Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ahır Köşkü, Hasahır, Has Ahır ya da Istabl-ı Âmire;İstanbul'un Üsküdar ilçesindeki Beylerbeyi Sarayı kompleksinde yer alan ahırdır.
 | |
| Diğer ad(lar) | Hasahır · Has Ahır · Istabl-ı Âmire |
|---|---|
| Genel bilgiler | |
| Tür | Ahır |
| Mimari tarz | Mağrip |
| Konum | Üsküdar, İstanbul, Türkiye |
| Koordinatlar | 41°02′27″K 29°02′20″D / 41.04083°K 29.03889°D |
| Tamamlanma | 1864 |
| Yenileme | 1904 · 1951 · 1950'ler · 1958 · 1975 · 1989 · 1991 · 1999-2000 · 2002 · 2005 · 2010-2018 |
| Sahip | Millî Saraylar Başkanlığı |
| Teknik ayrıntılar | |
| Yapı sistemi | Kâgir |
| Malzeme | Taş |
| Kat sayısı | 1 |
| Zemin alanı | 680 m2 |
| Tasarım ve inşaat | |
| Mimar(lar) | Sarkis Balyan |
1864'te inşası tamamlanan Beylerbeyi Sarayı ile birlikte inşa edildiği düşünülen yapı, padişahın bir ahırı ve buradan sorumlu imrahorun konakladığı yer olarak kullanılıyordu. Cumhuriyetin ilanının ardından çıkan kanunla, 1924'te millîleştirildi ve yönetimi Türkiye Büyük Millet Meclisine bırakıldı. Ertesi yıl, sarayın bir parçası olarak Millî Saraylar Müdürlüğüne bağlandı. Köşkün arka tarafında yer alan ahır mutfağı ile samanlık 1950'lerde, Millî Saraylar Müdürlüğüne bağlı Muhafız Bölüğü askerî personeli tarafından kullanılacak bir yatakhaneye dönüştürüldü. 1964 yılında sarayla birlikte ziyarete açılsa da 1971 yılında kapatıldı. 1981'de sarayın ana binası ziyarete açılırken Ahır Köşkü kapalıydı. 1985'te saray bir müze hâline getirildi ve Ahır Köşkü ile birlikte 5 Temmuz 1985'te ziyarete açıldı. Farklı dönemlerde çeşitli onarımlardan geçen yapının en kapsamlı restorasyonu 2010-2018 yılları arasında gerçekleştirildi.
Saray kompleksindeki Set Bahçeleri'nin güney kanadında, dördüncü Set Bahçesi'nin hizasında konumlanır. Kabaca doğu-batı doğrultusunda uzanan dikdörtgen planlı bir ahır ile, buranın kuzey cephesinin orta ekseninde çıkma yapan giriş mekânı olmak üzere iki ana kitleden oluşur. Taşla inşa edilen, tek katlı ve kâgir bir yapıdır. Mağrip mimarisi tarzında olan yapının bir köşk olarak düzenlenen giriş mekânının tavanında, çıtalarla oluşturulan geometrik çerçeveler içinde kalemişi ve tasvirler bulunur. Ahır kısmında ise hayvanlara yirmi bölme ayrılmıştır.
Tarihi
Aynı bölgede daha önceleri yer alan ahşap saray, 1861-1863 yılları arasındaki bir tarihte yıktırıldı ve yerine yeni bir sarayın inşasına başlandı.Saray kompleksindeki deniz köşklerine benzer tasarımda olmasından ötürü, Sarkis Balyan'ın tasarladığı ve 1864'te inşası tamamlanan yeni sarayla birlikte inşa edildiği düşünülür. Yapı, padişahın ahırı ve buradan sorumlu imrahorun konakladığı yer olarak kullanılıyordu. Yapının karşısında yaklaşık 386 m2lik alana sahip kuşluk ile yaklaşık 29 m2lik alana sahip tavukluk bulunurken ahırdaki yaklaşık 140 m2lik alan inek, yaklaşık 138 m2lik alan ise at ahırıydı. Sarayın kullanılmadığı zamanlarda ahır, (Beylerbeyi Hastanesi)'nin deposu olarak hizmet veriyordu. 1904'te yapı, bir dizi onarımdan geçti. Bu kapsamda çatı, ahırdaki hayvan bölmeleri, döşeme, kapı ve pencereleri onarılırken sıva ve badana çalışmaları gerçekleştirildi.
Cumhuriyetin ilanıyla birlikte Beylerbeyi Sarayı, Osmanlı padişahlarının mülkiyeti olmaktan çıktı. Hilâfetin kaldırılmasını öngören 3 Mart 1924 tarihli kanunun 9. maddesi uyarınca padişaha ait mülkler millîleştirildi ve bu yerlerin yönetimi Türkiye Büyük Millet Meclisine bırakıldı.Bakanlar Kurulunun 8 Ocak 1925 tarih ve 1371 numaralı kararnamesiyle Beylerbeyi Sarayı ile Dolmabahçe Sarayı'nın mülkiyeti, "Millî Saraylar" adıyla korunmak üzere, aynı yıl kurulan Millî Saraylar Müdürlüğü yönetimine devredildi. 1951'de yapının köşk kısmının tavanındaki tasvirler onarıldı.
