Bizans Bulgar Savaşı 894 896 Bulgarca Българо византийска война от 894 896 Ticaret savaşı B

Bizans-Bulgar Savaşı (894–896) (Bulgarca: Българо–византийска война от 894–896) Ticaret savaşı (Bulgarca: Търговската война) olarak da adlandırılan, VI. Leon'un Bulgar pazarını Konstantinopolis'ten Selanik'e taşıması kararıyla Bulgar tüccarlarının giderleri büyük ölçüde artması nedeniyle, Bulgar İmparatorluğu ile Bizans İmparatorluğu arasında çıkan mücadeledir.

Bizans-Bulgar Savaşı (894-896)

Bizans-Bulgar savaşları

Tarih	894-896
Bölge	Balkanlar: Trakya, Dobruca, Ukrayna stepleri
Sonuç	Bulgar zaferi Bulgarların En çok gözetilen ulus kaydı tekrar geldi
Coğrafi Değişiklikler	Bulgarların toprak kazanımları Macarlar batıya göç etmek zorunda kalıp, Pannonia'ya yerleştiler

Taraflar

Bizans İmparatorluğu
Macarlar

Komutanlar ve liderler

I. Simeon

VI. Leon
Prokopios Krenites
Leo Katakalon

Güçler

Bilinmiyor

Kayıplar

Bilinmiyor

Ağır

894 yılında savaşın ilk evrelerinde Bizans ordusunda yenilginin ardından VI. Leon, Bulgaristan'ın kuzeydoğusundaki bozkırlarda yaşayan Macarlardan yardım istedi. 895 yılında, Bizans donanması tarafından desteklenen Macarlar, Dobruca'yı istila etti ve Bulgar birliklerini mağlup ettiler. I. Simeon mütareke çağrısında bulundu ve Peçeneklerden yardım alana kadar Bizanslılarla müzakereleri kasıtlı olarak uzattı. Bulgarlar ve Peçenekler arasında köşeye sıkışan Macarlar, Bulgar ordusunun elinde ezici bir yenilgiye uğradı ve batıya doğru göç ederek Pannonia'ya yerleşmek zorunda kaldılar.

Macar tehdidinin ortadan kalkmasıyla, Simeon ordularını güneye yönlendirdi ve 896 yazında Bizans ordusunu Bulgarofigon Muharebesi'nde mağlup etti ve Bizans'a Bulgar şartlarını kabul etmeye zorladı. Savaş, Konstantinopolis'taki Bulgar pazarını eski haline getiren ve Balkanlar'da Bulgar hakimiyetini teyit eden bir barış antlaşması ile sona erdi. Bizans İmparatorluğu, yakalanan Bizans askerlerinin ve sivillerin geri gönderilmesi karşılığında Bulgaristan'a yıllık bir haraç ödemekle zorunda kaldı. Antlaşma uyarınca, Bizans, Karadeniz ile Yıldız Dağları arasında bölgeyi Bulgaristan'a bıraktı. Birkaç ihlale rağmen anlaşma 912'de VI. Leon'un ölümüne kadar resmi olarak sürdü.

Arka plan

9. yüzyılın ikinci yarısında Bulgaristan haritası.

I. Boris (852-889 arası hükümdar) döneminde Bulgaristan, büyük değişiklikler gördü — ülkenin Hristiyanlaşması ve Orta Çağ Bulgar edebiyatının ve alfabesinin oluşturulması ve konsolide edilmesinin başlangıcını işaret eden Azizler Kiril ve Methodios'un öğretilerinin kabul edilmesi. Roma Papalığı ve Konstantinopolis Patrikliği ile yapılan yoğun görüşmeler sonrasında Bulgaristan, yeni dini doğrudan Bizans İmparatorluğu ile ilişkilendiren ve ülkenin Bizans etkisinde kalacağından endişe eden bir kısım soyluların arasında hoşnutsuzluğa neden olan Doğu Ortodoks Hristiyanlığı'na döndü.

I. Boris'in en büyük oğlu Vladimir Rasate'nin (889-893 arası hükümdar) geleneksel Bulgar dini Tengricilik'i yerine getirme girişiminin başarısızlığından sonra 893'te toplanan Preslav Konseyi sırasında, kilise dilinin Yunanca yerine Eski Bulgarca olmasına karar verildi, Bizans din adamları sürgün edilecek ve yerini Bulgarlar atanacaktı. Konsey, I. Boris'in Bizans İmparatorluğu'ndan kültürel ve dini bağımsızlığı güvence altına alma arzusunu imzaladı ve soylular arasında kaygıları hafifletti. Ayrıca Hristiyanlaştırmadan sonra doğan ve "barış çocuğu" olarak adlandırılan üçüncü oğlu Simeon'un, sonraki Bulgaristan Prensi olacağı kararlaştırıldı. Bu olaylar, Bizans'ın yeni Hristiyanlaştırılmış ülke üzerindeki nüfuzunu sürdürme umutlarına son verdi.

Savaşın başlangıcı

Bulgar delegasyonu ve VI. Leon, *Madrid Skilicis*.

894 yılında VI. Leon'un (886-912 arası hükümdar) önde gelen bakanı ve basileopator Stilianos Zaucis, imparatoru Bulgar pazarını Konstantinopolis'ten Selanik'e taşımaya ikna etti. Bu taşınma, yalnızca özel çıkarları değil fakat aynı zamanda Bulgaristan'ın uluslararası ticari önemini ve 716 Antlaşması ile düzenlenmiş Bizans-Bulgaristan ticareti ilkesini ve En çok gözetilen ulus kaydı üzerine sonraki anlaşmaları da etkiledi. Bulgar tacirlerin Konstantinopolis'te yaşamalarına izni veriliyor, kendi kolonilerinde ikamet ediyorlar ve uygun vergiler ödüyorlardı. Şehir, Avrupa ve Asya'nın her yerinden gelen ticaret yollarının önemli bir varış noktasıydı ve Bulgar pazarının Selanik'e taşınması, Bulgar tacirlerin doğudaki mallara doğrudan erişimlerinin kesilmesi ve yeni koşullar altında onların Stilianos Zaucis'ın yakın ortakları olan komisyoncular aracılığıyla bu malları satın almak zorunda kalmaları anlamına geliyordu. Selanik'te Bulgarlar, Stilianos Zaucis'in dostlarını zenginleştiren mallarını satmak için daha yüksek vergiler ödemeye zorlandılar.

Bizans vak'anüvis Oi meta Theofanin çatışmanın nedenlerini şöyle anlatır:

“	Savaşın nedeni şuydu — basileopator Stilianos Zaucis'un Mousikos adlı hadım bir kölesi vardı. Hellas kökenli Staurakios ve Cosmas'la arkadaşlığı vardı, tacirler kâr ve hırs için açgözlü davranıyorlardı. Kendilerini zenginleştirme arzularıyla ve Mousikos'un arabuluculuğuyla Bulgar pazarını başkentten [Konstantinopolis] Selanik'e taşıdılar ve Bulgarlara daha ağır gümrük vergileri yüklediler. Bulgarlar Simeon'u bu meseleyle taşıdıklarında, O da imparator Leon'a bilgi verdi. Stilianos Zaucis'e tercih ettiği için, hiçbirini önemsemedi. Simeon çileden çıktı ve silahlarını Romalılara karşı kaldırdı.—Oi meta Theofanin'in Chronographia'sı	„

Konstantinopolis'taki tüccarların devrilmesi, Bulgar ekonomik çıkarları için ağır bir darbe oldu. Tüccarlar, I. Simeon'a şikayet ederken, konuyu VI. Leon'a taşıdı, ancak başvuru cevapsız kaldı. Bizans'ın vak'anüvislerine göre, savaş ilan etmek ve Bizans tahtını ele geçirme planlarını uygulamak için bahane arayan Simeon, saldırarak, bazen Avrupa'daki ilk ticaret savaşı olarak adlandırılan (uygunsuz bir şekilde) olayı başlattı. Bununla birlikte, Vasil Zlatarski ve John Fine gibi birçok tarihçi, iddiaların olası olmadığını düşünerek, Simeon'un hükümdarlığının başında gücünü pekiştirmeye ihtiyaç duyduğu ve imparatorluk hırslarının henüz billurlaşmadığını, bu nedenle askeri müdahalenin Bulgar ticari çıkarlarını savunmak için savunma amaçlı bir eylem olduğunu savunurlar.

Başlangıç seferleri ve Macar müdahalesi

Bulgarlar, Trakya'da Krenites and Kourtikios komutasındaki Bizanslıları yeniyorlar, Madrid Skilicis.

Macarlar, I. Simeon'i Drastar'a kadar kovalıyorlar, Madrid Skilicis.

Bizans'ın Araplarla doğudaki çarpışmaları nedeniyle Balkan vilayetlerini savunmasız bırakmasını kullanarak, 894 sonbaharında Simeon Bizans Trakya'sını istila etti. VI. Leon, aceleyle Prokopios Krenites ve Kourtikios isimli generalleri ile pek çok arkhon komutasında Hazar paralı askerlerden oluşan İmparatorluk Muhafızları'nın da bulunduğu bir ordu kurdu.Makedonya Theması'ndaki (modern Doğu Trakya) muhtemelen Hadrianapolis civarındaki savaşta, Bizanslar yenildi ve komutanları yok oldu. Hazarların çoğu yakalandı ve Simeon burunlarını kesip "Romalıların [yani Bizanslıların] utanmaları için başkentte [Konstantinopolis] yolladı". Bulgarlar bölgeyi yağmaladı ve pek çok esir alarak kuzeyde döndüler.

Bu başarısızlık Bizans'ı, o zamanlar Dinyeper ile Tuna arasındaki bozkırlarda yaşayan Macarlardan yardım aramaya zorladı. VI. Leon, elçisi Nicetas Scleros'u, armağanlar vermek ve Bulgarlara karşı kışkırtmak için 894 ya da 895 yılında Macar liderleri Árpád ve 'a gönderdi. Aynı zamanda, 894 sonbaharında VI. Leon, Regensburg'a Doğu Frank kralı 'a Anastasios isimli birini gönderdi. Bu misyon amacıyla ilgili günümüze hiçbir kayıt ulaşmamıştır, büyük olasılıkla Arnulf ve I. Simeon'un öncülüVladimir Rasate arasında var olan bir Alman-Bulgar ittifakını caydırmak için önleyici bir hareketti.

895 yılının başında yetenekli general Yaşlı Nikiforos Fokas Konstantinopolis'e çağrıldı ve büyük bir ordu başında Bulgarlara karşı gönderildi. Simeon, kuvvetlerini Fokas'la yüzleşmek için güney sınırı boyunca yoğunlaştırırken, Amiral 'un komutasındaki Bizans donanması, Macarlara yardım etmek için Tuna Deltası'na doğru yola çıktı. I. Simeon'un geri çekeceğine inanan VI. Leon barış önermek için elçisi Konstantinasios'u gönderdi. Konstantinopolis Üniversitesi'nde okuyan ve Bizans diplomasisini tanıyan I. Simeon, Bizans'ın uzlaşmasından kuşkulandı ve Constantinasios'a casusluk yaptı ve onu gözaltına aldı. Bizans donanmasının hareketini engellemek için Tun'ya demir bir zincir çekti ve ordusunun büyük kısmının kuzeye doğru yerini değiştirdi. Ancak Bizanslar zinciri kırmayı başardı ve Macar ordularını nehrin güneyine naklettiler. Árpád oğlu önderliğindeki Macarlar, Dobruca'yı talan ettiler ve kişisel olarak I. Simeon tarafından komuta edilen, Bulgar ordusunu mağlup ettiler. Simeon, Drastar'ın güçlü kalesine sığınırken, Macarlar bir direnç ile karşılaşmadan başkent Preslav'ın eteklerine ulaşarak, talan edip ve yağmaladılar. Kuzeyden çekilmeden önce, Macarlar binlerce tutsağı Bizans'a sattılar.

Barış görüşmeleri

Simeon, iki cephedeki savaşın zor olduğu bir ortamda Amiral Eustathios aracılığıyla, Macar tehdidiyle başa çıkmak için zaman kazanmak amacıyla Bizans esirlerini geri vermeyi vadeden bir barış önerisi gönderdi. VI. Leon memnuniyetle uyarak Eustathios ve Nikiforos Fokas'a çekilmeleri için emir vedi ve diplomat Leon Hoirosfaktis'i Bulgaristan'a gönderdi. Tam da Simeon'un hedeflediği buydu. Leon Hoirosfaktis bir kalede gözaltına alındı ve art arda huzura çıkması reddetti. Bunun yerine Simeon, görüşmelerin uzatılması, Bizans önerilerinin ifadeleri konusunda şüpheler göstererek, açıklamalar istemek ve yeni talepler eklemek için kendisiyle mektup alışverişinde bulundu. Esas meselesi tutsakların değişimi idi — Bizans'ın önceliği, 894 Bulgar seferi sırasında yakalanan tutsakları serbest bıraktırmaktı. Hoirosfaktis'e yazdığı mektuplardan birinde, I. Simeon, imparator ile alay ederek diplomatik becerilerini gösterir:

“	Güneş tutulması ve tarihi sadece ay, hafta veya gün değil, saat ve saniye olarak, imparator son bir önceki yılı en muhteşem şekilde bize önceden haber etti. Ayın tutulmasının ne kadar süreceğini açıkladı. Göksel cisimlerin hareketleri hakkında birçok şeyi bildiğini söylüyorlar. Eğer bu doğruysa tutsaklar hakkında da bilgi sahibi olmalıdır; ve eğer biliyorsa, sana bunları serbest bırakıp bırakmayacağımı söyleyecektir. Öyleyse bir şeyi ya da diğerini önceden haber edin ve eğer niyetimi biliyorsanız, mahkûmları kehanetiniz ve elçiliğiniz için Allah'ın ödülü olarak alacaksınız! Selamlar!.—Leon Hoirosfaktis'e I. Semeon'un mektubu	„

Hoirosfaktis, Simeon tarafından Leon'un gelecekten haber veremeyeceğini ve esirlerin geri dönüşünü reddettiğini iddia etmek için kullandığı belirsiz bir cevapla cevapladı ve müzakereleri daha da uzadı.

Macarların yenilmesi ve Bulgarofigon Muharebesi

Leon Hoirosfaktis ile yazışmalar el değişirirken, Simeon, Macarların doğu komşuları Peçenekler ile ittifak yapmak için elçiler gönderdi ve 896'nın başında Bulgarlar ve Peçenekler Macar topraklarına iki cepheden saldırdı. belirleyici muharebede Bulgar ordusu, Güney Bug nehri boyunca bozkırlarda Macarları ezici bir şekilde mağlup ettiler. Mücadele öyle kanlıydı ki muzaffer Bulgarların 20.000 binicilerini kaybettikleri söylenir. Aynı zamanda Peçenekler batı yönünde ilerlediler ve Macarların topraklarına dönmesini engellediler. Macarların aldığı darbe öylesine ağırdı ki, yeni iyi olanaklar arayışıyla daha batıya göç etmek zorunda kaldılar ve sonunda Pannonia Havzasına yerleşerek güçlü Macaristan Krallığı'nı kurdular.

Bulgarofigon'da Bulgarlar Bizanslıları bozguna uğratıyorlar, *Madrid Skilicis*.

Macar tehdidinin ortadan kalkmasıyla Simeon, "zaferi ile gurur duyan" Preslav'a geri döndü ve daha sonraki barış görüşmeleri için bir ön koşul olarak bütün Bulgar tutsaklarının geri verilmesini talep etti. Doğu'da Araplar ile karşı karşıya olan, Stilianos Zaucis'in entrikalarından dolayı utanç duyan ya da 896 başlarında ölen yetenekli general Nikiforos Fokas'ın hizmetlerinden yoksun kalıp zor durumda düşen VI. Leon, boyun eğmek zorundaydı. Leon Hoirosfaktis ve Simeon'un güvenilir bir adamı olan adlı bir Bulgar elçisi başarıyla uygulanan transferi düzenlemek üzere Konstantinopolis'e gönderildiler. Bunu zayıflığın bir işareti olarak yorumlayan Simeon, tüm Bulgarların serbest bırakılmadığını iddia ederek 896 yazında Trakya'yı istila etti. Bizanslar Araplarla zor bir ateşkes sağladılar ve Avrupa'ya "tüm thema ve tagma" aktardılar,, bir başka deyişle imparatorluğun tüm güçlerini. Birlikler, Fokas'ın yeteneklerinden yoksun olan Domestikos ton sholon Leo Katakalon'un emrine verildi. İki ordu Bulgarofigon Muharebesi'nde çatışmaya başladı ve Bizanslar ağır bozguna uğradılar — ikinci komutan protovestiarios Theodosius da dahil olmak üzere askerlerin çoğu yok oldu. Katakalon birkaç hayatta kalan ile kaçmayı başardı. Yenilgi öylesine ağırdı ki bir Bizans askeri münzevi bir hayatı seçip ve adı altında bir sofuya dönüşmüştü.

Bizans kaynakları savaşın sonunu kaydetmemişlerdir, dönemin Arap tarihçisi Taberî'nin anlatımına göre, Bulgarlar Konstantinopolis'e yürüdü. VI. Leon, paniğe kapıldı, bu yüzden Arap savaş esirlerini silahlandırıp ve özgürlükleri karşılığında onları Bulgarların karşısına göndermeyi düşündü, fakat sonunda bu fikri terk etti. Bizanslılar Bulgar taleplerini kabul edene kadar daha fazla müzakerelere devam edildi.

Neticeleri

Bizans-Bulgar Savaşı (894-896) sırasında bir muharebe tasviri, *Radziwiłł Vakayinamesi*

Savaş, Bulgaristan'ın Balkanlar üzerindeki hakimiyetini teyit eden bir barış antlaşması ile sona erdi, Bulgarların En çok gözetilen ulus kaydı tekrar geldi, ticaret kısıtlamalarını kaldırdı ve Bizans İmparatorluğu'nu yıllık haraç ödemeye zorladı. Antlaşma uyarınca, Bizans, Karadeniz ile Yıldız Dağları^a[›] arasında bir alan Bulgaristan devredildi. Buna karşılık, Bulgarlar, 120.000 olduğu iddia edilen yakalanan Bizans askerlerini ve sivilleri serbest bıraktılar. Barış antlaşması, 912 yılında VI. Leon'un ölümüne kadar yürürlükte kaldı; ancak I. Simeon, 904'te Selanik'in Yağmalanması'nı takiben bu antlaşmayı ihlal edip Makedonya'da daha fazla bölgesel imtiyazlar çıkardı.

Bulgar hükümdarı sonuçlardan memnun kaldı ve siyasi hırslarını gerçekleştirmek için — Konstantinopolis'te tac giymek — Bizans İmparatorluğu üzerinde üstünlüğünü dikkate aldı. Fakat başarıya rağmen, I. Simeon, İmparatorluğu iyiye götürebilmek için hala yapılması gereken çok şey olduğunu fark etti. Kendi politik ve ideolojik tabanına ihtiyacı vardı ve Preslav'da Konstantinopolis'e rakip olabilmesi için iddialı bir inşaat programı başlattı. Buna ek olarak, I. Simeon, Petar Gojnikoviç'in hükümdar olarak tanınmasına karşılık, Batı Balkanlar üzerindeki Bizans etkisini azaltmak için Sırbistan Prensliği'ne yetki vererek önlemler aldı.

Dobruca'nın Macarların elinde yıkımı, Bizans diplomasisinin etkisi altında kuzeyden Bulgaristan'ın ne kadar savunmasız hale geldiğini gösterdi. Simeon, Bizans'ın Sırplar veya Peçenekler ile müttefik olma çabalarına karşı koymayı başardı ve Bizanslıların tarihlerinin en büyük felaketlerden birinde yenildikleri Achelous Muharebesi'nde yalnız başına savaşmalarını sağlayarak, bu deneyim 917'de çok iyi bir sonuç verdi.

Ayrıca bakınız

Bizans-Bulgar savaşları

Bizans ordusu

Kaynakça

Notlar

^ a: Antlaşma sonrasında kurulan sınırlar bilinmiyor ancak 907'de dönemin kroniklerine göre Medea kasabası Bizans-Bulgaristan sınırında bulunuyordu.

Özel

^ Andreev & Lalkov 1996, ss. 73, 75
^ Zlatarski 1972, ss. 261–262
^ Zlatarski 1972, ss. 272–273
^ Andreev & Lalkov 1996, s. 87
^ Andreev & Lalkov 1996, s. 91
^ ^a ^b ^c Andreev & Lalkov 1996, s. 92
^ Runciman 1930, s. 137
^ ^a ^b ^c Bakalov 2003, s. 251
^ ^a ^b ^c ^d Mladjov, Ian. "Selections on Byzantium. Selections from the Chronicle of Ioannes Skylitzes, translated and adapted from B. Flusin and J.-C. Cheynet (2003)". 27 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Kasım 2014.
^ ^a ^b ^c ^d Fine 1991, s. 137
^ Runciman 1930, s. 144
^ Zlatarski 1972, s. 286
^ "Chronographia by Theophanes Continuatus" in GIBI, vol. V, Bulgarian Academy of Sciences, Sofia, pp. 121 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .–122 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
^ Obolensky 1971, s. 105
^ ^a ^b Zlatarski 1972, ss. 288–289
^ Andreev & Lalkov 1996, ss. 92–93
^ Zlatarski 1972, ss. 289–290
^ ^a ^b ^c ^d Andreev & Lalkov 1996, s. 93
^ Whittow 1996, ss. 286–287
^ ^a ^b ^c Fine 1991, s. 138
^ ^a ^b Spinei 2003, s. 52
^ Zlatarski 1972, ss. 294–295
^ Zlatarski 1972, s. 295
^ Runciman 1930, ss. 145–146
^ ^a ^b ^c ^d Runciman 1930, s. 146
^ Zlatarski 1972, ss. 297–299
^ ^a ^b Bozhilov & Gyuzelev 1999, s. 248
^ Zlatarski 1972, ss. 301–305
^ Fine 1991, ss. 138–139
^ Zlatarski 1972, ss. 306–307
^ ^a ^b ^c ^d ^e Andreev & Lalkov 1996, s. 94
^ ^a ^b ^c ^d Runciman 1930, s. 147
^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Fine 1991, s. 139
^ Zlatarski 1972, s. 315
^ Zlatarski 1972, ss. 312–313
^ Kazhdan 1991, s. 317
^ Zlatarski 1972, s. 317
^ ^a ^b Whittow 1996, s. 287
^ Fine 1991, ss. 139–140
^ Zlatarski 1972, ss. 318–321
^ Fine 1991, s. 140
^ Andreev & Lalkov 1996, ss. 94–95
^ Fine 1991, s. 141
^ Andreev & Lalkov 1996, ss. 99–100
^ Zlatarski 1972, s. 320

Genel

Андреев (Andreev), Йордан (Jordan); Лалков (Lalkov), Милчо (Milcho) (1996). Българските ханове и царе (The Bulgarian Khans and Tsars) (Bulgarca). Велико Търново (Veliko Tarnovo): Абагар (Abagar). ISBN .
Бакалов (Bakalov), Георги (Georgi); Ангелов (Angelov), Петър (Petar); Павлов (Pavlov), Пламен (Plamen) (2003). История на българите от древността до края на XVI век [History of the Bulgarians from Antiquity to the end of the XVI century] (Bulgarca). София (Sofya): Знание (Znanie). ISBN .
Божилов (Bozhilov), Иван (Ivan); (1999). История на средновековна България VII–XIV век (History of Medieval Bulgaria VII–XIV centuries) (Bulgarca). София (Sofia): Анубис (Anubis). ISBN .
Колектив (Collective) (1964). "11. Продължителят на Теофан (11. Theophanis Continuati)". Гръцки извори за българската история (ГИБИ), том V (Greek Sources for Bulgarian History (GIBI), volume V) (Bulgarca ve Yunanca). София (Sofia): Издателство на БАН ( Press). 16 Eylül 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Mart 2018.
Fine, John Van Antwerp (1991) [1983]. The Early Medieval Balkans: A Critical Survey from the Sixth to the Late Twelfth Century (İngilizce). Ann Arbor, Michigan: University of Michigan Press. ISBN .
Alexander Kazhdan, (Ed.) (1991). The Oxford Dictionary of Byzantium (İngilizce). Oxford ve New York: Oxford University Press. ISBN .
Obolensky, D. (1971). The Byzantine Commonwealth: Eastern Europe, 500-1453 (İngilizce). New York, Washington: Praeger Publishers. ISBN .
Runciman, Steven (1930). . A History of the First Bulgarian Empire (İngilizce). Londra: . OCLC 832687. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mart 2018.
Spinei, Victor (2003). The Great Migrations in the East and South East of Europe from the Ninth to the Thirteenth Century (İngilizce). Romanian Cultural Institute (Center for Transylvanian Studies) and Museum of Brăila Istros Publishing House. ISBN .
Whittow, Mark (1996). The Making of Byzantium (600-1025) (İngilizce). Los Angeles: University of California Press. ISBN .
Златарски (Zlatarski), Васил (Vasil) (1972) [1927]. История на българската държава през средните векове. Том I. История на Първото българско царство. (History of the Bulgarian state in the Middle Ages. Volume I. History of the First Bulgarian Empire.) (Bulgarca) (2 bas.). София (Sofya): Наука и изкуство (Nauka i izkustvo). OCLC 67080314. 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Mart 2018.

Dış bağlantılar

Mladjov, Ian. "Selections from the Chronicle of Ioannes Skylitzes, translated and adapted from B. Flusin and J.-C. Cheynet (2003)". Hosted on the Department of History, University of Michigan. 27 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Kasım 2014.

[1] Andreev & Lalkov 1996, ss. 73, 75

[2] Zlatarski 1972, ss. 261–262

[3] Zlatarski 1972, ss. 272–273

[4] Andreev & Lalkov 1996, s. 87

[5] Andreev & Lalkov 1996, s. 91

[andreev92-6] Andreev & Lalkov 1996, s. 92

[7] Runciman 1930, s. 137

[bakalov251-8] Bakalov 2003, s. 251

[mladjov-9] Mladjov, Ian. "Selections on Byzantium. Selections from the Chronicle of Ioannes Skylitzes, translated and adapted from B. Flusin and J.-C. Cheynet (2003)". 27 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Kasım 2014.

[fine137-10] Fine 1991, s. 137

[11] Runciman 1930, s. 144

[12] Zlatarski 1972, s. 286

[13] "Chronographia by Theophanes Continuatus" in GIBI, vol. V, Bulgarian Academy of Sciences, Sofia, pp. 121 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .–122 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .

[14] Obolensky 1971, s. 105

[zlatarski288–289-15] Zlatarski 1972, ss. 288–289

[16] Andreev & Lalkov 1996, ss. 92–93

[17] Zlatarski 1972, ss. 289–290

[andreev93-18] Andreev & Lalkov 1996, s. 93

[19] Whittow 1996, ss. 286–287

[fine138-20] Fine 1991, s. 138

[spinei52-21] Spinei 2003, s. 52

[22] Zlatarski 1972, ss. 294–295

[23] Zlatarski 1972, s. 295

[24] Runciman 1930, ss. 145–146

[runciman146-25] Runciman 1930, s. 146

[26] Zlatarski 1972, ss. 297–299

[bg248-27] Bozhilov & Gyuzelev 1999, s. 248

[28] Zlatarski 1972, ss. 301–305

[29] Fine 1991, ss. 138–139

[30] Zlatarski 1972, ss. 306–307

[andreev94-31] Andreev & Lalkov 1996, s. 94

[runciman147-32] Runciman 1930, s. 147

[fine139-33] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Fine 1991, s. 139

[34] Zlatarski 1972, s. 315

[35] Zlatarski 1972, ss. 312–313

[36] Kazhdan 1991, s. 317

[37] Zlatarski 1972, s. 317

[whittow287-38] Whittow 1996, s. 287

[39] Fine 1991, ss. 139–140

[40] Zlatarski 1972, ss. 318–321

[41] Fine 1991, s. 140

[42] Andreev & Lalkov 1996, ss. 94–95

[43] Fine 1991, s. 141

[44] Andreev & Lalkov 1996, ss. 99–100

[45] Zlatarski 1972, s. 320