Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Afganistan Savaşı, Afganistan Demokratik Halk Partisi'nin 27-28 Nisan 1978'de gerçekleştirdiği Sevr Devrimi ile Afganistan Cumhuriyeti'nin yıkılıp Afganistan Demokratik Cumhuriyeti'nin kurulması sonrasında, kurulan hükûmete karşı olan kesimin ayaklanmasıyla başlayan ve devam eden iç savaş. Savaşın evreleri şunlardır:
- Sevr Devrimi Afganistan Demokratik Halk Partisi'nin, cumhurbaşkanı Muhammed Davud Han'ın başkanlığındaki Afganistan Cumhuriyeti hükûmetini devirmesiyle başladı. Daha sonra SSCB ile müttefik, komünist bir yönetim olan Afganistan Demokratik Halk Cumhuriyeti'i kuruldu.
- Sovyet-Afgan Savaşı 1979 yılında başlayan ve 1989 yılında son Sovyet askerinin ülkeyi terk etmesiyle sona eren Afgan Savaşlarının ilk aşaması. Sovyet Ordusu, Afganistan Demokratik Halk Partisinin müdahale daveti üzerine Afganistan'ı işgale başladı. Ulusal Ordu ittifakı(Alman Demokratik Cumhuriyeti'nin fonlaması) ile birlikte Sovyet birliklerini çoğunlukla Amerika Birleşik Devletleri, Birleşik Krallık, Pakistan, Suudi Arabistan, Mısır, Çin Halk Cumhuriyeti ve Federal Almanya Cumhuriyeti tarafından desteklenen Afgan Mücahitlerine karşı savaştı. Sovyetler Birliği sonunda 1989'da birliklerinin ülkeden ayrılmasını kabul etti ve geri çekti.
- Afganistan İç Savaşı (1989-1992) Sovyetlerin çekilmesinin hemen ardından hükûmet ve mücahitler arasında Sovyet birlikleri olmadan devam eden savaş. Sovyetler Birliği çekilmesine rağmen Afgan hükûmetini mücadelesinde mali ve askeri olarak desteklemeye devam etti ve aynı şekilde isyancı gruplar ABD ve Pakistan'dan destek almaya devam etti. Sovyet destekli Afgan hükûmeti 1992'de Kabil'in düşüşüne kadar hayatta kaldı. Savaş sonu Afganistan İslam Devleti ilan edildi.
- Afganistan İç Savaşı (1992-1996) Kabil'in alınmasından sonra Mücahit gruplar arasındaki iç çekişme Afganistan'ı tam gaz yeni bir savaşın eşiğine getirmiştir. Şiddetli savaşlar şehri ele geçiren farklı kuvvetler arasında meydana geldi ve şehir bu kuvvetler tarafından büyük bombardımanlara maruz kaldı. Bu tarafların her biri; Afganistan'da nüfuz arayan Pakistan, İran veya Suudi Arabistan gibi birçok dış güç tarafından desteklendi. Bu çatışma, Pakistan tarafından desteklenen ve Arap ülkelerinden birkaç bin El Kaide savaşçısı tarafından desteklenen nispeten yeni bir milis grup olan Taliban'ın Kabil'i ele geçirmesinin ardından 1996'da sona erdi.
- Afganistan İç Savaşı (1996-2001) Taliban'ın Kabil'i ele geçirmesinin ardından acilen başlayan Afgan İç Savaşı'nın üçüncü evresidir. Savaş Taliban ve ilan ettiği Afganistan İslam Emirliği ile Kuzey İttifakı arasında geçmiştir. Bu dönem boyunca, Kuzey İttifakı çoğunlukla savunmada savaştığından Taliban ülkenin neredeyse tamamını kontrol etti. İttifak lideri; Penşir Aslanı olarak anılan Ahmed Şah Mesud, 9 Eylül 2001'de El Kaide üyeleri tarafından öldürüldü.
