Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bulgur,buğdaydan yapılan bir yiyecektir. Orta Doğu ve Akdeniz mutfaklarında tüketilen bulgur, tahıl grubundan sayılmakta ve besin piramidinin tabanında yer almaktadır.
Etimoloji
Farsçada kaba öğütülmüş bulgur anlamına gelen (برغل) barġul/burġul/bulġur kelimesinden türemiş olması muhtemeldir. Sözcük ne zaman yazıldığı kesin olmamakla beraber (tahmini 14. yüzyıl öncesi) Memluk Kıpçakçası ile ilgili yazılmış eserlerden olan et-Tuhfetü’z-zekiyye fi’l-lugati’t-Türkiyye'de görülür. Bir başka kaynak da Hinduşah b. Sançar'ın 1469 yılında Farsça yazdığı Sıhahu'l-Acem adlı eseridir. Kelime daha sonra Yunan diline pilguri diye geçmiş, daha sonra da batı dillerine yayılmıştır. Batı dillerinde genelde burgul diye ifade edilmektedir.
Tarihi
Önemli ve ekonomik bir karbonhidrat kaynağı olan bulgurun kökenini yüksek ihtimalle Orta Doğu'dur. Bulgurun yapımında kullanılan antik yöntemin ise günümüz Güneydoğu bölgesine dayandığı düşünülmektedir. Bununla beraber 13. yüzyıldan önce bulgurdan veya bulgurun kökeninden bahseden bir kaynak bulunmamaktadır. Genel görüşe göre Osmanlı İmparatorluğu bulguru imparatorluk boyunca yaygınlaştırmıştır.
Yapısı
Bulgurun yapıldığı ana madde olan buğday; öz, kepek ve endosperm olarak 3 bölümden oluşur ve gerekli olan besin öğelerinin birçoğu öz ve kepek bölümü içerisinde yer alır. Endosperm içerdiği nişasta ve az proteinlerle buğdayın ve tabii ki bulgurun sadece enerji veren bölümüdür.[]
Buğdayın yapısında bulunan öz ve kepek, çinko, magnezyum, krom gibi mineralleri, diyet posasını, bazı fenolleri, fitatları ve selenyumu; ayrıca da B12 dışındaki bütün B vitamini maddlerini içermektedir.
İçerik
- Bulgur kandaki yağları düşürücü yönü olduğu bilinen posa/lif bakımından oldukça zengin bir gıdadır.
- Karbonhidrat değeri yüksek, protein değeri düşüktür.
- Bulgurda bulunan B1 vitaminleri, sinir ve sindirim sisteminde önemli rol oynamaktadır.
- İçerdiği folik asitten dolayı, çocuk ve hamile kadınlar için çok önemli bir gıda maddesidir.
- Doymamış yağa sahiptir ve toplam yağ oranı düşük olduğu için sağlıklı bir besin maddesidir.
- Kolesterol içermez.
- Hububat ürünlerinin en büyük dezavantajı olan fitik asit, bulgurun sahip olduğu pişirme ve kurutma işlemlerinden dolayı, bulgurda bulunmaz.
- Yüksek mineral ve selülozdan dolayı besin emilimini hızlandırır, kabızlığı engeller ve bağırsak kanserini önler.
- Bakliyatlarla karıştırıldığında dünyadaki en önemli besin kaynağı durumuna gelmektedir.
- Radyasyonu emmez ve radyasyona karşı dayanıklıdır. Bu nedenle bazı ülkelerde nükleer savaşlara karşı, askeri ve sivil amaçlar için stokta tutulan ürünlerdendir.
- Pişirme işlemi esnasında tanenin ruşeymin kısmında bulunan besin maddeleri tane içerisine nüfuz ettiğinden besin değeri diğer ürünlerden (ekmek, makarna) daha yüksektir.
- Pişirme ve kurutma işlemlerinden dolayı, küf oluşumuna karşı dayanıklıdır ve raf ömrü diğer ürünlerden daha uzundur.
Faydaları
Bulgur oldukça yüksek miktarda lif içermesi nedeniyle bağırsak çalışmasını arttırır ve liflerin tok tutucu bir özelliğe sahip olmasıyla kilo kontrolüne de yardımcıdır. Dünya Sağlık Örgütünün belirttiği üzere günde 25-30 gr. civarında lif ihtiyacımız bulunmaktadır.[]
Yapısındaki B1 vitaminleri; sinir ve sindirim sistemimizin güçlenmesinde önemli rol oynamaktadır. Ayrıca bu vitaminin, beriberi hastalığının önlenmesinde düzenli tüketilmesi gerekmektedir. Bulgur bütün bunların dışında yapısında içerdiği folik asit sayesinde hamile annelerin bebeklerin beyin gelişimine faydalıdır.[]
Glisemik endeksinin düşük olması sebebiyle bulgur uzun süre tok tutar, kana yavaş karıştığı içinde diyetlerde kullanılabilecek bir üründür. Ayrıca da şeker hastalarına tavsiye edilir. Ayrıca salatalarda, sıcak ve soğuk yemeklerde kullanılan bir malzeme olması nedeniyle oldukça çeşitlilik sunan bir üründür.[]
Besin değerleri
Bulgur, pirinç ve kuskustan daha besleyicidir.
| Bulgur | |
|---|---|
| Besin değeri | |
| Enerji 350 kJ (80 kcal) | |
| Karbonhidrat | 73,8 g |
| Yağ | 1,5 g |
| Protein | 11 g |
| Oranlar yetişkinler için alınması önerilen oranlardır. | |
Türleri
Sarı bulgur ve esmer bulgur olmak üzere 2 ana sınıfa ayrılmaktadır. Daha sonra bu gruplar büyüklüklerine göre; iri pilavlık bulgur, pilavlık bulgur, köftelik diğer bir ismi ile düğü / düğürcük bulgur, Midyat bulguru ve çiğ köftelik bulgur olarak sınıflandırılmaktadır. Köftelik bulgur Gaziantep yöresinde "simit" ismiyle bilinir.
Bulgur rengini buğdaydan alır. Bulgur sadece su ve buğdaydan oluşur ve rengi tamamen doğaldır. Sarı bulgur; Anadolu’nun sert durum buğdayından oluşur. Bu yüzden rengi sarıdır. Fakat esmer bulgur, esmer bezostiye buğdaydan oluşur. Bu yüzden de rengi daha koyudur. Kısacası renk farkı ham maddeden kaynaklanmaktadır. Renkleri farklı olan bu ürünlerin lezzetleri de farklıdır.
Bulgur yemekleri
Bulgurdan meyhane pilavı, çiğ köfte, bulgur pilavı, kısır, bulgur çerezi, bulgur helvası gibi yiyecekler yapılır.
Çorbalar
- Düğürcük çorbası; düğürcük bulgurun incesine verilen isimdir. Sabah çorbası olarak bilinir. Bu çorba ikram edilirken peynirli dürümde bulundurulur. Dürümde çömlek peyniri kullanılır. Bu çorba soğan ve salça tereyağında kavrularak yapılır.
- Yarma çorbası; yarmadan yapılır. Yaz aylarından yarma hazırlanır. Kış boyunca bir yenilen içilen bir çorba olup yoğurtlu yapılır.
Kaynakça
- ^ "Merriam-Webster Online - Bulgur". 23 Aralık 2007 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Kasım 2011.
- ^ Irina Petrosian; David Underwood (2006). Armenian Food: Fact, Fiction & Folklore. Lulu.com. s. 58. ISBN . 26 Haziran 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Haziran 2020.
- ^ LeeAnne Gelletly (17 Kasım 2014). The Kurds. Mason Crest. s. 83. ISBN . 26 Haziran 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Haziran 2020.
- ^ Ken Albala (25 Mayıs 2011). Food Cultures of the World Encyclopedia [4 volumes]: [Four Volumes]. ABC-CLIO. s. 261. ISBN . 26 Haziran 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Haziran 2020.
- ^ . Nişanyan Sözlük. 30 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Temmuz 2021.
- ^ "Bulgur". Backpacker. Cilt 29. Active Interest Media, Inc. 2001. s. 34. 17 Haziran 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Haziran 2020.
- ^ a b c Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;kehdyisimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: ) - ^ "Pirinç yerine bulgur". sabah.com.tr. 29 Temmuz 2017. 17 Haziran 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Haziran 2020.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bulgur bugdaydan yapilan bir yiyecektir Orta Dogu ve Akdeniz mutfaklarinda tuketilen bulgur tahil grubundan sayilmakta ve besin piramidinin tabaninda yer almaktadir Bulgur pilavi EtimolojiFarscada kaba ogutulmus bulgur anlamina gelen برغل barġul burġul bulġur kelimesinden turemis olmasi muhtemeldir Sozcuk ne zaman yazildigi kesin olmamakla beraber tahmini 14 yuzyil oncesi Memluk Kipcakcasi ile ilgili yazilmis eserlerden olan et Tuhfetu z zekiyye fi l lugati t Turkiyye de gorulur Bir baska kaynak da Hindusah b Sancar in 1469 yilinda Farsca yazdigi Sihahu l Acem adli eseridir Kelime daha sonra Yunan diline pilguri diye gecmis daha sonra da bati dillerine yayilmistir Bati dillerinde genelde burgul diye ifade edilmektedir TarihiOnemli ve ekonomik bir karbonhidrat kaynagi olan bulgurun kokenini yuksek ihtimalle Orta Dogu dur Bulgurun yapiminda kullanilan antik yontemin ise gunumuz Guneydogu bolgesine dayandigi dusunulmektedir Bununla beraber 13 yuzyildan once bulgurdan veya bulgurun kokeninden bahseden bir kaynak bulunmamaktadir Genel goruse gore Osmanli Imparatorlugu bulguru imparatorluk boyunca yayginlastirmistir YapisiOrta Anadolu da bir koyde bulgur yapimi Bulgurun yapildigi ana madde olan bugday oz kepek ve endosperm olarak 3 bolumden olusur ve gerekli olan besin ogelerinin bircogu oz ve kepek bolumu icerisinde yer alir Endosperm icerdigi nisasta ve az proteinlerle bugdayin ve tabii ki bulgurun sadece enerji veren bolumudur kaynak belirtilmeli Bugdayin yapisinda bulunan oz ve kepek cinko magnezyum krom gibi mineralleri diyet posasini bazi fenolleri fitatlari ve selenyumu ayrica da B12 disindaki butun B vitamini maddlerini icermektedir IcerikBulgur kandaki yaglari dusurucu yonu oldugu bilinen posa lif bakimindan oldukca zengin bir gidadir Karbonhidrat degeri yuksek protein degeri dusuktur Bulgurda bulunan B1 vitaminleri sinir ve sindirim sisteminde onemli rol oynamaktadir Icerdigi folik asitten dolayi cocuk ve hamile kadinlar icin cok onemli bir gida maddesidir Doymamis yaga sahiptir ve toplam yag orani dusuk oldugu icin saglikli bir besin maddesidir Kolesterol icermez Hububat urunlerinin en buyuk dezavantaji olan fitik asit bulgurun sahip oldugu pisirme ve kurutma islemlerinden dolayi bulgurda bulunmaz Yuksek mineral ve selulozdan dolayi besin emilimini hizlandirir kabizligi engeller ve bagirsak kanserini onler Bakliyatlarla karistirildiginda dunyadaki en onemli besin kaynagi durumuna gelmektedir Radyasyonu emmez ve radyasyona karsi dayaniklidir Bu nedenle bazi ulkelerde nukleer savaslara karsi askeri ve sivil amaclar icin stokta tutulan urunlerdendir Pisirme islemi esnasinda tanenin ruseymin kisminda bulunan besin maddeleri tane icerisine nufuz ettiginden besin degeri diger urunlerden ekmek makarna daha yuksektir Pisirme ve kurutma islemlerinden dolayi kuf olusumuna karsi dayaniklidir ve raf omru diger urunlerden daha uzundur FaydalariBulgur oldukca yuksek miktarda lif icermesi nedeniyle bagirsak calismasini arttirir ve liflerin tok tutucu bir ozellige sahip olmasiyla kilo kontrolune de yardimcidir Dunya Saglik Orgutunun belirttigi uzere gunde 25 30 gr civarinda lif ihtiyacimiz bulunmaktadir kaynak belirtilmeli Yapisindaki B1 vitaminleri sinir ve sindirim sistemimizin guclenmesinde onemli rol oynamaktadir Ayrica bu vitaminin beriberi hastaliginin onlenmesinde duzenli tuketilmesi gerekmektedir Bulgur butun bunlarin disinda yapisinda icerdigi folik asit sayesinde hamile annelerin bebeklerin beyin gelisimine faydalidir kaynak belirtilmeli Glisemik endeksinin dusuk olmasi sebebiyle bulgur uzun sure tok tutar kana yavas karistigi icinde diyetlerde kullanilabilecek bir urundur Ayrica da seker hastalarina tavsiye edilir Ayrica salatalarda sicak ve soguk yemeklerde kullanilan bir malzeme olmasi nedeniyle oldukca cesitlilik sunan bir urundur kaynak belirtilmeli Besin degerleriBulgur taneleriBulgurBulgurun yapilabilmesi icin ilk once bugday kaynatilirarak kurutulur Bugdayin kaynatilma safhasi Bulgur pirinc ve kuskustan daha besleyicidir BulgurBesin degeriEnerji 350 kJ 80 kcal Karbonhidrat73 8 gYag1 5 gProtein11 gOranlar yetiskinler icin alinmasi onerilen oranlardir TurleriSari bulgur ve esmer bulgur olmak uzere 2 ana sinifa ayrilmaktadir Daha sonra bu gruplar buyukluklerine gore iri pilavlik bulgur pilavlik bulgur koftelik diger bir ismi ile dugu dugurcuk bulgur Midyat bulguru ve cig koftelik bulgur olarak siniflandirilmaktadir Koftelik bulgur Gaziantep yoresinde simit ismiyle bilinir Bulgur rengini bugdaydan alir Bulgur sadece su ve bugdaydan olusur ve rengi tamamen dogaldir Sari bulgur Anadolu nun sert durum bugdayindan olusur Bu yuzden rengi saridir Fakat esmer bulgur esmer bezostiye bugdaydan olusur Bu yuzden de rengi daha koyudur Kisacasi renk farki ham maddeden kaynaklanmaktadir Renkleri farkli olan bu urunlerin lezzetleri de farklidir Bulgur yemekleriSalgamli bulgur salatasi Bulgurdan meyhane pilavi cig kofte bulgur pilavi kisir bulgur cerezi bulgur helvasi gibi yiyecekler yapilir Corbalar Dugurcuk corbasi dugurcuk bulgurun incesine verilen isimdir Sabah corbasi olarak bilinir Bu corba ikram edilirken peynirli durumde bulundurulur Durumde comlek peyniri kullanilir Bu corba sogan ve salca tereyaginda kavrularak yapilir Yarma corbasi yarmadan yapilir Yaz aylarindan yarma hazirlanir Kis boyunca bir yenilen icilen bir corba olup yogurtlu yapilir Kaynakca Merriam Webster Online Bulgur 23 Aralik 2007 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Kasim 2011 Irina Petrosian David Underwood 2006 Armenian Food Fact Fiction amp Folklore Lulu com s 58 ISBN 978 1 4116 9865 9 26 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Haziran 2020 LeeAnne Gelletly 17 Kasim 2014 The Kurds Mason Crest s 83 ISBN 978 1 63355 946 2 26 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Haziran 2020 Ken Albala 25 Mayis 2011 Food Cultures of the World Encyclopedia 4 volumes Four Volumes ABC CLIO s 261 ISBN 978 0 313 37627 6 26 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Haziran 2020 Nisanyan Sozluk 30 Aralik 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Temmuz 2021 Bulgur Backpacker Cilt 29 Active Interest Media Inc 2001 s 34 17 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Haziran 2020 a b c Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi kehdy isimli refler icin metin saglanmadi Bkz Kaynak gosterme Pirinc yerine bulgur sabah com tr 29 Temmuz 2017 17 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Haziran 2020