Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Danimarka tarihi, bugünkü Danimarka Krallığı topraklarının tarih öncesi dönemlerden günümüze kadar uzanan tarihini kapsar.
İlk Çağlar
İnsanların Danimarka topraklarında 100.000 yılı aşan bir geçmişi vardır. Ancak Danimarka'nın kuzeyde yer alan konumu nedeniyle son buzul çağında insanlar Danimarka'yı terk etmek zorunda kalmışlar, MÖ 12.000 yılı civarında buzulların geri çekilmesiyle insanlar tekrar Danimarka topraklarına yerleşmişlerdir. MÖ 3000 yılı civarında Danimarka'nın yerlileri topraklarını işlemeye başladılar. Demir Çağı'nda (MÖ 4.-1. yüzyıl arasında İskandinavya'nın iklimi soğuk ve yağışlı bir dönemden geçti. Bu dönemde Danimarkalıların güneydeki Germanya bölgesine göç ettikleri belirlenmiştir.
Roma İmparatorluğu'nun en güçlü döneminde dahi sınırları Danimarka'yı içermemiştir. Ancak Danimarka'da bulunan Roma paraları iki bölge arasında ticari ilişkilerin varlığını kanıtlamaktadır. Ayrıca Danimarkalıların Roma ordusuna asker verdiği saptanmıştır. Danimarka'da yaygın olarak görülen Turba bataklıkları arkeolojik açıdan büyük bir bilgi kaynağı oluşturmaktadır. Danimarka'da İlk Çağlardan kalan yazılı hiçbir belge bulunmadığı için bu bataklıklarda keşfedilen ve çok iyi bir şekilde korunmuş insan vücutları tarihçilere o dönemdeki Danimarkalıların kültür ve yaşam biçimleri hakkında bir fikir verebilmektedir.
Orta Çağ
8.-11. yüzyıl arasında Danimarka'da Vikingler olarak bilinen kavim hüküm sürmüştür. Savaşçı bir ulus olarak tanınan Vikingler batıda Büyük Britanya, İzlanda, Grönland ve hatta Kuzey Amerika'ya kadar ulaşarak sömürgeler kurdular. Doğuda ise Karadeniz ve Hazar Denizi kıyılarına kadar uzanan yerleşim birimleri kurmuşlardır. İngiltere'nin büyük bir bölümü bu dönemde Viking egemenliği altında kaldı.
İskandinavyalı Mavi Diş Harald 980 yılında ilk defa olarak Danimarka ve Norveç'i birleştirerek bir krallık kurmayı başardı. Ayrıca Alman misyonerlerin etkisiyle Hristiyanlığı kabul etti. Danimarka kralı Knud'un 1035 yılındaki ölümünden sonra İngiltere Danimarka egemenliğinden çıktı. 12. yüzyılın ilk döneminde Danimarka iç savaşlarla sarsıldı. Sonunda Kral I. Valdemar (1131-1182) Danimarka'yı tekrar birleştirmeyi başardı ve günümüzde Danimarka'nın başkenti olan Kopenhag'ın temellerini attı.
1363 yılında Danimarka kralı IV. Valdemar'ın kızı I. Margrete, Norveç kralı VI. Håkon'la evlenerek iki ülkeyi bir bayrak altında birleştirdi. Ayrıca Håkon İsveç kraliyet ailesiyle de akrabaydı. Çiftin evliliğinden doğan II. Olaf'ın İsveç, Norveç ve Danimarka'nın kralı olması bekleniyordu. Ancak Olaf'ın 1387 yılında erken yaşta ölmesi üzerine I. Margrete tahta kendisi çıktı (1387-1412). Margrete'in yönetimi altında 1397 yılında İsveç, Norveç, Danimarka ve sömürgeleri (Faroe Adaları, İzlanda, Grönland ve Finlandiya) birleşerek Kalmar Birliği adı altında büyük bir İskandinav İmparatorluğu haline geldiler.
Yeni Çağ
Kalmar Birliği kuruluşundan yıkılışına kadar sorunlu kalmış bir birlikti. İsveçli soylular hiçbir zaman Danimarkalılar tarafından yönetilmekten hoşnut kalmadılar. Birlik büyük oranda kâğıt üstünde kaldı. Kral II. Christian İsveç'i birliğe zorlamak için 7-10 Kasım 1520 tarihleri arasında 100 kadar ayrılıkçı İsveçliyi yakalatarak öldürttü. Stockholm katliamı olarak tarihe geçen bu olay İsveçlileri birlikten daha da uzaklaştırdı.
Nihayet 1521 yılında İsveç Kalmar Birliği'nden resmen ayrıldı. Bu arada İskandinav ülkeleri Martin Luther tarafından Almanya'da başlatılan Protestan Reformu ile sarsıldı. Danimarka ve Norveç 1821 yılına kadar Danimarka-Norveç adı altında birlikte hareket etmeye devam ettiler. Kralları tekti ama yasaları, devlet kurumları ve orduları ayrı ayrı gelişmeye devam etti.
Danimarka 16. yüzyıl boyunca ekonomik açıdan hızla zenginleşmeye başladı. Hollanda'da süregelen Seksen Yıl Savaşları Danimarka'nın işine yaradı. Ancak Danimarka 17. yüzyılın başlarındaki Otuz Yıl Savaşları'ndan zararlı çıktı. 1643 yılında İsveç Danimarka'ya girdi. 1658 yılında İsveç'le imzalanan Roskilde Antlaşması'yla Danimarka-Norveç İsveç'e çok miktarda toprak vermek zorunda kaldı.
Danimarka 17. yüzyılın başından itibaren dünyanın çeşitli bölgelerinde ticari ve askeri koloniler kurmaya başladı. 1620 yılında Hindistan'ın güney kıyısındaki Tharangambadi bölgesinde bir koloni kuruldu. Bu koloni daha sonra Dansk Ostindisk Kompagni' (Danimarka Doğu Hindistan Şirketi) olarak bilinecekti. Daha sonra (1671) ve 'da (1718) koloniler kuruldu. Danimarka 1733 yılında da Fransa'dan kolonisini satın aldı.
19. yüzyılın başlarında Danimarka Napolyon Savaşları'yla temelinden sarsıldı. Birleşik Krallık filosu 1801 yılında Kopenhag'a saldırdı. 1807 yılında Kopenhag tekrar Britanya tarafından bombardımana uğradı. Danimarka Britanya'ya karşı kendini korumak amacıyla Fransa'yla ittifaka girdi. Ancak Fransa savaşı kaybedince Danimarka 1814 yılında imzaladığı Kiel Antlaşması uyarınca savaşı kazanan tarafın üyesi olan İsveç'e Norveç'i bırakmak zorunda kaldı. Norveçliler isyan etti. Danimarka bu savaşlardaki kayıplarından dolayı iflasın eşiğine geldi. Siyasal açıdan ortaya çıkan bu kötü duruma rağmen kültürel açıdan Danimarka altın çağını yaşıyordu. Danimarkalı Hans Christian Andersen'in yazdığı çocuk kitapları bütün Avrupa'da ün kazandı. felsefeci Søren Kierkegaard'ın düşünceleri kendinden sonraki birçok gelişmelere zemin hazırladı.
Yakın Çağ
20. yüzyılın ilk yıllarında Danimarka'da kadınlara oy hakkı verildi (1915) ve halka birçok işçi hakları ve sosyal haklar verildi. Danimarka'nın Karayiplerdeki sömürgeleri ABD'ye satıldı. Danimarka I. Dünya Savaşı'nda tarafsız kaldı. Ancak Almanya'nın yenilmesi üzerine Versailles Antlaşması uyarınca Danimarkalıların yaşadığı bazı topraklar Almanya'dan alınarak Danimarka'ya verildi.
Danimarka II. Dünya Savaşı'nda tarafsız kalması ve Nazi Almanyası'yla dostluk antlaşması imzalamasına rağmen 9 Nisan 1940 tarihinde Almanya tarafından işgal edildi. Buna karşılık Birleşik Krallık ordusu Faroe Adaları ve İzlanda'yı işgal etti. İzlanda 17 Haziran 1944 tarihinde bağımsızlığını ilan ederek Danimarka'dan ayrıldı. Faroe Adaları ise 1948'de Danimarka'ya geri verildi.
Dünya savaşlarından sonra Danimarka tarafsızlık siyasetine son verdi. 1945 yılında Birleşmiş Milletler'e üye oldu. 1949 yılında ise NATO'nun kurucu üyelerinden biri oldu. 1 Ocak 1973 tarihinde de Avrupa Birliği'ne katılan Danimarka bazı konularda Avrupa Birliği'nin dışında kalmayı tercih etmektedir. Örneğin 2000 yılında yapılan bir referandumun reddedilmesi üzerine Danimarka Avro Alanı dışında kalmayı yeğlemiştir.
Kaynakça
- Derry, T. K. A History of Scandinavia: Norway, Sweden, Denmark, Finland and Iceland. Minneapolis: University of Minnesota Press, 1979. .
- Lauring, Palle. A History of Denmark. 3rd ed. Kopenhag: Høst, 1995. .
- Danimarka tarihi: Özgün Kaynaklar 25 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Danimarka tarihinin gözden geçirilmesi 19 Mayıs 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Danimarka tarihi kaynakları 26 Kasım 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Danimarka tarihi bugunku Danimarka Kralligi topraklarinin tarih oncesi donemlerden gunumuze kadar uzanan tarihini kapsar Ilk CaglarTunc Cagi ndan kalma Gunes Arabasi Danimarka Ulusal Muzesi Insanlarin Danimarka topraklarinda 100 000 yili asan bir gecmisi vardir Ancak Danimarka nin kuzeyde yer alan konumu nedeniyle son buzul caginda insanlar Danimarka yi terk etmek zorunda kalmislar MO 12 000 yili civarinda buzullarin geri cekilmesiyle insanlar tekrar Danimarka topraklarina yerlesmislerdir MO 3000 yili civarinda Danimarka nin yerlileri topraklarini islemeye basladilar Demir Cagi nda MO 4 1 yuzyil arasinda Iskandinavya nin iklimi soguk ve yagisli bir donemden gecti Bu donemde Danimarkalilarin guneydeki Germanya bolgesine goc ettikleri belirlenmistir Roma Imparatorlugu nun en guclu doneminde dahi sinirlari Danimarka yi icermemistir Ancak Danimarka da bulunan Roma paralari iki bolge arasinda ticari iliskilerin varligini kanitlamaktadir Ayrica Danimarkalilarin Roma ordusuna asker verdigi saptanmistir Danimarka da yaygin olarak gorulen Turba batakliklari arkeolojik acidan buyuk bir bilgi kaynagi olusturmaktadir Danimarka da Ilk Caglardan kalan yazili hicbir belge bulunmadigi icin bu batakliklarda kesfedilen ve cok iyi bir sekilde korunmus insan vucutlari tarihcilere o donemdeki Danimarkalilarin kultur ve yasam bicimleri hakkinda bir fikir verebilmektedir Orta CagDanimarka nin tarihinde ilk defa Mavi Dis Harald tarafindan kuruldugunu belgeleyen Jelling kayalari 8 11 yuzyil arasinda Danimarka da Vikingler olarak bilinen kavim hukum surmustur Savasci bir ulus olarak taninan Vikingler batida Buyuk Britanya Izlanda Gronland ve hatta Kuzey Amerika ya kadar ulasarak somurgeler kurdular Doguda ise Karadeniz ve Hazar Denizi kiyilarina kadar uzanan yerlesim birimleri kurmuslardir Ingiltere nin buyuk bir bolumu bu donemde Viking egemenligi altinda kaldi Iskandinavyali Mavi Dis Harald 980 yilinda ilk defa olarak Danimarka ve Norvec i birlestirerek bir krallik kurmayi basardi Ayrica Alman misyonerlerin etkisiyle Hristiyanligi kabul etti Danimarka krali Knud un 1035 yilindaki olumunden sonra Ingiltere Danimarka egemenliginden cikti 12 yuzyilin ilk doneminde Danimarka ic savaslarla sarsildi Sonunda Kral I Valdemar 1131 1182 Danimarka yi tekrar birlestirmeyi basardi ve gunumuzde Danimarka nin baskenti olan Kopenhag in temellerini atti 1363 yilinda Danimarka krali IV Valdemar in kizi I Margrete Norvec krali VI Hakon la evlenerek iki ulkeyi bir bayrak altinda birlestirdi Ayrica Hakon Isvec kraliyet ailesiyle de akrabaydi Ciftin evliliginden dogan II Olaf in Isvec Norvec ve Danimarka nin krali olmasi bekleniyordu Ancak Olaf in 1387 yilinda erken yasta olmesi uzerine I Margrete tahta kendisi cikti 1387 1412 Margrete in yonetimi altinda 1397 yilinda Isvec Norvec Danimarka ve somurgeleri Faroe Adalari Izlanda Gronland ve Finlandiya birleserek Kalmar Birligi adi altinda buyuk bir Iskandinav Imparatorlugu haline geldiler Yeni CagStockholm katliami Kalmar Birligi kurulusundan yikilisina kadar sorunlu kalmis bir birlikti Isvecli soylular hicbir zaman Danimarkalilar tarafindan yonetilmekten hosnut kalmadilar Birlik buyuk oranda kagit ustunde kaldi Kral II Christian Isvec i birlige zorlamak icin 7 10 Kasim 1520 tarihleri arasinda 100 kadar ayrilikci Isvecliyi yakalatarak oldurttu Stockholm katliami olarak tarihe gecen bu olay Isveclileri birlikten daha da uzaklastirdi Nihayet 1521 yilinda Isvec Kalmar Birligi nden resmen ayrildi