Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Lipaz, lipitlerin ester bağlarının hidrolizini katalizleyen bir enzimdir. Lipazlar esterazların bir alt sınıfıdır.
Lipazlar, çoğu canlıda gıdasal lipitlerin (yani trigliseritlerin) sindirimi, taşınması ve işlenmesinde önemli rol oynarlar. Bazı virüslerde dahi lipaz genleri bulunur.
İşlev
Çoğu lipaz bir lipit substratın gliserol omurgasının belli konumlarında etkir. İnsanlarda sindirim sisteminde yağları sindirmekten sorumlu esas enzim olan pankreatik lipaz örneğinde, enzim, yağlarda bulunan trigliseritleri monogliseritlere ve yağ asitlerine dönüştürür.
Fosfolipaz ve da sayılırsa doğada çok büyük sayıda lipaz vardır.
Yapı
Amino asit dizisi bakımından birbirinden farklı çok çeşitli lipazlar vardır, bunlar protein yapıları ve katalitik yapıları bakımından incelendiğinde dahi birkaç tipten oluşurlar. Bunların çoğu alfa/beta hidrolaz katlanmasına sahiptirler (bkz resim). Kullandıkları hidroliz mekanizması benzer, bir serin nükleofil, bir asit kalıntı (genelde aspartik asit) ve bir histidinden oluşur. Gram negatif bakteriler tarafından üretilen çoğu lipaz, biyolojik olarak aktif biçimlerine kavuşabilmek için, doğru katlanmalarını sağlayan, kendilerine has bir yardımcı proteine gerek duyarlar.
Fizyolojik dağılım
Lipazlar gıdasal trigliseritlerin rutin metabolizmasından, sinyal transdüksiyonu ve enflamasyona kadar çok çeşitli biyolojik süreçlerde yer alırlar. Bazı lipazlar hücre içinde belli bölmeler ile sınırlıdır, diğerleri ise hücre dışında mekanlarda işlev görürler.
- durumunda, enzim lizozom denen organele sınırlanmıştır.
- Başka lipazlar, pankreatik lipaz gibi, hücre dışına salgılanır ve orada gıdasal lipitleri daha basit moleküllere dönüştürürler, vücut tarafından daha kolay emilebilmeleri ve vücut içinde daha kolay taşınabilmeleri için.
- Mantar ve bakterilerin salgıladıkları lipazlar ortamdaki besinleri daha kolay içlerine alabilmelerini sağlar. Patojenik mikroplarda ise yeni bir konak organizmayı daha kolay istila edebilmeyi sağlar.
- Bazı arı ve eşekarısı zehirlerinde bulunan fosfolipazlar, sokmanın neden olduğu yara ve enflamasyonun daha etkili olmasını sağlar.
- hücrenin parçası oldukları için lipazlar hücre biyolojisinde önemli rol oynarlar.
İnsanlarda lipazlar
İnsan sindirim sisteminin başlıca lipazları mide tarafından salgılanan ve pankreas tarafından salgılanan pankreatik lipaz ve (PLRP2)'dır. İnsanlarda ayrıca bunlarla ilişkili birkaç enzim daha vardır, hepatik lipaz, endotel lipaz ve lipoprotein lipaz olmak üzere. Bu lipazların hepsi sindirim sistemi ile ilgili değildir. (bkz. tablo)
| Name | Gen | Konum | Tarif | Bozukluk |
| pankreatik lipaz | PNLIP | En iyi enzim etkinliğini elde etmek için pankreatik lipaz, pankreas tarafından salgılanan, adlı başka bir proteine gerek duyar. | Eğer pankreatik lipaz düzeyleri fazla artarsa pankreatit gelişir ve pankreas iflas eder. | |
| LIPA | Lizozomun içi | Lizozomal asit lipaz veya kolesteril ester hidrolaz olarak da bilinir | (CESD) ve Lizozomal lipaz genindeki mutasyonlardan kaynaklanır. | |
| hepatik lipaz | LIPC | endotel | Hepatik lipaz, kandaki lipoproteinlerdeki lipitler üzerine etkir, düşük yoğunluklu lipoproteinler (LDL) oluşturur . | - |
| lipoprotein lipaz | LPL veya "LIPD" | endotel | Lipoprotein lipaz, VLDL tarafından taşınan trigliseritleri hidroliz ederek hücrelerin yağ asitleri elde etmelerini sağlar. | lipoprotein lipaz genindeki mutasyonlardan kaynaklanır. |
| LIPE | - | - | ||
| / | LIPF | nötür pH'de lipidlerin sindirimine yardım etmek için bebeklerde bulunur | - | |
| endotel lipaz | LIPG | endotel | - | - |
| pankreatik lipaz ilişkili protein 2 | PNLIPRP2 veya "PLRP2" - | - | - | |
| PNLIPRP1 veya "PLRP1" | pankreatic lipaz ilişkili protein 1; PLRP2 ve Pankreatik lipaz'a amino asit dizisi olarak çok benzer (üç gen muhtemelen atasal bir pankreatik lipaz geninin, gen ikileşme olayları ile türediler). Ancak, PLRP1 ölçülebilir bir lipaz aktivitesinde yoksundur ve işlevi bilinmemektedir, başka memelilerde korunmuş olmasına rağmen. | - |
Diğer lipazlar arasında LIPH, LIPI, LIPJ, LIPK, LIPM, LIPN, MGLL, DAGLA, DAGLB ve CEL sayılabilir.
Ayrıca çok sayıda fosfolipaz da vardır ama bunlar her zaman diğer lipazlarla sınıflandırılmazlar.
Endüstriyel kullanımlar
Mantar ve bakterilerden elde edilen lipazlar eski çağlardan beri yoğurt ve peynir yapımında önemli rol oynamışlardır. Ancak, bunların yanı sıra, modern uygulamalarda lipazlar lipitlerin yıkımı için kullanılan ucuz ve çok yönlü katalizörler olarak değerlendirilir. Örneğin, bir biyoteknoloji şirketi, ekmek ürünleri ve çamaşır tozu üretmek ve bitkisel yağları yakıta dönüştürmek gibi amaçlar için rekombinant lipaz enzimlerini pazarlamaktadır.
Kaynakça
- ^ Lowe ME (2002). "The triglyceride lipases of the pancreas". J Lipid Res. 43 (12). ss. 2007-16. doi:10.1194/jlr.R200012-JLR200. (PMID) 12454260.
- ^ "Omim - Wolman Disease". 5 Mart 2010 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Ocak 2009.
- ^ . 18 Kasım 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2009.
- ^ Gilbert B, Rouis M, Griglio S, de Lumley L, Laplaud P. "Lipoprotein lipase (LPL) deficiency: a new patient homozygote for the preponderant mutation Gly188Glu in the human LPL gene and review of reported mutations: 75 % are clustered in exons 5 and 6". Ann Genet. 44 (1). ss. 25-32. (PMID) 11334614.
- ^ Crenon I, Foglizzo E, Kerfelec B, Verine A, Pignol D, Hermoso J, Bonicel J, Chapus C (1998). "Pancreatic lipase-related protein type I: a specialized lipase or an inactive enzyme". Protein Eng. 11 (2). ss. 135-42. doi:10.1093/protein/11.2.135. (PMID) 9605548.
- ^ De Caro J, Carriere F, Barboni P, Giller T, Verger R, De Caro A (1998). "Pancreatic lipase-related protein 1 (PLRP1) is present in the pancreatic juice of several species". Biochim Biophys Acta. 1387 (1-2). ss. 331-41. (PMID) 9748646.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Lipaz lipitlerin ester baglarinin hidrolizini katalizleyen bir enzimdir Lipazlar esterazlarin bir alt sinifidir Kobay pankreatik lipaz iliskili protein 2 PDB 1GPL Lipazlar cogu canlida gidasal lipitlerin yani trigliseritlerin sindirimi tasinmasi ve islenmesinde onemli rol oynarlar Bazi viruslerde dahi lipaz genleri bulunur IslevCogu lipaz bir lipit substratin gliserol omurgasinin belli konumlarinda etkir Insanlarda sindirim sisteminde yaglari sindirmekten sorumlu esas enzim olan pankreatik lipaz orneginde enzim yaglarda bulunan trigliseritleri monogliseritlere ve yag asitlerine donusturur Fosfolipaz ve da sayilirsa dogada cok buyuk sayida lipaz vardir YapiAmino asit dizisi bakimindan birbirinden farkli cok cesitli lipazlar vardir bunlar protein yapilari ve katalitik yapilari bakimindan incelendiginde dahi birkac tipten olusurlar Bunlarin cogu alfa beta hidrolaz katlanmasina sahiptirler bkz resim Kullandiklari hidroliz mekanizmasi benzer bir serin nukleofil bir asit kalinti genelde aspartik asit ve bir histidinden olusur Gram negatif bakteriler tarafindan uretilen cogu lipaz biyolojik olarak aktif bicimlerine kavusabilmek icin dogru katlanmalarini saglayan kendilerine has bir yardimci proteine gerek duyarlar Fizyolojik dagilimLipazlar gidasal trigliseritlerin rutin metabolizmasindan sinyal transduksiyonu ve enflamasyona kadar cok cesitli biyolojik sureclerde yer alirlar Bazi lipazlar hucre icinde belli bolmeler ile sinirlidir digerleri ise hucre disinda mekanlarda islev gorurler durumunda enzim lizozom denen organele sinirlanmistir Baska lipazlar pankreatik lipaz gibi hucre disina salgilanir ve orada gidasal lipitleri daha basit molekullere donustururler vucut tarafindan daha kolay emilebilmeleri ve vucut icinde daha kolay tasinabilmeleri icin Mantar ve bakterilerin salgiladiklari lipazlar ortamdaki besinleri daha kolay iclerine alabilmelerini saglar Patojenik mikroplarda ise yeni bir konak organizmayi daha kolay istila edebilmeyi saglar Bazi ari ve esekarisi zehirlerinde bulunan fosfolipazlar sokmanin neden oldugu yara ve enflamasyonun daha etkili olmasini saglar hucrenin parcasi olduklari icin lipazlar hucre biyolojisinde onemli rol oynarlar Insanlarda lipazlarInsan sindirim sisteminin baslica lipazlari mide tarafindan salgilanan ve pankreas tarafindan salgilanan pankreatik lipaz ve PLRP2 dir Insanlarda ayrica bunlarla iliskili birkac enzim daha vardir hepatik lipaz endotel lipaz ve lipoprotein lipaz olmak uzere Bu lipazlarin hepsi sindirim sistemi ile ilgili degildir bkz tablo Name Gen Konum Tarif Bozuklukpankreatik lipaz PNLIP En iyi enzim etkinligini elde etmek icin pankreatik lipaz pankreas tarafindan salgilanan adli baska bir proteine gerek duyar Eger pankreatik lipaz duzeyleri fazla artarsa pankreatit gelisir ve pankreas iflas eder LIPA Lizozomun ici Lizozomal asit lipaz veya kolesteril ester hidrolaz olarak da bilinir CESD ve Lizozomal lipaz genindeki mutasyonlardan kaynaklanir hepatik lipaz LIPC endotel Hepatik lipaz kandaki lipoproteinlerdeki lipitler uzerine etkir dusuk yogunluklu lipoproteinler LDL olusturur lipoprotein lipaz LPL veya LIPD endotel Lipoprotein lipaz VLDL tarafindan tasinan trigliseritleri hidroliz ederek hucrelerin yag asitleri elde etmelerini saglar lipoprotein lipaz genindeki mutasyonlardan kaynaklanir LIPE LIPF notur pH de lipidlerin sindirimine yardim etmek icin bebeklerde bulunur endotel lipaz LIPG endotel pankreatik lipaz iliskili protein 2 PNLIPRP2 veya PLRP2 PNLIPRP1 veya PLRP1 pankreatic lipaz iliskili protein 1 PLRP2 ve Pankreatik lipaz a amino asit dizisi olarak cok benzer uc gen muhtemelen atasal bir pankreatik lipaz geninin gen ikilesme olaylari ile turediler Ancak PLRP1 olculebilir bir lipaz aktivitesinde yoksundur ve islevi bilinmemektedir baska memelilerde korunmus olmasina ragmen Diger lipazlar arasinda LIPH LIPI LIPJ LIPK LIPM LIPN MGLL DAGLA DAGLB ve CEL sayilabilir Ayrica cok sayida fosfolipaz da vardir ama bunlar her zaman diger lipazlarla siniflandirilmazlar Endustriyel kullanimlarMantar ve bakterilerden elde edilen lipazlar eski caglardan beri yogurt ve peynir yapiminda onemli rol oynamislardir Ancak bunlarin yani sira modern uygulamalarda lipazlar lipitlerin yikimi icin kullanilan ucuz ve cok yonlu katalizorler olarak degerlendirilir Ornegin bir biyoteknoloji sirketi ekmek urunleri ve camasir tozu uretmek ve bitkisel yaglari yakita donusturmek gibi amaclar icin rekombinant lipaz enzimlerini pazarlamaktadir Kaynakca Lowe ME 2002 The triglyceride lipases of the pancreas J Lipid Res 43 12 ss 2007 16 doi 10 1194 jlr R200012 JLR200 PMID 12454260 Omim Wolman Disease 5 Mart 2010 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Ocak 2009 18 Kasim 2004 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Ocak 2009 Gilbert B Rouis M Griglio S de Lumley L Laplaud P Lipoprotein lipase LPL deficiency a new patient homozygote for the preponderant mutation Gly188Glu in the human LPL gene and review of reported mutations 75 are clustered in exons 5 and 6 Ann Genet 44 1 ss 25 32 PMID 11334614 KB1 bakim Birden fazla ad yazar listesi link Crenon I Foglizzo E Kerfelec B Verine A Pignol D Hermoso J Bonicel J Chapus C 1998 Pancreatic lipase related protein type I a specialized lipase or an inactive enzyme Protein Eng 11 2 ss 135 42 doi 10 1093 protein 11 2 135 PMID 9605548 KB1 bakim Birden fazla ad yazar listesi link De Caro J Carriere F Barboni P Giller T Verger R De Caro A 1998 Pancreatic lipase related protein 1 PLRP1 is present in the pancreatic juice of several species Biochim Biophys Acta 1387 1 2 ss 331 41 PMID 9748646 KB1 bakim Birden fazla ad yazar listesi link