Besarabya ve Kuzey Bukovina'nın Sovyet işgali, Sovyetler Birliği'nin 26 Haziran 1940'ta Romanya'ya güç kullanma tehdidinde bulunan bir ültimatomunun sonucu olarak 28 Haziran'dan 3 Temmuz 1940'a kadar gerçekleşti. Toplam alanı 50.762 km² (19.599 sq mi) ve nüfusu 3.776.309 olan bu bölgeler Sovyetler Birliği'ne dahil edildi. 26 Ekim 1940'ta, Tuna'nın Kili kolundaki 23,75 km² (9,17 mil kare) alana sahip altı Rumen adası da Sovyet Ordusu tarafından işgal edildi.
Besarabya ve Kuzey Bukovina'nın Sovyet işgali | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
Sovyet askerî işgalleri | |||||||
Kişinev'deki Sovyet geçit töreni | |||||||
| |||||||
Taraflar | |||||||
Romanya Krallığı | Sovyetler Birliği Diplomatik destek: Nazi Almanyası | ||||||
Güçler | |||||||
55–60 piyade tümeni 1 tank taburu | 32 piyade tümeni 2 mekanize bölüm 6 süvari tümeni 11 zırhlı tugay 3 hava indirme tugayı 34 topçu alayı | ||||||
Kayıplar | |||||||
40.000 esir | 29 kişi öldü 69 yaralı | ||||||
Bir yıllık Sovyet işgalinde (28 Haziran 1940 - 22 Haziran 1941), 300.000'den fazla insan, yani nüfusun %12,23'ü tutuklandı, sınır dışı edildi ve öldürüldü. |
Sovyetler Birliği, ilhakı tam ölçekli bir işgalle gerçekleştirmeyi planlamıştı, ancak 26 Haziran'da Sovyet ültimatomuna yanıt veren Romanya hükûmeti, askeri bir çatışmayı önlemek için topraklardan çekilmeyi kabul etti. Kuvvet kullanımı, Temmuz 1933'te Saldırganlığın Tanımına İlişkin Sözleşmeler tarafından yasadışı hale getirilmişti, ancak uluslararası hukuk açısından, ilhak edilen bölgelerin yeni statüsü, sonunda Romanya'nın Besarabya ve Kuzey Bukovina'nın ayrılmasına rıza gösterdiği resmi bir anlaşmaya dayanıyordu. Ültimatomda bahsedilmediği gibi, Hertsa bölgesinin ilhakına Romanya tarafından izin verilmedi ve aynı durum Tuna adalarının müteakip Sovyet işgali için de geçerli. 24 Haziran'da, 1939 Alman-Sovyet Saldırmazlık Paktı'na gizli bir protokolle Sovyetlerin Besarabya'ya olan ilgisini kabul eden Nazi Almanyası, planlanan ültimatomdan önce haberdar edilmişti, ancak Rumen yetkilileri bilgilendirmedi ve destek sağlamaya istekli gibi göründü. 22 Haziran'da Romanya sınırlarının garantörü olan Fransa, yenik düştü. 1940'ta Bukovina'nın Sovyet işgali, Mihver Devletleri ile kararlaştırılan Sovyet etki alanının ötesine geçtiği için Alman-Sovyet Saldırmazlık Paktı'nı ihlal etti.
2 Ağustos 1940'ta Moldova Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti, Besarabya'nın çoğunu ve Dinyester'in sol yakasında (şimdiki ayrılıkçı Transdinyester) Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin özerk bir cumhuriyeti olan 'nin bir bölümünü kapsayan bölge Sovyetler Birliği'nin kurucu cumhuriyeti olarak ilan edildi. Hertsa bölgesi ve Slav çoğunluklarının yaşadığı bölgeler (Kuzey Bukovina, Kuzey ve Güney Besarabya) Ukrayna SSR'sine dahil edildi. Sovyet yönetimi sırasında infazlar, çalışma kamplarına sürgünler ve tutuklamalar dahil olmak üzere bir siyasi baskı dönemi yaşandı.
Haziran 1941'de Rumen ve Alman birlikleri Sovyetler Birliği'nin Mihver işgali sırasında Besarabya, Kuzey Bukovina ve Hertsa'yı işgal etti. Bir askeri yönetim kuruldu ve bölgedeki Yahudi nüfusu olay yerinde idam edildi veya çok sayıda kişinin öldürüleceği Transdinyester'e sürüldü. Ağustos 1944'te, Sovyet 2. Yaş-Kişinev Taarruzu sırasında, Mihver Devletlerinin Doğu Cephesindeki savaş çabaları çökertti. 23 Ağustos 1944 darbesi, Romanya ordusunun Sovyet ilerlemesine karşı direnmeyi bırakmasına ve Almanya'ya karşı mücadeleye katılmasına neden oldu. Sovyet kuvvetleri Besarabya'dan Romanya'ya ilerledi, ordusunun büyük bölümünü savaş esiri olarak ele geçirdi ve ülkeyi işgal etti. 12 Eylül 1944'te Romanya, Müttefiklerle Moskova Ateşkesi'ni imzaladı. Ateşkes ve müteakip 1947 barış antlaşması, Sovyet-Romenya sınırını 1 Ocak 1941'deki haliyle onayladı.
Besarabya, Kuzey Bukovina ve Hertsa, yeni bağımsız Moldova ve Ukrayna devletlerinin bir parçası olduklarında, 1991'de dağılana kadar Sovyetler Birliği'nin bir parçası olarak kaldılar. 27 Ağustos 1991 tarihli Moldova Bağımsızlık Bildirgesi, Sovyet işgalini yasadışı ilan etti.
Arka plan
Tarihi bir bölge olarak Besarabya, Boğdan Prensliği'nin doğu kısmıydı. 1812 yılında Bükreş Antlaşması hükümlerine göre bölge, Boğdan'ın vasal devleti olduğu Osmanlı Devleti tarafından Rus İmparatorluğu'na bırakıldı.
İki savaş arası Sovyet-Rumen ilişkileri
Besarabya sorunu doğası gereği hem siyasi hem de ulusaldı. 1897 nüfus sayımına göre Rus İmparatorluğu'nun bir eyaleti olan Besarabya'nın nüfusu %47,6 Moldovalı, %19,6 Ukraynalı, %8 Rus, %11,8 Yahudi, %5,3 Bulgar, %3,1 Alman ve %2,9 Gagavuzlardan oluşuyordu. Rakamlar, Rus İmparatorluğu'nun 1812'de Besarabya'yı ilhak etmesinden kısa bir süre sonra yapılan 1817 nüfus sayımına kıyasla Moldovalıların ve Rumenlerin oranında güçlü bir düşüş gösterdi. Bu sayımda, Moldovalılar ve Rumenler nüfusun %86'sını temsil ediyordu. 1897 nüfus sayımında görülen azalma, Rusya'nın Besarabya'ya başka milletleri yerleştirme ve Ruslaştırma politikalarından kaynaklanmıştır.
Rus Devrimi sırasında, eyaleti yönetmek için Besarabya'da bir ulusal meclis kuruldu. Yerel olarak Sfatul Țării olarak bilinen meclis, birkaç ulusal ve sosyal reform başlattı ve 2/15 Aralık 1917'de Moldavya Demokratik Cumhuriyeti'ni Rusya Federatif Demokratik Cumhuriyeti içinde özerk bir cumhuriyet ilan etti.
Petrograd Sovyeti'ne sadık ve Aralık sonunda kurulan Odessa merkezli bir sovyet konseyi olan Rumcherod, Sfatul Țării'nin otoritesine karşı harekete geçmeye karar verdi. Bolşeviklerden oluşan Cephe Bölümü, Kişinev'e gönderildi ve 1/14 Ocak 1918'de stratejik yerleri ve binaları ele geçirdi. Bolşevikler, seçilmiş milletvekillerini tutuklayarak, Sfatul Țării'yi Moldavya Sovyeti ile değiştirerek iktidarı kendileri için almaya çalıştılar. Etnik Moldovalıların yaklaşık % 70 olduğu Sfatul Țării'nin aksine, üyelerinin hiçbiri etnik Moldavyalı değildi. Müttefiklerin rızasıyla ve Romanya'nın askeri müdahalesi için daha fazla kaynaktan gelen çağrılara dayanarak, Rumen birlikleri 1918 Ocak ayının başlarında Besarabya'ya girdiler ve Şubat ayına kadar Sovyetleri Dinyester üzerinden ittiler. Müdahalenin ardından Sovyet Rusya, Romanya ile diplomatik ilişkilerini kesmiş ve saklanmak üzere Moskova'da saklanan Romanya Hazinesine el koymuştur.Yaş'taki İtilaf temsilcileri, durumu sakinleştirmek için, Romanya Ordusunun varlığının, cephenin istikrarı için yalnızca geçici bir askeri önlem olduğuna dair bir garanti verdi. Ocak 1918'de Ukrayna Halk Cumhuriyeti, Rusya'dan bağımsızlığını ilan etti, bu da Besarabya'yı Petrograd hükûmetinden fiziksel olarak izole etti ve 24 Ocak/5 Şubat'ta Moldavya Cumhuriyeti'nin bağımsızlık ilanına yol açtı. Birkaç Sovyet protestosunun ardından, 20 Şubat'ta 5 Mart'ta Romanya başbakanı General Alexandru Averescu, Odessa'daki Sovyet temsilcisi Christian Rakovsky ile, tutulan Rumen savaş esirlerinin ülkelerine geri gönderilmesi karşılığında Rumen birliklerinin Besarabya'dan iki ay içinde tahliye edilmesini sağlayan bir anlaşma imzaladı.Beyaz Ordu, Sovyetleri Odessa'dan çekilmeye zorladıktan ve Alman İmparatorluğu, 5/18 Mart'ta gizli bir anlaşmayla (Bükreş Antlaşması'nın bir parçası olarak) Romanya'nın Besarabya'yı ilhak etmesini kabul ettikten sonra, Rumen diplomasisi, Sovyetler yükümlülüklerini yerine getirmediler.
27 Mart/9 Nisan 1918'de Sfatul Țării, bir tarım reformunun yerine getirilmesi şartıyla Romanya ile Besarabya Birliği için oy kullandı. Birliğe 86 kabul 3 ret, 36 milletvekili çekimser, 13 milletvekili ise oylamaya katılmadı. Oylama, Cristina Petrescu ve Sorin Alexandrescu gibi Rumen tarihçiler de dahil olmak üzere çok sayıda tarihçi tarafından tartışmalı olarak görülüyor. 18 Nisan'da Sovyet Dışişleri Komiseri Georgy Chicherin, Besarabya'nın Romanya'ya dahil edilmesini protesto eden bir not gönderdi.
Ağustos 1916'da İtilaf Devletleri ve tarafsız Romanya, Romanya'nın Bukovina gibi Avusturya-Macaristan'ın birkaç bölgesi karşılığında İttifak Devletlerine karşı savaşa katılmasını öngören gizli bir sözleşme imzaladı.Birinci Dünya Savaşı'nın sonunda eyalette Rumen ve Ukraynalıların ulusal hareketleri ortaya çıkmaya başladı, ancak her iki hareketin de eyaleti kendi ulusal devletiyle birleştirmeyi amaçlayan çelişkili amaçları vardı. Böylece, 25 Ekim 1918'de, Çernivtsi'de üstünlük sağlayan bir Ukrayna Ulusal Komitesi, Ukraynalı çoğunluğun yaşadığı Kuzey Bukovina'yı Batı Ukrayna Halk Cumhuriyeti'nin bir parçası ilan etti. 27 Ekim'de Rumenler de aynı şeyi yaparak tüm bölgenin Romanya ile birleştiğini ilan etti ve Rumen birliklerini çağırdı. Romanya müdahalesi hızla Romanya Meclisini baskın güç olarak kurdu ve 28 Kasım'da Rumen, Alman ve Polonyalılardan oluşan bir Kongre Romanya ile birleşmek için oy kullandı. Ukraynalı ve Yahudi nüfusun temsilcileri Kongreyi boykot etti ve etnik gruplar arasındaki mücadele aylarca sürdü.
Rus İç Savaşı sırasında, Ukrayna ve Rusya'nın Sovyet hükûmetleri, Besarabya'da Romanya işgalinden kaynaklanan huzursuzluğun yol açtığı, 1 Mayıs 1919'da Romanya'ya Besarabya'dan çekilmesi için ortak bir ültimatom verdi ve ertesi gün Christian Rakovsky Ukrayna Sovyet hükûmetinin başkanı Rumen birliklerinin Bukovina'dan da çekilmesi için bir ültimatom daha yayınladı.Kızıl Ordu, Rumenleri Dinyester üzerinden itti ve Besarabya Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti ilan edildi. Ültimatom, Sovyetlerin Macaristan'a bir Romanya müdahalesini engellemeyi umduğu için o tarihte verilmişti. Ukrayna'daki büyük bir isyan, daha fazla Sovyet ilerlemesini engelledi. Sovyet Rusya, Romanya işgali altındaki bölge olarak gördüğü Besarabya üzerindeki Romanya egemenliğini tanımama politikasını 1940 yılına kadar sürdürecekti.
Paris Antlaşması'ndan önceki müzakereler sırasında, Amerika Birleşik Devletleri temsilcisi, geleceğine karar vermek için Besarabya'da bir halk oylaması yapılmasını istedi, ancak teklif, böyle bir taahhütte bulunduğunu iddia eden Rumen heyeti başkanı Ion I. C. Brătianu Bolşevik propagandasının Besarabya ve Romanya'da yayılmasından ötürü reddedildi. Barış Konferansı'nda Beyaz Ruslar tarafından da bir plebisit talep edildi, ancak yine reddedildi. Sovyetler, sonraki on yılda bir plebisit için baskı yapmaya devam edecek, ancak her seferinde Romanya hükûmeti tarafından reddedilecekti.
Romanya'nın Besarabya üzerindeki egemenliği, 28 Ekim 1920'de imzalanan Besarabya Antlaşması'nda Birleşik Krallık, Fransa, İtalya ve Japonya tarafından hukuken tanındı. Sovyet Rusya ve Ukrayna, Romanya'ya anlaşmanın geçerliliğini tanımadıklarını ve dikkate almadıklarını derhal bildirdi. Nihayetinde Japonya anlaşmayı onaylayamadı ve bu nedenle hiçbir zaman yürürlüğe girmedi ve Romanya'yı Besarabya'ya sahip olduğunu haklı çıkaracak geçerli bir uluslararası eylemden mahrum bıraktı. Amerika Birleşik Devletleri, bir Rus hükûmetinin katılımı olmadan eski Rus İmparatorluğu'ndaki toprak değişikliklerini tartışmayı reddetti. Bu nedenle, Besarabya'nın Romanya'ya dahil edilmesini tanımayı reddetti ve Baltık Devletlerinin bağımsızlığını tanıma pozisyonunun aksine, Besarabya'nın Romanya askeri işgali altındaki bir bölge olduğunda ısrar etti ve 1923'te Besarabya göç kotasını Rusya kotasına dahil etti. Ancak 1933'te ABD hükûmeti, Rumen diplomasisi tarafından fiili bir tanıma olarak kabul edilen bir eylem olan Besarabya göç kotasını zımnen Romanya'nınkine dahil etti. Ancak, II. Dünya Savaşı sırasında ABD, Besarabya'nın Romanya ile olan birliğini asla tanımadığını savundu.
1924'te Tatarpınarı Ayaklanması'nın başarısızlığından sonra Sovyet hükûmeti, Ukrayna SSC içinde Dinyester nehrinin sol yakasında bir kurdu. Rumen hükûmeti bunu bir tehdit ve Romanya'nın komünist bir işgali için olası bir hazırlık alanı olarak gördü. 1920'ler boyunca Romanya, kendisini Bolşevik tehdidini kontrol altına alma politikası olan Cordon sanitaire'de bir sütun olarak gördü ve Sovyetler Birliği ile doğrudan ilişkilerden kaçındı.
27 Ağustos 1928'de hem Romanya hem de Sovyetler Birliği Kellogg-Briand Paktı'nı imzaladı ve onayladı ve savaşı ulusal politikanın bir aracı olarak reddetti. 9 Şubat 1929'da Sovyetler Birliği batı komşuları Estonya, Letonya, Polonya ve Romanya ile Pakt'ın şartlarına bağlılığını teyit eden bir protokol imzaladı. Sözleşmeyi imzalayan taraflar, anlaşmazlığı çözmek için bir çare olarak savaşı kınamayı, onu bir politika aracı olarak reddetmeyi ve tüm çatışmaların ve anlaşmazlıkların yalnızca barışçıl yollarla çözüleceğini kabul ettiler. O zamanlar, Sovyet büyükelçisi Maksim Litvinov, ne anlaşmanın ne de protokolün, "Rumenler tarafından işgal edilen topraklar" üzerindeki Sovyet haklarından feragat anlamına gelmediğini açıkça belirtti. 3 Temmuz 1933'te Romanya ve Sovyetler Birliği, Saldırganlığın Tanımına İlişkin Londra Sözleşmesi'ni imzaladılar; bu Sözleşmenin II. Maddesi, çeşitli saldırı biçimlerini tanımlamıştır:
- Başka bir Devlete savaş ilanı.
- Başka bir Devletin topraklarının savaş ilanı olmaksızın silahlı kuvvetler tarafından işgali."
Aynı sözleşmede "Hiçbir siyasi, askeri, ekonomik veya diğer mülahazalar, Madde II'de atıfta bulunulan saldırı için mazeret veya haklılık teşkil edemez" ifadesi de yer almaktadır.
Ocak 1932'de Riga'da ve Eylül 1932'de Cenevre'de, saldırmazlık antlaşmasının başlangıcı olarak Sovyet-Rumen müzakereleri yapıldı ve 9 Haziran 1934'te her iki ülke arasında diplomatik ilişkiler kuruldu. 21 Temmuz 1936'da, Sovyet ve Romanya Dışişleri Bakanları Litvinov ve Nicolae Titulescu, bir Karşılıklı Yardım Paktı taslağı üzerinde anlaştılar. Bazen, mevcut Sovyet-Romanya sınırını fiilen tanıyan bir saldırmazlık anlaşması olarak yorumlandı. Protokol, herhangi bir ortak Rumen-Sovyet eyleminin Fransa tarafından önceden onaylanmasını şart koşuyordu. Anlaşma için Sovyetlerle müzakerelerde bulunan Titulescu, Rumen aşırı sağı tarafından oldukça eleştirildi. Protokol Eylül 1936'da imzalanacaktı, ancak Titulescu Ağustos 1936'da görevden alındı ve bu da Sovyet tarafının anlaşmayı geçersiz ilan etmesine yol açtı. Daha sonra, Romanya ile Sovyetler Birliği arasında siyasi bir yakınlaşmaya ulaşmak için başka hiçbir girişimde bulunulmadı. Dahası, 1937'de Litvinov ve Sovyet basını, Besarabya üzerindeki atıl iddiayı yeniden canlandırdı.
Molotov–Ribbentrop Paktı ve sonrası
23 Ağustos 1939'da Sovyetler Birliği ve Nazi Almanyası, Doğu Avrupa boyunca bir sınır çizgisinin çizildiği ve Doğu Avrupa'yı Alman ve Sovyet alanları olarak ikiye böldüğü haritalarla ek bir gizli protokol içeren bir saldırmazlık anlaşması olan Alman-Sovyet Saldırmazlık Paktı'nı imzaladı. Besarabya, Pakt tarafından Sovyet çıkar alanına tahsis edilen bölgeler arasında yer aldı. Gizli Ek Protokolünün III. Maddesi şöyle diyordu:
Güneydoğu Avrupa ile ilgili olarak, Sovyet tarafı Besarabya'da hak talep etmektedir. Alman tarafı, bu alanlarda tamamen siyasi ilgisizliğini beyan eder.
29 Mart 1940'ta Molotov, Yüksek Sovyet'in Altıncı oturumunda şunları söyledi:
Romanya ile bir saldırmazlık paktımız yok. Sovyetler Birliği, askeri yollarla iade etme konusunu asla gündeme getirmemesine rağmen asla tanımadı".
Bu, Romanya için bir tehdit olarak algılandı.
Uluslararası bağlam
Molotof-Ribbentrop Paktı ile Sovyet müdahalesinin engellenmesinden emin olan Almanya, bir hafta sonra 1 Eylül 1939'da Polonya'yı batıdan işgal ederek İkinci Dünya Savaşı'nı başlattı.Sovyetler Birliği, 17 Eylül'de ve 6 Ekim'de Polonya'ya doğudan saldırdı. Polonya her iki cepheden aldığı darbelerle düşmüştü. Almanya ile olan ihtilafında Polonya'nın güçlü bir destekçisi olan Romanya Başbakanı Armand Călinescu, 21 Eylül'de aşırı sağcı Demir Muhafızlar tarafından Nazi desteğiyle öldürüldü. Romanya, çatışmada resmi olarak tarafsız kaldı, ancak Karadeniz'den Polonya sınırına Müttefik askeri malzemelerine erişim sağlayarak ve ayrıca Polonya hükûmeti ve ordusuna yenilgiden sonra geri çekilmeleri için bir yol sağlayarak Polonya'ya yardım etti. Polonya hükûmeti ayrıca, taşınan malzemelerin Alman bombardımanlarına karşı güvenliğini sağlamak için resmi olarak tarafsız kalan bir Romanya'yı tercih etti.
2 Haziran 1940'ta Almanya, Romanya hükûmetine toprak garantileri almak için Romanya'nın Sovyetler Birliği ile müzakereleri düşünmesi gerektiğini bildirdi.
14-17 Haziran 1940 tarihleri arasında Sovyetler Birliği Litvanya, Estonya ve Letonya'ya ültimatom verdi ve ültimatomun kabul edilmesiyle bölgede üsler kurdu. Daha sonrasında kurulan üsleri kullanarak 3 ülkeyi de işgal eden SSCB bölgeyi ilhak etti.
22 Haziran'da Fransa'nın Düşüşü ve ardından İngilizlerin Kıtadan çekilmesi, Romanya'ya yardım güvencelerini anlamsız hale getirdi.
Siyasi ve askeri gelişmeler
Sovyet hazırlıkları
Sovyet Halk Savunma Komiserliği'nin OV/583 ve OV/584 direktifleri ile, Odessa Askeri Bölgesi askerî birliklerinin 1940 baharında savaşa hazır duruma gelmeleri emredildi. Sovyet birlikleri, 15 Nisan ile 10 Haziran arasında Romanya sınırı boyunca yoğunlaştı. Romanya'ya karşı harekât hazırlığında Kiev ve Odessa askeri bölgelerinin çabalarını koordine etmek için Sovyet Ordusu, General Georgi Jukov komutasında 5., 9. ve 12. Ordulardan oluşan Güney Cephesini kurdu. Güney Cephesinde 32 piyade tümeni, 2 motorlu piyade tümeni, 6 süvari tümeni, 11 tank tugayı, 3 paraşütçü tugayı, 30 topçu alayı ve daha küçük yardımcı birimler vardı.
25 Haziran'da Sovyet Güney Cephesi bir direktif aldı:
1. Romanya'nın asker ve burjuva-kapitalist kliği, SSCB'ye karşı kışkırtıcı eylemler hazırlayarak, SSCB büyük silahlı kuvvetlerinin sınırlarında yoğunlaştı, sınır karakollarını 100 kişiye çıkardı, sınırı korumak için gönderilen komandoların sayısını artırdı ve sınırında ve yakın gerisinde zorunlu tempo ile savunma tesisleri inşa ediyor.
2. Güney Cephesi komutanı, Güney bölgesinin birliklerine şu görevleri verdi: a) mayınları temizlemek, sınırdaki nehirlerin üzerindeki köprüleri ele geçirmek ve ellerinde tutmak; b) İşçi ve Köylü Kızıl Ordusu birlikleri (12. Ordu) hareket edene kadar devlet sınırlarını sıkı bir şekilde savunun; c) İşçi ve Köylü Kızıl Ordusuna kılavuz olmak; d) 12. ordunun arkasını Romanya'nın yakın sınır kuşağındaki olası düşman ceplerinden temizlemek.
İki eylem planı tasarlandı. İlk plan, Romanya'nın Besarabya ve Bukovina'yı boşaltmayı kabul etmemesi durumunda hazırlandı. Sovyet 12. Ordusu, Prut Nehri boyunca güneye Yaş'a doğru saldıracakken, Sovyet 9. Ordusu batıya, Kişinev'in güneyinde Huşi'ye doğru saldıracaktı. Planın amacı, Balçık-Iași bölgesindeki Rumen birliklerini çevrelemekti.
İkinci plan, Romanya'nın Sovyet taleplerini kabul etme ve askerî güçlerini tahliye etme olasılığını dikkate aldı. Böyle bir durumda, Sovyet birliklerine hızla Prut Nehri'ne ulaşma ve Rumen birliklerinin tahliyesini denetleme görevi verildi. İlk plan uygulanması durumunda Sovyetler en az üçlü bir insan ve malzeme üstünlüğü hazırladı.
Sovyet ültimatomu
26 Haziran 1940 günü saat 22:00'de Sovyet Halk Komiseri Vyaçeslav Molotov, Romanya'nın Rusya Büyükelçisi Gheorghe Davidescu'ya Sovyetler Birliği'nin Rumen askeri ve sivil idaresinin Besarabya ve Romanya'dan Bukovina'nın kuzey kısmını tahliyesini talep eden bir ültimatom verdi. Sovyetler aciliyeti de vurguladı: "Artık SSCB'nin askeri zayıflığı geçmişte kaldı ve yaratılan uluslararası durum, geçmişten miras kalan konuların hızlı bir şekilde çözülmesini gerektiriyor." Almanya Dışişleri Bakanı Joachim von Ribbentrop, Sovyetler tarafından 24 Haziran 1940'ta Romanya'ya Besarabya ve Bukovina ile ilgili bir ültimatom gönderme niyetleri konusunda bilgilendirildi. Ardından gelen diplomatik koordinasyonda, Ribbentrop endişelerini dile getirdi. Besarabya'daki Almanların sayısının 100.000 olduğunu iddia etti ve Bukovina ile ilgili Sovyet taleplerinin yeni olduğunu doğruladı. Ayrıca Almanya'nın Romanya'nın geri kalanında güçlü ekonomik çıkarları olduğuna dikkat çekti.
26 Haziran 1940'ta Romanya'ya gönderilen ültimatom metni, yanlış bir şekilde Besarabya'nın esas olarak Ukraynalılardan oluştuğunu belirtiyordu. Ültimatomda "Ukraynalıların çoğunlukta olduğu Besarabya'nın Ukrayna Sovyet Cumhuriyeti ile asırlık birliği" ifade ediliyordu. Sovyet hükûmeti, Bukovina'nın kuzey kesimini "Romanya'nın Besarabya üzerindeki 22 yıllık saltanatının Sovyetler Birliği ve Besarabya halkına verdiği muazzam kayıp için küçük bir tazminat" olarak ve "kaderi esasen Sovyet Ukrayna ile bağlantılı olduğu için" talep etti. SSCB, Kuzey Bukovina'nın da 18. yüzyılın ikinci yarısından 1918'e kadar Avusturya-Macaristan'ın bir parçası olan ancak 1939'da Polonya'dan SSCB tarafından alınan Galiçya ile bazı tarihsel bağlantıları olduğunu iddia ediyordu. Kuzey Bukovina'da, Rumenlerden sayıca fazla olan yoğun bir Ukraynalı nüfus yaşıyordu, ancak Besarabya, nüfusun çoğu bir "Moldovalı" kimliğini benimsemesine rağmen, Rumen çoğunluğa sahip olarak görülüyordu.
27 Haziran sabahı Rumen birliklerinin seferberliği başladı. 27 Haziran'ın erken saatlerinde Kral II. Carol, başbakanı Gheorghe Tătărescu ve dışişleri bakanı Ion Gigurtu ile bir görüşme yaptı. Görüşmeye İtalya ve Almanya büyükelçilerini de çağırdı. II. Carol, Sovyetler Birliği'ne karşı durma isteğini iletti. Büyükelçiler, Sovyet taleplerini kabul edilmesi gerektiğini belirterek, Kral'ı geri çekilmeye çağırdılar.
27 Haziran'da Molotov, Rumenlerin Sovyet taleplerini reddetmesi halinde Sovyet birliklerinin sınırı geçeceğini açıkladı. Molotov, Rumen hükûmetine ültimatoma yanıt vermesi için 24 saat süre verdi.
Aynı gün Rumen hükûmeti, "çok çeşitli sorunlar üzerinde acil müzakereler" yapmayı kabul edeceğini belirterek yanıt verdi. Sovyetler, ise Rumen hükûmetinin tepkisine karşı 27 Haziran'da, ikinci ültimatom notu verdi. Ültimatom notunda Rumen hükûmetinin Besarabya ve Kuzey Bukovina'dan dört gün içinde tahliyesini talep ediyordu. Sovyet ordusunun Besarabya'nın Kişinev ve Bilhorod-Dnistrovski şehirlerine ve Bukovina'nın Çernivtsi şehrine girme niyetini belirtiyordu.
Sovyet ültimatomunu kabul etme ve Besarabya ve Kuzey Bukovina'dan bir "geri çekilme" başlatma kararı, 27-28 Haziran gecesi Romanya Kraliyet Konseyi tarafından müzakere edildi. Kral II. Carol dergisine göre ikinci (belirleyici) oylama sonucu şuydu:
- Ultimatomu reddeden: Ștefan Ciobanu, Silviu Dragomir, Victor Iamandi, Nicolae Iorga, Traian Pop, Ernest Urdăreanu
- Ültimatomu kabul eden: Petre Andrei, Constantin Angelescu, Constantin Argetoianu, Ernest Ballif, Aurelian Bentoiu, Mircea Cancicov, Ioan Christu, Mitiță Constantinescu, Mihail Ghelmegeanu, Ion Gigurtu, Constantin C. Giurescu, Nicolae Hortolomei, Ioan Ilcuș (savunma bakanı), Ion Makovei, Gheorghe Mironescu, Radu Portocală, Mihai Ralea, Victor Slăvescu, Gheorghe Tătărescu (başbakan), Florea Țenescu (Ordu Genelkurmay Başkanı)
- Çekimser kalan: Victor Antonescu.
Aynı gece II. Carol, Alexandru Vaida-Voevod'u bakan olarak yemin etmeye de ikna etti. Vaida, yukarıdakilerin tümü ile birlikte, II. Carol'ün orduya geri çekilmesini emrettiği Kraliyet Konseyi tavsiyesini imzaladı.
28 Haziran 1940 sabahı, hem Almanya hem de İtalya'nın tavsiyesi üzerine, II. Carol'ün yarı otoriter yönetimi altındaki Gheorghe Tătărescu liderliğindeki Romanya hükûmeti, Sovyet taleplerine boyun eğmeyi kabul etti. Sovyet güçleri, Ne Besarabya'da ne de Bukovina'da bulunan Eski Romanya Krallığı'nın bir parçası olan Hertsa bölgesini de işgal etti. Sovyetler bunun "muhtemelen askeri bir hata" olduğunu söyledi.
Rumen çekilmesi
28 Haziran günü saat 9.00'da, Romanya Ordusu Genelkurmay Başkanlığının 25 numaralı Tebliği, ültimatomun şartlarını, Romanya hükûmeti tarafından kabul edildiğini ve ordunun ve yönetimin Prut Nehirne tahliye edilmesi niyetini resmen halka duyurdu. Saat 14:00'e kadar üç önemli şehrin (Kişinev, Çernivtsi ve Bilhorod-Dnistrovski) Sovyetlere teslim edilmesi gerekiyordu. Bir Sovyet saldırısı durumunda 20 yıllık bir süre içinde inşa edilen askeri tesisler ve kazamatlar savaşmadan teslim edildi, Romanya Ordusu komutası, provokasyonlara cevap vermemesi için kesin emirler aldı. Yerel halka yaptığı bir bildiride Sovyet komutanlığı, "Rumen boyarların, toprak sahiplerinin, kapitalistlerin ve Siguranța'nın boyunduruğundan kurtuluşunuzun büyük saati geldi" dedi.
Nüfusun bir kısmı Romanya yönetimi ile bölgeleri terk etti. Nisan 1941 Romanya nüfus sayımına göre, tahliye edilen bölgelerden gelen toplam mülteci sayısı 68.953'tü, ancak ültimatom beklenmedik bir şekilde geldiğinden, birçok insanın tahliye için zamanı olmadı ve daha sonra 70.000'den fazla Romanya'ya geri gelme talebi kaydedildi. Öte yandan, Ağustos 1940'ın başlarında 112.000 ila 149.974 kişi Romanya'nın diğer bölgelerinden Sovyet yönetimindeki Besarabya'ya gitmek üzere terk etmişti. Bu rakam bölgedeki Rumenleri kapsıyordu ama aynı zamanda Romanya'da resmi olarak onaylanan antisemitizmden kaçmak isteyen Yahudileri içeriyordu.
Ele geçirilen bölgelerin Sovyetler Birliği'ne dahil edilmesi
Romanya, Sovyet toprak taleplerini karşılamayı kabul ettiğinde, Kızıl Ordu'nun 28 Haziran sabahı hemen Besarabya'ya ve kuzey Bukovina'ya ilerlemesiyle ikinci plan hemen uygulamaya kondu. 30 Haziran'da Kızıl Ordu, Prut Nehri kıyısındaki sınıra ulaştı. 3 Temmuz'da sınır Sovyet tarafından tamamen kapatıldı.
Askeri işgalden bir ay sonra, 2 Ağustos 1940'ta, ilhak edilen toprakların büyük bölümünde Moldova Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti kuruldu ve daha küçük kısımlar Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'ne verildi. Altı Besarabya ilçesi ve diğer üç ilçenin küçük bölümleri, bu vesileyle dağıtılan Moldavya ÖSSC'nin (eskiden Ukrayna SSC'nin bir parçası) bazı kısımlarıyla birlikte, Sovyet'in 15 birlik cumhuriyetinden biri haline gelen Moldavya SSC'yi oluşturdu. Ukrayna SSR Komünist Partisi başkanı Nikita Kruşçev başkanlığındaki Sovyet hükûmet komisyonu, Kuzey Bukovina, Hertsa bölgesi ve Hotin (Kuzey Bessarabia), İsmail ve Bilhorod-Dnistrovski (Bucak) ilçelerinin daha büyük kısımlarını Ukrayna SSR'sine ekledi.
İlhak edilen bölgelerde 1940'tan 1941'e kadar, belirli yerel halk kategorilerine yönelik siyasi zulüm, tutuklamalar, infazlar ve Sovyetler Birliği'nin doğu bölgelerine sürgünler yoğun bir şekilde yaşandı. Alexandru Usatiuc-Bulgăr'a göre 32.433 kişi siyasi nedenlerle ceza aldı ve bunlardan 8.360'ı ölüm cezasına çarptırıldı veya sorgulamalar sırasında öldü.
Kuzey Bukovina'da yerel halk, Romanya'ya doğru kaçmaya çalışırken, Sovyet sınır muhafızlarının silahsız sivillere ateş açması gibi ciddi olaylar yaşandı. Akılda kalan en büyük vaka Fântâna Albă Katliamıydı. Fântâna Albă'da Sovyet sınır muhafızları, 50 ila 3.000 Rumen'i kaçarken öldürmüştü. Sınırın diğer tarafında da durum aynıydı: 30 Haziran 1940'ta tren istasyonunda Sovyet kontrolündeki Besarabya'ya gitmek için bekleyen çoğu Yahudi olan yaklaşık 300 (veya diğer kaynaklara göre 80 ila 400) sivil, Galați'de Rumen ordusu tarafından vuruldu.
Sovyet yönetiminin kurulmasına, orta ve büyük ticari ve sınai işletmelerin kamulaştırılmasıyla ekonomik alanda da büyük değişiklikler eşlik etti. Sovyet hükûmeti ayrıca 229.752 hektarı 184.715 yoksul köylü hanesine yeniden dağıtan ve mülkleri güneyde 20 hektar ve başka yerlerde 10 hektarla sınırlayan bir toprak reformu başlattı. 1941'de bir kolektifleştirme hamlesi de başlatıldı, ancak tarım makinelerinin eksikliği nedeniyle son derece yavaştı. Köylü hanelerinin sadece %3,7'si yıl ortasına kadar bir kolhoza veya bir sovkhoz'a dahil edilebildi. Hükûmetin imajını güçlendirmek için, 1941 bütçesinin çoğu, %20'si sağlık hizmetlerine ve %24'ü eğitim ve okuryazarlık kampanyalarına tahsis edilerek sosyal ve kültürel ihtiyaçlara yönlendirildi.Kişinev'deki ilahiyat enstitüsü kapatıldı, ancak bir konservatuvar ve bir teknik okul da dahil olmak üzere altı yeni yüksek öğretim kurumu oluşturuldu. Ayrıca, sanayi işçilerinin ve idari personelin maaşları, Sovyet öncesi seviyelerin iki ila üç katına çıkarıldı.
Eylül 1941'de Rumen yetkililer, Kişinev'deki NKVD karargahında ve Metropolitan Sarayı'nın bodrumunda işlenen işkence kanıtlarını ortaya çıkardı. 15'i ortak bir mezarda elleri ve ayakları bağlı halde olmak üzere 80 kadar ceset bulundu. Cesetler parçalanmış ve yakılmış, ardından sönmemiş kireç ve asitlerle ıslatılmıştı; Giysi kalıntılarından kurbanların rahipler ve öğrenciler olduğu anlaşıldı.
Sonrası
Uluslararası tepkiler
Romanya'nın askeri maddeler içeren anlaşmalar yaptığı tüm bölgesel müttefikler arasında yalnızca Türkiye, Sovyet askeri saldırganlığına karşı destek sağlayarak anlaşma yükümlülüklerini yerine getireceğini söyledi.
1 Temmuz 1940 Pazartesi tarihli Time'a göre,
{{blockquote|Bu hafta Sovyet uçakları Besarabya üzerinde keşif uçuşları yapmaya başladı. Ardından Dinyester Nehri boyunca sınır çatışmaları olduğu bildirildi. Romanya Ordusu direniş gösterse de, yardım almadan Sovyetleri durdurma şansı yok ve Almanya, Sovyetlerin Besarabya üzerindeki iddiasını geçen yıl gizli anlaşmalarda zaten kabul etmişti. Romanya, Hitler'in planladığı yeni Avrupa'da kaderini kabul etmişti. Ayrıca Transilvanya'yı Macaristan'a ve muhtemelen Doburca'nın bir bölümünü Bulgaristan'a kaptıracak. Sovyetler, Hitler'in Avrupa'sının doğusunda kendi konumunu pekiştirmekle meşguldü. Estonya, Letonya ve Litvanya'yı işgalinin hemen ardından, bu üç ülke Sovyetleşmeyi tamamlamak için atlama taşları gibi görünen solcu Hükûmetler kurdu. Almanya işgali sakince karşıladı.
Romanya'daki siyasi gelişmeler
1940'taki toprak tavizleri, Rumenler arasında derin bir üzüntü ve kızgınlık yarattı ve Romanya Kralı II. Carol liderliğindeki rejimin popülaritesindeki düşüşü hızlandırdı. İlhaktan üç gün sonra Romanya, 1939 İngiliz-Fransız garantisinden vazgeçti. 5 Temmuz 1940'ta yeni bir Ion Gigurtu hükûmeti yemin etti ve 11 Temmuz'da ülkeyi Milletler Cemiyeti'nden çekti ve 13 Temmuz'da Mihver kampına katılma arzusunu açıkladı. Temmuz ve Ağustos 1940'ta Alman Nürnberg Yasalarından ilham alan Yahudilere yönelik zulmün aynısını kendi ülkesinde uyguladı. Ancak tüm bunlar, Nazi Almanyası'nı 30 Ağustos 1940'ta İkinci Viyana Ödülü'nde Kuzey Transilvanya'yı Macaristan'a vermekten vazgeçiremedi.
Bu, ülkede neredeyse bir isyana yol açtı. 5 Eylül'de Kral II. Carol, General (daha sonra Mareşal) Ion Antonescu'ya yeni bir hükûmet kurmasını teklif etti. Antonescu'nun ilk eylemi, Kralı dördüncü ve son kez tahttan çekilmeye ve Romanya'dan kaçmaya zorlamak oldu. Ion Antonescu tarafından antisemitik faşist bir parti olan (1938'de kısmen yok edildi) kalıntılarıyla bir ittifak kuruldu ve 6 Eylül 1940'ta iktidara geldi. II. Carol'ün oğlu Mihai, Romanya Kralı olarak onun yerini aldı. Ülke ilan edildi. Ekim 1940 ile Haziran 1941 arasında yaklaşık 550.000 Alman askeri Romanya'ya girdi. Kasım ayında Antonescu, Romanya'yı askeri olarak Almanya, İtalya ve Japonya'ya bağlayan Üçlü Paktı imzaladı. Ocak 1941'de Demir Muhafızlar, başarısız olan ve Hitler'in onayıyla Antonescu'yu sağlam bir şekilde iktidara getiren bir darbe girişiminde bulundu. Antonescu'nun otoriter rejimi (1940–1944) siyasi partileri ve demokrasiyi geri getirmedi.
Genel olarak, kaybedilen bölgeleri geri kazanma arzusu, Romanya tarafından Sovyetler Birliği'ne karşı Mihver tarafında 2. Dünya Savaşı'na girmesi için bir gerekçe olarak gösterildi.
Romanya'nın Besarabya ve Kuzey Bukovina'yı kurtarması
22 Haziran 1941'de Romanya, Besarabya ve Bukovina'yı kurtarmak için Almanya'nın Sovyetler Birliği'ni işgalinde Mihver Devletlerinin yanında Macaristan ve İtalya ile birlikte yer aldı. Mihver orduları bu hedefi 26 Temmuz 1941'de gerçekleştirdi.
Romanya Kralı Mihai, annesi Helen ve Mihai Antonescu, 1 Kasım 1942'de Ghidighici'deki anıtsal Kurtuluş Kulesi'nin açılış törenine katıldı.
27 Temmuz 1941'de, tüm siyasi partilerin muhalefetine rağmen, Romanya'nın askeri diktatörü Ion Antonescu, Romanya Ordusuna savaşı doğuya, Odessa, Kırım, Harkov, Stalingrad ve Kafkasya'da savaşmak üzere Sovyet topraklarına doğru sürdürme emri verdi. 1941'in sonları ile 1944'ün başları arasında Romanya, Dinyester ve Güney Bug nehirleri arasındaki Transdinyester olarak bilinen bölgeyi işgal etti ve yönetti ve Almanların Sovyetler Birliği'ne doğru ilerlemesini desteklemek için birkaç farklı bölgeye sefer birlikleri gönderdi.
1930'ların sonlarında Romanya'da artan antisemitizm zemininde, Ion Antonescu hükûmeti, 1940 yazında Romanya'nın uğradığı toprak kayıplarından Yahudileri sorumlu tutan Yahudi Bolşevizmi mitini resmen benimsedi. Almanya ile birlikte, Romanya Temmuz 1941'de Sovyetler Birliği'nin içlerine kaçmayan Bukovina ve Besarabya Yahudilerini sınır dışı ederek ve/veya öldürerek yeniden ele geçirilen bölgeleri "temizlemek" için bir kampanya başlattı. Besarabya ve Bukovina'da Romanya ve Alman orduları tarafından 45.000 ila 60.000 Yahudi öldürüldü. Hayatta kalan Yahudiler hızla geçici gettolarda toplandı ve 154.449 ila 170.737 kişi daha sonra Transdinyester'e sürüldü; 16 Eylül 1943'e kadar bunlardan sadece 49.927'si hala hayattaydı. 1941'den 1944'e kadar bu bölgelerde Bukovina ve Dorohoi İlçesinden yalnızca 19.475 Yahudi, çoğu Cernăuți'de olmak üzere sınır dışı edilmeden hayatta kaldı. Rumen jandarma birimleri, Alman birlikleri ve yerel milislerin yanı sıra, 115.000 ila 180.000 yerel Yahudiyi öldürerek Transdinyester'deki Yahudi cemaatinin yok edilmesine de katıldı.
1941'den 1944'e kadar, Besarabya ve Kuzey Bukovina'da yaşayan birçok genç erkek Romanya Ordusu'na alındı. Şubat'tan Ağustos 1944'e kadar, Romanya bölgenin Sovyetler Birliği tarafından işgal edilmesini engellemeye çalışırken bölgede çatışmalar yaşandı. Genel olarak II. Dünya Savaşı sırasında, Romanya Ordusu Doğu Cephesinde 475.070 kişiyi kaybetti; bunlardan 245.388'i operasyonda öldürüldü, kayboldu veya hastanelerde veya savaş dışı koşullarda öldü ve 229.682 (Sovyet arşiv belgelerine göre) esir olarak alındı. NKVD kamplarında 187.367'si Rumen savaş esiri olarak belirlendi (22 Nisan 1956'da 54.612'si esaret altında öldü ve 132.755'i serbest bırakıldı). Sovyet Ordusu tarafından serbest bırakılan Moldovalı ise 14.515'ti.
Sovyet yönetiminin restorasyonu
1944'ün başlarında Sovyetler Birliği, Uman-Botoşani Taarruzu ve 2. Yaş-Kişinev Taarruzu yoluyla bölgeyi kademeli olarak ele geçirdi. 23 Ağustos 1944'te, Sovyet birliklerinin ilerlemesi ve Doğu Cephesi'nin Romanya toprakları içine girmesiyle, muhalefet politikacıları ve ordunun desteğiyle Kral Mihai liderliğindeki bir darbe Antonescu diktatörlüğünü devirdi, Müttefiklere karşı askerî harekâtları durdurdu. Darbeden hemen sonraki günlerde, Romanya'nın eylemi tek taraflı olduğundan ve Müttefik Kuvvetlerle ateşkes yapılmadığından, Kızıl Ordu Rumen birliklerine düşman savaşçılar gibi davranmaya devam etti ancak Rumen birlikleri onlara karşı çıkmadı. Sonuç olarak, Sovyetler çok sayıda Rumen askerini çok az savaşarak veya hiç savaşmadan savaş esiri olarak aldı. Mahkûmlardan bazıları Besarabya doğumluydu. Mihai, Sovyet şartlarını kabul etti ve Romanya, Sovyet Ordusu tarafından işgal edildi.
Ağustos 1944'ten Mayıs 1945'e kadar, Besarabya ve Kuzey Bukovina'dan yaklaşık 300.000 kişi Sovyet Ordusuna alındı ve Litvanya, Doğu Prusya, Polonya ve Çekoslovakya'da Almanya'ya karşı savaşmak üzere gönderildi.
1947'de, Paris Barış Antlaşmalarının bir parçası olarak, Romanya ve Sovyetler Birliği, 1940'ta belirlenen sınırı onaylayan bir sınır anlaşması imzaladılar. Tuna Deltası'ndaki birkaç ek ıssız ada ve anlaşmada adı geçmeyen Yılan Adası Sovyetler Birliği'ne bırakıldı.
Sosyal ve kültürel sonuçlar
Sovyet işgali sırasında, bölgelerin toplam nüfusu 3.776.309 kişiydi. Romanya resmi istatistiklerine göre bu etnik gruplar arasında şu şekilde dağılmıştır: Rumenler (%53,49), Ukraynalılar ve Rutenler (%15,3), Ruslar (%10,34), Yahudiler (%7,27), Bulgarlar (%4,91), Almanlar (%3,31), diğerleri (%5,12).
Nüfus hareketleri
1940'taki Sovyet işgali sırasında, Besarabyalı Alman (82.000) ve Bukovinalı Alman (40.000-45.000), Hitler hükûmetinin talebi üzerine Almanya'ya geri gönderildi. Bazıları Naziler tarafından Alman işgali altındaki Polonya'ya zorla yerleştirildi ve 1944-1945'te yeniden taşınmak zorunda kaldı. Yeniden yerleşimden etkilenen insanlara zulmedilmedi, ancak onlara kalma ya da yaşama seçenekleri sunulmadı ve haftalar hatta günler içinde tüm geçim kaynaklarını değiştirmek zorunda kaldılar.
Sürgünler ve siyasi baskı
Entelijansiya veya kulak sınıflarına mensup oldukları veya Sovyet karşıtı milliyetçi fikirlere sahip oldukları gerekçesiyle yerel halkın sınır dışı edilmesi 1940-1941 ve 1944-1951 yılları arasında gerçekleşti. Sürgünler tüm yerel etnik grupları etkiledi: Rumenler, Ukraynalılar, Ruslar, Yahudiler, Bulgarlar, Gagavuzlar. Üç ayrı olayda önemli sürgünler gerçekleşti: Alexandru Usatiuc-Bulgăr'a göre, 13 Haziran 1941'de 29.839 kişi Sibirya'ya sürüldü. Sovyet işgalinin ilk yılında, Besarabya, Kuzey Bukovina ve Hertsa'dan toplamda en az 86.604 kişi siyasi baskıya maruz kaldı. Bu sayı, Rus tarihçilerinin Moskova arşivlerindeki belgeleri takip ederek hesapladıklarına yakındır. Sovyet işgalinin ilk yılında 90.000 kişi baskı altına alındı (tutuklandı, idam edildi, sınır dışı edildi veya askere alındı). Rakamın büyük bir kısmı (53.356), Sovyetler Birliği genelinde zorla zorunlu askere almaydı. Bununla birlikte, bu tür işçilerin siyasi baskı kurbanları olarak sınıflandırılması tartışmalıdır, çünkü yerel halkın yoksulluğu ve Sovyet propagandası da yerel işgücünün göçüne yol açan önemli faktörler olarak kabul edilir. Tutuklamalar 22 Haziran 1941'den sonra da devam etti.
Tarihçi Igor Cașu, savaş sonrası istatistiklerine dayanarak, sürgün edilenlerin yaklaşık yüzde 50'sini Moldovalıların ve Rumenlerin oluşturduğunu, geri kalanının Yahudiler, Ruslar, Ukraynalılar, Gagauzlar, Bulgarlar ve Romanlar olduğunu belgeledi. Bölgenin etnik yapısı göz önüne alındığında, savaş öncesi ve savaş sonrası baskıların belirli bir etnik veya ulusal gruba yönelik olmadığı için durumun "soykırım" veya "insanlığa karşı suç" olarak nitelendirilemeyeceği sonucuna varıyor. 1941 tehciri "Sovyet karşıtı unsurları" hedef aldı ve iki savaş arası Romanya yönetiminin eski temsilcilerini (polisler, jandarmalar, gardiyanlar, katipler), büyük toprak sahiplerini, tüccarları, Romanya, Polonya ve Çarlık ordularının eski subaylarını ve iltica etmiş kişilerden oluşuyordu. Kulaklar, savaş sonrası döneme kadar baskının ana hedefi haline gelmedi. RJ Rummel, Sovyet arşivleri erişilebilir hale getirilmeden önce, 1940 ile 1941 arasında 200.000 ila 300.000 Rumen Besarabyalının sınır dışı edildiğini ve kendisine göre 18.000 ila 68.000'inin öldürüldüğünü tahmin etmişti.
Dini zulüm
Sovyet yönetiminin kurulmasından sonra, Besarabya ve Kuzey Bukovina'daki dini yaşam, Dünya Savaşları arasında Rusya'dakine benzer bir zulme maruz kaldı. İşgalin ilk günlerinde, bazı nüfus grupları Sovyet gücünü memnuniyetle karşıladı ve Sovyet siyasi polisi NKVD de dahil olmak üzere bazıları yeni kurulan Sovyet nomenklaturasına katıldı Bu yerliler çok sayıda rahibi bulup tutuklamak için kullanıldı. Tutuklanan rahipler bizzat Sovyet NKVD tarafından sorguya çekildi, Sovyetler Birliği'nin iç kesimlerine sürüldü ve öldürüldü. Konuyla ilgili araştırmalar henüz başlangıç aşamasında. 2007 itibarıyla, Ortodoks Kilisesi, Sovyet yönetiminin ilk yılında (1940–1941) ölen yaklaşık 50 din adamının şehitliğini kabul etti.
Tarih yazımı
Erken Sovyet tarih yazımında, Moldavya SSC'nin kurulmasına yol açan olaylar zinciri, "Moldova halkının Romanya tarafından 22 yıllık işgalinden kurtarılması" olarak tanımlandı. Sovyet yazarları, özgürleştirilmiş Besarabya halkının "Rumen kapitalistler ve toprak sahipleri altında 22 yıllık boyunduruğu" sona erdiren Sovyet birliklerini nasıl hevesle karşıladığı, kırmızı bayraklar altında gösteriler düzenlediği ve tutuklu komünistleri Siguranța işkence odalarından kurtardığı sahneleri uzun uzadıya anlattı. 1940'tan 1989'a kadar, Sovyet yetkilileri 28 Haziran 1940 olaylarını bir "kurtuluş" olarak tanıttılar ve o gün Sosyalist Cumhuriyeti ilan edildi.
Ancak 2010 yılında Rus siyasi analist Leonid Mlechin, işgal teriminin yeterli olmadığını, "daha çok Romanya topraklarının bir kısmının ilhakı olduğunu" belirtti.
Bağımsızlık öncesi Moldova
26-28 Haziran 1991 tarihleri arasında Kişinev'de Nicholas Dima, Kurt Treptow, Dennis Deletant, Michael Mikelson, Stephen Bowers, Lowry Wymann, Michael Bruchis ve diğer Moldovalı, Sovyet ve Rumen yazarları bir araya getiren bir Uluslararası Konferans "Molotov-Ribbentrop Paktı ve Besarabya için sonuçları" düzenlendi. Pakt ve Gizli Protokolünün "Sovyetler Birliği ile Nazi Almanyası arasındaki işbirliğinin doruk noktasını oluşturmuş ve bu anlaşmaların ardından Romanya hükümetine hitaben yazılan ültimatomlar sonucunda 28 Haziran 1940'ta Besarabya ve Kuzey Bukovina Sovyet Ordusu tarafından işgal edilmiştir." Ayrıca akademisyenler olayların "emperyalist ilhak ve dikta politikasının bir tezahürü, komşu devletlerin, Milletler Cemiyeti üyelerinin egemenliğine karşı Stalinist saldırı, uluslararası ilişkilerde devletlerin yasal davranış normlarının, 1928 Briand-Kellog Paktı ve 1933 tarihli Saldırganın Tanımına Dair Londra Sözleşmesi kapsamında üstlenilen yükümlülüklerin ciddi bir ihlali" olduğunu belirtti. Deklarasyonda, "Pakt ve Gizli Ek Protokol'ün hukuken baştan geçersiz olduğu ve sonuçlarının ortadan kaldırılması gerektiği" belirtildi. Ayrıca "kuvvet kullanımı, dikta ve ilhaklar yoluyla işlenen adaletsiz eylemlerinin Helsinki Nihai Senedi ve yeni bir Avrupa için Paris Şartı ilkeleriyle ortadan kaldırılmasına yol açacak siyasi çözümler" çağrısında bulundu.
Amerika Birleşik Devletleri
28 Haziran 1991'de ABD Senatosu, ABD Senatosu Dış İlişkiler Komitesi üyeleri Senatörler Jesse Helms (R-NC) ve Larry Pressler'ın (R-SD) sponsorluğunda ABD hükûmetine tavsiyede bulunan bir kararı oyladı.
- Sovyetler tarafından işgal edilen Moldova ve Kuzey Bukovina halkının kendi kaderini tayin hakkını desteklemek ve bu amaçla bir karar taslağı hazırlamak;
- Moldova Hükûmeti arzu etmesi durumunda, uluslararası hukukun mevcut normlarına ve Helsinki Yasasının 1. ilkesine saygı duyarak Paris Antlaşması'nda (1920) tesis edildiği şekliyle Moldova ve Kuzey Bukovina'nın Romanya ile barışçıl bir şekilde yeniden birleşmesi müzakerelerine yönelik gelecekteki çabalarını desteklemek.
Bu Senato kararının maddelerinde, diğer şeylerin yanı sıra, "Sovyetler Birliği'nin silahlı kuvvetleri Romanya Krallığı'nı işgal ederek Doğu Moldova, Kuzey Bukovina ve Hertsa Bölgesi'ni işgal etti. İlhak, 23 Ağustos 1939'da Sovyetler Birliği ve Alman İmparatorluğu Hükümetleri arasında imzalanan Saldırmazlık Antlaşması'na ilişkin Gizli Anlaşma ile önceden hazırlanmıştı. 1940 ile 1953 yılları arasında Moldova ve Kuzey Bukovina'dan gelen yüzbinlerce Rumen, SSCB tarafından Orta Asya ve Sibirya'ya sürüldü." ifadesi de yer aldı.
Modern Moldova
- 2010 yılında Moldova'nın geçici cumhurbaşkanı olan Mihai Ghimpu, 28 Haziran 1940'ı Sovyet İşgal Günü olarak ilan etti. Hareket onaylanmadı ve iktidar koalisyonu içinde kararnamenin iptali ve muhalefet partileri tarafından Ghimpu'nun istifası çağrısında bulundu. Kişinev belediye başkanı ve Ghimpu ile aynı partinin üyesi olan Dorin Chirtoacă, bir zamanlar bir Lenin anıtının bulunduğu kabine binasının önüne, Ulusal Meclis Meydanı'na bir anıt taş dikilmesini emretti. Koalisyon üyeleri, böyle bir kararname çıkarma zamanının gelmediğini ve bunun sadece komünistlerin daha fazla oy kazanmasına yardımcı olacağını savundu. Moldova Bilimler Akademisi, "28 Haziran 1940 ile ilgili son anlaşmazlıklar ışığında harekete geçmemiz ve akademik çevrenin görüşleri hakkında kamuoyunu bilgilendirmemiz gerektiğini" ilan etti. Akademi şunları beyan etti: "Arşiv belgeleri ve uluslararası uzmanların tarihsel araştırması, Besarabya ve Kuzey Bukovina'nın ilhakının Sovyet Komutanlığı tarafından bu bölgelerin askeri işgali olarak tasarlandığını ve inşa edildiğini gösteriyor. Anayasa Mahkemesi, Ghimpu'nun kararını 12 Temmuz 2010'da iptal etti.
- 30 Haziran 2010'de Birinci Vlad Filat Kabinesi, Komünizm Kurbanları Müzesi'ni oluşturmaya karar verdi ve Vlad Filat, 6 Temmuz 2010'da müzeyi açtı.
- Moldova Cumhuriyeti Komünistler Partisi ve Moldova Cumhuriyeti Sosyalistler Partisi, 28 Haziran 1940 tarihini hala Moldova'nın Romanya işgalinden kurtuluş günü olarak kabul ediyor.
Kaynakça
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 22 Mart 2021 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 2 Haziran 2023.
- ^ Rothschild, Joseph (1974). East Central Europe Between the Two World Wars (İngilizce). University of Washington Press. ISBN .
- ^ Olson, James Stuart; Pappas, Lee Brigance; Pappas, Nicholas Charles (21 Mart 1994). An Ethnohistorical Dictionary of the Russian and Soviet Empires (İngilizce). Greenwood Publishing Group. ISBN .
- ^ "The Avalon Project : The Armistice Agreement with Rumania; September 12, 1944". avalon.law.yale.edu. 8 Haziran 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Ağustos 2023.
- ^ "Foreign relations of the United States - Collection - UWDC - UW-Madison Libraries". search.library.wisc.edu. 12 Ekim 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Ağustos 2023.
- ^ . 30 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2023.
- ^ Mitrasca, Marcel (2002). Moldova: A Romanian Province Under Russian Rule : Diplomatic History from the Archives of the Great Powers (İngilizce). Algora Publishing. ISBN .
- ^ ioanscurtu. "Sfatul Ţării, Alexandru Marghiloman și Unirea Basarabiei cu România | Prof. Univ. Dr. Ioan Scurtu" (Rumence). 9 Nisan 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Ağustos 2023.
- ^ "Google Scholar". scholar.google.co.uk. 21 Mart 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Ağustos 2023.
- ^ "Avalon Project - The Kellogg-Briand Pact - Documents". avalon.law.yale.edu. 20 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Ağustos 2023.
- ^ Hitchins, Keith (20 Ağu 1994). "Romania". Clarendon Press – Google Books vasıtasıyla.
- ^ Млечин, Леонид (15 Mayıs 2022). МИД. Министры иностранных дел. Внешняя политика России: от Ленина и Троцкого – до Путина и Медведева (Rusça). Litres. ISBN . 2 Haziran 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Haziran 2023.
- ^ "Attention Required! | Cloudflare". www.er-duma.ru. 20 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Ağustos 2023.
- ^ "13.4 Notele ultimate ale guvernului sovietic din 26-27 iunie si raspunsurile guvernului roman". ebooks.unibuc.ro. 27 Mayıs 2010 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Ağustos 2023.
- ^ a b "Arşivlenmiş kopya". 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Haziran 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 30 Mart 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Haziran 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 9 Nisan 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Haziran 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 8 Nisan 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Haziran 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 8 Nisan 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Haziran 2023.
- ^ . 24 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 28 Mart 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Haziran 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 8 Nisan 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Haziran 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 9 Nisan 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Haziran 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 15 Eylül 2018 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 2 Haziran 2023.
- ^ "Cronologia terorii comuniste din prima ocupaţie sovietică a teritoriilor româneşti de la Est de Prut (1940 – 1941)". Stiri de ultima ora din Moldova - Ultimele stiri Timpul.md (Rumence). 7 Aralık 2013. 20 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Ağustos 2023.
- ^ . 14 Kasım 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2023.
- ^ "Romania". U.S. Department of State. 4 Haziran 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Ağustos 2023.
- ^ "Literatura şi Arta". www.literaturasiarta.md. 20 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Ağustos 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Aralık 2010 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Haziran 2023.
- ^ (PDF). 17 Ocak 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 18 Ocak 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Haziran 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 2 Temmuz 2007 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Haziran 2023.
- ^ (PDF). 19 Nisan 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2023.
- ^ . 11 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 10 Mart 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Haziran 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 8 Nisan 2008 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 2 Haziran 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 7 Nisan 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Haziran 2023.
- ^ . 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 21 Ekim 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Haziran 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 25 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Haziran 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 18 Eylül 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Haziran 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 25 Şubat 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Haziran 2023.
- ^ . 22 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 23 Ekim 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Haziran 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 8 Nisan 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Haziran 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 8 Nisan 2023 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 2 Haziran 2023.
- ^ . 19 Temmuz 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 8 Nisan 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Haziran 2023.
- ^ King, Charles (20 Ağu 2000). "The Moldovans". Hoover Institution Press – Internet Archive vasıtasıyla.
- ^ (PDF). 13 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 16 Haziran 2013 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 2 Haziran 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 25 Nisan 2010 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Haziran 2023.
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>
etiketi;web.archive.org
isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: ) - ^ "Arşivlenmiş kopya". 27 Mayıs 2010 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Haziran 2023.
- ^ . Editura Institutului Cultural Român. 20 Ağu 2003. 4 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi – Google Books vasıtasıyla.
- ^ . 16 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 1 Ekim 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Haziran 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 19 Şubat 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Haziran 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 10 Mart 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Haziran 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 29 Şubat 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Haziran 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 11 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Haziran 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 2 Haziran 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Haziran 2023.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Besarabya ve Kuzey Bukovina nin Sovyet isgali Sovyetler Birligi nin 26 Haziran 1940 ta Romanya ya guc kullanma tehdidinde bulunan bir ultimatomunun sonucu olarak 28 Haziran dan 3 Temmuz 1940 a kadar gerceklesti Toplam alani 50 762 km 19 599 sq mi ve nufusu 3 776 309 olan bu bolgeler Sovyetler Birligi ne dahil edildi 26 Ekim 1940 ta Tuna nin Kili kolundaki 23 75 km 9 17 mil kare alana sahip alti Rumen adasi da Sovyet Ordusu tarafindan isgal edildi Besarabya ve Kuzey Bukovina nin Sovyet isgaliSovyet askeri isgalleriKisinev deki Sovyet gecit toreniTarih28 Haziran 3 Temmuz 1940BolgeDogu Slovakya Besarabya Kuzey Bukovina ve Hertsa bolgesi Romanya KralligiSonucMoldavya SSC kuruldu Kuzey Bukovina Kuzey Besarabya Budjak ve Hertsa bolgesi Ukrayna SSR sine entegre edildiTaraflarRomanya Kralligi Sovyetler Birligi Diplomatik destek Nazi AlmanyasiGucler55 60 piyade tumeni 1 tank taburu32 piyade tumeni 2 mekanize bolum 6 suvari tumeni 11 zirhli tugay 3 hava indirme tugayi 34 topcu alayiKayiplar40 000 esir29 kisi oldu 69 yaraliBir yillik Sovyet isgalinde 28 Haziran 1940 22 Haziran 1941 300 000 den fazla insan yani nufusun 12 23 u tutuklandi sinir disi edildi ve olduruldu Sovyetler Birligi ilhaki tam olcekli bir isgalle gerceklestirmeyi planlamisti ancak 26 Haziran da Sovyet ultimatomuna yanit veren Romanya hukumeti askeri bir catismayi onlemek icin topraklardan cekilmeyi kabul etti Kuvvet kullanimi Temmuz 1933 te Saldirganligin Tanimina Iliskin Sozlesmeler tarafindan yasadisi hale getirilmisti ancak uluslararasi hukuk acisindan ilhak edilen bolgelerin yeni statusu sonunda Romanya nin Besarabya ve Kuzey Bukovina nin ayrilmasina riza gosterdigi resmi bir anlasmaya dayaniyordu Ultimatomda bahsedilmedigi gibi Hertsa bolgesinin ilhakina Romanya tarafindan izin verilmedi ve ayni durum Tuna adalarinin muteakip Sovyet isgali icin de gecerli 24 Haziran da 1939 Alman Sovyet Saldirmazlik Pakti na gizli bir protokolle Sovyetlerin Besarabya ya olan ilgisini kabul eden Nazi Almanyasi planlanan ultimatomdan once haberdar edilmisti ancak Rumen yetkilileri bilgilendirmedi ve destek saglamaya istekli gibi gorundu 22 Haziran da Romanya sinirlarinin garantoru olan Fransa yenik dustu 1940 ta Bukovina nin Sovyet isgali Mihver Devletleri ile kararlastirilan Sovyet etki alaninin otesine gectigi icin Alman Sovyet Saldirmazlik Pakti ni ihlal etti 2 Agustos 1940 ta Moldova Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti Besarabya nin cogunu ve Dinyester in sol yakasinda simdiki ayrilikci Transdinyester Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti nin ozerk bir cumhuriyeti olan nin bir bolumunu kapsayan bolge Sovyetler Birligi nin kurucu cumhuriyeti olarak ilan edildi Hertsa bolgesi ve Slav cogunluklarinin yasadigi bolgeler Kuzey Bukovina Kuzey ve Guney Besarabya Ukrayna SSR sine dahil edildi Sovyet yonetimi sirasinda infazlar calisma kamplarina surgunler ve tutuklamalar dahil olmak uzere bir siyasi baski donemi yasandi Besarabya ya giren bir Sovyet zirhli araclar Haziran 1940 Haziran 1941 de Rumen ve Alman birlikleri Sovyetler Birligi nin Mihver isgali sirasinda Besarabya Kuzey Bukovina ve Hertsa yi isgal etti Bir askeri yonetim kuruldu ve bolgedeki Yahudi nufusu olay yerinde idam edildi veya cok sayida kisinin oldurulecegi Transdinyester e suruldu Agustos 1944 te Sovyet 2 Yas Kisinev Taarruzu sirasinda Mihver Devletlerinin Dogu Cephesindeki savas cabalari cokertti 23 Agustos 1944 darbesi Romanya ordusunun Sovyet ilerlemesine karsi direnmeyi birakmasina ve Almanya ya karsi mucadeleye katilmasina neden oldu Sovyet kuvvetleri Besarabya dan Romanya ya ilerledi ordusunun buyuk bolumunu savas esiri olarak ele gecirdi ve ulkeyi isgal etti 12 Eylul 1944 te Romanya Muttefiklerle Moskova Ateskesi ni imzaladi Ateskes ve muteakip 1947 baris antlasmasi Sovyet Romenya sinirini 1 Ocak 1941 deki haliyle onayladi Besarabya Kuzey Bukovina ve Hertsa yeni bagimsiz Moldova ve Ukrayna devletlerinin bir parcasi olduklarinda 1991 de dagilana kadar Sovyetler Birligi nin bir parcasi olarak kaldilar 27 Agustos 1991 tarihli Moldova Bagimsizlik Bildirgesi Sovyet isgalini yasadisi ilan etti Arka planTarihi bir bolge olarak Besarabya Bogdan Prensligi nin dogu kismiydi 1812 yilinda Bukres Antlasmasi hukumlerine gore bolge Bogdan in vasal devleti oldugu Osmanli Devleti tarafindan Rus Imparatorlugu na birakildi Iki savas arasi Sovyet Rumen iliskileri Savas Arasi Romanya 1920 1940 Besarabya sorunu dogasi geregi hem siyasi hem de ulusaldi 1897 nufus sayimina gore Rus Imparatorlugu nun bir eyaleti olan Besarabya nin nufusu 47 6 Moldovali 19 6 Ukraynali 8 Rus 11 8 Yahudi 5 3 Bulgar 3 1 Alman ve 2 9 Gagavuzlardan olusuyordu Rakamlar Rus Imparatorlugu nun 1812 de Besarabya yi ilhak etmesinden kisa bir sure sonra yapilan 1817 nufus sayimina kiyasla Moldovalilarin ve Rumenlerin oraninda guclu bir dusus gosterdi Bu sayimda Moldovalilar ve Rumenler nufusun 86 sini temsil ediyordu 1897 nufus sayiminda gorulen azalma Rusya nin Besarabya ya baska milletleri yerlestirme ve Ruslastirma politikalarindan kaynaklanmistir Rus Devrimi sirasinda eyaleti yonetmek icin Besarabya da bir ulusal meclis kuruldu Yerel olarak Sfatul Țării olarak bilinen meclis birkac ulusal ve sosyal reform baslatti ve 2 15 Aralik 1917 de Moldavya Demokratik Cumhuriyeti ni Rusya Federatif Demokratik Cumhuriyeti icinde ozerk bir cumhuriyet ilan etti Petrograd Sovyeti ne sadik ve Aralik sonunda kurulan Odessa merkezli bir sovyet konseyi olan Rumcherod Sfatul Țării nin otoritesine karsi harekete gecmeye karar verdi Bolseviklerden olusan Cephe Bolumu Kisinev e gonderildi ve 1 14 Ocak 1918 de stratejik yerleri ve binalari ele gecirdi Bolsevikler secilmis milletvekillerini tutuklayarak Sfatul Țării yi Moldavya Sovyeti ile degistirerek iktidari kendileri icin almaya calistilar Etnik Moldovalilarin yaklasik 70 oldugu Sfatul Țării nin aksine uyelerinin hicbiri etnik Moldavyali degildi Muttefiklerin rizasiyla ve Romanya nin askeri mudahalesi icin daha fazla kaynaktan gelen cagrilara dayanarak Rumen birlikleri 1918 Ocak ayinin baslarinda Besarabya ya girdiler ve Subat ayina kadar Sovyetleri Dinyester uzerinden ittiler Mudahalenin ardindan Sovyet Rusya Romanya ile diplomatik iliskilerini kesmis ve saklanmak uzere Moskova da saklanan Romanya Hazinesine el koymustur Yas taki Itilaf temsilcileri durumu sakinlestirmek icin Romanya Ordusunun varliginin cephenin istikrari icin yalnizca gecici bir askeri onlem olduguna dair bir garanti verdi Ocak 1918 de Ukrayna Halk Cumhuriyeti Rusya dan bagimsizligini ilan etti bu da Besarabya yi Petrograd hukumetinden fiziksel olarak izole etti ve 24 Ocak 5 Subat ta Moldavya Cumhuriyeti nin bagimsizlik ilanina yol acti Birkac Sovyet protestosunun ardindan 20 Subat ta 5 Mart ta Romanya basbakani General Alexandru Averescu Odessa daki Sovyet temsilcisi Christian Rakovsky ile tutulan Rumen savas esirlerinin ulkelerine geri gonderilmesi karsiliginda Rumen birliklerinin Besarabya dan iki ay icinde tahliye edilmesini saglayan bir anlasma imzaladi Beyaz Ordu Sovyetleri Odessa dan cekilmeye zorladiktan ve Alman Imparatorlugu 5 18 Mart ta gizli bir anlasmayla Bukres Antlasmasi nin bir parcasi olarak Romanya nin Besarabya yi ilhak etmesini kabul ettikten sonra Rumen diplomasisi Sovyetler yukumluluklerini yerine getirmediler 27 Mart 9 Nisan 1918 de Sfatul Țării bir tarim reformunun yerine getirilmesi sartiyla Romanya ile Besarabya Birligi icin oy kullandi Birlige 86 kabul 3 ret 36 milletvekili cekimser 13 milletvekili ise oylamaya katilmadi Oylama Cristina Petrescu ve Sorin Alexandrescu gibi Rumen tarihciler de dahil olmak uzere cok sayida tarihci tarafindan tartismali olarak goruluyor 18 Nisan da Sovyet Disisleri Komiseri Georgy Chicherin Besarabya nin Romanya ya dahil edilmesini protesto eden bir not gonderdi Agustos 1916 da Itilaf Devletleri ve tarafsiz Romanya Romanya nin Bukovina gibi Avusturya Macaristan in birkac bolgesi karsiliginda Ittifak Devletlerine karsi savasa katilmasini ongoren gizli bir sozlesme imzaladi Birinci Dunya Savasi nin sonunda eyalette Rumen ve Ukraynalilarin ulusal hareketleri ortaya cikmaya basladi ancak her iki hareketin de eyaleti kendi ulusal devletiyle birlestirmeyi amaclayan celiskili amaclari vardi Boylece 25 Ekim 1918 de Cernivtsi de ustunluk saglayan bir Ukrayna Ulusal Komitesi Ukraynali cogunlugun yasadigi Kuzey Bukovina yi Bati Ukrayna Halk Cumhuriyeti nin bir parcasi ilan etti 27 Ekim de Rumenler de ayni seyi yaparak tum bolgenin Romanya ile birlestigini ilan etti ve Rumen birliklerini cagirdi Romanya mudahalesi hizla Romanya Meclisini baskin guc olarak kurdu ve 28 Kasim da Rumen Alman ve Polonyalilardan olusan bir Kongre Romanya ile birlesmek icin oy kullandi Ukraynali ve Yahudi nufusun temsilcileri Kongreyi boykot etti ve etnik gruplar arasindaki mucadele aylarca surdu Rus Ic Savasi sirasinda Ukrayna ve Rusya nin Sovyet hukumetleri Besarabya da Romanya isgalinden kaynaklanan huzursuzlugun yol actigi 1 Mayis 1919 da Romanya ya Besarabya dan cekilmesi icin ortak bir ultimatom verdi ve ertesi gun Christian Rakovsky Ukrayna Sovyet hukumetinin baskani Rumen birliklerinin Bukovina dan da cekilmesi icin bir ultimatom daha yayinladi Kizil Ordu Rumenleri Dinyester uzerinden itti ve Besarabya Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti ilan edildi Ultimatom Sovyetlerin Macaristan a bir Romanya mudahalesini engellemeyi umdugu icin o tarihte verilmisti Ukrayna daki buyuk bir isyan daha fazla Sovyet ilerlemesini engelledi Sovyet Rusya Romanya isgali altindaki bolge olarak gordugu Besarabya uzerindeki Romanya egemenligini tanimama politikasini 1940 yilina kadar surdurecekti Paris Antlasmasi ndan onceki muzakereler sirasinda Amerika Birlesik Devletleri temsilcisi gelecegine karar vermek icin Besarabya da bir halk oylamasi yapilmasini istedi ancak teklif boyle bir taahhutte bulundugunu iddia eden Rumen heyeti baskani Ion I C Brătianu Bolsevik propagandasinin Besarabya ve Romanya da yayilmasindan oturu reddedildi Baris Konferansi nda Beyaz Ruslar tarafindan da bir plebisit talep edildi ancak yine reddedildi Sovyetler sonraki on yilda bir plebisit icin baski yapmaya devam edecek ancak her seferinde Romanya hukumeti tarafindan reddedilecekti Romanya nin Besarabya uzerindeki egemenligi 28 Ekim 1920 de imzalanan Besarabya Antlasmasi nda Birlesik Krallik Fransa Italya ve Japonya tarafindan hukuken tanindi Sovyet Rusya ve Ukrayna Romanya ya anlasmanin gecerliligini tanimadiklarini ve dikkate almadiklarini derhal bildirdi Nihayetinde Japonya anlasmayi onaylayamadi ve bu nedenle hicbir zaman yururluge girmedi ve Romanya yi Besarabya ya sahip oldugunu hakli cikaracak gecerli bir uluslararasi eylemden mahrum birakti Amerika Birlesik Devletleri bir Rus hukumetinin katilimi olmadan eski Rus Imparatorlugu ndaki toprak degisikliklerini tartismayi reddetti Bu nedenle Besarabya nin Romanya ya dahil edilmesini tanimayi reddetti ve Baltik Devletlerinin bagimsizligini tanima pozisyonunun aksine Besarabya nin Romanya askeri isgali altindaki bir bolge oldugunda israr etti ve 1923 te Besarabya goc kotasini Rusya kotasina dahil etti Ancak 1933 te ABD hukumeti Rumen diplomasisi tarafindan fiili bir tanima olarak kabul edilen bir eylem olan Besarabya goc kotasini zimnen Romanya ninkine dahil etti Ancak II Dunya Savasi sirasinda ABD Besarabya nin Romanya ile olan birligini asla tanimadigini savundu 1924 te Tatarpinari Ayaklanmasi nin basarisizligindan sonra Sovyet hukumeti Ukrayna SSC icinde Dinyester nehrinin sol yakasinda bir kurdu Rumen hukumeti bunu bir tehdit ve Romanya nin komunist bir isgali icin olasi bir hazirlik alani olarak gordu 1920 ler boyunca Romanya kendisini Bolsevik tehdidini kontrol altina alma politikasi olan Cordon sanitaire de bir sutun olarak gordu ve Sovyetler Birligi ile dogrudan iliskilerden kacindi 27 Agustos 1928 de hem Romanya hem de Sovyetler Birligi Kellogg Briand Pakti ni imzaladi ve onayladi ve savasi ulusal politikanin bir araci olarak reddetti 9 Subat 1929 da Sovyetler Birligi bati komsulari Estonya Letonya Polonya ve Romanya ile Pakt in sartlarina bagliligini teyit eden bir protokol imzaladi Sozlesmeyi imzalayan taraflar anlasmazligi cozmek icin bir care olarak savasi kinamayi onu bir politika araci olarak reddetmeyi ve tum catismalarin ve anlasmazliklarin yalnizca bariscil yollarla cozulecegini kabul ettiler O zamanlar Sovyet buyukelcisi Maksim Litvinov ne anlasmanin ne de protokolun Rumenler tarafindan isgal edilen topraklar uzerindeki Sovyet haklarindan feragat anlamina gelmedigini acikca belirtti 3 Temmuz 1933 te Romanya ve Sovyetler Birligi Saldirganligin Tanimina Iliskin Londra Sozlesmesi ni imzaladilar bu Sozlesmenin II Maddesi cesitli saldiri bicimlerini tanimlamistir Baska bir Devlete savas ilani Baska bir Devletin topraklarinin savas ilani olmaksizin silahli kuvvetler tarafindan isgali Ayni sozlesmede Hicbir siyasi askeri ekonomik veya diger mulahazalar Madde II de atifta bulunulan saldiri icin mazeret veya haklilik teskil edemez ifadesi de yer almaktadir Ocak 1932 de Riga da ve Eylul 1932 de Cenevre de saldirmazlik antlasmasinin baslangici olarak Sovyet Rumen muzakereleri yapildi ve 9 Haziran 1934 te her iki ulke arasinda diplomatik iliskiler kuruldu 21 Temmuz 1936 da Sovyet ve Romanya Disisleri Bakanlari Litvinov ve Nicolae Titulescu bir Karsilikli Yardim Pakti taslagi uzerinde anlastilar Bazen mevcut Sovyet Romanya sinirini fiilen taniyan bir saldirmazlik anlasmasi olarak yorumlandi Protokol herhangi bir ortak Rumen Sovyet eyleminin Fransa tarafindan onceden onaylanmasini sart kosuyordu Anlasma icin Sovyetlerle muzakerelerde bulunan Titulescu Rumen asiri sagi tarafindan oldukca elestirildi Protokol Eylul 1936 da imzalanacakti ancak Titulescu Agustos 1936 da gorevden alindi ve bu da Sovyet tarafinin anlasmayi gecersiz ilan etmesine yol acti Daha sonra Romanya ile Sovyetler Birligi arasinda siyasi bir yakinlasmaya ulasmak icin baska hicbir girisimde bulunulmadi Dahasi 1937 de Litvinov ve Sovyet basini Besarabya uzerindeki atil iddiayi yeniden canlandirdi Molotov Ribbentrop Pakti ve sonrasi Sovyet Disisleri Bakani Vyaceslav Molotov Alman Sovyet Saldirmazlik Pakti ni imzaladi Arkada solda Almanya Disisleri Bakani Joachim von Ribbentrop ve Sovyet Basbakani Joseph Stalin var 23 Agustos 1939 da Sovyetler Birligi ve Nazi Almanyasi Dogu Avrupa boyunca bir sinir cizgisinin cizildigi ve Dogu Avrupa yi Alman ve Sovyet alanlari olarak ikiye boldugu haritalarla ek bir gizli protokol iceren bir saldirmazlik anlasmasi olan Alman Sovyet Saldirmazlik Pakti ni imzaladi Besarabya Pakt tarafindan Sovyet cikar alanina tahsis edilen bolgeler arasinda yer aldi Gizli Ek Protokolunun III Maddesi soyle diyordu Guneydogu Avrupa ile ilgili olarak Sovyet tarafi Besarabya da hak talep etmektedir Alman tarafi bu alanlarda tamamen siyasi ilgisizligini beyan eder 29 Mart 1940 ta Molotov Yuksek Sovyet in Altinci oturumunda sunlari soyledi Romanya ile bir saldirmazlik paktimiz yok Sovyetler Birligi askeri yollarla iade etme konusunu asla gundeme getirmemesine ragmen asla tanimadi Bu Romanya icin bir tehdit olarak algilandi Uluslararasi baglam Molotov Ribbentrop Pakti na gore Orta Avrupa nin planlanan ve fiili bolunmeleriSavasin Avrupa kisminin Animasyonu Molotof Ribbentrop Pakti ile Sovyet mudahalesinin engellenmesinden emin olan Almanya bir hafta sonra 1 Eylul 1939 da Polonya yi batidan isgal ederek Ikinci Dunya Savasi ni baslatti Sovyetler Birligi 17 Eylul de ve 6 Ekim de Polonya ya dogudan saldirdi Polonya her iki cepheden aldigi darbelerle dusmustu Almanya ile olan ihtilafinda Polonya nin guclu bir destekcisi olan Romanya Basbakani Armand Călinescu 21 Eylul de asiri sagci Demir Muhafizlar tarafindan Nazi destegiyle olduruldu Romanya catismada resmi olarak tarafsiz kaldi ancak Karadeniz den Polonya sinirina Muttefik askeri malzemelerine erisim saglayarak ve ayrica Polonya hukumeti ve ordusuna yenilgiden sonra geri cekilmeleri icin bir yol saglayarak Polonya ya yardim etti Polonya hukumeti ayrica tasinan malzemelerin Alman bombardimanlarina karsi guvenligini saglamak icin resmi olarak tarafsiz kalan bir Romanya yi tercih etti 2 Haziran 1940 ta Almanya Romanya hukumetine toprak garantileri almak icin Romanya nin Sovyetler Birligi ile muzakereleri dusunmesi gerektigini bildirdi 14 17 Haziran 1940 tarihleri arasinda Sovyetler Birligi Litvanya Estonya ve Letonya ya ultimatom verdi ve ultimatomun kabul edilmesiyle bolgede usler kurdu Daha sonrasinda kurulan usleri kullanarak 3 ulkeyi de isgal eden SSCB bolgeyi ilhak etti 22 Haziran da Fransa nin Dususu ve ardindan Ingilizlerin Kitadan cekilmesi Romanya ya yardim guvencelerini anlamsiz hale getirdi Siyasi ve askeri gelismelerSovyet hazirliklari Sovyet Halk Savunma Komiserligi nin OV 583 ve OV 584 direktifleri ile Odessa Askeri Bolgesi askeri birliklerinin 1940 baharinda savasa hazir duruma gelmeleri emredildi Sovyet birlikleri 15 Nisan ile 10 Haziran arasinda Romanya siniri boyunca yogunlasti Romanya ya karsi harekat hazirliginda Kiev ve Odessa askeri bolgelerinin cabalarini koordine etmek icin Sovyet Ordusu General Georgi Jukov komutasinda 5 9 ve 12 Ordulardan olusan Guney Cephesini kurdu Guney Cephesinde 32 piyade tumeni 2 motorlu piyade tumeni 6 suvari tumeni 11 tank tugayi 3 parasutcu tugayi 30 topcu alayi ve daha kucuk yardimci birimler vardi 25 Haziran da Sovyet Guney Cephesi bir direktif aldi 1 Romanya nin asker ve burjuva kapitalist kligi SSCB ye karsi kiskirtici eylemler hazirlayarak SSCB buyuk silahli kuvvetlerinin sinirlarinda yogunlasti sinir karakollarini 100 kisiye cikardi siniri korumak icin gonderilen komandolarin sayisini artirdi ve sinirinda ve yakin gerisinde zorunlu tempo ile savunma tesisleri insa ediyor 2 Guney Cephesi komutani Guney bolgesinin birliklerine su gorevleri verdi a mayinlari temizlemek sinirdaki nehirlerin uzerindeki kopruleri ele gecirmek ve ellerinde tutmak b Isci ve Koylu Kizil Ordusu birlikleri 12 Ordu hareket edene kadar devlet sinirlarini siki bir sekilde savunun c Isci ve Koylu Kizil Ordusuna kilavuz olmak d 12 ordunun arkasini Romanya nin yakin sinir kusagindaki olasi dusman ceplerinden temizlemek Iki eylem plani tasarlandi Ilk plan Romanya nin Besarabya ve Bukovina yi bosaltmayi kabul etmemesi durumunda hazirlandi Sovyet 12 Ordusu Prut Nehri boyunca guneye Yas a dogru saldiracakken Sovyet 9 Ordusu batiya Kisinev in guneyinde Husi ye dogru saldiracakti Planin amaci Balcik Iași bolgesindeki Rumen birliklerini cevrelemekti Ikinci plan Romanya nin Sovyet taleplerini kabul etme ve askeri guclerini tahliye etme olasiligini dikkate aldi Boyle bir durumda Sovyet birliklerine hizla Prut Nehri ne ulasma ve Rumen birliklerinin tahliyesini denetleme gorevi verildi Ilk plan uygulanmasi durumunda Sovyetler en az uclu bir insan ve malzeme ustunlugu hazirladi Sovyet ultimatomu 26 Haziran 1940 gunu saat 22 00 de Sovyet Halk Komiseri Vyaceslav Molotov Romanya nin Rusya Buyukelcisi Gheorghe Davidescu ya Sovyetler Birligi nin Rumen askeri ve sivil idaresinin Besarabya ve Romanya dan Bukovina nin kuzey kismini tahliyesini talep eden bir ultimatom verdi Sovyetler aciliyeti de vurguladi Artik SSCB nin askeri zayifligi gecmiste kaldi ve yaratilan uluslararasi durum gecmisten miras kalan konularin hizli bir sekilde cozulmesini gerektiriyor Almanya Disisleri Bakani Joachim von Ribbentrop Sovyetler tarafindan 24 Haziran 1940 ta Romanya ya Besarabya ve Bukovina ile ilgili bir ultimatom gonderme niyetleri konusunda bilgilendirildi Ardindan gelen diplomatik koordinasyonda Ribbentrop endiselerini dile getirdi Besarabya daki Almanlarin sayisinin 100 000 oldugunu iddia etti ve Bukovina ile ilgili Sovyet taleplerinin yeni oldugunu dogruladi Ayrica Almanya nin Romanya nin geri kalaninda guclu ekonomik cikarlari olduguna dikkat cekti 26 Haziran 1940 ta Romanya ya gonderilen ultimatom metni yanlis bir sekilde Besarabya nin esas olarak Ukraynalilardan olustugunu belirtiyordu Ultimatomda Ukraynalilarin cogunlukta oldugu Besarabya nin Ukrayna Sovyet Cumhuriyeti ile asirlik birligi ifade ediliyordu Sovyet hukumeti Bukovina nin kuzey kesimini Romanya nin Besarabya uzerindeki 22 yillik saltanatinin Sovyetler Birligi ve Besarabya halkina verdigi muazzam kayip icin kucuk bir tazminat olarak ve kaderi esasen Sovyet Ukrayna ile baglantili oldugu icin talep etti SSCB Kuzey Bukovina nin da 18 yuzyilin ikinci yarisindan 1918 e kadar Avusturya Macaristan in bir parcasi olan ancak 1939 da Polonya dan SSCB tarafindan alinan Galicya ile bazi tarihsel baglantilari oldugunu iddia ediyordu Kuzey Bukovina da Rumenlerden sayica fazla olan yogun bir Ukraynali nufus yasiyordu ancak Besarabya nufusun cogu bir Moldovali kimligini benimsemesine ragmen Rumen cogunluga sahip olarak goruluyordu 27 Haziran sabahi Rumen birliklerinin seferberligi basladi 27 Haziran in erken saatlerinde Kral II Carol basbakani Gheorghe Tătărescu ve disisleri bakani Ion Gigurtu ile bir gorusme yapti Gorusmeye Italya ve Almanya buyukelcilerini de cagirdi II Carol Sovyetler Birligi ne karsi durma istegini iletti Buyukelciler Sovyet taleplerini kabul edilmesi gerektigini belirterek Kral i geri cekilmeye cagirdilar 27 Haziran da Molotov Rumenlerin Sovyet taleplerini reddetmesi halinde Sovyet birliklerinin siniri gececegini acikladi Molotov Rumen hukumetine ultimatoma yanit vermesi icin 24 saat sure verdi Ayni gun Rumen hukumeti cok cesitli sorunlar uzerinde acil muzakereler yapmayi kabul edecegini belirterek yanit verdi Sovyetler ise Rumen hukumetinin tepkisine karsi 27 Haziran da ikinci ultimatom notu verdi Ultimatom notunda Rumen hukumetinin Besarabya ve Kuzey Bukovina dan dort gun icinde tahliyesini talep ediyordu Sovyet ordusunun Besarabya nin Kisinev ve Bilhorod Dnistrovski sehirlerine ve Bukovina nin Cernivtsi sehrine girme niyetini belirtiyordu Sovyet ultimatomunu kabul etme ve Besarabya ve Kuzey Bukovina dan bir geri cekilme baslatma karari 27 28 Haziran gecesi Romanya Kraliyet Konseyi tarafindan muzakere edildi Kral II Carol dergisine gore ikinci belirleyici oylama sonucu suydu Ultimatomu reddeden Ștefan Ciobanu Silviu Dragomir Victor Iamandi Nicolae Iorga Traian Pop Ernest Urdăreanu Ultimatomu kabul eden Petre Andrei Constantin Angelescu Constantin Argetoianu Ernest Ballif Aurelian Bentoiu Mircea Cancicov Ioan Christu Mitiță Constantinescu Mihail Ghelmegeanu Ion Gigurtu Constantin C Giurescu Nicolae Hortolomei Ioan Ilcuș savunma bakani Ion Makovei Gheorghe Mironescu Radu Portocală Mihai Ralea Victor Slăvescu Gheorghe Tătărescu basbakan Florea Țenescu Ordu Genelkurmay Baskani Cekimser kalan Victor Antonescu Ayni gece II Carol Alexandru Vaida Voevod u bakan olarak yemin etmeye de ikna etti Vaida yukaridakilerin tumu ile birlikte II Carol un orduya geri cekilmesini emrettigi Kraliyet Konseyi tavsiyesini imzaladi 28 Haziran 1940 sabahi hem Almanya hem de Italya nin tavsiyesi uzerine II Carol un yari otoriter yonetimi altindaki Gheorghe Tătărescu liderligindeki Romanya hukumeti Sovyet taleplerine boyun egmeyi kabul etti Sovyet gucleri Ne Besarabya da ne de Bukovina da bulunan Eski Romanya Kralligi nin bir parcasi olan Hertsa bolgesini de isgal etti Sovyetler bunun muhtemelen askeri bir hata oldugunu soyledi Rumen cekilmesi 28 Haziran 1940 tan sonra Bukovina nin bolunmesi Herța Hertsa olarak adlandirilan bolge ve Kuzey Bukovina nin hemen saginda Nistru Dinyester ve Prut nehirleri arasindaki beyazli topraklar da Sovyetler Birligi tarafindan alindi Sovyet Maresal Semyon Timosenko Besarabya da 28 Haziran gunu saat 9 00 da Romanya Ordusu Genelkurmay Baskanliginin 25 numarali Tebligi ultimatomun sartlarini Romanya hukumeti tarafindan kabul edildigini ve ordunun ve yonetimin Prut Nehirne tahliye edilmesi niyetini resmen halka duyurdu Saat 14 00 e kadar uc onemli sehrin Kisinev Cernivtsi ve Bilhorod Dnistrovski Sovyetlere teslim edilmesi gerekiyordu Bir Sovyet saldirisi durumunda 20 yillik bir sure icinde insa edilen askeri tesisler ve kazamatlar savasmadan teslim edildi Romanya Ordusu komutasi provokasyonlara cevap vermemesi icin kesin emirler aldi Yerel halka yaptigi bir bildiride Sovyet komutanligi Rumen boyarlarin toprak sahiplerinin kapitalistlerin ve Siguranța nin boyundurugundan kurtulusunuzun buyuk saati geldi dedi Sovyet birlikleri 1940 ta Cernivtsi ye giriyor Nufusun bir kismi Romanya yonetimi ile bolgeleri terk etti Nisan 1941 Romanya nufus sayimina gore tahliye edilen bolgelerden gelen toplam multeci sayisi 68 953 tu ancak ultimatom beklenmedik bir sekilde geldiginden bircok insanin tahliye icin zamani olmadi ve daha sonra 70 000 den fazla Romanya ya geri gelme talebi kaydedildi Ote yandan Agustos 1940 in baslarinda 112 000 ila 149 974 kisi Romanya nin diger bolgelerinden Sovyet yonetimindeki Besarabya ya gitmek uzere terk etmisti Bu rakam bolgedeki Rumenleri kapsiyordu ama ayni zamanda Romanya da resmi olarak onaylanan antisemitizmden kacmak isteyen Yahudileri iceriyordu Ele gecirilen bolgelerin Sovyetler Birligi ne dahil edilmesi Besarabya ve Kuzey Bukovina ile 1940 ta Romanya turuncu kirmiziyla vurgulanmistir4 Temmuz 1940 ta Kisinev de Sovyet askeri gecit toreni Romanya Sovyet toprak taleplerini karsilamayi kabul ettiginde Kizil Ordu nun 28 Haziran sabahi hemen Besarabya ya ve kuzey Bukovina ya ilerlemesiyle ikinci plan hemen uygulamaya kondu 30 Haziran da Kizil Ordu Prut Nehri kiyisindaki sinira ulasti 3 Temmuz da sinir Sovyet tarafindan tamamen kapatildi Askeri isgalden bir ay sonra 2 Agustos 1940 ta ilhak edilen topraklarin buyuk bolumunde Moldova Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti kuruldu ve daha kucuk kisimlar Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti ne verildi Alti Besarabya ilcesi ve diger uc ilcenin kucuk bolumleri bu vesileyle dagitilan Moldavya OSSC nin eskiden Ukrayna SSC nin bir parcasi bazi kisimlariyla birlikte Sovyet in 15 birlik cumhuriyetinden biri haline gelen Moldavya SSC yi olusturdu Ukrayna SSR Komunist Partisi baskani Nikita Kruscev baskanligindaki Sovyet hukumet komisyonu Kuzey Bukovina Hertsa bolgesi ve Hotin Kuzey Bessarabia Ismail ve Bilhorod Dnistrovski Bucak ilcelerinin daha buyuk kisimlarini Ukrayna SSR sine ekledi Ilhak edilen bolgelerde 1940 tan 1941 e kadar belirli yerel halk kategorilerine yonelik siyasi zulum tutuklamalar infazlar ve Sovyetler Birligi nin dogu bolgelerine surgunler yogun bir sekilde yasandi Alexandru Usatiuc Bulgăr a gore 32 433 kisi siyasi nedenlerle ceza aldi ve bunlardan 8 360 i olum cezasina carptirildi veya sorgulamalar sirasinda oldu Isgal sonrasi multeciler Kuzey Bukovina da yerel halk Romanya ya dogru kacmaya calisirken Sovyet sinir muhafizlarinin silahsiz sivillere ates acmasi gibi ciddi olaylar yasandi Akilda kalan en buyuk vaka Fantana Albă Katliamiydi Fantana Albă da Sovyet sinir muhafizlari 50 ila 3 000 Rumen i kacarken oldurmustu Sinirin diger tarafinda da durum ayniydi 30 Haziran 1940 ta tren istasyonunda Sovyet kontrolundeki Besarabya ya gitmek icin bekleyen cogu Yahudi olan yaklasik 300 veya diger kaynaklara gore 80 ila 400 sivil Galați de Rumen ordusu tarafindan vuruldu Sovyet yonetiminin kurulmasina orta ve buyuk ticari ve sinai isletmelerin kamulastirilmasiyla ekonomik alanda da buyuk degisiklikler eslik etti Sovyet hukumeti ayrica 229 752 hektari 184 715 yoksul koylu hanesine yeniden dagitan ve mulkleri guneyde 20 hektar ve baska yerlerde 10 hektarla sinirlayan bir toprak reformu baslatti 1941 de bir kolektiflestirme hamlesi de baslatildi ancak tarim makinelerinin eksikligi nedeniyle son derece yavasti Koylu hanelerinin sadece 3 7 si yil ortasina kadar bir kolhoza veya bir sovkhoz a dahil edilebildi Hukumetin imajini guclendirmek icin 1941 butcesinin cogu 20 si saglik hizmetlerine ve 24 u egitim ve okuryazarlik kampanyalarina tahsis edilerek sosyal ve kulturel ihtiyaclara yonlendirildi Kisinev deki ilahiyat enstitusu kapatildi ancak bir konservatuvar ve bir teknik okul da dahil olmak uzere alti yeni yuksek ogretim kurumu olusturuldu Ayrica sanayi iscilerinin ve idari personelin maaslari Sovyet oncesi seviyelerin iki ila uc katina cikarildi Eylul 1941 de Rumen yetkililer Kisinev deki NKVD karargahinda ve Metropolitan Sarayi nin bodrumunda islenen iskence kanitlarini ortaya cikardi 15 i ortak bir mezarda elleri ve ayaklari bagli halde olmak uzere 80 kadar ceset bulundu Cesetler parcalanmis ve yakilmis ardindan sonmemis kirec ve asitlerle islatilmisti Giysi kalintilarindan kurbanlarin rahipler ve ogrenciler oldugu anlasildi SonrasiUluslararasi tepkiler Romanya nin askeri maddeler iceren anlasmalar yaptigi tum bolgesel muttefikler arasinda yalnizca Turkiye Sovyet askeri saldirganligina karsi destek saglayarak anlasma yukumluluklerini yerine getirecegini soyledi 1 Temmuz 1940 Pazartesi tarihli Time a gore blockquote Bu hafta Sovyet ucaklari Besarabya uzerinde kesif ucuslari yapmaya basladi Ardindan Dinyester Nehri boyunca sinir catismalari oldugu bildirildi Romanya Ordusu direnis gosterse de yardim almadan Sovyetleri durdurma sansi yok ve Almanya Sovyetlerin Besarabya uzerindeki iddiasini gecen yil gizli anlasmalarda zaten kabul etmisti Romanya Hitler in planladigi yeni Avrupa da kaderini kabul etmisti Ayrica Transilvanya yi Macaristan a ve muhtemelen Doburca nin bir bolumunu Bulgaristan a kaptiracak Sovyetler Hitler in Avrupa sinin dogusunda kendi konumunu pekistirmekle mesguldu Estonya Letonya ve Litvanya yi isgalinin hemen ardindan bu uc ulke Sovyetlesmeyi tamamlamak icin atlama taslari gibi gorunen solcu Hukumetler kurdu Almanya isgali sakince karsiladi Romanya daki siyasi gelismeler Multecilerle bir tren 1940 taki toprak tavizleri Rumenler arasinda derin bir uzuntu ve kizginlik yaratti ve Romanya Krali II Carol liderligindeki rejimin popularitesindeki dususu hizlandirdi Ilhaktan uc gun sonra Romanya 1939 Ingiliz Fransiz garantisinden vazgecti 5 Temmuz 1940 ta yeni bir Ion Gigurtu hukumeti yemin etti ve 11 Temmuz da ulkeyi Milletler Cemiyeti nden cekti ve 13 Temmuz da Mihver kampina katilma arzusunu acikladi Temmuz ve Agustos 1940 ta Alman Nurnberg Yasalarindan ilham alan Yahudilere yonelik zulmun aynisini kendi ulkesinde uyguladi Ancak tum bunlar Nazi Almanyasi ni 30 Agustos 1940 ta Ikinci Viyana Odulu nde Kuzey Transilvanya yi Macaristan a vermekten vazgeciremedi Kizil Hac Romanya daki multecilere yardim ediyor Bu ulkede neredeyse bir isyana yol acti 5 Eylul de Kral II Carol General daha sonra Maresal Ion Antonescu ya yeni bir hukumet kurmasini teklif etti Antonescu nun ilk eylemi Krali dorduncu ve son kez tahttan cekilmeye ve Romanya dan kacmaya zorlamak oldu Ion Antonescu tarafindan antisemitik fasist bir parti olan 1938 de kismen yok edildi kalintilariyla bir ittifak kuruldu ve 6 Eylul 1940 ta iktidara geldi II Carol un oglu Mihai Romanya Krali olarak onun yerini aldi Ulke ilan edildi Ekim 1940 ile Haziran 1941 arasinda yaklasik 550 000 Alman askeri Romanya ya girdi Kasim ayinda Antonescu Romanya yi askeri olarak Almanya Italya ve Japonya ya baglayan Uclu Pakti imzaladi Ocak 1941 de Demir Muhafizlar basarisiz olan ve Hitler in onayiyla Antonescu yu saglam bir sekilde iktidara getiren bir darbe girisiminde bulundu Antonescu nun otoriter rejimi 1940 1944 siyasi partileri ve demokrasiyi geri getirmedi Genel olarak kaybedilen bolgeleri geri kazanma arzusu Romanya tarafindan Sovyetler Birligi ne karsi Mihver tarafinda 2 Dunya Savasi na girmesi icin bir gerekce olarak gosterildi Romanya nin Besarabya ve Kuzey Bukovina yi kurtarmasi 22 Haziran 1941 de Romanya Besarabya ve Bukovina yi kurtarmak icin Almanya nin Sovyetler Birligi ni isgalinde Mihver Devletlerinin yaninda Macaristan ve Italya ile birlikte yer aldi Mihver ordulari bu hedefi 26 Temmuz 1941 de gerceklestirdi Romanya Krali Mihai annesi Helen ve Mihai Antonescu 1 Kasim 1942 de Ghidighici deki anitsal Kurtulus Kulesi nin acilis torenine katildi 27 Temmuz 1941 de tum siyasi partilerin muhalefetine ragmen Romanya nin askeri diktatoru Ion Antonescu Romanya Ordusuna savasi doguya Odessa Kirim Harkov Stalingrad ve Kafkasya da savasmak uzere Sovyet topraklarina dogru surdurme emri verdi 1941 in sonlari ile 1944 un baslari arasinda Romanya Dinyester ve Guney Bug nehirleri arasindaki Transdinyester olarak bilinen bolgeyi isgal etti ve yonetti ve Almanlarin Sovyetler Birligi ne dogru ilerlemesini desteklemek icin birkac farkli bolgeye sefer birlikleri gonderdi Besarabya da yabanci dillerin kullanilmasini ve Rus kepi takilmasini yasaklayan askeri kararname 15 Kasim 1941 1930 larin sonlarinda Romanya da artan antisemitizm zemininde Ion Antonescu hukumeti 1940 yazinda Romanya nin ugradigi toprak kayiplarindan Yahudileri sorumlu tutan Yahudi Bolsevizmi mitini resmen benimsedi Almanya ile birlikte Romanya Temmuz 1941 de Sovyetler Birligi nin iclerine kacmayan Bukovina ve Besarabya Yahudilerini sinir disi ederek ve veya oldurerek yeniden ele gecirilen bolgeleri temizlemek icin bir kampanya baslatti Besarabya ve Bukovina da Romanya ve Alman ordulari tarafindan 45 000 ila 60 000 Yahudi olduruldu Hayatta kalan Yahudiler hizla gecici gettolarda toplandi ve 154 449 ila 170 737 kisi daha sonra Transdinyester e suruldu 16 Eylul 1943 e kadar bunlardan sadece 49 927 si hala hayattaydi 1941 den 1944 e kadar bu bolgelerde Bukovina ve Dorohoi Ilcesinden yalnizca 19 475 Yahudi cogu Cernăuți de olmak uzere sinir disi edilmeden hayatta kaldi Rumen jandarma birimleri Alman birlikleri ve yerel milislerin yani sira 115 000 ila 180 000 yerel Yahudiyi oldurerek Transdinyester deki Yahudi cemaatinin yok edilmesine de katildi 1941 den 1944 e kadar Besarabya ve Kuzey Bukovina da yasayan bircok genc erkek Romanya Ordusu na alindi Subat tan Agustos 1944 e kadar Romanya bolgenin Sovyetler Birligi tarafindan isgal edilmesini engellemeye calisirken bolgede catismalar yasandi Genel olarak II Dunya Savasi sirasinda Romanya Ordusu Dogu Cephesinde 475 070 kisiyi kaybetti bunlardan 245 388 i operasyonda olduruldu kayboldu veya hastanelerde veya savas disi kosullarda oldu ve 229 682 Sovyet arsiv belgelerine gore esir olarak alindi NKVD kamplarinda 187 367 si Rumen savas esiri olarak belirlendi 22 Nisan 1956 da 54 612 si esaret altinda oldu ve 132 755 i serbest birakildi Sovyet Ordusu tarafindan serbest birakilan Moldovali ise 14 515 ti Sovyet yonetiminin restorasyonu Sovyet Operasyonlari 19 Agustos 31 Aralik 1944 1944 un baslarinda Sovyetler Birligi Uman Botosani Taarruzu ve 2 Yas Kisinev Taarruzu yoluyla bolgeyi kademeli olarak ele gecirdi 23 Agustos 1944 te Sovyet birliklerinin ilerlemesi ve Dogu Cephesi nin Romanya topraklari icine girmesiyle muhalefet politikacilari ve ordunun destegiyle Kral Mihai liderligindeki bir darbe Antonescu diktatorlugunu devirdi Muttefiklere karsi askeri harekatlari durdurdu Darbeden hemen sonraki gunlerde Romanya nin eylemi tek tarafli oldugundan ve Muttefik Kuvvetlerle ateskes yapilmadigindan Kizil Ordu Rumen birliklerine dusman savascilar gibi davranmaya devam etti ancak Rumen birlikleri onlara karsi cikmadi Sonuc olarak Sovyetler cok sayida Rumen askerini cok az savasarak veya hic savasmadan savas esiri olarak aldi Mahkumlardan bazilari Besarabya dogumluydu Mihai Sovyet sartlarini kabul etti ve Romanya Sovyet Ordusu tarafindan isgal edildi Agustos 1944 ten Mayis 1945 e kadar Besarabya ve Kuzey Bukovina dan yaklasik 300 000 kisi Sovyet Ordusuna alindi ve Litvanya Dogu Prusya Polonya ve Cekoslovakya da Almanya ya karsi savasmak uzere gonderildi 1947 de Paris Baris Antlasmalarinin bir parcasi olarak Romanya ve Sovyetler Birligi 1940 ta belirlenen siniri onaylayan bir sinir anlasmasi imzaladilar Tuna Deltasi ndaki birkac ek issiz ada ve anlasmada adi gecmeyen Yilan Adasi Sovyetler Birligi ne birakildi Sosyal ve kulturel sonuclarIki savas arasi donemde Romanya nin 1930 nufus sayimina dayali etnik haritasi Sovyet isgali sirasinda bolgelerin toplam nufusu 3 776 309 kisiydi Romanya resmi istatistiklerine gore bu etnik gruplar arasinda su sekilde dagilmistir Rumenler 53 49 Ukraynalilar ve Rutenler 15 3 Ruslar 10 34 Yahudiler 7 27 Bulgarlar 4 91 Almanlar 3 31 digerleri 5 12 Nufus hareketleri Volksdeutsche Sovyet isgalinden sonra Besarabya ya yeniden yerlesiyor 1940 taki Sovyet isgali sirasinda Besarabyali Alman 82 000 ve Bukovinali Alman 40 000 45 000 Hitler hukumetinin talebi uzerine Almanya ya geri gonderildi Bazilari Naziler tarafindan Alman isgali altindaki Polonya ya zorla yerlestirildi ve 1944 1945 te yeniden tasinmak zorunda kaldi Yeniden yerlesimden etkilenen insanlara zulmedilmedi ancak onlara kalma ya da yasama secenekleri sunulmadi ve haftalar hatta gunler icinde tum gecim kaynaklarini degistirmek zorunda kaldilar Surgunler ve siyasi baski Entelijansiya veya kulak siniflarina mensup olduklari veya Sovyet karsiti milliyetci fikirlere sahip olduklari gerekcesiyle yerel halkin sinir disi edilmesi 1940 1941 ve 1944 1951 yillari arasinda gerceklesti Surgunler tum yerel etnik gruplari etkiledi Rumenler Ukraynalilar Ruslar Yahudiler Bulgarlar Gagavuzlar Uc ayri olayda onemli surgunler gerceklesti Alexandru Usatiuc Bulgăr a gore 13 Haziran 1941 de 29 839 kisi Sibirya ya suruldu Sovyet isgalinin ilk yilinda Besarabya Kuzey Bukovina ve Hertsa dan toplamda en az 86 604 kisi siyasi baskiya maruz kaldi Bu sayi Rus tarihcilerinin Moskova arsivlerindeki belgeleri takip ederek hesapladiklarina yakindir Sovyet isgalinin ilk yilinda 90 000 kisi baski altina alindi tutuklandi idam edildi sinir disi edildi veya askere alindi Rakamin buyuk bir kismi 53 356 Sovyetler Birligi genelinde zorla zorunlu askere almaydi Bununla birlikte bu tur iscilerin siyasi baski kurbanlari olarak siniflandirilmasi tartismalidir cunku yerel halkin yoksullugu ve Sovyet propagandasi da yerel isgucunun gocune yol acan onemli faktorler olarak kabul edilir Tutuklamalar 22 Haziran 1941 den sonra da devam etti Tarihci Igor Cașu savas sonrasi istatistiklerine dayanarak surgun edilenlerin yaklasik yuzde 50 sini Moldovalilarin ve Rumenlerin olusturdugunu geri kalaninin Yahudiler Ruslar Ukraynalilar Gagauzlar Bulgarlar ve Romanlar oldugunu belgeledi Bolgenin etnik yapisi goz onune alindiginda savas oncesi ve savas sonrasi baskilarin belirli bir etnik veya ulusal gruba yonelik olmadigi icin durumun soykirim veya insanliga karsi suc olarak nitelendirilemeyecegi sonucuna variyor 1941 tehciri Sovyet karsiti unsurlari hedef aldi ve iki savas arasi Romanya yonetiminin eski temsilcilerini polisler jandarmalar gardiyanlar katipler buyuk toprak sahiplerini tuccarlari Romanya Polonya ve Carlik ordularinin eski subaylarini ve iltica etmis kisilerden olusuyordu Kulaklar savas sonrasi doneme kadar baskinin ana hedefi haline gelmedi RJ Rummel Sovyet arsivleri erisilebilir hale getirilmeden once 1940 ile 1941 arasinda 200 000 ila 300 000 Rumen Besarabyalinin sinir disi edildigini ve kendisine gore 18 000 ila 68 000 inin olduruldugunu tahmin etmisti Dini zulum Sovyet yonetiminin kurulmasindan sonra Besarabya ve Kuzey Bukovina daki dini yasam Dunya Savaslari arasinda Rusya dakine benzer bir zulme maruz kaldi Isgalin ilk gunlerinde bazi nufus gruplari Sovyet gucunu memnuniyetle karsiladi ve Sovyet siyasi polisi NKVD de dahil olmak uzere bazilari yeni kurulan Sovyet nomenklaturasina katildi Bu yerliler cok sayida rahibi bulup tutuklamak icin kullanildi Tutuklanan rahipler bizzat Sovyet NKVD tarafindan sorguya cekildi Sovyetler Birligi nin ic kesimlerine suruldu ve olduruldu Konuyla ilgili arastirmalar henuz baslangic asamasinda 2007 itibariyla Ortodoks Kilisesi Sovyet yonetiminin ilk yilinda 1940 1941 olen yaklasik 50 din adaminin sehitligini kabul etti Tarih yazimiErken Sovyet tarih yaziminda Moldavya SSC nin kurulmasina yol acan olaylar zinciri Moldova halkinin Romanya tarafindan 22 yillik isgalinden kurtarilmasi olarak tanimlandi Sovyet yazarlari ozgurlestirilmis Besarabya halkinin Rumen kapitalistler ve toprak sahipleri altinda 22 yillik boyundurugu sona erdiren Sovyet birliklerini nasil hevesle karsiladigi kirmizi bayraklar altinda gosteriler duzenledigi ve tutuklu komunistleri Siguranța iskence odalarindan kurtardigi sahneleri uzun uzadiya anlatti 1940 tan 1989 a kadar Sovyet yetkilileri 28 Haziran 1940 olaylarini bir kurtulus olarak tanittilar ve o gun Sosyalist Cumhuriyeti ilan edildi Ancak 2010 yilinda Rus siyasi analist Leonid Mlechin isgal teriminin yeterli olmadigini daha cok Romanya topraklarinin bir kisminin ilhaki oldugunu belirtti Bagimsizlik oncesi Moldova 26 28 Haziran 1991 tarihleri arasinda Kisinev de Nicholas Dima Kurt Treptow Dennis Deletant Michael Mikelson Stephen Bowers Lowry Wymann Michael Bruchis ve diger Moldovali Sovyet ve Rumen yazarlari bir araya getiren bir Uluslararasi Konferans Molotov Ribbentrop Pakti ve Besarabya icin sonuclari duzenlendi Pakt ve Gizli Protokolunun Sovyetler Birligi ile Nazi Almanyasi arasindaki isbirliginin doruk noktasini olusturmus ve bu anlasmalarin ardindan Romanya hukumetine hitaben yazilan ultimatomlar sonucunda 28 Haziran 1940 ta Besarabya ve Kuzey Bukovina Sovyet Ordusu tarafindan isgal edilmistir Ayrica akademisyenler olaylarin emperyalist ilhak ve dikta politikasinin bir tezahuru komsu devletlerin Milletler Cemiyeti uyelerinin egemenligine karsi Stalinist saldiri uluslararasi iliskilerde devletlerin yasal davranis normlarinin 1928 Briand Kellog Pakti ve 1933 tarihli Saldirganin Tanimina Dair Londra Sozlesmesi kapsaminda ustlenilen yukumluluklerin ciddi bir ihlali oldugunu belirtti Deklarasyonda Pakt ve Gizli Ek Protokol un hukuken bastan gecersiz oldugu ve sonuclarinin ortadan kaldirilmasi gerektigi belirtildi Ayrica kuvvet kullanimi dikta ve ilhaklar yoluyla islenen adaletsiz eylemlerinin Helsinki Nihai Senedi ve yeni bir Avrupa icin Paris Sarti ilkeleriyle ortadan kaldirilmasina yol acacak siyasi cozumler cagrisinda bulundu Amerika Birlesik Devletleri 28 Haziran 1991 de ABD Senatosu ABD Senatosu Dis Iliskiler Komitesi uyeleri Senatorler Jesse Helms R NC ve Larry Pressler in R SD sponsorlugunda ABD hukumetine tavsiyede bulunan bir karari oyladi Sovyetler tarafindan isgal edilen Moldova ve Kuzey Bukovina halkinin kendi kaderini tayin hakkini desteklemek ve bu amacla bir karar taslagi hazirlamak Moldova Hukumeti arzu etmesi durumunda uluslararasi hukukun mevcut normlarina ve Helsinki Yasasinin 1 ilkesine saygi duyarak Paris Antlasmasi nda 1920 tesis edildigi sekliyle Moldova ve Kuzey Bukovina nin Romanya ile bariscil bir sekilde yeniden birlesmesi muzakerelerine yonelik gelecekteki cabalarini desteklemek Bu Senato kararinin maddelerinde diger seylerin yani sira Sovyetler Birligi nin silahli kuvvetleri Romanya Kralligi ni isgal ederek Dogu Moldova Kuzey Bukovina ve Hertsa Bolgesi ni isgal etti Ilhak 23 Agustos 1939 da Sovyetler Birligi ve Alman Imparatorlugu Hukumetleri arasinda imzalanan Saldirmazlik Antlasmasi na iliskin Gizli Anlasma ile onceden hazirlanmisti 1940 ile 1953 yillari arasinda Moldova ve Kuzey Bukovina dan gelen yuzbinlerce Rumen SSCB tarafindan Orta Asya ve Sibirya ya suruldu ifadesi de yer aldi Modern Moldova 2010 yilinda Moldova nin gecici cumhurbaskani olan Mihai Ghimpu 28 Haziran 1940 i Sovyet Isgal Gunu olarak ilan etti Hareket onaylanmadi ve iktidar koalisyonu icinde kararnamenin iptali ve muhalefet partileri tarafindan Ghimpu nun istifasi cagrisinda bulundu Kisinev belediye baskani ve Ghimpu ile ayni partinin uyesi olan Dorin Chirtoacă bir zamanlar bir Lenin anitinin bulundugu kabine binasinin onune Ulusal Meclis Meydani na bir anit tas dikilmesini emretti Koalisyon uyeleri boyle bir kararname cikarma zamaninin gelmedigini ve bunun sadece komunistlerin daha fazla oy kazanmasina yardimci olacagini savundu Moldova Bilimler Akademisi 28 Haziran 1940 ile ilgili son anlasmazliklar isiginda harekete gecmemiz ve akademik cevrenin gorusleri hakkinda kamuoyunu bilgilendirmemiz gerektigini ilan etti Akademi sunlari beyan etti Arsiv belgeleri ve uluslararasi uzmanlarin tarihsel arastirmasi Besarabya ve Kuzey Bukovina nin ilhakinin Sovyet Komutanligi tarafindan bu bolgelerin askeri isgali olarak tasarlandigini ve insa edildigini gosteriyor Anayasa Mahkemesi Ghimpu nun kararini 12 Temmuz 2010 da iptal etti 30 Haziran 2010 de Birinci Vlad Filat Kabinesi Komunizm Kurbanlari Muzesi ni olusturmaya karar verdi ve Vlad Filat 6 Temmuz 2010 da muzeyi acti Moldova Cumhuriyeti Komunistler Partisi ve Moldova Cumhuriyeti Sosyalistler Partisi 28 Haziran 1940 tarihini hala Moldova nin Romanya isgalinden kurtulus gunu olarak kabul ediyor Kaynakca Arsivlenmis kopya PDF 22 Mart 2021 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 2 Haziran 2023 Rothschild Joseph 1974 East Central Europe Between the Two World Wars Ingilizce University of Washington Press ISBN 978 0 295 95357 1 Olson James Stuart Pappas Lee Brigance Pappas Nicholas Charles 21 Mart 1994 An Ethnohistorical Dictionary of the Russian and Soviet Empires Ingilizce Greenwood Publishing Group ISBN 978 0 313 27497 8 The Avalon Project The Armistice Agreement with Rumania September 12 1944 avalon law yale edu 8 Haziran 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Agustos 2023 Foreign relations of the United States Collection UWDC UW Madison Libraries search library wisc edu 12 Ekim 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Agustos 2023 30 Agustos 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 2 Haziran 2023 Mitrasca Marcel 2002 Moldova A Romanian Province Under Russian Rule Diplomatic History from the Archives of the Great Powers Ingilizce Algora Publishing ISBN 978 0 87586 184 5 ioanscurtu Sfatul Ţării Alexandru Marghiloman și Unirea Basarabiei cu Romania Prof Univ Dr Ioan Scurtu Rumence 9 Nisan 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Agustos 2023 Google Scholar scholar google co uk 21 Mart 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Agustos 2023 Avalon Project The Kellogg Briand Pact Documents avalon law yale edu 20 Agustos 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Agustos 2023 Hitchins Keith 20 Agu 1994 Romania Clarendon Press Google Books vasitasiyla Mlechin Leonid 15 Mayis 2022 MID Ministry inostrannyh del Vneshnyaya politika Rossii ot Lenina i Trockogo do Putina i Medvedeva Rusca Litres ISBN 978 5 457 07674 7 2 Haziran 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Haziran 2023 Attention Required Cloudflare www er duma ru 20 Agustos 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Agustos 2023 13 4 Notele ultimate ale guvernului sovietic din 26 27 iunie si raspunsurile guvernului roman ebooks unibuc ro 27 Mayis 2010 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Agustos 2023 a b Arsivlenmis kopya 3 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Haziran 2023 Arsivlenmis kopya 30 Mart 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Haziran 2023 Arsivlenmis kopya 9 Nisan 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Haziran 2023 Arsivlenmis kopya 8 Nisan 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Haziran 2023 Arsivlenmis kopya 8 Nisan 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Haziran 2023 24 Subat 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 2 Haziran 2023 Arsivlenmis kopya 28 Mart 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Haziran 2023 Arsivlenmis kopya 8 Nisan 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Haziran 2023 Arsivlenmis kopya 9 Nisan 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Haziran 2023 Arsivlenmis kopya PDF 15 Eylul 2018 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 2 Haziran 2023 Cronologia terorii comuniste din prima ocupaţie sovietică a teritoriilor romanesti de la Est de Prut 1940 1941 Stiri de ultima ora din Moldova Ultimele stiri Timpul md Rumence 7 Aralik 2013 20 Agustos 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Agustos 2023 14 Kasim 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 2 Haziran 2023 Romania U S Department of State 4 Haziran 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Agustos 2023 Literatura si Arta www literaturasiarta md 20 Agustos 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Agustos 2023 Arsivlenmis kopya 24 Aralik 2010 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Haziran 2023 PDF 17 Ocak 2016 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 2 Haziran 2023 Arsivlenmis kopya 18 Ocak 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Haziran 2023 Arsivlenmis kopya 2 Temmuz 2007 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Haziran 2023 PDF 19 Nisan 2014 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 2 Haziran 2023 11 Kasim 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 2 Haziran 2023 Arsivlenmis kopya 10 Mart 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Haziran 2023 Arsivlenmis kopya PDF 8 Nisan 2008 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 2 Haziran 2023 Arsivlenmis kopya 7 Nisan 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Haziran 2023 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 2 Haziran 2023 Arsivlenmis kopya 21 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Haziran 2023 Arsivlenmis kopya 25 Temmuz 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Haziran 2023 Arsivlenmis kopya 18 Eylul 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Haziran 2023 Arsivlenmis kopya 25 Subat 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Haziran 2023 22 Temmuz 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 2 Haziran 2023 Arsivlenmis kopya 23 Ekim 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Haziran 2023 Arsivlenmis kopya 8 Nisan 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Haziran 2023 Arsivlenmis kopya PDF 8 Nisan 2023 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 2 Haziran 2023 19 Temmuz 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 2 Haziran 2023 Arsivlenmis kopya 8 Nisan 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Haziran 2023 King Charles 20 Agu 2000 The Moldovans Hoover Institution Press Internet Archive vasitasiyla PDF 13 Agustos 2021 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 2 Haziran 2023 Arsivlenmis kopya PDF 16 Haziran 2013 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 2 Haziran 2023 Arsivlenmis kopya 25 Nisan 2010 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Haziran 2023 Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi web archive org isimli refler icin metin saglanmadi Bkz Kaynak gosterme Arsivlenmis kopya 27 Mayis 2010 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Haziran 2023 Editura Institutului Cultural Roman 20 Agu 2003 4 Temmuz 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Google Books vasitasiyla 16 Nisan 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 2 Haziran 2023 Arsivlenmis kopya 1 Ekim 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Haziran 2023 Arsivlenmis kopya 19 Subat 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Haziran 2023 Arsivlenmis kopya 10 Mart 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Haziran 2023 Arsivlenmis kopya 29 Subat 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Haziran 2023 Arsivlenmis kopya 11 Mayis 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Haziran 2023 Arsivlenmis kopya 2 Haziran 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Haziran 2023