Ali Kuscu Farabi Harizmi Ibn Bacce Ibn Haldun ve maddeleridir 1944 yilinda bilim tarihimiz acisindan onemli bir baska eserini Istanbul da yayimladi Tarih Boyunca Ilim ve Din Bu eserde din ve bilim iliskilerini tarihi gelisimi icinde incelemistir 1946 daki VIII donem secimlerinde bagimsiz Istanbul milletvekili olarak tekrar meclise girdi 1947 de kurucularindan oldugu Dogu Arastirmalari Dernegi ne baskan secildi 1950 yilinda meclisten ayrildi ve ilim alanindaki calismalarina dondu Bilim tarihi alaninda ilk metin calismasiAdnan Adivar bilim tarihi alaninda ilk calismanin yapildigi calismaya katilmistir Bu calismada Molla Lutfi ait Sunak Tasinin Iki Katinin Alinmasi Hakkinda isimli kisa bir risalesi elde mevcut olan uc nushayi karsilastirarak Fransizcaya cevrilmistir Ceviriyi Abdulhak Adnan Adivar ile Henry Corbin gerceklestirmistir calismayi yurutmustur Abdulhak Adnan Adivar in esi Halide Edib Adivar ile birlikte Merkezefendi Mezarligi nda yer alan kabri IstanbulEserleriArastirma Inceleme Les Siciences Chez le Turcs Ottomans Osmanli Turklerinde Ilim Fransizca Paris 1939 Turkce 1943 Tarih Boyunca Ilim ve Din 1944 ISBN 975 14 0315 4Elestiri Makale Faust a Dair Bir Tahlil Tecrubesi Istanbul 1939 Bilgi Cumhuriyet Haberleri 1945 Dur Dusun 1950 Hakikat Pesinde Emeklemeler 1954 Ceviri Felsefe Meseleleri 1935 Bertrand RussellOlumuAdivar 1 Temmuz 1955 te Istanbul da hayatini kaybetti Merkezefendi Mezarligi na esi Halide Edib Adivar ile gomulmustur Kaynakca TBMM Albumu 1 Cilt 1920 1950 PDF TBMM Basin ve Halkla Iliskiler Mudurlugu 6 Subat 2016 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 31 Mart 2022 Aydin Ayse atam gov tr Ataturk Arastirma Merkezi Dergisi Cilt 14 Sayi 42 Kasim 1998 26 Mayis 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 19 Temmuz 2016 4 Aralik 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 2 Mart 2009 TDV Islam Ansiklopedisi 23 Eylul 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 12 Subat 2022 www biyografya com 17 Agustos 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 12 Subat 2022 Diger Kaynaklar Wikimedia Commons ta Abdulhak Adnan Adivar ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir A Adnan Adivar Osmanli Turklerinde Ilim Remzi K Istanbul 2000 6 bs Nuran Yildirim Hekim Kimligi Ile Abdulhak Adnan Adivar ve Tip Tarihi ve Deontoloji Muderrisligi Osmanli Bilimi Arastirmalari C VII Nr 2 2006 55 86 Siyasi goreviOnce gelen Once gelen yoktur TBMM Sihhiye ve Muavenet i Ictimaiye Vekili 3 Mayis 1920 10 Mart 1921 Sonra gelen Refik SaydamDiplomatik goreviOnce gelen Hamit Hasancan TBMM Hariciye Vekaleti Istanbul Temsilcisi 9 Aralik 1922 29 Haziran 1924 Sonra gelen