Bu arada Iskandinav ulkeleri Martin Luther tarafindan Almanya da baslatilan Protestan Reformu ile sarsildi Danimarka ve Norvec 1821 yilina kadar Danimarka Norvec adi altinda birlikte hareket etmeye devam ettiler Krallari tekti ama yasalari devlet kurumlari ve ordulari ayri ayri gelismeye devam etti Danimarka 16 yuzyil boyunca ekonomik acidan hizla zenginlesmeye basladi Hollanda da suregelen Seksen Yil Savaslari Danimarka nin isine yaradi Ancak Danimarka 17 yuzyilin baslarindaki Otuz Yil Savaslari ndan zararli cikti 1643 yilinda Isvec Danimarka ya girdi 1658 yilinda Isvec le imzalanan Roskilde Antlasmasi yla Danimarka Norvec Isvec e cok miktarda toprak vermek zorunda kaldi Kopenhag Deniz Savasi 1801 Danimarka 17 yuzyilin basindan itibaren dunyanin cesitli bolgelerinde ticari ve askeri koloniler kurmaya basladi 1620 yilinda Hindistan in guney kiyisindaki Tharangambadi bolgesinde bir koloni kuruldu Bu koloni daha sonra Dansk Ostindisk Kompagni Danimarka Dogu Hindistan Sirketi olarak bilinecekti Daha sonra 1671 ve da 1718 koloniler kuruldu Danimarka 1733 yilinda da Fransa dan kolonisini satin aldi 19 yuzyilin baslarinda Danimarka Napolyon Savaslari yla temelinden sarsildi Birlesik Krallik filosu 1801 yilinda Kopenhag a saldirdi 1807 yilinda Kopenhag tekrar Britanya tarafindan bombardimana ugradi Danimarka Britanya ya karsi kendini korumak amaciyla Fransa yla ittifaka girdi Ancak Fransa savasi kaybedince Danimarka 1814 yilinda imzaladigi Kiel Antlasmasi uyarinca savasi kazanan tarafin uyesi olan Isvec e Norvec i birakmak zorunda kaldi Norvecliler isyan etti Danimarka bu savaslardaki kayiplarindan dolayi iflasin esigine geldi Siyasal acidan ortaya cikan bu kotu duruma ragmen kulturel acidan Danimarka altin cagini yasiyordu Danimarkali Hans Christian Andersen in yazdigi cocuk kitaplari butun Avrupa da un kazandi felsefeci Soren Kierkegaard in dusunceleri kendinden sonraki bircok gelismelere zemin hazirladi Yakin CagAlmanya isgali gunlerinde kral X Christian 20 yuzyilin ilk yillarinda Danimarka da kadinlara oy hakki verildi 1915 ve halka bircok isci haklari ve sosyal haklar verildi Danimarka nin Karayiplerdeki somurgeleri ABD ye satildi Danimarka I Dunya Savasi nda tarafsiz kaldi Ancak Almanya nin yenilmesi uzerine Versailles Antlasmasi uyarinca Danimarkalilarin yasadigi bazi topraklar Almanya dan alinarak Danimarka ya verildi Danimarka II Dunya Savasi nda tarafsiz kalmasi ve Nazi Almanyasi yla dostluk antlasmasi imzalamasina ragmen 9 Nisan 1940 tarihinde Almanya tarafindan isgal edildi Buna karsilik Birlesik Krallik ordusu Faroe Adalari ve Izlanda yi isgal etti Izlanda 17 Haziran 1944 tarihinde bagimsizligini ilan ederek Danimarka dan ayrildi Faroe Adalari ise 1948 de Danimarka ya geri verildi 1943 ten sonraya ait bir gorsel Danimarkali bir SS birligi olan nun karargahi Dunya savaslarindan sonra Danimarka tarafsizlik siyasetine son verdi 1945 yilinda Birlesmis Milletler e uye oldu 1949 yilinda ise NATO nun kurucu uyelerinden biri oldu 1 Ocak 1973 tarihinde de Avrupa Birligi ne katilan Danimarka bazi konularda Avrupa Birligi nin disinda kalmayi tercih etmektedir Ornegin 2000 yilinda yapilan bir referandumun reddedilmesi uzerine Danimarka Avro Alani disinda kalmayi yeglemistir KaynakcaDerry T K A History of Scandinavia Norway Sweden Denmark Finland and Iceland Minneapolis University of Minnesota Press 1979 ISBN 0 8166 3799 7 Lauring Palle A History of Denmark 3rd ed Kopenhag Host 1995 ISBN 87 14 29306 4 Danimarka tarihi Ozgun Kaynaklar 25 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Danimarka tarihinin gozden gecirilmesi 19 Mayis 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Danimarka tarihi kaynaklari 26 Kasim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde