Bu madde, uygun değildir.Ekim 2011) ( |
Aksaray, Türkiye'nin İç Anadolu Bölgesi'nde, kısmen Konya Havzası'nda ve kısmen Kapadokya'da yer alan, merkezi Aksaray kenti olan ildir. Daha öncesinde il iken 1933'te ilçe yapılmış ve 15 Haziran 1989 tarih ve 3578 sayılı yasa ile Niğde'den ayrılarak yeniden il olmuştur. Niğde'nin kuzeybatısında, Konya'nın doğusunda, Ankara'nın güneydoğusunda yer almaktadır. 433.055 nüfusa (2022) ve 7.659 km² yüz ölçümüne sahiptir.
Aksaray | |
---|---|
Aksaray'ın Türkiye'deki konumu | |
Aksaray İl Haritası | |
Aksaray Aksaray Aksaray (Avrupa) Aksaray Aksaray (Asya) Aksaray Aksaray (Dünya) | |
Koordinatlar: 38°25′51″N 33°51′44″E / 38.430833°K 33.862222°D | |
Ülke | Türkiye |
Bölge | İç Anadolu Bölgesi |
Bölüm | Konya Bölümü |
Alt idari birimler | |
İdare | |
• Belediye Başkanı | Evren Dinçer (Ak Parti) |
Yüzölçümü | |
• Toplam | 7.659 km² |
Nüfus (2022) | 433.055 |
• Yoğunluk | 56/km² |
Zaman dilimi | (TRS) |
Posta kodu | 68xxx |
Alan kodu | 382 |
ISO 3166 kodu | TR-68 |
Plaka kodu | 68 |
İklim | Dsb |
Resmî site |
2022 yılında TÜİK verilerine göre merkez ilçeyle beraber 8 İlçe, 22 belediye, bu belediyelerde 157 mahalle ve ayrıca 175 köyü vardır.
İsmin kökeni
Hitit tabletlerinde Kurşura, İlk Çağ'da Garsaura olarak anılan şehir, Kapadokya Kralı Archeleos zamanında yeniden inşa edilerek Archeleos'un şehri anlamında Archelais adı verilmiştir (Caesar- Kayseri, Herakleios-Ereğli gibi). Türkler Anadolu'ya geldikten sonra ismi Türk diline çekimleyerek Aksaray olarak anmaya başlamış, bazı Osmanlı belgelerinde "Aksara" olarak da geçtiği olmuştur. Yaklaşık bin yıldır tarihi adını muhafaza etmiştir. Halk arasında ve Evliya Çelebi Seyahatnamesi'nde II. Kılıçarslan'ın yaptırdığı beyaz saraydan ismini aldığı gibi bir yakıştırma da dolaşmaktadır, resmi ve tarihi dayanağı yoktur.
Tarih
İlkçağ'da Arkhelais adını taşıyan kenti, son Kapadokya kralı Arkhelaos'un Garsuara adlı yerleşmeyi geliştirerek kurduğu sanılmaktadır. Roma İmparatoru Cladius I kente koloni ayrıcalığı tanıdı. Ayrıcalık, Anadolu'daki birçok önemli yolun kavşak noktasında bulunan kentin daha da gelişmesine yol açtı. Bizans ile Müslüman Araplar arasında birçok kez el değiştiren şehir Malazgirt Meydan Muharebesi'nin (1071) ardından Türkler'in egemenliğine girdi. Şehirde günümüze kadar gelemeyen Danişmendliler eserleri vardı. Şehirde Danişmend parası basılmıştır. Günümüze ulaşan Danişmendli eseri, kümbet şeklindeki, Bekarlar yakınındaki 'dir. Şehir Arap akınlarıyla virane hale gelmişti. Kılıç Arslan II (1155-1192), yıkık durumdaki Aksaray'ı yeniden kurdu, kentin çevresini surla çevirdi, camii, medrese, çarşı, hamam vb. yaptırdı. Azerbaycan'dan getirdiği din bilgini, zanaatkar ve tüccarları kente yerleştirdi. Ticaret yolları üzerinde bulunan Aksaray, Anadolu Selçuklu Devleti'nin önemli merkezlerinden biri olarak gelişti. Selçuklu'lardan sonra Karamanoğulları'nın eline geçti. Bir süre Eretna Beyliği'nin egemenliğinde kalan (1341-1365) ve 1 yıllığına Kadı Burhanettin Devletinin eline geçen kentte Karamanoğulları yeniden egemen oldu. 1396'da Yıldırım Bayezid tarafından ele geçirildiyse de Timur istilasından sonra yeniden Karamanoğulları egemen oldu. 1467'de Fatih Sultan Mehmet döneminde Aksaray kesin olarak Osmanlı topraklarına katıldı. Aksaray, Cumhuriyet dönemi'nde 1920'de il durumuna getirildi. 1933'te çıkartılan hususi kanunla Niğde'ye bağlandı ve 1989'da yeniden il oldu.
İbn-i Battuta'nın Büyük Dünya Seyahatnâmesi'nde Aksaray
14. yüzyıl İbn-i Battuta'nın kaleminden kayda geçen bilgiler:
Sultan Bedreddin'in yanında çok kısa süre kalarak Aksaray'a hareket ettik. Burası Bilâd-ı Rûm'un en güzel ve sağlam şehirlerindendir. Her yandan akarsular ve bağlarla çevrilidir. Şehirden üç kanal geçer ve bunlar evlerin içinden akar. Şehrin içinde üzüm bahçeleri, bağlar ve bostanlar vardır. Aksaray'ın koyun yününden üretilen zarif halı ve kilimlerinin dünyada bir benzeri daha yoktur. Bunlar, Şam, Mısır, Irak, Hindistan, Çin ve diğer Türk ülkelerine ihraç edilir.
Aksaray, Irak Sultanı'nın idaresi altındadır. Burada Eretna Beyliğinin naibi Şerif Hüseyin'nin zaviyesine indik. Eretna Beğ, Irak hükümdarının Bilâd-ı Rûm'daki genel valisiydi. Şerif Hüseyin ise Ahiler'den olup, beldede yoldaşları pek çoktur. Bize son derece ikram ve izzette bulunarak aynen diğerleri gibi dostça davrandı.
Evliya Çelebi'nin Seyahatnâme'sinde Aksaray
17. yüzyıl Evliya Çelebi'nin kaleminden kayda geçen bilgiler:
Bor kalesinden Aksaray'a gitmemiz
İlk durağımız Ortaköy oldu. Aksaray Sancağı'nda yüzelli akçe payesiyle ayrı bir kazadır. Geniş ve ürünü bol bir kaza olup bağ, bahçe, cami ve mescidi olan gelişmiş bir köydür. Bu köye bağlı otuzaltı adet nahiye köyleri vardır. Buradan kuzey tarafa doğru gidip köylerden geçilir. Bir menzilde Helvadere Köyü'ne inilir. Burası da meyvesi bol, verimli, güzel, hanı, hamamı ve cami olan bir Müslüman köyüdür. Aksaray nahiyeleri köylerindendir. Buradan da kuzeye doğru giderek Aksaray şehri vardır.
