Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Akut pankreatit, üst abdominal ağrı ve yükselmiş pankreas enzimleriyle karakterize enflamatuvar bir rahatsızlıktır.
| Akut pankreatit | |
|---|---|
| Uzmanlık | Gastroenteroloji, genel cerrahi |
Sınıflandırılması
Hafif: Organ yetmezliği ve sistemik (örn.: pankreatik nekroz) veya lokal (örn.: koroner arter hastalığı gibi önceki komorbiditenin kötüleşmesi) komplikasyonların yokluğu.
Orta şiddette: Geçici organ yetmezliği (≤48 saatte düzelen) veya kalıcı organ yetmezliği olmadan sistemik veya lokal komplikasyonlar.
Şiddetli: Kalıcı tekli veya çoklu organ yetmezliği.
Nedenleri
Akut pankreatitin başlıca nedenleri arasında safra taşları (%40-70), alkol (%25-35), idiyopatik (nedeni bilinmeyen) (%10-25), çeşitli ilaçlar (%5) (kortikosteroidler, opioidler, valproat) ve hipertrigliseridemi (%1-4) (laboratuvar bulgularında trigliserit miktarının >1000 mg/dL olması) bulunur.
Bunların dışında,
- Safra taşlarının görüntülenmesi için uygulanan endoskopik retrograde kolanjiyopankreatografi operasyonun bir komplikasyonu olarak gelişebilir. (Bu operasyonu geçiren hastaların %5-10’unda görülür)
- Kalıtsal nedenler, otoimmun nedenler, akrep zehri, abdominal travma, enfeksiyon, toksik maruziyet (organofosfat insektisitler), pankreas kanseri (özellikle 40 yaş üstünde düşünülür)
- Çocuklardaki en yaygın neden hemolitik üremik sendrom iken hamilelerdeki en yaygın nedenler safra yollarına bağlı rahatsızlıklar ve alkol kullanımıdır.
Tanısı
Aşağıdaki belirtilerin en az ikisi mevcut olmalıdır:
- Karın ağrısı
- Amilaz ve/veya lipaz miktarının referans değerlerinin üst sınırının 3 katından daha yüksek olması
- BT, MR veya ultrasonografi gibi görüntüleme yöntemlerinde karakteristik bulgular
Klinik belirtiler
Belirtiler enflamatuvar sürecin şiddetine, hasarın pankreasla sınırlı kalıp kalmadığına ve lokal/sistemik komplikasyonlara bağlıdır. İlkin belirtiler orta dereceli abdominal rahatızlık hissinden şiddetli ağrı, şok ve solunum güçlüğüne kadar gider. Abdominal ağrı %95 oranında görülür, ayrıca ağrı epigastrik bölgede (üst karın bölgesi) görülüp üst kadranlara veya sırta yayılabilir. Ağrı hastalar tarafından “bıçak batıyormuş gibi” şeklinde tarif edilir, hızlı başlar. %85 oranında kusma görülür. Fiziksel bulgular arasında epigastrik hassasiyet, abdominal şişkinlik ve hafif ateş yer alır.
Laboratuvar bulguları
- Amilaz seviyesinin üst referans değerinin 3 katından daha yüksek olması
- Lipaz seviyesinin üst referans değerinin 3 katından daha yüksek olması
gibi bulgular akut pankreatiti düşündürse de tek başlarına yeterli değillerdir. Karın ağrısı varlığının ve görüntüleme sonuçlarının da değerlendirilmesi gerekir. Lipaz ölçümünün amilaz ölçümüne avantajı amilazdan daha uzun süre yüksek kalmasıdır. Lipaz seviyesinin hastalık şiddetiyle ilişkisi bulunmaz Bunların dışında
- CRP ölçümü hastalığın şiddetini saptamakta kullanılabilir.
- İdrarda tripsinojen-2 seviyesinin >50 mcg/dL olması akut pankreatiti diğer akut abdominal rahatsızlıklardan ayırmak için kullanılabilir. Alkol kullanımı veya safra taşı bulunmuyorsa trigliserid ölçümü yapılmalı, >1000 mg/dL olması hipertrigliseridemi kaynaklı akut pankreatiti düşündürür.
- BUN, kreatinin, karaciğer fonksiyon testleri, albümin, glikoz, WBC (akyuvar), LDH (laktat dehidrojenaz), hematokrit, kalsiyum ve arteriyel kan gazı gibi ölçümlerin diğer komorbiditelerin ve komplikasyonların saptanmasında önemli rolü vardır.Lökositoz, hiperglisemi ve hipoalbüminemi durumları akut pankreatit ile ilişkili olduğundan bakılmasında fayda vardır.
- AST, ALT, ALP, bilirubin gibi değerler safra taşı varlığında artış gösterir.
- Lipaz/amilaz oranının 2’den büyük olması hastalığın alkol nedenli olmadığını gösterir. Safra taşı varlığında ALT’nin >150 (IU/L) olması beklenir.
Tedavisi
Tedavi hedefleri arasında abdominal ağrıyı ve bulantıyı hafifletmek; sıvı takviyesini sağlamak; elektrolit, glikoz ve lipit bozukluklarını düzeltmek; sistemik komplikasyonları en aza indirmek; pankreatik nekrozu ve enfeksiyonu önlemek yer alır.
Akut pankreatit vücudu katabolik bir duruma soktuğu için besin yetersizliği görülür, bu nedenle besin takviyesi önemlidir. Hafif pankreatit hastları bağırsak sesleri geri dönünce ve ağrı geçince oral yoldan beslenebilirler. Ağızdan beslenme tolere edilebiliyorsa damardan beslenmeye tercih edilir. Ağızdan beslenme tolere edilemiyorsa veya mümkün değilse damardan beslenme uygulanır. Safra yolu taşı mevcutsa taşları görüntülemek için endoskopik retrograd kolanjiyopankreatografi uygulanır. Pankreatik psödokist veya apse varsa veya hemorajik/nekrotik madde mevcutsa pankreatik yatağı boşaltmak için ameliyat gerekir.
İlaç tedavisi
- Bulantı için intravenöz antiemetik uygulanır.
- Sıvı takviyesi için izotonik elektrolit çözeltisi verilir.
- Ağrı çoklu analjezik rejimle giderilir (opioid, NSAID ve parasetamol).
- Analjezik uygulandığında hasta rahat gözükse bile hipoksemi veya yetersiz sıvı takviyesi olasılığına dikkat edilmelidir.
- NSAID kaynaklı mukozal kanamayı önlemek için proton pompası inhibitörü verilir.
Antibiyotik profilaksisi nekrozsuz hafif akut pankreatitte önerilmez. Enfeksiyonsuz ağır akut pankreatitte (nekrozlu veya nekrozsuz) antibiyotik kullanımı kontrollü deneylerle desteklenmemiştir. Nekrotize akut pankreatitte antibiyotik kullanımı sadece bilinen veya şüphelenilen enfeksiyon varlığında tavsiye edilir. Nekrotik akut pankreatitte enfeksiyon geliştiğinde cerrahi debridman gerekir. Akut pankreatitteki bulaşı kaynağının büyük olasılıkla kalın bağırsak olması nedeniyle enterik aerobik gram negatif basilleri ve anaerobik organizmaları kapsayan geniş spektrumlu antibiyotik tedavisi 48 saat içinde başlanıp 2-3 hafta sürdürülmelidir. İmipenem-silastatin (8 saatte bir 500 mg intravenöz) kombinasyonu yaygın olarak kullanılagelse de meropenem gibi daha yeni karbapenem formülasyonlar bunların yerini almıştır. Penisilin alerjisi olan hastalar için siprofloksasin veya levofloksasin gibi bir florokinolon metronidazol ile kombine bir şekilde düşünülebilir.
Kaynakça
- ^ a b c d e f Pharmacotherapy Handbook, 9/E (İngilizce). McGraw-Hill Education. 29 Ağustos 2014. ISBN .
- ^ a b c d e f "American College of Gastroenterology Guideline: Management of Acute Pancreatitis".
- ^ a b c d "Acute pancreatitis".
- ^ "Classification of acute pancreatitis--2012: revision of the Atlanta classification and definitions by international consensus".
- ^ "Urinary trypsinogen-2 for diagnosing acute pancreatitis: a meta-analysis".
- ^ "Clinical management of patients with acute pancreatitis".
- ^ "Predicting gallstone pancreatitis with laboratory parameters: a meta-analysis". 13 Ekim 2015 tarihinde kaynağından .
- ^ "Lipase/amylase ratio. A new index that distinguishes acute episodes of alcoholic from nonalcoholic acute pancreatitis". 17 Nisan 2015 tarihinde kaynağından .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Akut pankreatit ust abdominal agri ve yukselmis pankreas enzimleriyle karakterize enflamatuvar bir rahatsizliktir Akut pankreatitUzmanlikGastroenteroloji genel cerrahiSiniflandirilmasiHafif Organ yetmezligi ve sistemik orn pankreatik nekroz veya lokal orn koroner arter hastaligi gibi onceki komorbiditenin kotulesmesi komplikasyonlarin yoklugu Orta siddette Gecici organ yetmezligi 48 saatte duzelen veya kalici organ yetmezligi olmadan sistemik veya lokal komplikasyonlar Siddetli Kalici tekli veya coklu organ yetmezligi NedenleriAkut pankreatitin baslica nedenleri arasinda safra taslari 40 70 alkol 25 35 idiyopatik nedeni bilinmeyen 10 25 cesitli ilaclar 5 kortikosteroidler opioidler valproat ve hipertrigliseridemi 1 4 laboratuvar bulgularinda trigliserit miktarinin gt 1000 mg dL olmasi bulunur Bunlarin disinda Safra taslarinin goruntulenmesi icin uygulanan endoskopik retrograde kolanjiyopankreatografi operasyonun bir komplikasyonu olarak gelisebilir Bu operasyonu geciren hastalarin 5 10 unda gorulur Kalitsal nedenler otoimmun nedenler akrep zehri abdominal travma enfeksiyon toksik maruziyet organofosfat insektisitler pankreas kanseri ozellikle 40 yas ustunde dusunulur Cocuklardaki en yaygin neden hemolitik uremik sendrom iken hamilelerdeki en yaygin nedenler safra yollarina bagli rahatsizliklar ve alkol kullanimidir TanisiAsagidaki belirtilerin en az ikisi mevcut olmalidir Karin agrisi Amilaz ve veya lipaz miktarinin referans degerlerinin ust sinirinin 3 katindan daha yuksek olmasi BT MR veya ultrasonografi gibi goruntuleme yontemlerinde karakteristik bulgularKlinik belirtilerBelirtiler enflamatuvar surecin siddetine hasarin pankreasla sinirli kalip kalmadigina ve lokal sistemik komplikasyonlara baglidir Ilkin belirtiler orta dereceli abdominal rahatizlik hissinden siddetli agri sok ve solunum guclugune kadar gider Abdominal agri 95 oraninda gorulur ayrica agri epigastrik bolgede ust karin bolgesi gorulup ust kadranlara veya sirta yayilabilir Agri hastalar tarafindan bicak batiyormus gibi seklinde tarif edilir hizli baslar 85 oraninda kusma gorulur Fiziksel bulgular arasinda epigastrik hassasiyet abdominal siskinlik ve hafif ates yer alir Laboratuvar bulgulariAmilaz seviyesinin ust referans degerinin 3 katindan daha yuksek olmasi Lipaz seviyesinin ust referans degerinin 3 katindan daha yuksek olmasi gibi bulgular akut pankreatiti dusundurse de tek baslarina yeterli degillerdir Karin agrisi varliginin ve goruntuleme sonuclarinin da degerlendirilmesi gerekir Lipaz olcumunun amilaz olcumune avantaji amilazdan daha uzun sure yuksek kalmasidir Lipaz seviyesinin hastalik siddetiyle iliskisi bulunmaz Bunlarin disinda CRP olcumu hastaligin siddetini saptamakta kullanilabilir Idrarda tripsinojen 2 seviyesinin gt 50 mcg dL olmasi akut pankreatiti diger akut abdominal rahatsizliklardan ayirmak icin kullanilabilir Alkol kullanimi veya safra tasi bulunmuyorsa trigliserid olcumu yapilmali gt 1000 mg dL olmasi hipertrigliseridemi kaynakli akut pankreatiti dusundurur BUN kreatinin karaciger fonksiyon testleri albumin glikoz WBC akyuvar LDH laktat dehidrojenaz hematokrit kalsiyum ve arteriyel kan gazi gibi olcumlerin diger komorbiditelerin ve komplikasyonlarin saptanmasinda onemli rolu vardir Lokositoz hiperglisemi ve hipoalbuminemi durumlari akut pankreatit ile iliskili oldugundan bakilmasinda fayda vardir AST ALT ALP bilirubin gibi degerler safra tasi varliginda artis gosterir Lipaz amilaz oraninin 2 den buyuk olmasi hastaligin alkol nedenli olmadigini gosterir Safra tasi varliginda ALT nin gt 150 IU L olmasi beklenir TedavisiTedavi hedefleri arasinda abdominal agriyi ve bulantiyi hafifletmek sivi takviyesini saglamak elektrolit glikoz ve lipit bozukluklarini duzeltmek sistemik komplikasyonlari en aza indirmek pankreatik nekrozu ve enfeksiyonu onlemek yer alir Akut pankreatit vucudu katabolik bir duruma soktugu icin besin yetersizligi gorulur bu nedenle besin takviyesi onemlidir Hafif pankreatit hastlari bagirsak sesleri geri donunce ve agri gecince oral yoldan beslenebilirler Agizdan beslenme tolere edilebiliyorsa damardan beslenmeye tercih edilir Agizdan beslenme tolere edilemiyorsa veya mumkun degilse damardan beslenme uygulanir Safra yolu tasi mevcutsa taslari goruntulemek icin endoskopik retrograd kolanjiyopankreatografi uygulanir Pankreatik psodokist veya apse varsa veya hemorajik nekrotik madde mevcutsa pankreatik yatagi bosaltmak icin ameliyat gerekir Ilac tedavisi Bulanti icin intravenoz antiemetik uygulanir Sivi takviyesi icin izotonik elektrolit cozeltisi verilir Agri coklu analjezik rejimle giderilir opioid NSAID ve parasetamol Analjezik uygulandiginda hasta rahat gozukse bile hipoksemi veya yetersiz sivi takviyesi olasiligina dikkat edilmelidir NSAID kaynakli mukozal kanamayi onlemek icin proton pompasi inhibitoru verilir Antibiyotik profilaksisi nekrozsuz hafif akut pankreatitte onerilmez Enfeksiyonsuz agir akut pankreatitte nekrozlu veya nekrozsuz antibiyotik kullanimi kontrollu deneylerle desteklenmemistir Nekrotize akut pankreatitte antibiyotik kullanimi sadece bilinen veya suphelenilen enfeksiyon varliginda tavsiye edilir Nekrotik akut pankreatitte enfeksiyon gelistiginde cerrahi debridman gerekir Akut pankreatitteki bulasi kaynaginin buyuk olasilikla kalin bagirsak olmasi nedeniyle enterik aerobik gram negatif basilleri ve anaerobik organizmalari kapsayan genis spektrumlu antibiyotik tedavisi 48 saat icinde baslanip 2 3 hafta surdurulmelidir Imipenem silastatin 8 saatte bir 500 mg intravenoz kombinasyonu yaygin olarak kullanilagelse de meropenem gibi daha yeni karbapenem formulasyonlar bunlarin yerini almistir Penisilin alerjisi olan hastalar icin siprofloksasin veya levofloksasin gibi bir florokinolon metronidazol ile kombine bir sekilde dusunulebilir Kaynakca a b c d e f Pharmacotherapy Handbook 9 E Ingilizce McGraw Hill Education 29 Agustos 2014 ISBN 0071821287 a b c d e f American College of Gastroenterology Guideline Management of Acute Pancreatitis a b c d Acute pancreatitis Classification of acute pancreatitis 2012 revision of the Atlanta classification and definitions by international consensus Urinary trypsinogen 2 for diagnosing acute pancreatitis a meta analysis Clinical management of patients with acute pancreatitis Predicting gallstone pancreatitis with laboratory parameters a meta analysis 13 Ekim 2015 tarihinde kaynagindan Lipase amylase ratio A new index that distinguishes acute episodes of alcoholic from nonalcoholic acute pancreatitis 17 Nisan 2015 tarihinde kaynagindan