Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Aksu İli (Uygurca: (K̡ona Yezik) ئاقسۇ ۋىلايىتى, Aqsu Wilayati, (Yengi Yezik) Ak̡su Vilayiti, Çince: 阿克苏地区/阿克蘇地區; Pinyin: Ākèsū Dìqū), Çin'in Sincan Uygur Özerk Bölgesinin orta-batısında, bir ildir. Aksu başşehridir.
| Aksu İli 阿克苏地区 ئاقسۇ ۋىلايىتى | |
|---|---|
 Aksu ilinin Sincan Uygur Özerk Bölgesideki konumu (sarı) | |
| Ülke |  Çin |
| Vilayet | Sincan Uygur Özerk Bölgesi |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 132.500 km² |
| Nüfus (2003) | |
| • Toplam | 2,535,000 |
| • Metropol | 386,379 |
843000 | |
| Alan kodu | 0997 |
Resmî site Aksu İli Hükümeti (Çince) | |
İdari bölümler
Aksu İli'ndeki şehir ve beldeler:
- Aksu (şehir) - 阿克苏市 Ākèsū Shì ;
- Onsu İlçesi - 温宿县 Wēnsù Xiàn ;
- Kuçar İlçesi - 库车县 Kùchē Xiàn ;
- Şayar İlçesi - 沙雅县 Shāyǎ Xiàn ;
- Toksu İlçesi - 新和县 Xīnhé Xiàn ;
- Bay İlçesi - 拜城县 Bàichéng Xiàn ;
- Uçturfan İlçesi - 乌什县 Wūshí Xiàn ;
- Avat İlçesi - 阿瓦提县 Āwǎtí Xiàn ;
- Kelpin İlçesi - 柯坪县 Kēpíng Xiàn.
Etnik yapısı
Nüfusunun %80'sini Uygurlar ve % 18'ni Han Çinlileri oluşturur. Aksu İlinde yaşayan 2015 yılı sayımına göre etnik gruplar;2015 Census
| Etnik grup | Nüfus | Oran (%) |
|---|---|---|
| Uygur | 2.030.600 | 80,25 % |
| Han | 465.983 | 18,42 % |
| Hui | 14.056 | 0,55 % |
| Kırgız | 11.386 | 0,46 % |
| Tujia | 4.265 | 0,2 % |
| Miao | 1.373 | 0,06 % |
| Moğol | 775 | 0,04 % |
| Tibetli | 743 | 0,03 % |
| Zhuang | 405 | 0,02 % |
| Mançu | 374 | 0,02 % |
| Dongxiang | 330 | 0,02 % |
| diğerleri | 1.141 | 0,05 % |
Tarihi
Usunlar, güneyde Tarım Havzası'ında yaşayan diğer İnsanlarla sınırdılar.Tanrı Dağları'nın kuzeyi, Karaşahr, Kuça, Aksu ve Uçturfan Usunlara aitti.
Erken Han Hanedanından (milattan önce 125 ile milattan sonra 23 yıllarında) Tang Hanedanlığı (618-907 milattan sonra) arasında, Aksu Kumo (姑墨, gūmò) isminde tanınırdı. O İpek Yolu'nun kuzey güzergâhı üzerinde en önemli durak yeri, Taklamakan Çölü'nün kuzey kenarında Kuçar ile Kaşgar arasında Tarım Havzasındadır. Budist Sanskrit içinde, Aksu Bharuka biliniyordu. Eski Han Hanedanı boyunca, Gumo bir "Krallık" (guo) diye adlandırılırdı, 4.500 ev halkı ve 24.500 birey (fert, kişi), 4.500 silah taşıyan yetenekli insanları kapsıyordu. Bakır, Demir ve Orpiment üretildiği söylenirdi.
Xuanzang (Çince: 玄奘; pinyin: Xuán Zàng; Wade-Giles: Hsüan-tsang) Erken Tang döneminden tanınmış bir Çinli Budist rahip, bilgin, gezgin ve çevirmen, 629 yılında bu krallığı ziyaret eder ve ondan Baluka diye bahseder. O, bu krallıkta birkaç düzine Sarvastivada (Budist bir erken okulu) Budist manastırı ve 1000 üzerinde rahipin olduğu kayıt eder. Xuanzang krallığın doğudan batıya 600 li, ve kuzeyden güneye 300 li büyüklükte olduğunu, Onun başkentinin 6 li çapında olduğunu söyler ve şöyle aktarır;
" yerli ürünleri, iklimi, insanların gelenek, görenek, adet, alışkanlık, töre, örf ve adetleri, yazı dili ve yasaları Kuci (Kuçar) gibi aynı olup ama konuşma dili biraz farklıdır. " O ince pamuktan ve kenevirden yapılma kumaşın komşu ülkelerden alındığını fark eder.
7., 8. ve erken 9. yüzyıllarda, bütün bölge kontrolü Çin Tang Hanedanı, Turfan imparatorluğu ve Uygur Kağanlığı; sık sık yarışılan bu şehirlerin kontrolü sık sık el değiştirmiştir.
Ekonomi
1953 yılında Sincan Üretim ve İnşaat Kolordusu (XPCC Çince: basit 新疆生产建设兵团; geleneksel 新疆生產建設兵團; Pinyin: Xīnjiāng Shēngchǎn Jiànshè Bīngtuán), denilen birinci tarımsal bölümü kurulmuştur ve Aksu'dan yönetilir.
XPCC 1954 yılında Mao Zedong emiri altındaki Wáng Zhèn (王震) tarafından kurulmuştur.
Aksu ilinin Ekonomisi %57,4'nü Tarım ürünleri ve %14,6'sını Endüstri ürünleri kapsar. Tarım ürünlerinden en önemlisi pamuktur, bunun yanında pancar, pirinç, mısır, buğday, kavun, meyvelerden elma, ceviz, üzüm, armut önemli ürünlerdir, ayrıca İpek böceği yetiştirilir. Endüstri ürünleri dokumacılık, çimento ve kimyasal maddelerden oluşur.
Aksu İlinde 1,97 milyar hektar ekilebilir alan, 5308,5 hektar doğal yeşillik, toplam 1.094 hektar Orman alanları vardır. Karakul Koyunları ile ün salmıştır.
Aksu bölgesi, yer altı maden kaynakları bakımından çok zengindir, 79 çeşit maden bulunmuştur. Bunlar Boksit, Fluorit, Antimon, Fosfat-kayaları, Aluminyumoksit, Bakır, Demir, Çinko, Manganez, Kadmiyum, Magnezyum'dur.
Notlar
- ^ Area Code and Postal Code in Xinjiang Uygur Autonomous Region 28 Temmuz 2012 tarihinde Archive.is sitesinde arşivlendi (İngilizce)
- ^ a b Statistical Yearbook of Xinjiang in 2016 11 Ekim 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Çince)
- ^ Han Shu - Das Westliche Gebiet: 姑墨國……北與烏孫接；龜茲國……北與烏孫接；焉耆國……北與烏孫接；捐毒國……北與烏孫接；溫宿國……北至烏孫赤穀六百一十裏
- ^ 蘇北海 (Beihai Su): 漢代烏孫居地考 (Wusunlar Han hanedanlığı zamanında). In: '#Historical geography of shiyuh, 1, Ürümqi: Universität Xinjiang 1988
- ^ Notes to the translation from the Hou Hanshu by John E. Hill 8 Ekim 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
- ^ Bailey, H. W. (1985): Indo-Scythian Studies being Khotanese Texts Volume VII. Cambridge University Press. 1985. (İngilizce)
- ^ Hulsewé, A. F. P. and Loewe, M. A. N. 1979. China in Central Asia: The Early Stage 125 B.C. – A.D. 23: an annotated translation of chapters 61 and 96 of the History of the Former Han Dynasty, p. 162. E. J. Brill, Leiden
- ^ (里, lǐ) eski Çin uzunluk ölçü birimi, bir li ~ 500 metredir.
- ^ Li, Rongxi. Translator. 1996. The Great Tang Dynasty Record of the Western Regions. Numata Center for Buddhist Translation and Research. Berkeley, California.
- ^ Asia Sentinel - The Conqueror of China’s Wild West 21 Eylül 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
Kaynakça
- Hill, John E. 2003. "Annotated Translation of the Chapter on the Western Regions according to the Hou Hanshu." 2nd Draft Edition. [1]6 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
- Puri, B. N. Buddhism in Central Asia, Motilal Banarsidass Publishers Private Limited, Delhi, 1987. (2000 reprint).
- Stein, Aurel M. 1907. Ancient Khotan: Detailed report of archaeological explorations in Chinese Turkestan, 2 vols. Clarendon Press. Oxford. [2]4 Şubat 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Japonca)
Dış bağlantılar
- (İngilizce)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Aksu Ili Uygurca K ona Yezik ئاقسۇ ۋىلايىتى Aqsu Wilayati Yengi Yezik Ak su Vilayiti Cince 阿克苏地区 阿克蘇地區 Pinyin Akesu Diqu Cin in Sincan Uygur Ozerk Bolgesinin orta batisinda bir ildir Aksu bassehridir Aksu Ili 阿克苏地区 ئاقسۇ ۋىلايىتىAksu ilinin Sincan Uygur Ozerk Bolgesideki konumu sari UlkeCinVilayetSincan Uygur Ozerk BolgesiYuzolcumu Toplam132 500 km Nufus 2003 Toplam2 535 000 Metropol386 379843000Alan kodu0997Resmi site Aksu Ili Hukumeti Cince Idari bolumlerAksu Ili ndeki sehir ve beldeler Aksu sehir 阿克苏市 Akesu Shi Onsu Ilcesi 温宿县 Wensu Xian Kucar Ilcesi 库车县 Kuche Xian Sayar Ilcesi 沙雅县 Shayǎ Xian Toksu Ilcesi 新和县 Xinhe Xian Bay Ilcesi 拜城县 Baicheng Xian Ucturfan Ilcesi 乌什县 Wushi Xian Avat Ilcesi 阿瓦提县 Awǎti Xian Kelpin Ilcesi 柯坪县 Keping Xian Etnik yapisiNufusunun 80 sini Uygurlar ve 18 ni Han Cinlileri olusturur Aksu Ilinde yasayan 2015 yili sayimina gore etnik gruplar 2015 Census Etnik grup Nufus Oran Uygur 2 030 600 80 25 Han 465 983 18 42 Hui 14 056 0 55 Kirgiz 11 386 0 46 Tujia 4 265 0 2 Miao 1 373 0 06 Mogol 775 0 04 Tibetli 743 0 03 Zhuang 405 0 02 Mancu 374 0 02 Dongxiang 330 0 02 digerleri 1 141 0 05 TarihiUsunlar guneyde Tarim Havzasi inda yasayan diger Insanlarla sinirdilar Tanri Daglari nin kuzeyi Karasahr Kuca Aksu ve Ucturfan Usunlara aitti Erken Han Hanedanindan milattan once 125 ile milattan sonra 23 yillarinda Tang Hanedanligi 618 907 milattan sonra arasinda Aksu Kumo 姑墨 gumo isminde taninirdi O Ipek Yolu nun kuzey guzergahi uzerinde en onemli durak yeri Taklamakan Colu nun kuzey kenarinda Kucar ile Kasgar arasinda Tarim Havzasindadir Budist Sanskrit icinde Aksu Bharuka biliniyordu Eski Han Hanedani boyunca Gumo bir Krallik guo diye adlandirilirdi 4 500 ev halki ve 24 500 birey fert kisi 4 500 silah tasiyan yetenekli insanlari kapsiyordu Bakir Demir ve Orpiment uretildigi soylenirdi Xuanzang Cince 玄奘 pinyin Xuan Zang Wade Giles Hsuan tsang Erken Tang doneminden taninmis bir Cinli Budist rahip bilgin gezgin ve cevirmen 629 yilinda bu kralligi ziyaret eder ve ondan Baluka diye bahseder O bu krallikta birkac duzine Sarvastivada Budist bir erken okulu Budist manastiri ve 1000 uzerinde rahipin oldugu kayit eder Xuanzang kralligin dogudan batiya 600 li ve kuzeyden guneye 300 li buyuklukte oldugunu Onun baskentinin 6 li capinda oldugunu soyler ve soyle aktarir yerli urunleri iklimi insanlarin gelenek gorenek adet aliskanlik tore orf ve adetleri yazi dili ve yasalari Kuci Kucar gibi ayni olup ama konusma dili biraz farklidir O ince pamuktan ve kenevirden yapilma kumasin komsu ulkelerden alindigini fark eder 7 8 ve erken 9 yuzyillarda butun bolge kontrolu Cin Tang Hanedani Turfan imparatorlugu ve Uygur Kaganligi sik sik yarisilan bu sehirlerin kontrolu sik sik el degistirmistir Ekonomi1953 yilinda Sincan Uretim ve Insaat Kolordusu XPCC Cince basit 新疆生产建设兵团 geleneksel 新疆生產建設兵團 Pinyin Xinjiang Shengchǎn Jianshe Bingtuan denilen birinci tarimsal bolumu kurulmustur ve Aksu dan yonetilir XPCC 1954 yilinda Mao Zedong emiri altindaki Wang Zhen 王震 tarafindan kurulmustur Aksu ilinin Ekonomisi 57 4 nu Tarim urunleri ve 14 6 sini Endustri urunleri kapsar Tarim urunlerinden en onemlisi pamuktur bunun yaninda pancar pirinc misir bugday kavun meyvelerden elma ceviz uzum armut onemli urunlerdir ayrica Ipek bocegi yetistirilir Endustri urunleri dokumacilik cimento ve kimyasal maddelerden olusur Aksu Ilinde 1 97 milyar hektar ekilebilir alan 5308 5 hektar dogal yesillik toplam 1 094 hektar Orman alanlari vardir Karakul Koyunlari ile un salmistir Aksu bolgesi yer alti maden kaynaklari bakimindan cok zengindir 79 cesit maden bulunmustur Bunlar Boksit Fluorit Antimon Fosfat kayalari Aluminyumoksit Bakir Demir Cinko Manganez Kadmiyum Magnezyum dur Notlar Area Code and Postal Code in Xinjiang Uygur Autonomous Region 28 Temmuz 2012 tarihinde Archive is sitesinde arsivlendi Ingilizce a b Statistical Yearbook of Xinjiang in 2016 11 Ekim 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde Cince Han Shu Das Westliche Gebiet 姑墨國 北與烏孫接 龜茲國 北與烏孫接 焉耆國 北與烏孫接 捐毒國 北與烏孫接 溫宿國 北至烏孫赤穀六百一十裏 蘇北海 Beihai Su 漢代烏孫居地考 Wusunlar Han hanedanligi zamaninda In Historical geography of shiyuh 1 Urumqi Universitat Xinjiang 1988 Notes to the translation from the Hou Hanshu by John E Hill 8 Ekim 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce Bailey H W 1985 Indo Scythian Studies being Khotanese Texts Volume VII Cambridge University Press 1985 Ingilizce Hulsewe A F P and Loewe M A N 1979 China in Central Asia The Early Stage 125 B C A D 23 an annotated translation of chapters 61 and 96 of the History of the Former Han Dynasty p 162 E J Brill Leiden 里 lǐ eski Cin uzunluk olcu birimi bir li 500 metredir Li Rongxi Translator 1996 The Great Tang Dynasty Record of the Western Regions Numata Center for Buddhist Translation and Research Berkeley California Asia Sentinel The Conqueror of China s Wild West 21 Eylul 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce KaynakcaHill John E 2003 Annotated Translation of the Chapter on the Western Regions according to the Hou Hanshu 2nd Draft Edition 1 6 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce Puri B N Buddhism in Central Asia Motilal Banarsidass Publishers Private Limited Delhi 1987 2000 reprint Stein Aurel M 1907 Ancient Khotan Detailed report of archaeological explorations in Chinese Turkestan 2 vols Clarendon Press Oxford 2 4 Subat 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde Japonca Dis baglantilar Ingilizce Koordinatlar 41 10 N 80 16 E Cin Sincan Uygur Ozerk Bolgesi yonetim birimleri Baskent Urumci Il duzeyi sehir Il Ozerk il Ilce duzeyi sehir Ilce Ozerk ilce BucakUrumci Tanri Dagi Bucagi Saybag Bucagi Yenisehir Bucagi Suymogu Bucagi Tudun Haba Bucagi Tapanceng Bucagi Mitung Bucagi Urumci IlcesiKaramay Karamay Bucagi Maydag Bucagi Cerenbulak Bucagi Orku BucagiTurfan Ili Turfan Toksun Ilcesi Pican IlcesiKumul Ili Kumul sehir Ara Turuk Ilcesi Barkol Kazak Ozerk IlcesiHotan Ili Hotan sehir Hotan Ilcesi Lop Ilcesi Niya Ilcesi Guma Ilcesi Cira Ilcesi Keriye Ilcesi Karakas IlcesiAksu Ili Aksu sehir Onsu Ilcesi Sayar Ilcesi Bay Ilcesi Avat Ilcesi Kucar Ilcesi Kelpin Ilcesi Toksu Ilcesi Ucturfan IlcesiKasgar Ili Kasgar Maralbesi Ilcesi Poskam Ilcesi Feyzivat Ilcesi Kagilik Ilcesi Yopurga Ilcesi Kasgar Yenisehir Ilcesi Mekit Ilcesi Yengisar Ilcesi Yarkent Ilcesi Kasgar Kuna Sehir Ilcesi Taskurgan Tacik Ozerk IlcesiKizilsu Kirgiz Ozerk Ili Atus Ilcesi Akto Ilcesi Ulugcat Ilcesi Akci IlcesiBayangolin Mogol Ozerk Ili Korla sehir Hocing Ilcesi Lopnur Ilcesi Hosut Ilcesi Cercen Ilcesi Bagras Ilcesi Bugur Ilcesi Cakilik Ilcesi Yenci Hui Ozerk IlcesiSanci Hui Ozerk Ili Sanci sehir Fukang sehir Gucung Ilcesi Manas Ilcesi Jimisar Ilcesi Hutubi Ilcesi Mori Kazak Ozerk IlcesiBortala Mogol Ozerk Ili Bortala Cing Ilcesi Arisang IlcesiOzerk bolgesine dogrudan bagli ilce duzeyi sehir Shihezi Aral Tomsuk VujyacuIli Kazak Ozerk Ili Ili Kazak Ozerk Ili olup Tarbagatay ve Altay i yonetmektedir Dogrudan bagli Gulca Kuytun Gulca Ilcesi Tekes Ilcesi Nilka Ilcesi Mogolkure Ilcesi Kunes Ilcesi Korgas Ilcesi Dokuztara Ilcesi Capcal Sibe Ozerk IlcesiTarbagatay Ili Cocek sehir Usu sehir Dorbiljin Ilcesi Cagantogay Ilcesi Saven Ilcesi Toli Ilcesi Kobuksar Mogol Ozerk IlcesiAltay Ili Altay sehir Cinggil Ilcesi Jeminay Ilcesi Koktokay Ilcesi Burcin Ilcesi Burultokay Ilcesi Kaba Ilcesi Hotan Aksay Cin nin hakimiyeti uzerine Cin ile Hindistan arasinda anlasmazlik mevcuttur Su an fiilen Cin Halk Cumhuriyeti yonetmektedir