Beyaz Saray
Bu şehrin Şem'un Safâ'nın isteği ile yapıldığını söylerler. Hükümdardan hükümdara geçtikten sonra Herakl adlı kralın oğlu Helena'nın elinde iken, adı geçen kral, Arap kavminin üzerine sefer açmıştır. Binlerce pis askeri ile Şam üzerine giderken, Safraz denilen yerde yenilgiye uğramış ve kendisi de ölmüştür. Yerine, oğlu Mikale kral olmuştur. Sonra bununda elinden Melik Mesud'un oğlu İzzeddin Kılıç Arslan 569 tarihinde burayı almıştır. Fetihten sonra bu şehirde nice büyük evliya oturduklarından, bu şehre birçok tarihçiler "Sâlihler yeri" demişlerdir.
Aksaray denmesinin sebebi
Kılıç Arslan'ın taht merkezi olması dolayısı ile ona büyük bir saray yaparlar. Saray giriş kapısının sağında ve solunda tunçtan iki adet heybetli arslan heykeli varmış. Bu saraya bir kötülük yapılmak istense, yapmak isteyen kişi, bu arslanların ağızlarından saçtığı kıvılcımlardan helâk olurmuş. Bu saray uzaktan bembeyaz göründüğünden, bulunduğu şehre de Aksaray demişler. Rumlar bu şehre hâlen Pegahelna derler.
Şehir, sonra Karamanoğlu Yakub Bey'in eline geçmiş ve ondan da Yıldırım Beyazıt Hân'ın eline geçmiştir. Hâlen Osmanlı Devleti'nin elinde olup, Gâzi Süleyman Hân kaydı üzere Karaman Eyâleti'nde sancakbeyi merkezidir. Kanun üzere, yılda beyine yirmi kese gelir olur. Beş yüz askere sahip bir tuğlu mirlivadır. Alaybeyisi, çeribaşısı ve yüzbaşısı vardır. Kanun üzere cebeliler ile bin askeri olur. Yüzelli akçelik şerif kazadır. Kadısına senede beş kese gelir olur. Müftüsü, nakîbi, kethüdâ yeri, yeniçeri serdârı, kale dizdârı, muhtesibi, şehir subaşısı, âyân ve eşrâfı, saygın zâtları vardır.
Aksaray Kalesi
Geniş bir alanda, büyük bir ırmak kenarında dört köşeli, taş yapılı, sağlam yapılı bir kaledir. Şehrin ortasında yapılmıştır. Burç ve kuleleri çok yüksek değildir. Bütün burçları, dişleri ve bedenleri ile mazgal delikleri, hesaplı olarak düzenlenmiş kuleleri hep birbirine bakar. Kuşatma sırasında, her kulenin güçlü savaşçıları tüfek ile kuleleri korurlar. Hisarları tarafında beş kapısı vardır. Küçükkapı batıya bakar. Demirkapı kıbleye açılır. Keçikapısı da kıbleye doğru açılır. Ereğlikapısı güneye doğru, Konyakapısı da batı tarafına açılır. Bu kapıların nöbetçileri, vergi alan muhtesib kimselerdir. Kale içinde isyancılar zamanında buğday saklamak için ambar yapılmıştır. Cephaneliği yoktur. Ramazan ayında ve başka şenliklerde atılan büyük topları vardır.
Camileri
- Karamanoğlu İbrahimbey Camii(Ulu Camii)
Eski bir ibâdet yeridir. Dört kemer üzerine kâgir kubbeli bir camidir. Cami içinde oniki adet sütun ile iki adet sanat eseri kapı vardır. Minberi, müezzinler yeri sade ve güzeldir. Yuvarlak minaresi camiden uzak olup, cami kubbeleri kireçle örtülüdür.
- Şeyh Hamid Veli Camii
Şeyhler Mahallesi'nde, kubbeli, bir minareli camidir.
- Debbağlar Camii:
Kireçle yapılmış, cemaati bol bir camidir.
- El-Hac Seyyid Hasanefendi Camii
Başköprü yanında güzel bir camidir. bunlardan başka doksansekiz adet mescidi vardır.
Medreseleri
- Yılancık Medresesi
eski bir yapıdır.
- Sulu Medrese
çeşitli bilimler yeridir.
- Karamanoğlu Camii Medresesi
bu medresenin öğrencilerine ve hocalarına vakıf tarafından aydan aya aylık ve erzakları verilir. Ayrıca parasız görev yapan dersiâmları da vardır. Halkı fıkıhçı olup ferâiz ilmini atalarından beri okuya gelmişlerdir.
Bu şehirde özel Kur'ân okulları yoktur. Fakat Kur'ân hâfızları pek çoktur. Şehir onyedinci örfi iklimdedir. Ortasından akan Uluırmak, imâreleri sulayıp Alâaddin köprüsünden geçer. Bursa gibi her evden su akar.
Ziyaret yerleri
Bu şehirde yedi binden fazla büyük evliyânın yattığı söylenmektedir. "Dâr'ül-ervâh" denilen bu yere nice defalar nur inmiştir. Üzüntülü olan bir kimse burayı ziyaret etse üzüntüsü gider.
- Şeyh Hamid Veli; Rum diyarı irfân ehlinin başıdır. Üstü açık bir kubbede medfûndur. Çoğunlukla saralı kimseler ziyaret ederler. Buna yakın
- Şeyh Kemal Sultan olgunluk yolunda tamama ermiş büyük bir zattır. Bunun yanında
- Şeyh Pertevi Sultan, Yesevî tarihinde yahşi bir erdir.
- Kırkkızlar; çoğunlukla kadınlar ziyaret ederler.
- Şeyh Necmeddin Kibri,
- Bedreddin Sultan Veli,
- Hımarlı Dede Sultan şehir içindedir.
- Şeyh Gaznevî Sultan ve
- Şeyh Hakîkî bin Şeyh Hamid Veli: El-hac Bayram Veli öğrencilerinden olup, Ankara'da ledün ilmini tamamlayıp Aksaray'da Bayramî tarikatinde öncü olmuştur.
- Şeyh Butak, Taşpazarı Mahallesi'nde medfûn olup gönül erbâbının ziyaret yeridir. Cennetderesi semtinde Çelebilik ziyareti ve bunun üst yanında Hızırlık ziyareti vardır.
- Kılıç Arslan Sultan'ın kabirleri de Hızırlık ziyaretgâhındadır. Bu Hızırlık'a yakın
- Şeyh Hamza, Bayrami tarikatinin büyük zâtlarındandır. Bir de
- Şeyh Hızır Efendi ziyareti vardır.
- Somuncu Baba türbesi
- Zinciriye Medresesi
Aksaray'dan bir menzilde Saratlı Köyü'ne, oradan Ürgüp kazası içindeki Dübani'ye geldik. Halkı Müslümandır. Oradan Muşkara'ya ve sonra da Kayseri Kalesi'ne geldik. (Evliya Çelebi-Seyahatname)
Aksaray ve Vilayetlik
Fatih Sultan Mehmet döneminde ele geçirildiğinde defterlere vilayet olarak kaydedilen Aksaray, İstanbul'a yaptırılan zorunlu ev göçleri ve Osmanlı devlet politikası nedeniyle gerilemiş, ilk olarak liva, daha sonraları ise kaza haline getirilmiştir.
6 Ekim 1920'de merkezi Aksaray kazası olmak üzere, Aksaray, Arabsun (Gülşehir) ve Şereflikoçhisar kazalarından oluşan müstakil bir liva oluşturulmasına dair İçişleri Bakanlığı tarafından Bakanlar Kurulu'na gönderilen kanun tasarısı ertesi gün kabul edilmiştir. Ancak Aksaray, 13 yıl vilayetlik yapmış, 20 Mayıs 1933 tarihli 2197 sayılı kanunla Niğde'ye, kendi ilçesi olan Şereflikoçhisar da Ankara'ya bağlanmıştır.
1989 yılının 15 Haziran gününe kadar 56 yıl ilçe olarak kalmış olan Aksaray, bu tarihte eski hakkı iade edilmek suretiyle tekrar vilayet olmuştur.
Aksaray nüfusu
Güncel Nüfus Değerleri(TÜİK 6 Şubat 2024 verileri)
Aksaray ili nüfusu: 438.504'dur. Bu nüfusun %82,14'ü şehirlerde yaşamaktadır (2023 sonu).İlin yüzölçümü 7.659 km2'dir. İlde km2'ye 57 kişi düşmektedir. (Bu sayı merkez ilçede 91.) İlde yıllık nüfus artış oranı % 1,24 olmuştur. Nüfus artış oranı en yüksek ve en düşük ilçeler: Sarıyahşi(% 12,99), Ortaköy (% -0,65)
06 Şubat 2024 TÜİK verilerine göre merkez ilçeyle beraber 8 İlçe, 22 belediye, bu belediyelerde 157 mahalle ve ayrıca 175 köy vardır.
2023 yılı sonunda Aksaray ili ve ilçelerinin yerleşim yeri ve nüfusla ilgili sayısal bilgileri | ||||||||||||
İlçe | Nüfus 2022 | Nüfus 2023 | Fark | Nüfus Artışı% | Belediye Sayısı | Mahalle Sayısı | Köy Sayısı | Köy Nüfusu | Şehir nüfusu | Şehirde oturan% | Alanı km2 | km2'ye düşen kişi |
Ağaçören | 7.577 | 7.971 | 394 | 5,07 | 1 | 6 | 27 | 4.936 | 3.035 | 38,08 | 407 | 20 |
Eskil | 27.188 | 27.795 | 607 | 2,21 | 2 | 17 | 11 | 6.637 | 21.158 | 76,12 | 1701 | 16 |
Gülağaç | 19.158 | 20.120 | 962 | 4,90 | 4 | 20 | 9 | 5.512 | 14.608 | 72,60 | 326 | 62 |
Güzelyurt | 10.467 | 11.675 | 1.208 | 10,92 | 3 | 11 | 8 | 4.223 | 7.452 | 63,83 | 285 | 41 |
Merkez | 319.865 | 321.160 | 1.295 | 0,40 | 9 | 76 | 83 | 42.925 | 278.235 | 86,63 | 3539 | 91 |
Ortaköy | 31.818 | 31.613 | -205 | -0,65 | 1 | 12 | 30 | 11.273 | 20.340 | 64,34 | 727 | 43 |
Sarıyahşi | 5.097 | 5.804 | 707 | 12,99 | 1 | 8 | 6 | 2.127 | 3.677 | 63,35 | 210 | 28 |
Sultanhanı | 11.885 | 12.366 | 481 | 3,97 | 1 | 7 | 1 | 671 | 11.695 | 94,57 | 463 | 27 |
Aksaray | 433.055 | 438.504 | 5.449 | 1,24 | 22 | 157 | 175 | 78.304 | 360.200 | 82,14 | 7658 | 57 |
*Sultanhanı, 2017 yılında ilçe olmuştur.
İlin yıllara göre nüfusları
Aksaray il nüfus bilgileri | ||||
---|---|---|---|---|
Yıl | Toplam | Sıra | Fark | Şehir - Kır |
1927 | 127.031 | 47 | %9 11.860 115.171 %91 | |
1935-1985 | Niğde iline bağlı ilçe statüsünde | |||
1990 | 326.399 | 54 | %44 144.217 182.182 %56 | |
2000 | 396.084 | 48 | %21 | %51 200.216 195.868 %49 |
2007 | 366.109 | 49 | %8 | %56 204.808 161.301 %44 |
2008 | 370.598 | 49 | %1 | %58 213.288 157.310 %42 |
2009 | 376.907 | 49 | %2 | %59 223.727 153.180 %41 |
2010 | 377.505 | 49 | %0 | %60 228.060 149.445 %40 |
2011 | 378.823 | 49 | %0 | %62 233.005 145.818 %38 |
2012 | 379.915 | 49 | %0 | %62 236.177 143.738 %38 |
2013 | 382.806 | 49 | %1 | %63 239.740 143.066 %37 |
2014 | 384.252 | 49 | %0 | %64 245.122 139.130 %36 |
2015 | 386.514 | 49 | %1 | %65 250.827 135.687 %35 |
2016 | 396.673 | 49 | %3 | %66 261.817 134.856 %34 |
2017 | 402.404 | 49 | %1 | %69 279.254 123.150 %31 |
2018 | 412.172 | 47 | %2 | %69 285.502 126.670 %31 |
2019 | 416.367 | 47 | %1 | %71 293.878 122.489 %29 |
2020 | 423.011 | 46 | %2 | %71 301.897 121.114 %29 |
2021 | 429.069 | 46 | %1 | %72 310.355 118.714 %28 |
2022 | 433.055 | 46 | %1 |
Yönetim
İllerde protokolde ilk sırada yer alan Vali, merkezi yönetimi temsil eder ve Cumhurbaşkanı tarafından atanır. Büyükşehir dışındaki illerde yerel yönetim, şehirler düzeyindedir. Belediye Başkanı, belediye sınırları içinde kalan seçmenin oy çokluğu ile seçilir. Ayni seçmen İlçe Belediye Meclisi için de oy kullanarak ilçelerin belediye meclisleri oluşturur. İldeki bütün seçmenler ayrıca il genel meclisi için de oy kullanarak, İl Genel Meclisinin oluşumunu sağlarlar.
İl genel meclisi ve belediye meclisi üyelikleri için yapılan seçimlerde, onda birlik baraj uygulamalı nispi temsil sistemi, belediye başkanlığı seçiminde ise çoğunluk sistemi uygulanır İl genel meclisi ve belediye meclisi üye sayıları ilçe nüfusuna göre, kontenjandan kalan sayıların partilere dağılımı ise D'Hondt Sistemine göre belirlenir (Kanun:2972-Madde:23)
İl Genel Meclisi, İl Özel İdaresinin karar organıdır, başkanını üyeleri arasından gizli oyla seçer. Ayrıca, İl Genel Meclisi kendi içinden gizli oyla bir yıl görev yapacak 5 kişilik İl Encümenini seçer.
Merkezi yönetim, Vali ve İl Müdürlerinden oluşur. İl Özel İdaresi (İl Genel Meclisi ve İl Encümeni) seçilmişlerden oluşur, ancak Vali başkanlığında görev yapar. Yerel yönetim ise belediye başkanları ve belediye meclislerinden oluşur.
Aksaray Valisi, 1967-Çaykara doğumlu Mehmet Ali Kumbuzoğlu’dur. Ağustos 2023/376 sayılı kararla TBMM Genel Sekreteri iken atanmıştır.