Köşkün arka tarafında yer alan mutfak ile samanlık 1950'lerde, Millî Saraylar Müdürlüğüne bağlı Muhafız Bölüğü askerî personeli tarafından kullanılacak bir yatakhaneye dönüştürüldü. 1958'de ahırda bir onarım daha gerçekleştirildi. İlerleyen dönemde Millî Saraylar Müdürlüğü yönetiminin geçtiği Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlık Divanının 10 Temmuz 1964 tarihli kararıyla ziyarete açılan saray, Meclis İdare Amirliğinin 14 Ocak 1971 tarih ve 36 sayılı yazısıyla "sabotaj ihtimaline dayanılarak" ziyarete kapatıldı. 1975'te ahırın dış cephesinde sıva ve boya, iç cephesinde ise bağdadi ve kirişler ile çatı onarımları gerçekleştirildi. 28 Mart 1981 tarih ve 1113 tarihli kararla saray tekrar ziyarete açılsa da bu dönemlerde Ahır Köşkü kapalıydı. Başkanlık Divanının 3 Mayıs 1985 tarih ve 55 sayılı kararıyla müze statüsü alan saray, Ahır Köşkü ve Mermer Köşk ile birlikte, 5 Temmuz 1985'te yeni statüsüyle ziyarete açıldı.
1989 tarihli bir raporda, Ahır Köşkü'nün ahşap kirişlerinde çökme olduğu belirtiliyordu. Aynı yıl; kirişlerin bir bölümü, çatı ve yapının arkasındaki istinat duvarında bir dizi onarım gerçekleştirildi. 1991'de, giriş mekânının çatısı ile zarar görmüş tavan süslemeleri bir onarımdan geçti. 1999-2000 yıllarında yapı duvarlarındaki taş ve sıvalar, giriş mekânı çatısının kurşun kaplaması, kapı ve pencerelerin ahşap kısımları, arka avlusundaki drenaj ve taş kaplamalar yenilendi. 2000'lerin başında, ahırdaki havuz onarılırken çürümüş su tesisatı ile çatıdaki su tahliye kısımları yenilendi. 2002 ve 2005 yıllarında da yapı birtakım onarımlar geçirdi. 2010-2018 yılları arasında, yapının iç ve dış cephesindeki tüm unsurlarının restore edildiği çalışmalar gerçekleştirildi. Yapı, Topkapı Sarayı ve Yıldız Sarayı ahırlarıyla birlikte varlığını sürdüren üç has ahırdan biridir.
Mimarisi
Dış
Beylerbeyi Sarayı'nın Set Bahçeleri'nin bir rampayla ayrılan güney kanadında, dördüncü Set Bahçesi'nin hizasında, düz bir arazide konumlanır. Kuzeyinde Mermer Köşk ile bahçelerdeki büyük havuz, doğu ve güneyinde ise askerî tesisler yer alır. Padişahın ahırı olarak kullanıldığından Hasahır, Has Ahır veya Istabl-ı Âmire olarak da anılır.
Taşla inşa edilen, tek katlı kâgir bir yapı olan Ahır Köşkü, Mağrip mimarisi tarzındadır. 680 m2 zemin alanına sahip yapı, doğu-batı doğrultusunda uzanan dikdörtgen planlı ahır ile; buranın kuzey cephesinin orta ekseninde, beş kenarının çıkma yaptığı sekizgen planlı giriş mekânı olmak üzere iki ana kitleden oluşur. Kırma çatıyla örtülü dikdörtgen kısmın güney cephesinin orta ekseninde, yarım daire şeklinde çıkma yapan bir kısım bulunur.
Ön cephede çıkma yapan kısmın beş kenarı da soğan biçimli birer kemerle yükseltilmiştir. Kemerlerin devamı niteliğindeki kaburgaların ortada birleşmesiyle bu bölüm; ahşaptan imal edilen ve üstü kurşun kaplı, çadır şeklindeki eğrisel bir çatıyla örtülür. Kemerleri çevreleyen profilli mermer silmeler, kenarda birleşerek aşağıya bakan ok şeklinde sonlanır. Silmelerin arasında yağmur olukları yer alır. Yükseltilen kemerlerin alınlıklarına; eyer, gem, kırbaç, üzengi gibi at koşum takımı unsurlarının tasvirleriyle oluşturulan birer kabartma yerleştirilmiştir. Çıkma yapan kısmın kuzeye bakan cephesinde, dört basamaklı ve çift kollu mermer bir merdivenle ulaşılan kapı; diğerlerinde ise birer pencere konumlanır. At nalı kemerli, ahşaptan imal edilen kapı ve pencereler aynı tasarıma sahiptir. Bunların her birini kuşatan birer dikdörtgen çerçeve, kapı ve pencerelerin kenarlarını da dolanarak devam eder.
Ön cephede çıkma yapan kısmın her iki yanındaki ahır bölümü cephelerinin üst kısımlarında, eşit aralıklarla beşer dairesel pencere bulunur. Mermer çerçeveli pencerelerin yukarısından geçen profilli mermer silme, her bir pencerenin hizasında yukarıya doğru kavis yaparken pencerelerin aralarında aşağıya doğru uzanarak ok şeklinde sonlanır. Yapının batı ve doğu cephelerinin orta eksenlerinde; kuzeydekiyle benzer şekilde ancak daha büyük boyutlu, atların kullanımına tahsis edilmiş birer kapı bulunur. Bu kapıların her iki yanında, kuzey cephesindekilerle özdeş birer pencere konumlanır. Kuzey cephesindekine benzer şekilde kapı ve pencereleri çevreleyen çerçeve ve profilli şerit, bu cephelerde basık kemer şeklindedir. Güney cephesinin dairesel çıkma yapan kısmında beş, her iki yanında ise dörder adet; yuvarlak kemerli ve mermer çerçeveli dikdörtgen pencere, eşit aralıklarla konumlanır. Güney cephe duvarının üstünde, diğer cephelerdeki profilli silmeler şeklindeki mermer bir saçak vardır.
İç
Giriş mekânı
Yaklaşık 32 m2'lik alana sahip sekizgen planlı giriş mekânı, bir köşk şeklinde tasarlanmıştır. Bu kısmın ahır bölümüne bakan üç cephesinde de, dış cephedekine benzer at nalı kemere sahip birer aralık bulunur. Orta eksendeki aralık, ahır bölümüne açılan ahşap ve camlı bir kapı, diğer ikisi ise pencere olarak kullanılır. Zemin, balıksırtı örüntülü parkeyle kaplıyken duvarlar sıvayla kaplı ve badanalıdır.
Tavan, üzeri rozet işlemeli altın yaldızlı çıtalarla oluşturulan çerçevelerin içindeki kalemişi ve tasvirlerle süslüdür. Tavanın ortasındaki sekizgen çerçevenin merkezinde, içinde palmet dizisinin yer aldığı ve aralarında dairelerin bulunduğu bordürle sınırlandırılan bir daire konumlanır. Mavi zemin üzerine atlamalı bir şekilde sıralanan sarı renkli kozalak ile sarı renkli ve kırmızı dolgulu lale motifleri, daireyi çevreler. Merkezdeki sekizgen çerçevenin etrafında, dıştan içe doğru daralan sekiz yamuk çerçeve vardır. Açık yeşil zemin üzerine sarı renkle işlenen motiflerin olduğu bir bordür, hem bu yamukları ayırır hem de tavanı çevreler. Bordürde, ardışık bir şekilde sıralanan, içinde rozet olan kare ile içinde çiçek olan daireler; rumi ve geçmeli düzenlemelerle birbirlerine bağlanır.
Yamuk çerçevelerin altısında hayvan, ikisinde ise arma tasvirleri yer alır. Çerçevelerdeki tüm kompozisyonlar, geçmeli bir şekilde birbiri ardına sıralanan iki kenarı diğerlerinden daha uzun altıgen ve eşkenar dörtgenlerin oluşturduğu zencerekten oluşan bordürle çevrelenir. Doğudaki çerçevede hilal ve yıldızlı Osmanlı bayrakları ile tuğra, mızrak, kargı, at koşum takımı ve Aziziye fesi tasvirlerinden oluşan bir kompozisyon vardır. Kalan kısımlar, natüralist çiçek ve yaprak tasvirleriyle bezelidir. Batıdaki çerçevede ise sancak, tuğ, kalkan, mızrak, süvari başlığı ve at koşum takımı tasvirleri yer alırken kalan kısımlar, doğudakine benzer tasvirlerle süslüdür.
Diğer altı çerçevenin her birinin ortasında, içerisinde hayvan mücadele sahnelerinin konu alındığı tasvirlerin yerleştirildiği dairesel birer madalyon bulunur. Giriş kapısının üzerindeki tasvirde, ay ışığında mücadele eden iki fil yer alır. Doğusundaki tasvirde, palmiyelerin bulunduğu bir alanda aslanın üzerine yürüyen bir fil; batısındakinde ise bir kaplan karşısındaki atlar gösterilir. Tavanın güney kısmının ortasındaki çerçevede, kayalıklı bir alanda birer zürafa ile kaplanın mücadelesi tasvir edilir. Bu çerçevenin doğusundakinde deve kuşlarının bir aslanla mücadelesi, batısındakinde ise şaha kalkmış bir at ile bir tay yer alır. Her bir madalyonun yukarısında, üst kısma doğru geçme yaparak ok şeklinde sonlanan dikdörtgen birer kartuşun ve bunların içinde çiçek demeti tasviri bulunur. Madalyonların altında birer istiridye motifi, etrafında ise yeşil zemin üzerine kırmızı ve sarı renkli, Barok tarzı kıvrım dal ve yaprak motifleri işlenmiştir. Hayvanların "vahşi Afrika'yı andıran egzotik bir üslupta" tasvir edildiğini ve Oryantalist etkiler taşıdığını söyleyen sanat tarihçisi Mesut Dündar, tasvirler ile yapının mimarisi arasında bir "uyum" olduğunu belirtir. Sanat tarihçisi Şûle Yum, bu tasvirlerin "16. yüzyıl İran minyatürlerini anımsattığı"nı ifade eder.
Duvarların üst hizasında tavanı, kademeli bir çıkma çevreler. Duvarlarla tavanın birleştiği kısım, bitki motifleriyle süslenen profilli çıtalarla kapatılmıştır. Altındaki çıkma yapan bordürün ön yüzünde birbiri ardına sıralan kemer ile içlerindeki stilize motifler; alt yüzünde ise geometrik motifler, kırmızı ve mavi zemin üzerine sarı renkle işlenmiştir. Altındaki daha geniş bordür, profilli çıtalarla sınırlandırılır. Kırmızı, mavi, sarı ve yeşil renklerin kullanıldığı bu bordürde, palmet ile istiridye motifleri birbiri ardına sıralanırken palmetlerin merkezinde kozalak, köşelerinde ise stilize yaprak motifleri işlidir. Tavan eteğinin en altında, mavi zemin üzerine sarı renkli sekiz kollu yıldız motiflerinin işlendiği kuşak bulunur.
Ahır
Giriş mekânındaki kapının ardındaki üç basamaklı ve çift yönlü bir merdivenden ahır bölümüne ulaşılır. Kabaca doğu-batı doğrultusunda uzanan dikdörtgen planlı bölümün güney duvarının orta ekseninde, dışa doğru yarım daire şeklinde çıkma yapan kısım vardır. Giriş ekseni üzerindeki yarım dairenin merkezinde altıgen şeklindeki mermer bir havuz konumlanır. Yarım daire kısımdaki beş pencereden ortadakinin her iki yanına birer at başı büstü yerleştirilmiştir.
Mekân, eşit aralıklarla dizilen iki sıra silindirik ahşap direk ve üzerlerindeki kirişlerle üç sahna ayrılır. Dikdörtgen planlı kısmın uzun kenarlarında karşılıklı olarak sıralanan onar adet hayvanlara mahsus ahşap kabinli bölme, giriş ekseni üzerinde batı ve doğuda beşer adet olacak şekilde ikiye ayrılır. Bu bölmelerde yemlik ve otluklar bulunur. Bölmelerin yukarısından, direkleri birbirine bağlayan, altında ve üstünde ahşap birer palmet sırası bulunan bir kuşak geçer. Ortadaki sahnı uzunlamasına örten beşik tonoz, giriş mekânı ekseninde (aynalı tonoza) dönüşür. Aynalı tonozun tabanındaki çerçevenin köşelerinde, aralarda ise palmet motiflerinin işlendiği ahşap sarkıtlar vardır. Yarım daire kısmın güney bölümünün üzeri, çift tarafı meyilli enli çıtalarla şekillendirilen düz bir tavanla, hayvan kabinlerinin yer aldığı kısımlar ise orta sahna dik uzanan beşik tonozla örtülüdür. Örtüler ile hayvan kabinlerinin zemini ahşapken orta sahnın zemini balıksırtı örüntülü tuğla döşelidir. Ortadaki sahnın doğu kenarındaki kapı samanlığa, batı kenarındaki kapı ise yapının konumlandığı düzlüğe açılır.
Mutfak ve samanlık
Yapının güneydoğu köşesinde, ahırla aynı doğrultuda uzanan dikdörtgen planlı bir yapı bulunur. Kuzey cephesinden giriş yapılan yapının ortasında bir giriş kısmı vardır. Buranın doğusundaki oda samanlık, batısındaki ahır mutfağı olarak kullanılsa da; ilerleyen dönemde yapılan düzenlemelerle her iki oda da askerî personelin kullanımı amacıyla yatakhaneye dönüştürülmüş, yapı genişletilerek tuvalet, banyo ve mutfak gibi bölümler eklenmiştir.
Notlar
- ^ Hasahır, Has Ahır ya da Istabl-ı Âmire, Osmanlı padişahları ile yakın hizmetinde bulunan kişilere ait atların bulunduğu ahır anlamına gelir.
Kaynakça
- Özel
- ^ Kahraman, Kemal (2019). "Üsküdar'ın kayıp sarayları". Millî Saraylar (17): 103-121. 19 Aralık 2022 tarihinde kaynağından .
- ^ a b Göncü, T. Cengiz (2013). "Boğaziçinde bir "Sahilsaray-ı Ferahfezâ": Beylerbeyi Sahilsarayı-ı Hümâyunu". İstanbul Araştırmaları Yıllığı. İstanbul: İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Yayınları (2): 205-214. ISSN 2147-2068.
- ^ a b Nemlioğlu, Taşkın & Yıldırım 2012, s. 602.
- ^ a b Göncü 2006, s. 87.
- ^ Nemlioğlu, Taşkın & Yıldırım 2012, s. 611.
- ^ a b Göncü 2006, s. 88.
- ^ Nemlioğlu, Taşkın & Yıldırım 2012, ss. 612-613.
- ^ Madran, Emre (1996). (PDF). Orta Doğu Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Dergisi. 16 (1-2): 59-97. 21 Haziran 2023 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ a b Payzın, Ziya (1977). Millî Saraylarımızın Temel Sorunları. Ankara: Millet Meclisi Basımevi. ss. 8-13.
- ^ a b c Nemlioğlu, Taşkın & Yıldırım 2012, s. 613.
- ^ Kuzucuoğlu, Alpaslan Hamdi (2011). İstanbul Beylerbeyi Sarayında Risk Analizleri ve Koruyucu Tedbir Önerileri (doktora). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Taşınabilir Kültür Varlıklarını Koruma ve Onarım Ana Bilim Dalı Koruma Yenileme ve Restorasyon Bilim Dalı. s. 12.
- ^ a b Sözen, Metin (1990). (PDF). İstanbul. s. 8. 22 Aralık 2022 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ Gülsün, Hakan (1993). Beylerbeyi Sarayı. TBMM Milli Saraylar Daire Başkanlığı. s. 84. ISBN .
- ^ Nemlioğlu, Taşkın & Yıldırım 2012, ss. 617-618.
- ^ Rakipoğlu, Zeynep (17 Ocak 2019). . İstanbul: Anadolu Ajansı. 21 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ (PDF). Ankara: Millî Saraylar Başkanlığı. 2019. s. 41. 2 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ Nemlioğlu, Taşkın & Yıldırım 2012, s. 621.
- ^ Dündar 2008, s. 391.
- ^ Batur, Afife (1994). "Beylerbeyi Sarayı". Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi. 2. Türkiye Cumhuriyeti Kültür Bakanlığı-Tarih Vakfı. s. 210. ISBN .
- ^ Nemlioğlu, Taşkın & Yıldırım 2012, s. 618.
- ^ Dündar 2008, ss. 391-392.
- ^ Dündar 2008, s. 392.
- ^ a b Nemlioğlu, Taşkın & Yıldırım 2012, s. 605.
- ^ Dündar 2008, ss. 392-393.
- ^ Dündar 2008, s. 393.
- ^ Nemlioğlu, Taşkın & Yıldırım 2012, ss. 605, 608, 611.
- ^ a b c Dündar 2008, ss. 393-394.
- ^ a b Nemlioğlu, Taşkın & Yıldırım 2012, ss. 608-610.
- ^ a b Nemlioğlu, Taşkın & Yıldırım 2012, s. 610.
- ^ Dündar, Mesut (2012). "Beylerbeyi Sarayı tavan resimleri". 7. Uluslararası Türk Kültürü Kongresi, Bildiriler IV. Konya: Atatürk Kültür Merkezi. s. 831. ISBN .
- ^ Yum, Şûle (1991). Milli Saraylar'da Duvar ve Tavanlarda Yer Alan Doğa ve Mimari Konulu Manzara Resimleri (yüksek lisans). İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. ss. 94-95.
- ^ a b Dündar 2008, s. 394.
- ^ Dündar 2008, ss. 394-395.
- ^ Nemlioğlu, Taşkın & Yıldırım 2012, ss. 605-607.
- ^ Dündar 2008, s. 395.
- Genel
- Dündar, Mesut (2008). Beylerbeyi Sarayı (doktora). Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sanat Tarihi Anabilim Dalı.
- Göncü, Tuncay Cengiz (2006). Beylerbeyi Sarayı'nın İnşâ Süreci, Teşkilâtı ve Kullanımı (yüksek lisans). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı.
- Nemlioğlu, Candan; Taşkın, Hatice; Yıldırım, Neşe (2-4 Kasım 2012). "Osmanlı zarafetinin etkin bir örneği Beylerbeyi Sarayı Ahır Köşkü". Göncüoğlu, Süleyman Faruk (Ed.). Uluslararası Üsküdar Sempozyumu VII (PDF). 1. İstanbul: Üsküdar Belediyesi. ss. 601-622. ISBN .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ahir Kosku Hasahir Has Ahir ya da Istabl i Amire Istanbul un Uskudar ilcesindeki Beylerbeyi Sarayi kompleksinde yer alan ahirdir Ahir KoskuDiger ad lar Hasahir Has Ahir Istabl i AmireGenel bilgilerTurAhirMimari tarzMagripKonumUskudar Istanbul TurkiyeKoordinatlar41 02 27 K 29 02 20 D 41 04083 K 29 03889 D 41 04083 29 03889Tamamlanma1864Yenileme1904 1951 1950 ler 1958 1975 1989 1991 1999 2000 2002 2005 2010 2018SahipMilli Saraylar BaskanligiTeknik ayrintilarYapi sistemiKagirMalzemeTasKat sayisi1Zemin alani680 m2Tasarim ve insaatMimar lar Sarkis Balyan 1864 te insasi tamamlanan Beylerbeyi Sarayi ile birlikte insa edildigi dusunulen yapi padisahin bir ahiri ve buradan sorumlu imrahorun konakladigi yer olarak kullaniliyordu Cumhuriyetin ilaninin ardindan cikan kanunla 1924 te millilestirildi ve yonetimi Turkiye Buyuk Millet Meclisine birakildi Ertesi yil sarayin bir parcasi olarak Milli Saraylar Mudurlugune baglandi Koskun arka tarafinda yer alan ahir mutfagi ile samanlik 1950 lerde Milli Saraylar Mudurlugune bagli Muhafiz Bolugu askeri personeli tarafindan kullanilacak bir yatakhaneye donusturuldu 1964 yilinda sarayla birlikte ziyarete acilsa da 1971 yilinda kapatildi 1981 de sarayin ana binasi ziyarete acilirken Ahir Kosku kapaliydi 1985 te saray bir muze haline getirildi ve Ahir Kosku ile birlikte 5 Temmuz 1985 te ziyarete acildi Farkli donemlerde cesitli onarimlardan gecen yapinin en kapsamli restorasyonu 2010 2018 yillari arasinda gerceklestirildi Saray kompleksindeki Set Bahceleri nin guney kanadinda dorduncu Set Bahcesi nin hizasinda konumlanir Kabaca dogu bati dogrultusunda uzanan dikdortgen planli bir ahir ile buranin kuzey cephesinin orta ekseninde cikma yapan giris mekani olmak uzere iki ana kitleden olusur Tasla insa edilen tek katli ve kagir bir yapidir Magrip mimarisi tarzinda olan yapinin bir kosk olarak duzenlenen giris mekaninin tavaninda citalarla olusturulan geometrik cerceveler icinde kalemisi ve tasvirler bulunur Ahir kisminda ise hayvanlara yirmi bolme ayrilmistir TarihiSaray kompleksi icindeki yapilar Ayni bolgede daha onceleri yer alan ahsap saray 1861 1863 yillari arasindaki bir tarihte yiktirildi ve yerine yeni bir sarayin insasina baslandi Saray kompleksindeki deniz kosklerine benzer tasarimda olmasindan oturu Sarkis Balyan in tasarladigi ve 1864 te insasi tamamlanan yeni sarayla birlikte insa edildigi dusunulur Yapi padisahin ahiri ve buradan sorumlu imrahorun konakladigi yer olarak kullaniliyordu Yapinin karsisinda yaklasik 386 m2lik alana sahip kusluk ile yaklasik 29 m2lik alana sahip tavukluk bulunurken ahirdaki yaklasik 140 m2lik alan inek yaklasik 138 m2lik alan ise at ahiriydi Sarayin kullanilmadigi zamanlarda ahir Beylerbeyi Hastanesi nin deposu olarak hizmet veriyordu 1904 te yapi bir dizi onarimdan gecti Bu kapsamda cati ahirdaki hayvan bolmeleri doseme kapi ve pencereleri onarilirken siva ve badana calismalari gerceklestirildi Cumhuriyetin ilaniyla birlikte Beylerbeyi Sarayi Osmanli padisahlarinin mulkiyeti olmaktan cikti Hilafetin kaldirilmasini ongoren 3 Mart 1924 tarihli kanunun 9 maddesi uyarinca padisaha ait mulkler millilestirildi ve bu yerlerin yonetimi Turkiye Buyuk Millet Meclisine birakildi Bakanlar Kurulunun 8 Ocak 1925 tarih ve 1371 numarali kararnamesiyle Beylerbeyi Sarayi ile Dolmabahce Sarayi nin mulkiyeti Milli Saraylar adiyla korunmak uzere ayni yil kurulan Milli Saraylar Mudurlugu yonetimine devredildi 1951 de yapinin kosk kisminin tavanindaki tasvirler onarildi Koskun arka tarafinda yer alan mutfak ile samanlik 1950 lerde Milli Saraylar Mudurlugune bagli Muhafiz Bolugu askeri personeli tarafindan kullanilacak bir yatakhaneye donusturuldu 1958 de ahirda bir onarim daha gerceklestirildi Ilerleyen donemde Milli Saraylar Mudurlugu yonetiminin gectigi Turkiye Buyuk Millet Meclisi Baskanlik Divaninin 10 Temmuz 1964 tarihli karariyla ziyarete acilan saray Meclis Idare Amirliginin 14 Ocak 1971 tarih ve 36 sayili yazisiyla sabotaj ihtimaline dayanilarak ziyarete kapatildi 1975 te ahirin dis cephesinde siva ve boya ic cephesinde ise bagdadi ve kirisler ile cati onarimlari gerceklestirildi 28 Mart 1981 tarih ve 1113 tarihli kararla saray tekrar ziyarete acilsa da bu donemlerde Ahir Kosku kapaliydi Baskanlik Divaninin 3 Mayis 1985 tarih ve 55 sayili karariyla muze statusu alan saray Ahir Kosku ve Mermer Kosk ile birlikte 5 Temmuz 1985 te yeni statusuyle ziyarete acildi 1989 tarihli bir raporda Ahir Kosku nun ahsap kirislerinde cokme oldugu belirtiliyordu Ayni yil kirislerin bir bolumu cati ve yapinin arkasindaki istinat duvarinda bir dizi onarim gerceklestirildi 1991 de giris mekaninin catisi ile zarar gormus tavan suslemeleri bir onarimdan gecti 1999 2000 yillarinda yapi duvarlarindaki tas ve sivalar giris mekani catisinin kursun kaplamasi kapi ve pencerelerin ahsap kisimlari arka avlusundaki drenaj ve tas kaplamalar yenilendi 2000 lerin basinda ahirdaki havuz onarilirken curumus su tesisati ile catidaki su tahliye kisimlari yenilendi 2002 ve 2005 yillarinda da yapi birtakim onarimlar gecirdi 2010 2018 yillari arasinda yapinin ic ve dis cephesindeki tum unsurlarinin restore edildigi calismalar gerceklestirildi Yapi Topkapi Sarayi ve Yildiz Sarayi ahirlariyla birlikte varligini surduren uc has ahirdan biridir MimarisiDis Beylerbeyi Sarayi nin Set Bahceleri nin bir rampayla ayrilan guney kanadinda dorduncu Set Bahcesi nin hizasinda duz bir arazide konumlanir Kuzeyinde Mermer Kosk ile bahcelerdeki buyuk havuz dogu ve guneyinde ise askeri tesisler yer alir Padisahin ahiri olarak kullanildigindan Hasahir Has Ahir veya Istabl i Amire olarak da anilir Tasla insa edilen tek katli kagir bir yapi olan Ahir Kosku Magrip mimarisi tarzindadir 680 m2 zemin alanina sahip yapi dogu bati dogrultusunda uzanan dikdortgen planli ahir ile buranin kuzey cephesinin orta ekseninde bes kenarinin cikma yaptigi sekizgen planli giris mekani olmak uzere iki ana kitleden olusur Kirma catiyla ortulu dikdortgen kismin guney cephesinin orta ekseninde yarim daire seklinde cikma yapan bir kisim bulunur On cephede cikma yapan kismin bes kenari da sogan bicimli birer kemerle yukseltilmistir Kemerlerin devami niteligindeki kaburgalarin ortada birlesmesiyle bu bolum ahsaptan imal edilen ve ustu kursun kapli cadir seklindeki egrisel bir catiyla ortulur Kemerleri cevreleyen profilli mermer silmeler kenarda birleserek asagiya bakan ok seklinde sonlanir Silmelerin arasinda yagmur oluklari yer alir Yukseltilen kemerlerin alinliklarina eyer gem kirbac uzengi gibi at kosum takimi unsurlarinin tasvirleriyle olusturulan birer kabartma yerlestirilmistir Cikma yapan kismin kuzeye bakan cephesinde dort basamakli ve cift kollu mermer bir merdivenle ulasilan kapi digerlerinde ise birer pencere konumlanir At nali kemerli ahsaptan imal edilen kapi ve pencereler ayni tasarima sahiptir Bunlarin her birini kusatan birer dikdortgen cerceve kapi ve pencerelerin kenarlarini da dolanarak devam eder On cephede cikma yapan kismin her iki yanindaki ahir bolumu cephelerinin ust kisimlarinda esit araliklarla beser dairesel pencere bulunur Mermer cerceveli pencerelerin yukarisindan gecen profilli mermer silme her bir pencerenin hizasinda yukariya dogru kavis yaparken pencerelerin aralarinda asagiya dogru uzanarak ok seklinde sonlanir Yapinin bati ve dogu cephelerinin orta eksenlerinde kuzeydekiyle benzer sekilde ancak daha buyuk boyutlu atlarin kullanimina tahsis edilmis birer kapi bulunur Bu kapilarin her iki yaninda kuzey cephesindekilerle ozdes birer pencere konumlanir Kuzey cephesindekine benzer sekilde kapi ve pencereleri cevreleyen cerceve ve profilli serit bu cephelerde basik kemer seklindedir Guney cephesinin dairesel cikma yapan kisminda bes her iki yaninda ise dorder adet yuvarlak kemerli ve mermer cerceveli dikdortgen pencere esit araliklarla konumlanir Guney cephe duvarinin ustunde diger cephelerdeki profilli silmeler seklindeki mermer bir sacak vardir Ic Giris mekani Koskun plani Yaklasik 32 m2 lik alana sahip sekizgen planli giris mekani bir kosk seklinde tasarlanmistir Bu kismin ahir bolumune bakan uc cephesinde de dis cephedekine benzer at nali kemere sahip birer aralik bulunur Orta eksendeki aralik ahir bolumune acilan ahsap ve camli bir kapi diger ikisi ise pencere olarak kullanilir Zemin baliksirti oruntulu parkeyle kapliyken duvarlar sivayla kapli ve badanalidir Tavan uzeri rozet islemeli altin yaldizli citalarla olusturulan cercevelerin icindeki kalemisi ve tasvirlerle susludur Tavanin ortasindaki sekizgen cercevenin merkezinde icinde palmet dizisinin yer aldigi ve aralarinda dairelerin bulundugu bordurle sinirlandirilan bir daire konumlanir Mavi zemin uzerine atlamali bir sekilde siralanan sari renkli kozalak ile sari renkli ve kirmizi dolgulu lale motifleri daireyi cevreler Merkezdeki sekizgen cercevenin etrafinda distan ice dogru daralan sekiz yamuk cerceve vardir Acik yesil zemin uzerine sari renkle islenen motiflerin oldugu bir bordur hem bu yamuklari ayirir hem de tavani cevreler Bordurde ardisik bir sekilde siralanan icinde rozet olan kare ile icinde cicek olan daireler rumi ve gecmeli duzenlemelerle birbirlerine baglanir Yamuk cercevelerin altisinda hayvan ikisinde ise arma tasvirleri yer alir Cercevelerdeki tum kompozisyonlar gecmeli bir sekilde birbiri ardina siralanan iki kenari digerlerinden daha uzun altigen ve eskenar dortgenlerin olusturdugu zencerekten olusan bordurle cevrelenir Dogudaki cercevede hilal ve yildizli Osmanli bayraklari ile tugra mizrak kargi at kosum takimi ve Aziziye fesi tasvirlerinden olusan bir kompozisyon vardir Kalan kisimlar naturalist cicek ve yaprak tasvirleriyle bezelidir Batidaki cercevede ise sancak tug kalkan mizrak suvari basligi ve at kosum takimi tasvirleri yer alirken kalan kisimlar dogudakine benzer tasvirlerle susludur Diger alti cercevenin her birinin ortasinda icerisinde hayvan mucadele sahnelerinin konu alindigi tasvirlerin yerlestirildigi dairesel birer madalyon bulunur Giris kapisinin uzerindeki tasvirde ay isiginda mucadele eden iki fil yer alir Dogusundaki tasvirde palmiyelerin bulundugu bir alanda aslanin uzerine yuruyen bir fil batisindakinde ise bir kaplan karsisindaki atlar gosterilir Tavanin guney kisminin ortasindaki cercevede kayalikli bir alanda birer zurafa ile kaplanin mucadelesi tasvir edilir Bu cercevenin dogusundakinde deve kuslarinin bir aslanla mucadelesi batisindakinde ise saha kalkmis bir at ile bir tay yer alir Her bir madalyonun yukarisinda ust kisma dogru gecme yaparak ok seklinde sonlanan dikdortgen birer kartusun ve bunlarin icinde cicek demeti tasviri bulunur Madalyonlarin altinda birer istiridye motifi etrafinda ise yesil zemin uzerine kirmizi ve sari renkli Barok tarzi kivrim dal ve yaprak motifleri islenmistir Hayvanlarin vahsi Afrika yi andiran egzotik bir uslupta tasvir edildigini ve Oryantalist etkiler tasidigini soyleyen sanat tarihcisi Mesut Dundar tasvirler ile yapinin mimarisi arasinda bir uyum oldugunu belirtir Sanat tarihcisi Sule Yum bu tasvirlerin 16 yuzyil Iran minyaturlerini animsattigi ni ifade eder Duvarlarin ust hizasinda tavani kademeli bir cikma cevreler Duvarlarla tavanin birlestigi kisim bitki motifleriyle suslenen profilli citalarla kapatilmistir Altindaki cikma yapan bordurun on yuzunde birbiri ardina siralan kemer ile iclerindeki stilize motifler alt yuzunde ise geometrik motifler kirmizi ve mavi zemin uzerine sari renkle islenmistir Altindaki daha genis bordur profilli citalarla sinirlandirilir Kirmizi mavi sari ve yesil renklerin kullanildigi bu bordurde palmet ile istiridye motifleri birbiri ardina siralanirken palmetlerin merkezinde kozalak koselerinde ise stilize yaprak motifleri islidir Tavan eteginin en altinda mavi zemin uzerine sari renkli sekiz kollu yildiz motiflerinin islendigi kusak bulunur Ahir Giris mekanindaki kapinin ardindaki uc basamakli ve cift yonlu bir merdivenden ahir bolumune ulasilir Kabaca dogu bati dogrultusunda uzanan dikdortgen planli bolumun guney duvarinin orta ekseninde disa dogru yarim daire seklinde cikma yapan kisim vardir Giris ekseni uzerindeki yarim dairenin merkezinde altigen seklindeki mermer bir havuz konumlanir Yarim daire kisimdaki bes pencereden ortadakinin her iki yanina birer at basi bustu yerlestirilmistir Mekan esit araliklarla dizilen iki sira silindirik ahsap direk ve uzerlerindeki kirislerle uc sahna ayrilir Dikdortgen planli kismin uzun kenarlarinda karsilikli olarak siralanan onar adet hayvanlara mahsus ahsap kabinli bolme giris ekseni uzerinde bati ve doguda beser adet olacak sekilde ikiye ayrilir Bu bolmelerde yemlik ve otluklar bulunur Bolmelerin yukarisindan direkleri birbirine baglayan altinda ve ustunde ahsap birer palmet sirasi bulunan bir kusak gecer Ortadaki sahni uzunlamasina orten besik tonoz giris mekani ekseninde aynali tonoza donusur Aynali tonozun tabanindaki cercevenin koselerinde aralarda ise palmet motiflerinin islendigi ahsap sarkitlar vardir Yarim daire kismin guney bolumunun uzeri cift tarafi meyilli enli citalarla sekillendirilen duz bir tavanla hayvan kabinlerinin yer aldigi kisimlar ise orta sahna dik uzanan besik tonozla ortuludur Ortuler ile hayvan kabinlerinin zemini ahsapken orta sahnin zemini baliksirti oruntulu tugla doselidir Ortadaki sahnin dogu kenarindaki kapi samanliga bati kenarindaki kapi ise yapinin konumlandigi duzluge acilir Mutfak ve samanlik Yapinin guneydogu kosesinde ahirla ayni dogrultuda uzanan dikdortgen planli bir yapi bulunur Kuzey cephesinden giris yapilan yapinin ortasinda bir giris kismi vardir Buranin dogusundaki oda samanlik batisindaki ahir mutfagi olarak kullanilsa da ilerleyen donemde yapilan duzenlemelerle her iki oda da askeri personelin kullanimi amaciyla yatakhaneye donusturulmus yapi genisletilerek tuvalet banyo ve mutfak gibi bolumler eklenmistir Notlar Hasahir Has Ahir ya da Istabl i Amire Osmanli padisahlari ile yakin hizmetinde bulunan kisilere ait atlarin bulundugu ahir anlamina gelir KaynakcaOzel Kahraman Kemal 2019 Uskudar in kayip saraylari Milli Saraylar 17 103 121 19 Aralik 2022 tarihinde kaynagindan a b Goncu T Cengiz 2013 Bogazicinde bir Sahilsaray i Ferahfeza Beylerbeyi Sahilsarayi i Humayunu Istanbul Arastirmalari Yilligi Istanbul Istanbul Arastirmalari Enstitusu Yayinlari 2 205 214 ISSN 2147 2068 a b Nemlioglu Taskin amp Yildirim 2012 s 602 a b Goncu 2006 s 87 Nemlioglu Taskin amp Yildirim 2012 s 611 a b Goncu 2006 s 88 Nemlioglu Taskin amp Yildirim 2012 ss 612 613 Madran Emre 1996 PDF Orta Dogu Teknik Universitesi Mimarlik Fakultesi Dergisi 16 1 2 59 97 21 Haziran 2023 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi a b Payzin Ziya 1977 Milli Saraylarimizin Temel Sorunlari Ankara Millet Meclisi Basimevi ss 8 13 a b c Nemlioglu Taskin amp Yildirim 2012 s 613 Kuzucuoglu Alpaslan Hamdi 2011 Istanbul Beylerbeyi Sarayinda Risk Analizleri ve Koruyucu Tedbir Onerileri doktora Istanbul Istanbul Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu Tasinabilir Kultur Varliklarini Koruma ve Onarim Ana Bilim Dali Koruma Yenileme ve Restorasyon Bilim Dali s 12 a b Sozen Metin 1990 PDF Istanbul s 8 22 Aralik 2022 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Gulsun Hakan 1993 Beylerbeyi Sarayi TBMM Milli Saraylar Daire Baskanligi s 84 ISBN 9759533464 Nemlioglu Taskin amp Yildirim 2012 ss 617 618 Rakipoglu Zeynep 17 Ocak 2019 Istanbul Anadolu Ajansi 21 Mayis 2023 tarihinde kaynagindan arsivlendi PDF Ankara Milli Saraylar Baskanligi 2019 s 41 2 Temmuz 2022 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Nemlioglu Taskin amp Yildirim 2012 s 621 Dundar 2008 s 391 Batur Afife 1994 Beylerbeyi Sarayi Dunden Bugune Istanbul Ansiklopedisi 2 Turkiye Cumhuriyeti Kultur Bakanligi Tarih Vakfi s 210 ISBN 9757306029 Nemlioglu Taskin amp Yildirim 2012 s 618 Dundar 2008 ss 391 392 Dundar 2008 s 392 a b Nemlioglu Taskin amp Yildirim 2012 s 605 Dundar 2008 ss 392 393 Dundar 2008 s 393 Nemlioglu Taskin amp Yildirim 2012 ss 605 608 611 a b c Dundar 2008 ss 393 394 a b Nemlioglu Taskin amp Yildirim 2012 ss 608 610 a b Nemlioglu Taskin amp Yildirim 2012 s 610 Dundar Mesut 2012 Beylerbeyi Sarayi tavan resimleri 7 Uluslararasi Turk Kulturu Kongresi Bildiriler IV Konya Ataturk Kultur Merkezi s 831 ISBN 978 975 16 2463 5 Yum Sule 1991 Milli Saraylar da Duvar ve Tavanlarda Yer Alan Doga ve Mimari Konulu Manzara Resimleri yuksek lisans Istanbul Istanbul Teknik Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu ss 94 95 a b Dundar 2008 s 394 Dundar 2008 ss 394 395 Nemlioglu Taskin amp Yildirim 2012 ss 605 607 Dundar 2008 s 395 GenelDundar Mesut 2008 Beylerbeyi Sarayi doktora Ankara Ankara Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu Sanat Tarihi Anabilim Dali Goncu Tuncay Cengiz 2006 Beylerbeyi Sarayi nin Insa Sureci Teskilati ve Kullanimi yuksek lisans Istanbul Istanbul Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu Tarih Anabilim Dali Nemlioglu Candan Taskin Hatice Yildirim Nese 2 4 Kasim 2012 Osmanli zarafetinin etkin bir ornegi Beylerbeyi Sarayi Ahir Kosku Goncuoglu Suleyman Faruk Ed Uluslararasi Uskudar Sempozyumu VII PDF 1 Istanbul Uskudar Belediyesi ss 601 622 ISBN 978 605 84934 1 4