- Afganistan Savaşı (2001-2021) ABD'nin 11 Eylül saldırılarının zanlıları olan El kaide üyelerini barındırması ve oluşumun lideri Osama bin Ladin'i kanıtsız iade etmeyi reddetmesi üzerine Taliban'ı iktidardan düşürmek adına Afganistan'ı işgale girişmesiyle başlayan; Afgan savaşlarının 7 Ekim 2001'de başlayan son evresi. ABD'nin Afganistan'dan çekileceğini açıklaması üzerine Taliban 5 günde ülkenin yoğun bir kısmını kontrolü altına almış ve sonunda 15 Ağustos 2021 tarihinde Kabil'i düşürmüştür.
| Afganistan Savaşı | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Soğuk Savaş ve Terörizmle Savaş | |||||||
 Afgan Savaşlarında tarafların kontrol ettiği topraklar | |||||||
| |||||||
| Kayıplar | |||||||
| 1,405,111–2,084,468 sivil hayatını kaybetti. | |||||||
Afgan Savaşlarının başlangıcından bu yana 1.405.111 ila 2.084.468 kişinin hayatını kaybettiği tahmin edilmektedir.
Özet
Devrim sonrasında çıkan ayaklanma mevcut hükûmet tarafından bastırılamayınca, Sovyetler Birliği'nden askerî yardım istendi. Bunun üzerine Sovyet güçleri, Aralık 1979'da ülkeye askerî müdahalede bulundu. 14 Nisan 1988'de imzalanan Cenevre Anlaşması kapsamında Mayıs 1988'de başlayan ve Şubat 1989'da sona eren Sovyet güçlerinin ülkeden çekilme sürecinden sonra yaklaşık üç yıl süren iç savaşın ardından, Nisan 1992'de hükûmet devrildi. 24 Nisan 1992'de imzalanan ile Afganistan İslam Devleti kuruldu. Ancak anlaşmaya karşı olan Hizb-i İslami lideri Gulbeddin Hikmetyar, Pakistan'ın da desteğini alarak mevcut hükûmete karşı savaşa girişti. 1994'te kurulan Taliban, Eylül 1996'da başkent Kâbil'i ele geçirerek Afganistan İslam Emirliği'ni kurdu.Ahmed Şah Mesud'un önderliğinde Taliban'a karşı kurulan Kuzey İttifakı ile Taliban karşıtı mücadele başlatıldı.
11 Eylül saldırıları sonrasında Amerika Birleşik Devletleri tarafından başlatılan Terörizmle Savaş kapsamında, önce Amerikan kuvvetleri önderliğinde, ardından ise NATO güçleri tarafından Afganistan'a askerî müdahalelerde bulunuldu. Aralık 2001'de Taliban yönetimi devrildi ve günümüzdeki Afganistan İslam Cumhuriyeti kuruldu. Bu tarihten sonra ise Taliban tarafından bir başlatıldı. Aralık 2014'te NATO güçleri ülkeden çekilse de ülkedeki iç savaş durumu sona ermedi. Irak ve Şam İslam Devleti'nin Ocak 2015 ortalarında Afganistan'da da yapılanmaya ve hem mevcut hükûmete hem de Taliban'a karşı mücadeleye başlamasıyla savaşa üçüncü bir taraf eklendi.
Kaynakça
- ^ Barnett R. Rubin (2002). The fragmentation of Afghanistan. Internet Archive. Yale University Press. ISBN .
- ^ Giustozzi, Antonio (2000). War, Politics and Society in Afghanistan, 1978-1992 (İngilizce). C. Hurst & Co. Publishers. ISBN . 15 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Ağustos 2021.
- ^ "Life under Taliban cuts two ways". Christian Science Monitor. 20 Eylül 2001. ISSN 0882-7729. 21 Haziran 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Ağustos 2021.
- ^ (PDF). web.archive.org. 30 Nisan 2013. 29 Ekim 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2021.
- ^ Ram, Mohan (19 Ocak 1980). "A rocky revolution". (İngilizce). 15 (3). s. 101.
- ^ a b Gibbs, David (Aralık 1987). "Does the USSR Have a 'Grand Strategy'? Reinterpreting the Invasion of Afghanistan". (İngilizce). 24 (4). ss. 371-372. ISSN 0022-3433.
- ^ Şahi, Ağa (Ocak-Nisan 2008). "The Geneva Accords". (İngilizce). 61 (1/2). s. 156.
- ^ Yazar kadrosu (2002). Regional Surveys of the World: Far East and Australasia 2003 (İngilizce). Routledge. ss. 66. ISBN .
- ^ a b Han, İcaz Ahmed (Nisan 2007). "Understanding Pakistan's Pro-Taliban Afghan Policy". Pakistan Horizon (İngilizce). 60 (2). s. 153.
- ^ Rashid, Ahmed (Kasım-Aralık 1999). "The Taliban: Exporting Extremism". Foreign Affairs (İngilizce). 78 (6). s. 24.
- ^ "Officials confirm ISIL present in Afghanistan" (İngilizce). Al Jazeera. 18 Ocak 2015. 20 Nisan 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Eylül 2016.
- ^ "ISIS active in south Afghanistan, officials confirm for first time" (İngilizce). CBS News. 12 Ocak 2015. 1 Eylül 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Eylül 2016.
- ^ Dearing, Matthew (22 Ocak 2015). "Capture the Flag in Afghanistan". Foreign Policy (İngilizce). 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Eylül 2016.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Afganistan Savasi Afganistan Demokratik Halk Partisi nin 27 28 Nisan 1978 de gerceklestirdigi Sevr Devrimi ile Afganistan Cumhuriyeti nin yikilip Afganistan Demokratik Cumhuriyeti nin kurulmasi sonrasinda kurulan hukumete karsi olan kesimin ayaklanmasiyla baslayan ve devam eden ic savas Savasin evreleri sunlardir Sevr Devrimi Afganistan Demokratik Halk Partisi nin cumhurbaskani Muhammed Davud Han in baskanligindaki Afganistan Cumhuriyeti hukumetini devirmesiyle basladi Daha sonra SSCB ile muttefik komunist bir yonetim olan Afganistan Demokratik Halk Cumhuriyeti i kuruldu Sovyet Afgan Savasi 1979 yilinda baslayan ve 1989 yilinda son Sovyet askerinin ulkeyi terk etmesiyle sona eren Afgan Savaslarinin ilk asamasi Sovyet Ordusu Afganistan Demokratik Halk Partisinin mudahale daveti uzerine Afganistan i isgale basladi Ulusal Ordu ittifaki Alman Demokratik Cumhuriyeti nin fonlamasi ile birlikte Sovyet birliklerini cogunlukla Amerika Birlesik Devletleri Birlesik Krallik Pakistan Suudi Arabistan Misir Cin Halk Cumhuriyeti ve Federal Almanya Cumhuriyeti tarafindan desteklenen Afgan Mucahitlerine karsi savasti Sovyetler Birligi sonunda 1989 da birliklerinin ulkeden ayrilmasini kabul etti ve geri cekti Afganistan Ic Savasi 1989 1992 Sovyetlerin cekilmesinin hemen ardindan hukumet ve mucahitler arasinda Sovyet birlikleri olmadan devam eden savas Sovyetler Birligi cekilmesine ragmen Afgan hukumetini mucadelesinde mali ve askeri olarak desteklemeye devam etti ve ayni sekilde isyanci gruplar ABD ve Pakistan dan destek almaya devam etti Sovyet destekli Afgan hukumeti 1992 de Kabil in dususune kadar hayatta kaldi Savas sonu Afganistan Islam Devleti ilan edildi Afganistan Ic Savasi 1992 1996 Kabil in alinmasindan sonra Mucahit gruplar arasindaki ic cekisme Afganistan i tam gaz yeni bir savasin esigine getirmistir Siddetli savaslar sehri ele geciren farkli kuvvetler arasinda meydana geldi ve sehir bu kuvvetler tarafindan buyuk bombardimanlara maruz kaldi Bu taraflarin her biri Afganistan da nufuz arayan Pakistan Iran veya Suudi Arabistan gibi bircok dis guc tarafindan desteklendi Bu catisma Pakistan tarafindan desteklenen ve Arap ulkelerinden birkac bin El Kaide savascisi tarafindan desteklenen nispeten yeni bir milis grup olan Taliban in Kabil i ele gecirmesinin ardindan 1996 da sona erdi Afganistan Ic Savasi 1996 2001 Taliban in Kabil i ele gecirmesinin ardindan acilen baslayan Afgan Ic Savasi nin ucuncu evresidir Savas Taliban ve ilan ettigi Afganistan Islam Emirligi ile Kuzey Ittifaki arasinda gecmistir Bu donem boyunca Kuzey Ittifaki cogunlukla savunmada savastigindan Taliban ulkenin neredeyse tamamini kontrol etti Ittifak lideri Pensir Aslani olarak anilan Ahmed Sah Mesud 9 Eylul 2001 de El Kaide uyeleri tarafindan olduruldu Afganistan Savasi 2001 2021 ABD nin 11 Eylul saldirilarinin zanlilari olan El kaide uyelerini barindirmasi ve olusumun lideri Osama bin Ladin i kanitsiz iade etmeyi reddetmesi uzerine Taliban i iktidardan dusurmek adina Afganistan i isgale girismesiyle baslayan Afgan savaslarinin 7 Ekim 2001 de baslayan son evresi ABD nin Afganistan dan cekilecegini aciklamasi uzerine Taliban 5 gunde ulkenin yogun bir kismini kontrolu altina almis ve sonunda 15 Agustos 2021 tarihinde Kabil i dusurmustur Afganistan SavasiSoguk Savas ve Terorizmle SavasAfgan Savaslarinda taraflarin kontrol ettigi topraklarTarih27 Nisan 1978 gunumuz 46 yil 1 hafta ve 4 gun BolgeAfganistanSonucTaliban zaferi ve Kabil in Dususu Afganistan Demokratik Halk Partisi nin gerceklestirdigi Sevr Devrimi ile Afganistan Cumhuriyeti yikilarak Afganistan Demokratik Cumhuriyeti kuruldu 1978 Darbe sonrasindaki hukumete karsi ayaklanmalar basladi 1978 Sovyetler Birligi nin askeri mudahalesi gerceklesti 1979 Mudahaleye karsi direnis basladi 1979 Sovyet gucleri cekildi 1989 Afganistan Demokratik Halk Partisi hukumeti devrilerek Afganistan Demokratik Cumhuriyeti yikildi ve Afganistan Islam Devleti kuruldu 1992 Ulkede yeni bir ic savas patlak verdi 1992 Taliban tarafindan Afganistan Islam Emirligi kuruldu 1996 Kuzey Ittifaki tarafindan Taliban a karsi mucadele baslatildi 1996 Once Amerika Birlesik Devletleri liderligindeki koalisyon gucleri sonrasinda ise NATO gucleri ulkeye askeri mudahalede bulundu 2001 Taliban yonetimi devrildi ve Afganistan Islam Cumhuriyeti kuruldu 2001 basladi 2002 NATO guclerinin cekilmesiyle sekil degistirdi 2015 2021 Taliban saldirisiKayiplar1 405 111 2 084 468 sivil hayatini kaybetti Afgan Savaslarinin baslangicindan bu yana 1 405 111 ila 2 084 468 kisinin hayatini kaybettigi tahmin edilmektedir OzetDevrim sonrasinda cikan ayaklanma mevcut hukumet tarafindan bastirilamayinca Sovyetler Birligi nden askeri yardim istendi Bunun uzerine Sovyet gucleri Aralik 1979 da ulkeye askeri mudahalede bulundu 14 Nisan 1988 de imzalanan Cenevre Anlasmasi kapsaminda Mayis 1988 de baslayan ve Subat 1989 da sona eren Sovyet guclerinin ulkeden cekilme surecinden sonra yaklasik uc yil suren ic savasin ardindan Nisan 1992 de hukumet devrildi 24 Nisan 1992 de imzalanan ile Afganistan Islam Devleti kuruldu Ancak anlasmaya karsi olan Hizb i Islami lideri Gulbeddin Hikmetyar Pakistan in da destegini alarak mevcut hukumete karsi savasa giristi 1994 te kurulan Taliban Eylul 1996 da baskent Kabil i ele gecirerek Afganistan Islam Emirligi ni kurdu Ahmed Sah Mesud un onderliginde Taliban a karsi kurulan Kuzey Ittifaki ile Taliban karsiti mucadele baslatildi 11 Eylul saldirilari sonrasinda Amerika Birlesik Devletleri tarafindan baslatilan Terorizmle Savas kapsaminda once Amerikan kuvvetleri onderliginde ardindan ise NATO gucleri tarafindan Afganistan a askeri mudahalelerde bulunuldu Aralik 2001 de Taliban yonetimi devrildi ve gunumuzdeki Afganistan Islam Cumhuriyeti kuruldu Bu tarihten sonra ise Taliban tarafindan bir baslatildi Aralik 2014 te NATO gucleri ulkeden cekilse de ulkedeki ic savas durumu sona ermedi Irak ve Sam Islam Devleti nin Ocak 2015 ortalarinda Afganistan da da yapilanmaya ve hem mevcut hukumete hem de Taliban a karsi mucadeleye baslamasiyla savasa ucuncu bir taraf eklendi Kaynakca Barnett R Rubin 2002 The fragmentation of Afghanistan Internet Archive Yale University Press ISBN 978 0 300 09520 3 Giustozzi Antonio 2000 War Politics and Society in Afghanistan 1978 1992 Ingilizce C Hurst amp Co Publishers ISBN 978 1 85065 396 7 15 Agustos 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Agustos 2021 Life under Taliban cuts two ways Christian Science Monitor 20 Eylul 2001 ISSN 0882 7729 21 Haziran 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Agustos 2021 PDF web archive org 30 Nisan 2013 29 Ekim 2019 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 15 Agustos 2021 Ram Mohan 19 Ocak 1980 A rocky revolution Ingilizce 15 3 s 101 a b Gibbs David Aralik 1987 Does the USSR Have a Grand Strategy Reinterpreting the Invasion of Afghanistan Ingilizce 24 4 ss 371 372 ISSN 0022 3433 Sahi Aga Ocak Nisan 2008 The Geneva Accords Ingilizce 61 1 2 s 156 Yazar kadrosu 2002 Regional Surveys of the World Far East and Australasia 2003 Ingilizce Routledge ss 66 ISBN 978 1 85743 133 9 a b Han Icaz Ahmed Nisan 2007 Understanding Pakistan s Pro Taliban Afghan Policy Pakistan Horizon Ingilizce 60 2 s 153 Rashid Ahmed Kasim Aralik 1999 The Taliban Exporting Extremism Foreign Affairs Ingilizce 78 6 s 24 Officials confirm ISIL present in Afghanistan Ingilizce Al Jazeera 18 Ocak 2015 20 Nisan 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Eylul 2016 ISIS active in south Afghanistan officials confirm for first time Ingilizce CBS News 12 Ocak 2015 1 Eylul 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Eylul 2016 Dearing Matthew 22 Ocak 2015 Capture the Flag in Afghanistan Foreign Policy Ingilizce 3 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Eylul 2016