Aksaray Belediye Başkanı, 1981-Aksaray doğumlu Evren Dinçer (AK PARTİ), 31 Mart 2024 seçimlerinde %36,85 oy oranıyla seçilmiştir.
2019 Türkiye yerel seçimleri sonuçlarına göre Aksaray İl Genel Meclisi üye sayısı, 13 AK Parti, 10 MHP olmak üzere 23’dür. Aksaray Belediye meclisi ise 16 AK Parti, 12 MHP ve 3 İYİ P. olmak üzere 31 üyeden oluşur.
2023 Türkiye genel seçimleri sonucuna göre Aksaray'ın Türkiye Büyük Millet Meclisi'ndeki üyelerinin siyasi partilere dağılımı: 2 AK Parti, 1 İYİ Parti, 1 MHP'dir.
Konum
Arkeoloji ve mimarlık
İl sınırları içinde bulunan yenitaş dönemi kültürüne ışık tutarken, Acemhöyük ilk tunç çağda Asur ticaret kolonileri dönemini aydınlatır. İle 46 km. uzaklıktaki Ihlara Vadisi'nde Hristiyanlık dönemi dinsel mimarlık ve resim sanatını yansıtan önemli örnekler bulunur. Selime Kasabası yakınındaki küçük kilise ve katedral, 'deki yunan haçı planlı Kemerli kilise de bu dönemdendir. Anadolu Selçukluları zamanında önemli bir üs olan ilde, II. Kılıç Arslan zamanında yaptırılan Aksaray Kalesi'nden (1170) yalnızca sur kalıntıları görülebilir. Eğri (Kızıl) Minare (13. yüzyıl) kırmızı tuğladan, silindir gövdeli bir yapıdır. Gövde ince bir silmeyle iki bölüme ayrılmış, altı zikzak, üstü yeşil mavi çinilerle bezenmiştir. Karamanoğulları döneminden Ulu Camii (1431), dörtgen planlı mihrap duvarına dikey 5 sahınlı bir yapıdır. Mihrap önü kubbe, sahınlar tonoz örtülüdür. Yazılı kaynaklardan bilinen medreselerin bugüne ulaşan tek örneği Zinciriye Medresesi'dir (1336). Karamanoğulları döneminden olan yapı, tek katlı, dört eyvanlı planı, revaklı avlusu, çin mozaik bezemeli ana eyvanıyla, açık avlulu medreselere örnektir. Ana eyvanın yanlarında kubbeli odalar vardır. Kervan yolları üstündeki ilde, sultan hanlarının önemli örnekleri bulunur. Aksaray-Kayseri yolundaki , Selçuklu sultan hanlarının ilk örneklerindendir (1192). Konya-Aksaray yolundaki Sultanhan (1229), bu yapı türünün klasikleşmiş bir örneği olarak nitelenir. Aksaray-Nevşehir yolundaki (1231,1237) da anıtsal taçkapısı ve kuleleriyle kale görünümündedir.
Tarihi ve turistik zenginlikler
Müzeler ve ören yerleri
- Aksaray Müzesi
- Aşıklı Höyük
- Acemhöyük
- Antik Nora Şehri
- Manastır Vadisi
- Ihlara Vadisi
- Musular
Camiler, türbeler, kiliseler
- Ulu Cami (Karamanoğlu Cami-Merkez)
- Eğri Minare (Kızıl Minare-Merkez)
- Şeyh Hamid-i Veli (Somuncu Baba)
- Selime Sultan Türbesi (Selime Köyü)
- Sivişli Kilise (Güzelyurt)
- Selime Katedrali (Selime)
- Kale Manastırı Kilisesi (Selime)
- Yüksek Kilise (Merkez)
- Kızıl Kilise (Sivrihisar)
- Pürenli Seki Kilisesi (Ihlara)
- Kokar Kilise (Ihlara)
- Eğritas Kilisesi (Ihlara)
- Sümbüllü Kilise (Ihlara)
- Yılanlı Kilise (Ihlara)
- Direkli Kilise (Belisırma)
- Karagedik Kilisesi (Belisırma)
Hanlar
- (Aksaray-Nevşehir yolu 15. km)
- Alayhan (Aksaray-Nevşehir yolu 35. km)
- Öresinhan
- Sultanhanı (Türkiye'nin en büyük kervansarayı, Aksaray-Konya yolu 42. km)
- Yerköyhanı
- Akhan [Aksaray-Konya 18. km]
Kuş gözlem alanları
- Eşmekaya Sazlığı Kuş Alanı
- Sultanhanı Sazlığı Kuş Alanı
Yerel Etkinlikler
- Yunus Emre Ağaçlandırma Haftası
- Sultanhanı Halı, Turizm ve Kültür Festivali
- Aksaray Ihlara Turizm ve Kültür Festivali
- Uluslararası Türk-Yunan Dostluk, Kardeşlik Kültür Festivali
- Alaaddin Keykubat’ı Anma Günü
- Yunus Emre’yi Anma Etkinlikleri
Mutfak
- Aksaray Tava
- Sıkma
- Bulama Helvası
- Saç Böreği
Spor
2018-19 sezonu sonunda, futbolda 68 Aksaray Belediyespor, Bölgesel Amatör Lig'den 3. Lige çıkmıştır. 68 Aksaray Belediyespor 2022-2023 sezonunda 3. Lig 3.Grupta mücadele etmektedir. 2023-2024 2. Lig'de mücadele etmektedir.
Türkiye Voleybol Bayanlar Sultanlar Liginde Aksaray'ı temsil eden Kuzey Boru Gençlik Spor Kulübü, 3 sezondur bu ligde mücadele etmektedir.
Aynı zamanda TVF Kadınlar 2. Lig 13.Grupta Aksaray 1989 Spor ile takımları mücadele etmektedir.
Hentbol Kadınlar 1. Lig B grubunda 68 Aksaray Belediyespor Hentbol mücadele etmektedir.
Önemli spor tesisleri: 7.000 kişilik Dağılgan Stadyumu, 3,000 kişilik Aksaray Spor Salonu, 500 kişilik Aksaray Olimpik Kapalı Yüzme Havuzu
Kaynakça
- Büyük Dünya Seyahatnamesi, İbn-i Battuta, Üçdal Neşriyat
- Seyahatnâme, Evliya Çelebi bin Derviş Mehmet Zillî, Üçdal Neşriyat
- Büyük Larousse, Milliyet, Grand Dictionnaire Encyclopédique Larousse (GDEL) 1986
Notlar
- ^ . www.sabah.com.tr. 28 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2023.
- ^ "Valiler Kararnamesi yayınlandı: 41 ilin valisi değişti". NTV. 10 Haziran 2020. 10 Haziran 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Haziran 2020.
- ^ a b Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>
etiketi;Güncel Nüfus Değerleri
isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: ) - ^ TBMM Zabıt Ceridesi, 11 Ekim 1920, sf. 26
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 21 Aralık 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Şubat 2024.
- ^ . 25 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2020.
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 24 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 9 Şubat 2020.
- ^ "Fasikül I: Mufassal Neticeler İcmal Tabloları" (PDF). 28 Teşrinevvel 1927 Umumî Nüfus Tahriri. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 28 Mayıs 2021.
- ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
- ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
- ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ a b c d e f g h
- "Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
- "Aksaray Nüfusu". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.
- "Aksaray Nüfusu". nufusune.com.
- "Aksaray Nüfusu". nufusubu.com.
- ^ . 5 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ocak 2020.
- ^ (PDF). 18 Haziran 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ocak 2020.
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 10 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 22 Ağustos 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 16 Ocak 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Ocak 2020.
- ^ . 1 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ocak 2020.
- ^ https://www.ysk.gov.tr/doc/karar/dosya/45639002/2023-1255.pdf
- ^ İçişleri Bakanlığı- İller İdaresi Genel Müdürlüğü
- ^ Millî Savunma Bakanlığı- Haritalar Genel Komutanlığı
- ^ a b Karayolları Genel Müdürlüğü
- ^ http://www.aksaraykulturturizm.gov.tr/TR,63670/yerel-etkinlikler.html
- ^ . otelleri.net. 19 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2021.
- ^ . aksaray.ktb.gov.tr. 24 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2021.
Dış bağlantılar
Aksaray (il) hakkında daha fazla bilgi edinin | |
Commons'ta dosyalar | |
Vikikaynak'ta belgeler |
- Aksaray Valiliği12 Ekim 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Aksaray Belediyesi18 Aralık 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- yerelnet iller 20 Temmuz 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde Vikipedi bicem el kitabina uygun degildir Maddeyi Vikipedi standartlarina uygun bicimde duzenleyerek Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz Gerekli duzenleme yapilmadan bu sablon kaldirilmamalidir Ekim 2011 Aksaray Turkiye nin Ic Anadolu Bolgesi nde kismen Konya Havzasi nda ve kismen Kapadokya da yer alan merkezi Aksaray kenti olan ildir Daha oncesinde il iken 1933 te ilce yapilmis ve 15 Haziran 1989 tarih ve 3578 sayili yasa ile Nigde den ayrilarak yeniden il olmustur Nigde nin kuzeybatisinda Konya nin dogusunda Ankara nin guneydogusunda yer almaktadir 433 055 nufusa 2022 ve 7 659 km yuz olcumune sahiptir AksarayIlAksaray in Turkiye deki konumuAksaray Il HaritasiAksarayTurkiye haritasinda gosterAksarayAksaray Avrupa Avrupa haritasinda gosterAksarayAksaray Asya Asya haritasinda gosterAksarayAksaray Dunya Dunya haritasinda gosterKoordinatlar 38 25 51 N 33 51 44 E 38 430833 K 33 862222 D 38 430833 33 862222UlkeTurkiyeBolgeIc Anadolu BolgesiBolumKonya BolumuAlt idari birimler8 ilce AksarayAgacorenEskilGulagacGuzelyurtOrtakoySariyahsiSultanhaniIdare Belediye BaskaniEvren Dincer Ak Parti Yuzolcumu Toplam7 659 km Nufus 2022 433 055 Yogunluk56 km Zaman dilimiUTC 03 00 TRS Posta kodu68xxxAlan kodu382ISO 3166 koduTR 68Plaka kodu68IklimDsbResmi site T C Aksaray Valiligi 2022 yilinda TUIK verilerine gore merkez ilceyle beraber 8 Ilce 22 belediye bu belediyelerde 157 mahalle ve ayrica 175 koyu vardir Ismin kokeniHitit tabletlerinde Kursura Ilk Cag da Garsaura olarak anilan sehir Kapadokya Krali Archeleos zamaninda yeniden insa edilerek Archeleos un sehri anlaminda Archelais adi verilmistir Caesar Kayseri Herakleios Eregli gibi Turkler Anadolu ya geldikten sonra ismi Turk diline cekimleyerek Aksaray olarak anmaya baslamis bazi Osmanli belgelerinde Aksara olarak da gectigi olmustur Yaklasik bin yildir tarihi adini muhafaza etmistir Halk arasinda ve Evliya Celebi Seyahatnamesi nde II Kilicarslan in yaptirdigi beyaz saraydan ismini aldigi gibi bir yakistirma da dolasmaktadir resmi ve tarihi dayanagi yoktur TarihIlkcag da Arkhelais adini tasiyan kenti son Kapadokya krali Arkhelaos un Garsuara adli yerlesmeyi gelistirerek kurdugu sanilmaktadir Roma Imparatoru Cladius I kente koloni ayricaligi tanidi Ayricalik Anadolu daki bircok onemli yolun kavsak noktasinda bulunan kentin daha da gelismesine yol acti Bizans ile Musluman Araplar arasinda bircok kez el degistiren sehir Malazgirt Meydan Muharebesi nin 1071 ardindan Turkler in egemenligine girdi Sehirde gunumuze kadar gelemeyen Danismendliler eserleri vardi Sehirde Danismend parasi basilmistir Gunumuze ulasan Danismendli eseri kumbet seklindeki Bekarlar yakinindaki dir Sehir Arap akinlariyla virane hale gelmisti Kilic Arslan II 1155 1192 yikik durumdaki Aksaray i yeniden kurdu kentin cevresini surla cevirdi camii medrese carsi hamam vb yaptirdi Azerbaycan dan getirdigi din bilgini zanaatkar ve tuccarlari kente yerlestirdi Ticaret yollari uzerinde bulunan Aksaray Anadolu Selcuklu Devleti nin onemli merkezlerinden biri olarak gelisti Selcuklu lardan sonra Karamanogullari nin eline gecti Bir sure Eretna Beyligi nin egemenliginde kalan 1341 1365 ve 1 yilligina Kadi Burhanettin Devletinin eline gecen kentte Karamanogullari yeniden egemen oldu 1396 da Yildirim Bayezid tarafindan ele gecirildiyse de Timur istilasindan sonra yeniden Karamanogullari egemen oldu 1467 de Fatih Sultan Mehmet doneminde Aksaray kesin olarak Osmanli topraklarina katildi Aksaray Cumhuriyet donemi nde 1920 de il durumuna getirildi 1933 te cikartilan hususi kanunla Nigde ye baglandi ve 1989 da yeniden il oldu Ibn i Battuta nin Buyuk Dunya Seyahatnamesi nde Aksaray 14 yuzyil Ibn i Battuta nin kaleminden kayda gecen bilgiler Sultan Bedreddin in yaninda cok kisa sure kalarak Aksaray a hareket ettik Burasi Bilad i Rum un en guzel ve saglam sehirlerindendir Her yandan akarsular ve baglarla cevrilidir Sehirden uc kanal gecer ve bunlar evlerin icinden akar Sehrin icinde uzum bahceleri baglar ve bostanlar vardir Aksaray in koyun yununden uretilen zarif hali ve kilimlerinin dunyada bir benzeri daha yoktur Bunlar Sam Misir Irak Hindistan Cin ve diger Turk ulkelerine ihrac edilir Aksaray Irak Sultani nin idaresi altindadir Burada Eretna Beyliginin naibi Serif Huseyin nin zaviyesine indik Eretna Beg Irak hukumdarinin Bilad i Rum daki genel valisiydi Serif Huseyin ise Ahiler den olup beldede yoldaslari pek coktur Bize son derece ikram ve izzette bulunarak aynen digerleri gibi dostca davrandi Evliya Celebi nin Seyahatname sinde AksarayAksaray in Esen Tepe den gorunusu 17 yuzyil Evliya Celebi nin kaleminden kayda gecen bilgiler Bor kalesinden Aksaray a gitmemiz Ilk duragimiz Ortakoy oldu Aksaray Sancagi nda yuzelli akce payesiyle ayri bir kazadir Genis ve urunu bol bir kaza olup bag bahce cami ve mescidi olan gelismis bir koydur Bu koye bagli otuzalti adet nahiye koyleri vardir Buradan kuzey tarafa dogru gidip koylerden gecilir Bir menzilde Helvadere Koyu ne inilir Burasi da meyvesi bol verimli guzel hani hamami ve cami olan bir Musluman koyudur Aksaray nahiyeleri koylerindendir Buradan da kuzeye dogru giderek Aksaray sehri vardir Beyaz Saray Agacoren ilcesine bagli Sofular Koyunden bir fotograf Bu sehrin Sem un Safa nin istegi ile yapildigini soylerler Hukumdardan hukumdara gectikten sonra Herakl adli kralin oglu Helena nin elinde iken adi gecen kral Arap kavminin uzerine sefer acmistir Binlerce pis askeri ile Sam uzerine giderken Safraz denilen yerde yenilgiye ugramis ve kendisi de olmustur Yerine oglu Mikale kral olmustur Sonra bununda elinden Melik Mesud un oglu Izzeddin Kilic Arslan 569 tarihinde burayi almistir Fetihten sonra bu sehirde nice buyuk evliya oturduklarindan bu sehre bircok tarihciler Salihler yeri demislerdir Aksaray denmesinin sebebi Kilic Arslan in taht merkezi olmasi dolayisi ile ona buyuk bir saray yaparlar Saray giris kapisinin saginda ve solunda tunctan iki adet heybetli arslan heykeli varmis Bu saraya bir kotuluk yapilmak istense yapmak isteyen kisi bu arslanlarin agizlarindan sactigi kivilcimlardan helak olurmus Bu saray uzaktan bembeyaz gorundugunden bulundugu sehre de Aksaray demisler Rumlar bu sehre halen Pegahelna derler Sehir sonra Karamanoglu Yakub Bey in eline gecmis ve ondan da Yildirim Beyazit Han in eline gecmistir Halen Osmanli Devleti nin elinde olup Gazi Suleyman Han kaydi uzere Karaman Eyaleti nde sancakbeyi merkezidir Kanun uzere yilda beyine yirmi kese gelir olur Bes yuz askere sahip bir tuglu mirlivadir Alaybeyisi ceribasisi ve yuzbasisi vardir Kanun uzere cebeliler ile bin askeri olur Yuzelli akcelik serif kazadir Kadisina senede bes kese gelir olur Muftusu nakibi kethuda yeri yeniceri serdari kale dizdari muhtesibi sehir subasisi ayan ve esrafi saygin zatlari vardir Aksaray Kalesi Genis bir alanda buyuk bir irmak kenarinda dort koseli tas yapili saglam yapili bir kaledir Sehrin ortasinda yapilmistir Burc ve kuleleri cok yuksek degildir Butun burclari disleri ve bedenleri ile mazgal delikleri hesapli olarak duzenlenmis kuleleri hep birbirine bakar Kusatma sirasinda her kulenin guclu savascilari tufek ile kuleleri korurlar Hisarlari tarafinda bes kapisi vardir Kucukkapi batiya bakar Demirkapi kibleye acilir Kecikapisi da kibleye dogru acilir Ereglikapisi guneye dogru Konyakapisi da bati tarafina acilir Bu kapilarin nobetcileri vergi alan muhtesib kimselerdir Kale icinde isyancilar zamaninda bugday saklamak icin ambar yapilmistir Cephaneligi yoktur Ramazan ayinda ve baska senliklerde atilan buyuk toplari vardir Camileri Karamanoglu Ibrahimbey Camii Ulu Camii Eski bir ibadet yeridir Dort kemer uzerine kagir kubbeli bir camidir Cami icinde oniki adet sutun ile iki adet sanat eseri kapi vardir Minberi muezzinler yeri sade ve guzeldir Yuvarlak minaresi camiden uzak olup cami kubbeleri kirecle ortuludur Seyh Hamid Veli Camii Seyhler Mahallesi nde kubbeli bir minareli camidir Debbaglar Camii Kirecle yapilmis cemaati bol bir camidir El Hac Seyyid Hasanefendi Camii Baskopru yaninda guzel bir camidir bunlardan baska doksansekiz adet mescidi vardir Medreseleri Yilancik Medresesi eski bir yapidir Sulu Medrese cesitli bilimler yeridir Karamanoglu Camii Medresesi bu medresenin ogrencilerine ve hocalarina vakif tarafindan aydan aya aylik ve erzaklari verilir Ayrica parasiz gorev yapan dersiamlari da vardir Halki fikihci olup feraiz ilmini atalarindan beri okuya gelmislerdir Bu sehirde ozel Kur an okullari yoktur Fakat Kur an hafizlari pek coktur Sehir onyedinci orfi iklimdedir Ortasindan akan Uluirmak imareleri sulayip Alaaddin koprusunden gecer Bursa gibi her evden su akar Ziyaret yerleri Bu sehirde yedi binden fazla buyuk evliyanin yattigi soylenmektedir Dar ul ervah denilen bu yere nice defalar nur inmistir Uzuntulu olan bir kimse burayi ziyaret etse uzuntusu gider Seyh Hamid Veli Rum diyari irfan ehlinin basidir Ustu acik bir kubbede medfundur Cogunlukla sarali kimseler ziyaret ederler Buna yakin Seyh Kemal Sultan olgunluk yolunda tamama ermis buyuk bir zattir Bunun yaninda Seyh Pertevi Sultan Yesevi tarihinde yahsi bir erdir Kirkkizlar cogunlukla kadinlar ziyaret ederler Seyh Necmeddin Kibri Bedreddin Sultan Veli Himarli Dede Sultan sehir icindedir Seyh Gaznevi Sultan ve Seyh Hakiki bin Seyh Hamid Veli El hac Bayram Veli ogrencilerinden olup Ankara da ledun ilmini tamamlayip Aksaray da Bayrami tarikatinde oncu olmustur Seyh Butak Taspazari Mahallesi nde medfun olup gonul erbabinin ziyaret yeridir Cennetderesi semtinde Celebilik ziyareti ve bunun ust yaninda Hizirlik ziyareti vardir Kilic Arslan Sultan in kabirleri de Hizirlik ziyaretgahindadir Bu Hizirlik a yakin Seyh Hamza Bayrami tarikatinin buyuk zatlarindandir Bir de Seyh Hizir Efendi ziyareti vardir Somuncu Baba turbesi Zinciriye Medresesi Aksaray dan bir menzilde Saratli Koyu ne oradan Urgup kazasi icindeki Dubani ye geldik Halki Muslumandir Oradan Muskara ya ve sonra da Kayseri Kalesi ne geldik Evliya Celebi Seyahatname Aksaray ve VilayetlikFatih Sultan Mehmet doneminde ele gecirildiginde defterlere vilayet olarak kaydedilen Aksaray Istanbul a yaptirilan zorunlu ev gocleri ve Osmanli devlet politikasi nedeniyle gerilemis ilk olarak liva daha sonralari ise kaza haline getirilmistir 6 Ekim 1920 de merkezi Aksaray kazasi olmak uzere Aksaray Arabsun Gulsehir ve Sereflikochisar kazalarindan olusan mustakil bir liva olusturulmasina dair Icisleri Bakanligi tarafindan Bakanlar Kurulu na gonderilen kanun tasarisi ertesi gun kabul edilmistir Ancak Aksaray 13 yil vilayetlik yapmis 20 Mayis 1933 tarihli 2197 sayili kanunla Nigde ye kendi ilcesi olan Sereflikochisar da Ankara ya baglanmistir 1989 yilinin 15 Haziran gunune kadar 56 yil ilce olarak kalmis olan Aksaray bu tarihte eski hakki iade edilmek suretiyle tekrar vilayet olmustur Aksaray nufusuGuncel Nufus Degerleri TUIK 6 Subat 2024 verileri Aksaray ili nufusu 438 504 dur Bu nufusun 82 14 u sehirlerde yasamaktadir 2023 sonu Ilin yuzolcumu 7 659 km2 dir Ilde km2 ye 57 kisi dusmektedir Bu sayi merkez ilcede 91 Ilde yillik nufus artis orani 1 24 olmustur Nufus artis orani en yuksek ve en dusuk ilceler Sariyahsi 12 99 Ortakoy 0 65 06 Subat 2024 TUIK verilerine gore merkez ilceyle beraber 8 Ilce 22 belediye bu belediyelerde 157 mahalle ve ayrica 175 koy vardir 2023 yili sonunda Aksaray ili ve ilcelerinin yerlesim yeri ve nufusla ilgili sayisal bilgileriIlce Nufus 2022 Nufus 2023 Fark Nufus Artisi Belediye Sayisi Mahalle Sayisi Koy Sayisi Koy Nufusu Sehir nufusu Sehirde oturan Alani km2 km2 ye dusen kisiAgacoren 7 577 7 971 394 5 07 1 6 27 4 936 3 035 38 08 407 20Eskil 27 188 27 795 607 2 21 2 17 11 6 637 21 158 76 12 1701 16Gulagac 19 158 20 120 962 4 90 4 20 9 5 512 14 608 72 60 326 62Guzelyurt 10 467 11 675 1 208 10 92 3 11 8 4 223 7 452 63 83 285 41Merkez 319 865 321 160 1 295 0 40 9 76 83 42 925 278 235 86 63 3539 91Ortakoy 31 818 31 613 205 0 65 1 12 30 11 273 20 340 64 34 727 43Sariyahsi 5 097 5 804 707 12 99 1 8 6 2 127 3 677 63 35 210 28Sultanhani 11 885 12 366 481 3 97 1 7 1 671 11 695 94 57 463 27Aksaray 433 055 438 504 5 449 1 24 22 157 175 78 304 360 200 82 14 7658 57 Sultanhani 2017 yilinda ilce olmustur Ilin yillara gore nufuslari Aksaray il nufus bilgileriYil Toplam Sira Fark Sehir Kir1927 127 031 47 9 11 860115 171 91 1935 1985 Nigde iline bagli ilce statusunde1990 326 399 54 44 144 217182 182 56 2000 396 084 48 21 51 200 216195 868 49 2007 366 109 49 8 56 204 808161 301 44 2008 370 598 49 1 58 213 288157 310 42 2009 376 907 49 2 59 223 727153 180 41 2010 377 505 49 0 60 228 060149 445 40 2011 378 823 49 0 62 233 005145 818 38 2012 379 915 49 0 62 236 177143 738 38 2013 382 806 49 1 63 239 740143 066 37 2014 384 252 49 0 64 245 122139 130 36 2015 386 514 49 1 65 250 827135 687 35 2016 396 673 49 3 66 261 817134 856 34 2017 402 404 49 1 69 279 254123 150 31 2018 412 172 47 2 69 285 502126 670 31 2019 416 367 47 1 71 293 878122 489 29 2020 423 011 46 2 71 301 897121 114 29 2021 429 069 46 1 72 310 355118 714 28 2022 433 055 46 1YonetimIllerde protokolde ilk sirada yer alan Vali merkezi yonetimi temsil eder ve Cumhurbaskani tarafindan atanir Buyuksehir disindaki illerde yerel yonetim sehirler duzeyindedir Belediye Baskani belediye sinirlari icinde kalan secmenin oy coklugu ile secilir Ayni secmen Ilce Belediye Meclisi icin de oy kullanarak ilcelerin belediye meclisleri olusturur Ildeki butun secmenler ayrica il genel meclisi icin de oy kullanarak Il Genel Meclisinin olusumunu saglarlar Il genel meclisi ve belediye meclisi uyelikleri icin yapilan secimlerde onda birlik baraj uygulamali nispi temsil sistemi belediye baskanligi seciminde ise cogunluk sistemi uygulanir Il genel meclisi ve belediye meclisi uye sayilari ilce nufusuna gore kontenjandan kalan sayilarin partilere dagilimi ise D Hondt Sistemine gore belirlenir Kanun 2972 Madde 23 Il Genel Meclisi Il Ozel Idaresinin karar organidir baskanini uyeleri arasindan gizli oyla secer Ayrica Il Genel Meclisi kendi icinden gizli oyla bir yil gorev yapacak 5 kisilik Il Encumenini secer Merkezi yonetim Vali ve Il Mudurlerinden olusur Il Ozel Idaresi Il Genel Meclisi ve Il Encumeni secilmislerden olusur ancak Vali baskanliginda gorev yapar Yerel yonetim ise belediye baskanlari ve belediye meclislerinden olusur Aksaray Valisi 1967 Caykara dogumlu Mehmet Ali Kumbuzoglu dur Agustos 2023 376 sayili kararla TBMM Genel Sekreteri iken atanmistir Aksaray Belediye Baskani 1981 Aksaray dogumlu Evren Dincer AK PARTI 31 Mart 2024 secimlerinde 36 85 oy oraniyla secilmistir 2019 Turkiye yerel secimleri sonuclarina gore Aksaray Il Genel Meclisi uye sayisi 13 AK Parti 10 MHP olmak uzere 23 dur Aksaray Belediye meclisi ise 16 AK Parti 12 MHP ve 3 IYI P olmak uzere 31 uyeden olusur 2023 Turkiye genel secimleri sonucuna gore Aksaray in Turkiye Buyuk Millet Meclisi ndeki uyelerinin siyasi partilere dagilimi 2 AK Parti 1 IYI Parti 1 MHP dir KonumKonum BilgileriIlce Kurulus Yili Onceden bagli oldugu ilce Alani km Rakim mt Mrk Uzaklik km Ulasan YollarAksaray Merkez 3 539 1 228 11 14Agacoren 1989 Sereflikochisar 407 964 81 Ortakoy gt Eskil 1990 Merkez 1 701 940 70 14 gt Gulagac 1990 Merkez 326 1 172 44 15 gt Guzelyurt 1989 Merkez 285 1 502 49 15 gt Ortakoy 1957 Merkez 727 1 227 55 05 Sariyahsi 1989 Sereflikochisar 210 968 106 Agacoren gt Sultanhani 2017 Merkez 463 940 43 14AKSARAY 1989 NIGDE 7 659Arkeoloji ve mimarlikIl sinirlari icinde bulunan yenitas donemi kulturune isik tutarken Acemhoyuk ilk tunc cagda Asur ticaret kolonileri donemini aydinlatir Ile 46 km uzakliktaki Ihlara Vadisi nde Hristiyanlik donemi dinsel mimarlik ve resim sanatini yansitan onemli ornekler bulunur Selime Kasabasi yakinindaki kucuk kilise ve katedral deki yunan haci planli Kemerli kilise de bu donemdendir Anadolu Selcuklulari zamaninda onemli bir us olan ilde II Kilic Arslan zamaninda yaptirilan Aksaray Kalesi nden 1170 yalnizca sur kalintilari gorulebilir Egri Kizil Minare 13 yuzyil kirmizi tugladan silindir govdeli bir yapidir Govde ince bir silmeyle iki bolume ayrilmis alti zikzak ustu yesil mavi cinilerle bezenmistir Karamanogullari doneminden Ulu Camii 1431 dortgen planli mihrap duvarina dikey 5 sahinli bir yapidir Mihrap onu kubbe sahinlar tonoz ortuludur Yazili kaynaklardan bilinen medreselerin bugune ulasan tek ornegi Zinciriye Medresesi dir 1336 Karamanogullari doneminden olan yapi tek katli dort eyvanli plani revakli avlusu cin mozaik bezemeli ana eyvaniyla acik avlulu medreselere ornektir Ana eyvanin yanlarinda kubbeli odalar vardir Kervan yollari ustundeki ilde sultan hanlarinin onemli ornekleri bulunur Aksaray Kayseri yolundaki Selcuklu sultan hanlarinin ilk orneklerindendir 1192 Konya Aksaray yolundaki Sultanhan 1229 bu yapi turunun klasiklesmis bir ornegi olarak nitelenir Aksaray Nevsehir yolundaki 1231 1237 da anitsal tackapisi ve kuleleriyle kale gorunumundedir Tarihi ve turistik zenginliklerMuzeler ve oren yerleri Aksaray Muzesi Asikli Hoyuk Acemhoyuk Antik Nora Sehri Manastir Vadisi Ihlara Vadisi MusularCamiler turbeler kiliseler Ulu Cami Karamanoglu Cami Merkez Egri Minare Kizil Minare Merkez Seyh Hamid i Veli Somuncu Baba Selime Sultan Turbesi Selime Koyu Sivisli Kilise Guzelyurt Selime Katedrali Selime Kale Manastiri Kilisesi Selime Yuksek Kilise Merkez Kizil Kilise Sivrihisar Purenli Seki Kilisesi Ihlara Kokar Kilise Ihlara Egritas Kilisesi Ihlara Sumbullu Kilise Ihlara Yilanli Kilise Ihlara Direkli Kilise Belisirma Karagedik Kilisesi Belisirma Hanlar Aksaray Nevsehir yolu 15 km Alayhan Aksaray Nevsehir yolu 35 km Oresinhan Sultanhani Turkiye nin en buyuk kervansarayi Aksaray Konya yolu 42 km Yerkoyhani Akhan Aksaray Konya 18 km Kus gozlem alanlari Esmekaya Sazligi Kus Alani Sultanhani Sazligi Kus AlaniYerel Etkinlikler Yunus Emre Agaclandirma Haftasi Sultanhani Hali Turizm ve Kultur Festivali Aksaray Ihlara Turizm ve Kultur Festivali Uluslararasi Turk Yunan Dostluk Kardeslik Kultur Festivali Alaaddin Keykubat i Anma Gunu Yunus Emre yi Anma EtkinlikleriMutfakAksaray Tava Sikma Bulama Helvasi Sac BoregiSpor2018 19 sezonu sonunda futbolda 68 Aksaray Belediyespor Bolgesel Amator Lig den 3 Lige cikmistir 68 Aksaray Belediyespor 2022 2023 sezonunda 3 Lig 3 Grupta mucadele etmektedir 2023 2024 2 Lig de mucadele etmektedir Turkiye Voleybol Bayanlar Sultanlar Liginde Aksaray i temsil eden Kuzey Boru Genclik Spor Kulubu 3 sezondur bu ligde mucadele etmektedir Ayni zamanda TVF Kadinlar 2 Lig 13 Grupta Aksaray 1989 Spor ile takimlari mucadele etmektedir Hentbol Kadinlar 1 Lig B grubunda 68 Aksaray Belediyespor Hentbol mucadele etmektedir Onemli spor tesisleri 7 000 kisilik Dagilgan Stadyumu 3 000 kisilik Aksaray Spor Salonu 500 kisilik Aksaray Olimpik Kapali Yuzme HavuzuKaynakcaBuyuk Dunya Seyahatnamesi Ibn i Battuta Ucdal Nesriyat Seyahatname Evliya Celebi bin Dervis Mehmet Zilli Ucdal Nesriyat Buyuk Larousse Milliyet Grand Dictionnaire Encyclopedique Larousse GDEL 1986Notlar www sabah com tr 28 Ekim 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Mart 2023 Valiler Kararnamesi yayinlandi 41 ilin valisi degisti NTV 10 Haziran 2020 10 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Haziran 2020 a b Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi Guncel Nufus Degerleri isimli refler icin metin saglanmadi Bkz Kaynak gosterme TBMM Zabit Ceridesi 11 Ekim 1920 sf 26 Arsivlenmis kopya 21 Aralik 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Subat 2024 25 Agustos 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Subat 2020 Arsivlenmis kopya PDF 24 Ekim 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi PDF Erisim tarihi 9 Subat 2020 Fasikul I Mufassal Neticeler Icmal Tablolari PDF 28 Tesrinevvel 1927 Umumi Nufus Tahriri DIE 2 Haziran 2021 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 28 Mayis 2021 1990 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2000 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2007 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2008 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2009 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2010 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2011 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2012 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 20 Subat 2013 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 8 Mart 2013 2013 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 15 Subat 2014 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 15 Subat 2014 2014 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 10 Subat 2015 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 10 Subat 2015 a b c d e f g h Adrese Dayali Nufus Kayit Sistemi Sonuclari html Dogrudan bir kaynak olmayip ilgili veriye ulasmak icin sorgulama yapilmalidir Turkiye Istatistik Kurumu Erisim tarihi 13 Nisan 2016 Aksaray Nufusu nufusu com Erisim tarihi 5 Subat 2021 Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link Aksaray Nufusu nufusune com Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link Aksaray Nufusu nufusubu com Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link 5 Kasim 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Ocak 2020 PDF 18 Haziran 2019 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 7 Ocak 2020 Arsivlenmis kopya PDF 10 Agustos 2023 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 22 Agustos 2023 Arsivlenmis kopya 16 Ocak 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Ocak 2020 1 Ocak 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Ocak 2020 https www ysk gov tr doc karar dosya 45639002 2023 1255 pdf Icisleri Bakanligi Iller Idaresi Genel Mudurlugu Milli Savunma Bakanligi Haritalar Genel Komutanligi a b Karayollari Genel Mudurlugu http www aksaraykulturturizm gov tr TR 63670 yerel etkinlikler html otelleri net 19 Nisan 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Agustos 2021 aksaray ktb gov tr 24 Agustos 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Agustos 2021 Dis baglantilarVikipedi nin kardes projelerinden Aksaray il hakkinda daha fazla bilgi edininCommons ta dosyalarVikikaynak ta belgelerAksaray Valiligi12 Ekim 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Aksaray Belediyesi18 Aralik 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde yerelnet iller 20 Temmuz 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde