Denizci cumhuriyetler (İtalyanca: Repubbliche marinare) İtalya’da Orta Çağ’da ortaya çıkan ve gelişen şehir devletlerini tanımlar. Bunlardan en bilinenleri Pisa, Ceneviz ve Venedik’tir. Bu devletler birbirleriyle hem askeri hem de ekonomik anlamda rekabet halinde olmuşlardır. 10 ila 13. yüzyıllar arasında Akdeniz bölgesinde egemenlikleri altındaki ticaret yollarını korumak ve genişletmek için güçlü donanmalar kurmuşlardır. Bu açıdan Haçlı Seferleri’ne lojistik olarak büyük destek vermişlerdir. Cumhuriyetler güçlü imparatorluklar arasında hayatta kalabilmek için çok çeşitli ittifaklarda bulunmuşlardır.
Genel bakış
Denizci cumhuriyetler şehir devletleriydi. Genellikle bağımsız cumhuriyet olarak örgütlenmişlerdi. Toprakları genellikle Doğu Roma İmparatorluğu eski topraklarıydı. Şehirlerde genelde benzer hükûmet sistemleri egemendi, toplumsal ve ekonomik hayatta tüccar sınıflar ellerinde muazzam bir güç biriktirmiştir.
Denizci cumhuriyetler Haçlı Seferleri’ne yoğun olarak destek vermiştir. Bu savaşların ardından oluşan siyasi durumdan faydalanarak siyasi ve ekonomik egemenliğini geliştirmiştir. Özellikle Dördüncü Haçlı Seferi Kudüs'ü kurtarma amacıyla yola çıkmış ancak Venedik Cumhuriyeti Doçesi Enrico Dandolo seferi kendi amaçları için kullanmış, Konstantinopolis'i yağmalanmış, Bizans İmparatorluğu'nun yerine uzun ömürlü olmayan Latin İmparatorluğu kurulmuştur.
Her denizci cumhuriyetin denizaşırı toprakları ve ticaret üsleri bulunuyordu. Bu kapsamda Akdeniz’deki çok sayıdaki ada, Sardinya, Korsika, Adriyatik Denizi’ne kıyısı olan şehirler, Ege Denizi ile Karadeniz kıyıları, Kırım toprakları ve Kuzey Afrika sahilleri sayılabilir. Bu anlamda Yunanistan ve Kıbrıs’ı uzun süre elinde bulunduran Venedik öne çıkmaktadır.
Çok bilinen denizci cumhuriyetlerin dışında sınırlı etkiye sahip olarak kısa süreli var olmuş cumhuriyetler de bulunmaktadır. Gaeta, Ancona, Trani ve Noli bunların arasındadır. Dalmaçya kıyısındaki Ragusa Cumhuriyeti de dönemsel etkiye sahip olmuştur.
Doğuşu
11.yüzyıl başlarında Avrupa kıtasında karayolu ticaretinin güvenlik sorunları nedeniyle deniz ticareti tercih edilmiş, Akdeniz çerçevesinde ticari hatlar gelişmiştir. Bu dönemde gelişen bazı kıyı şehirleri güçlenerek Avrupa çapında siyasi ve ekonomik güce sahip olacaktır.
Zaman zaman bu şehirler çoğunlukla Saracen korsan saldırılarına maruz kaldıkları için kendi güvenliklerini sağlama yoluna giderek güçlü donanmalar kurmuşlardır. Bu donanmalar sayesinde savunma durumundan saldırı durumuna geçen deniz cumhuriyetleri, Doğu Roma ile Arap-Müslüman donanmaları arasındaki rekabetin yarattığı ortamda deniz aşırı topraklar ele geçirmiş, ticaret yollarının denetimini sağlamışlardır.
Gelişmesi
Kurumsal olarak şehir devletleri bağımsız cumhuriyetler olarak örgütlenmiştir. Bunda en büyük toplumsal destek iktidarın dayandığı tüccar sınıf olmuştur. Denizci cumhuriyetlerin ortaya çıktığı dönem, Avrupa’nın siyasi etkisinin doğuya doğru genişlediği ve modern kapitalizmin öncülü olarak sayılabilecek mali ve üretim sisteminin hâkim olmaya başladığı dönemdir. İtalya’daki denizci cumhuriyetler altın paraları ticarette yeniden kullanıma sokmuş, ülkeler arası ticari ilişkileri geliştirmeye başlamış, ayrıntılı muhasebe kayıtları tutmuştur. Aynı zamanda ticaret yollarının gelişmesi de denizcilikteki teknolojik gelişmeler için bir itici güç sağlamıştır.
Bu dönemde gerçekleşen Haçlı Seferleri denizci cumhuriyetlerin yayılmacı politikalarıyla örtüşmüştür. Kutsal bölgelere gerçekleştirilen taşımacılığın karşılığında denizci cumhuriyetler yeni ele geçirilen bölgelerde ayrıcalıklar elde etmiştir. Doğu Akdeniz ve Karadeniz bölgesine açılan denizci cumhuriyetler çok sayıda ticaret üssü oluşturmuş, yeni topraklar ele geçirmiştir. Özellikle imtiyazlı konumları gereği kendilerine tanınan yerlerde ticaret yürüten İtalyan devletleri şehirlerde bulundukları bölge, mahalle hatta caddede İtalyan yasalarının geçerli olmasını sağlayabilmiş ve bu şekilde çeşitli ticari merkezler kurmuşlardır. Konstantinopolis’teki Pera, sonra da şehir Osmanlı İmparatorluğu egemenliğine geçip İstanbul adını aldıktan sonra Beyoğlu adıyla anılan bölge önce Ceneviz sonra da Venedik için en önemli ticari merkezlerden birisi konumuna gelmiştir.
Denizci cumhuriyetlerin ömürleri birbirinden çok farklı olmuştur. Venedik, Ceneviz gibi cumhuriyetler Orta Çağ'ın tamamını kapsayan dönemde bağımsızlıklarını koruyabilirken ancak Napolyon Bonapart döneminde işgal edilebilmiştir. Diğer cumhuriyetler ise Rönesans dönemi boyunca bağımsız kalabilmiştir. Pisa, Floransa egemenliğine boyun eğmiş, Ancona Papalık Devleti tarafından ele geçirilmiş, Amalfi de Normanların işgaline maruz kalmıştır.
Amalfi
Avrupa çapında önemli rol oynayan ilk denizci cumhuriyet Amalfi Cumhuriyeti olur. Arapların hakimiyetinden Akdeniz ticareti egemenliğini ele geçiren Amalfi tacirleri 10.yüzyılda İtalya’nın güneyinde ve Ortadoğu’da ticari üsler kurmuştur. Konstantinopolis şehrinde ilk ticari koloni kuran da onlardır. Amalfili tüccarlar kendi isimleriyle anılan yasaları oluşturarak ticarette gözetilmesi gerekenleri yazılı hale getirmiştir. 1039 yılında Amalfi, denetimine girer. 1073 yılında Robert Guiscard şehri ele geçirir. Amalfi halkı 1096 yılında ayaklanarak bağımsızlığını ilan etse de 1101 yılında ayaklanma bastırılır. 1130 yılındaki isyan da bir yıl içinde bastırılacaktır. 1137 yılında şehir doğal afetler (özellikle sel baskınları) ve Norman istilaları sonucu güçsüz düşecek ve ticari bir merkez olma özelliğini Napoli şehrine kaptıracaktır.
Ancona
774 yılından itibaren Papalık Devleti içinde yer alan Ancona, Kutsal Roma Cermen İmparatorluğunun yayılma etkisine maruz kalsa da 12.yüzyıla doğru bağımsızlığını kazanmaya başlar. Denizdeki hakimiyetleri Venedik egemenliğinin baskısı altında kalmış olsa da özellikle Doğu Roma İmparatorluğu ile yakın ticari ve ekonomik ilişkileriyle öne çıkar. Ragusa Cumhuriyeti ve Macaristan Krallığı ile çok iyi ilişkiler içinde olmuştur. Doğu Roma İmparatorluğu ile yakın ilişkilerine rağmen özellikle Osmanlı İmparatorluğu ve öncülleriyle iyi ilişkiler içinde olmuş, Türklerin İtalya ile olan ekonomik bağlantılarının ana halkası olmuşlardır. Ancona’nın bağımsız varlığı sürekli tehdit altında olmuş olmasına rağmen şehir devleti diğer hiçbir denizci cumhuriyete saldırmamıştır. 1532 yılında bağımsızlığını kaybederek Papa VII Clement döneminde Papalık Devleti’ne katılmıştır.
Ceneviz
Ceneviz, Akdeniz’de Arap korsanların egemenliğinin hissedildiği 10.yüzyılla beraber şehir devlet olarak ortaya çıkmaya başlar. Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu’nun himayesinde olarak Pisa ile yapılan ittifak sonucu Arapların gücü Akdeniz’de kırılmaya başlanır. Batı Akdeniz bölgesinde donanması sayesinde gücünü hissettiren cumhuriyet Korsika, Provence ve Balear Adaları yeniden fethedilir. Cenova’daki şehir kapsamındaki tüm tacirlerin Compagna Communis adı verilen birliğinin asillerin desteğiyle kurulmasıyla birlikte Ceneviz cumhuriyeti fiilen kurulmuş olur.
Ceneviz Cumhuriyeti, Birinci Haçlı Seferi’nden çok kârlı çıkmıştır. Sefere katılan Ceneviz, kutsal topraklarda fethedilen topraklar üzerinde Cenevizli tacirler için muazzam ayrıcalıklar elde etmiştir. Ayrıca Dördüncü Haçlı Seferi’nin ardından kurulan Latin İmparatorluğu’nun 1265 yılındaki çöküşünden önce 1261 yılında İznik İmparatorluğu ile Ceneviz arasında imzalanan Nymphaeum Antlaşması ile ayrıcalıklarını Bizans İmparatoru VIII. Mihail’a dikte ettirmiştir. Sonrasında Venediklilerin Karadeniz’den atılmasıyla burada ticaret Ceneviz egemenliğine geçmiş, 1284 yılındaki Meloria Deniz Muharebesi ile Pisa da mağlup edilmiştir.
1298 yılında Ceneviz donanması Dalmaçya açıklarındaki Korčula Adası bölgesinde Venedik donanmasını mağlup etmiştir. Muharebe sırasında Venedikli asil öldürülmüş, Venedik donanmasındaki bir gemiye komuta eden Marco Polo da esir edilmiştir.
15.yüzyılda salgın hastalıkların ve yabancı istilaların tehdidi altında bulunan cumhuriyet 1528 yılında Andrea Doria komutasında yeniden eski görkemli günlerine dönecektir. Bu dönemde daha çok İspanya monarşisinin desteğiyle eski ticaret ağının kazançlarını yakalayacaktır. Bu dönemde İspanya’nın yanı sıra Fransa hakimiyetini de hisseden şehir, Napolyon Bonapart döneminde Fransız işgalini yaşar. 1815 yılında şehir Sardinya Krallığı egemenliğine girince şehir ekonomisinin bozulması üzerine tacirler ve ustalar Amerika kıtasına toplu şekilde göç etmiştir.
Pisa
11.yüzyılın başlarında Ceneviz ile ittifak halkinde olan Pisa Arapların Akdeniz’de yenilmesi üzerine Korsika’ya hakim olur ve Tiren Denizinin denetimini ele geçirir. İzleyen dönemde güçlenen Pisa, Konstantinopolis’te ayrı bir ticari merkeze sahip olur. Pisalılar Birinci Haçlı Seferi’ne katılmış ve Kudüs’ün alınmasında yer almışlardır. Pisa cumhuriyeti 13.yüzyılda bir dönem müttefiki olan Ceneviz ile savaşın eşiğine gelir. 1284 yılındaki Meloria Deniz Muharebesi'nde yenilen Pisa donanması çoğu denizaşırı topraklarının denetimi kaybedecektir. 1324 yılında Aragon Krallığının Sardinya’yı işgal etmesiyle buradaki topraklarını tamamen yitiren cumhuriyet çeşitli ayaklanmaların başarısız olmasının ardından 1406 yılında Floransa’nın denetimine girer.
Ragusa
7.yüzyılın ilk yarısında şehir Doğu Akdeniz bölgesinde ticaret yapmaya başlar. 11.yüzyıl ile birlikte Adriyatik Denizinde öne çıkan denizci ve ticaret şehri olur. Şehirdeki bilinen ilk yazılı ticari antlaşma 1148 yılında Molfetta şehriyle imzalanmıştır. 1204 yılında Dördüncü Haçlı Seferi esnasında Konstantinopolis’in düşmesiyle beraber şehir, Venedik egemenliğine geçer. Bu şekilde Ragusa ileride kurulacak olan cumhuriyetin kurumsal altyapısını kazanmış olur.
1358 yılında Macaristan Krallığı ile yapılan savaşta mağlup olan Venedik, kapsamında Dalmaçya’daki topraklarını kaybeder. Ragusa ise Macar egemenliğini kabul etse de içişlerinde serbestlik hakkını korur. 1403 yılında itibaren bu dönemde güçlü bir donanmaya ve sıkı tahkimatlı iki limanıyla şehre Respublica Ragusina denmeye başlanır.
Gelişmesini deniz ticaretine borçlu olan şehir Adriyatik Denizinin güneyindeki güçlü varlığıyla bulunduğu bölgede Venedik Cumhuriyetine kafa tutmaya başlar. Bu yönde diğer bir denizci cumhuriyet olan Ancona ile müttefik olur. Bu sayede Adriyatik bölgesinin Venedik Gölü olmasının önüne geçilir. Ancona-Ragusa işbirliği sayesinde Venedik’e alternatif ticaret yolları geliştirilir. 15.yüzyılla beraber şehir artık Balkanlar ve Ortadoğuya açılan önemli bir geçiş yeri halindedir. Şehir yüksek gelişmişlik düzeyi sayesinde ilk eczane, ilk karantina bölgesi gibi uygulamaların yanı sıra 1418 yılında köle ticaretinin kaldırılması gibi adımlara da imza atar.
Osmanlıların 1526 yılındaki Mohaç Muharebesi sonucunda Balkanlarda ilerleyerek Macar egemenliğine son verdiği dönemde şehir resmî olarak Osmanlı himayesine girer. Sultana verilecek yıllık cizye karşılığında şehir bağımsızlığını korur.
17.yüzyılla beraber Yeni Dünya’nın keşfi gibi etkenlerle azalan bölgesel ticaret yüzünden şehir duraklama dönemine girer. 1667 yılındaki depremde yaklaşık 5 bin kişiyi kaybeden şehir Fransa ve İngiltere yardımıyla yeniden kurulur. 1718 yılındaki Pasarofça Antlaşması ile egemenliği kabul edilen şehir 1798 yılında Avusturya İmparatorluğu tarafından işgal edilir. Şehir sonrasında 1808 yılında Napolyon Bonapart ordularınca alınacak ve İtalya Krallığına bağlanacaktır.
Venedik
Venedik Cumhuriyetinin kurulması 421 yılına kadar dayanır. Bu dönemde Doğu Roma İmparatorluğunun bir kısmı olarak ticaret merkezidir. Venedik Doğu Roma’nın Arap ve Norman istilalarına karşı hep müttefiki olmuştur. 1000 yılına gelindiğinde Adriyatik Denizine doğru yayılan Venedik korsanlarla yaptığı mücadeleyi kazanarak Dalmaçya yönüne doğru genişler.
13.yüzyıla gelindiğinde cumhuriyet Akdeniz ve Ortadoğu'da önde gelen ticaret hatlarını denetimi altına almıştır. Dördüncü Haçlı Seferi’nde Venedik donanması belirleyici olmuş ve ticari öneme sahip Doğu Roma kentleri ele geçirilmiştir. 1207 yılında Korfu ve 1209 yılında Girit’in ele geçirilmesiyle çok önemli ticaret üsleri elde edilir, Ortadoğu'daki üsler genişletilir. Özellikle 14.yüzyılın sonuna doğru Venedik Avrupa'nın en zengin devleti konumundadır.
Doğu Akdeniz bölgesindeki Venedik etkisi Osmanlı İmparatorluğunun genişlemesiyle tehdit altına girer. Venedik Cumhuriyeti 1797 yılında Napolyon Bonapart tarafından işgal edilinceye kadar en geniş toprağa sahip ve en güçlü denizci cumhuriyet olmuştur. Napolyon Savaşlarının ardından yeniden bağımsızlığını kazansa da artık sadece kâğıt üzerinde bir cumhuriyettir. 1848 yılında Avusturya Ordularının işgaline uğrayan şehir 1866 yılında İtalya Krallığı’na katılır.
İkili ilişkiler
Denizci cumhuriyetler arasındaki ilişkiler cumhuriyetlerin ticaret üzerine kurulu olmalarına bağlı şekilde gelişmiştir. Bu anlamda cumhuriyetler arasında siyasi ve ekonomik antlaşmalar yapılmıştır. Ancak ticari hatların ve bölgesel ekonomik ayrıcalıkların paylaşılması için sürekli bir mücadele gerçekleşmekteydi. Diplomatik alanda çözümlenemeyen sorunlar çeşitli çatışmalara neden olmuştur. Ayrıca ortak düşmana karşı zaman zaman ittifak yapan cumhuriyetler özellikle Haçlı Seferleri sayesinde geniş imtiyazlar ve kazançlar elde etmiştir.
İç çatışmalar
- 1256-1270
- Ceneviz - Venedik
- 1288 yılında Ceneviz Akka'daki topraklarını geri alır
- Ceneviz - Pisa
- Ceneviz zaferi
- 1298
- Ceneviz - Venedik
- Ceneviz zaferi
- Chioggia Savaşı 1376-1381
- Ceneviz - Venedik
- Venedik zaferi
Ortak düşmana karşı ittifaklar
- Birinci Haçlı Seferi 1096-1099
- Selçuklular'a karşı
- Haçlı zaferi
- Dördüncü Haçlı Seferi 1200-1204
- Doğu Roma İmparatorluğu'na karşı
- Konstantinopolis düşer, Latin İmparatorluğu kurulur
- Mohaç Muharebesi 1526
- Osmanlı İmparatorluğu'na karşı
- Osmanlı zaferi
- Osmanlı İmparatorluğu'na karşı
- Haçlı zaferi
Zaman çizelgesi
Kaynakça
- ^ Buna en büyük istisna Pisa ve Ceneviz’dir.
- ^ Günümüzdeki Hırvatistan’da bulunan Dubrovnik kenti ve civarında hüküm sürmüştür
- ^ Bakınız Reconquista
- ^ Bakınız
- ^ Polo bu esaret sırasında Il Milione adlı ünlü eseri hücre arkadaşı Pisalı ’ya dikte ettirmiştir.
- ^ Bu kapsamda Korsika ve Sardinya’nın bir kısmı Ceneviz'e verilir
- ^ Venedik hakimiyetindeki dönemde 1252 yılında Senato, 1272 yılında Ragusa Anayasası oluşturulmuştur
- ^ Bu dönemde Osmanlı etkisi 1571 yılındaki İnebahtı Deniz Muharebesi zaferine rağmen engellenemez
Konuyla ilgili yazılan eserler
- Armando Lodolini, Le repubbliche del mare, edizioni Biblioteca di storia patria, (Ente per la diffusione e l'educazione storica) Roma, 1967
- G. Benvenuti, Le Repubbliche Marinare. Amalfi, Pisa, Genova, Venezia - Newton & Compton editori, Roma 1989.
- Marc'Antonio Bragadin, Storia delle Repubbliche marinare, Odoya, Bologna 2010, 240 pp., .
- A. Frugoni - Le Repubbliche Marinare - ERI, Torino 1958.
- P. Gianfaldoni - Le antiche Repubbliche marinare. Le origini, la storia, le regate - CLD, 2001.
Pisa:
- M. Chiaverini, Repubblica imperiale pisana. La vittoria navale su Genova del 1241: alcuni aspetti, antefatti vicini e lontani, misteri e coincidenze, Pisa Offset Grafica, 1999.
- M. Chiaverini, Il ‘Porto Pisano’ alla foce del Don tra il XIII e XIV secolo, Pisa, MARICH Studio storico editoriale, 2000.
- M. Chiaverini, La battaglia di Saint-Gilles nel 1165 tra Pisa e Genova. Le lotte di predominio, tra misteri ed intrighi, nella Francia meridionale dei secoli XI-XII, Pisa, MARICH Studio storico editoriale, 2004.
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
- (İngilizce) 22 Temmuz 2011 tarihinde erişilmiştir
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Denizci cumhuriyetler Italyanca Repubbliche marinare Italya da Orta Cag da ortaya cikan ve gelisen sehir devletlerini tanimlar Bunlardan en bilinenleri Pisa Ceneviz ve Venedik tir Bu devletler birbirleriyle hem askeri hem de ekonomik anlamda rekabet halinde olmuslardir 10 ila 13 yuzyillar arasinda Akdeniz bolgesinde egemenlikleri altindaki ticaret yollarini korumak ve genisletmek icin guclu donanmalar kurmuslardir Bu acidan Hacli Seferleri ne lojistik olarak buyuk destek vermislerdir Cumhuriyetler guclu imparatorluklar arasinda hayatta kalabilmek icin cok cesitli ittifaklarda bulunmuslardir Genel bakisDenizci cumhuriyetler 11 yuzyil Venezia Venedik Genova CenevizCristoforo Buondelmonti ye ait Liber insularum Archipelagi nin Marciana Milli Kutuphanesi nde yer alan ve 1420 ler ile 1430 lar civarina tarihlenen kopyasindaki Konstantinopolis ile Galata haritasi Denizci cumhuriyetler sehir devletleriydi Genellikle bagimsiz cumhuriyet olarak orgutlenmislerdi Topraklari genellikle Dogu Roma Imparatorlugu eski topraklariydi Sehirlerde genelde benzer hukumet sistemleri egemendi toplumsal ve ekonomik hayatta tuccar siniflar ellerinde muazzam bir guc biriktirmistir Denizci cumhuriyetler Hacli Seferleri ne yogun olarak destek vermistir Bu savaslarin ardindan olusan siyasi durumdan faydalanarak siyasi ve ekonomik egemenligini gelistirmistir Ozellikle Dorduncu Hacli Seferi Kudus u kurtarma amaciyla yola cikmis ancak Venedik Cumhuriyeti Docesi Enrico Dandolo seferi kendi amaclari icin kullanmis Konstantinopolis i yagmalanmis Bizans Imparatorlugu nun yerine uzun omurlu olmayan Latin Imparatorlugu kurulmustur Her denizci cumhuriyetin denizasiri topraklari ve ticaret usleri bulunuyordu Bu kapsamda Akdeniz deki cok sayidaki ada Sardinya Korsika Adriyatik Denizi ne kiyisi olan sehirler Ege Denizi ile Karadeniz kiyilari Kirim topraklari ve Kuzey Afrika sahilleri sayilabilir Bu anlamda Yunanistan ve Kibris i uzun sure elinde bulunduran Venedik one cikmaktadir Cok bilinen denizci cumhuriyetlerin disinda sinirli etkiye sahip olarak kisa sureli var olmus cumhuriyetler de bulunmaktadir Gaeta Ancona Trani ve Noli bunlarin arasindadir Dalmacya kiyisindaki Ragusa Cumhuriyeti de donemsel etkiye sahip olmustur Dogusu11 yuzyil baslarinda Avrupa kitasinda karayolu ticaretinin guvenlik sorunlari nedeniyle deniz ticareti tercih edilmis Akdeniz cercevesinde ticari hatlar gelismistir Bu donemde gelisen bazi kiyi sehirleri guclenerek Avrupa capinda siyasi ve ekonomik guce sahip olacaktir Zaman zaman bu sehirler cogunlukla Saracen korsan saldirilarina maruz kaldiklari icin kendi guvenliklerini saglama yoluna giderek guclu donanmalar kurmuslardir Bu donanmalar sayesinde savunma durumundan saldiri durumuna gecen deniz cumhuriyetleri Dogu Roma ile Arap Musluman donanmalari arasindaki rekabetin yarattigi ortamda deniz asiri topraklar ele gecirmis ticaret yollarinin denetimini saglamislardir GelismesiKurumsal olarak sehir devletleri bagimsiz cumhuriyetler olarak orgutlenmistir Bunda en buyuk toplumsal destek iktidarin dayandigi tuccar sinif olmustur Denizci cumhuriyetlerin ortaya ciktigi donem Avrupa nin siyasi etkisinin doguya dogru genisledigi ve modern kapitalizmin onculu olarak sayilabilecek mali ve uretim sisteminin hakim olmaya basladigi donemdir Italya daki denizci cumhuriyetler altin paralari ticarette yeniden kullanima sokmus ulkeler arasi ticari iliskileri gelistirmeye baslamis ayrintili muhasebe kayitlari tutmustur Ayni zamanda ticaret yollarinin gelismesi de denizcilikteki teknolojik gelismeler icin bir itici guc saglamistir Bu donemde gerceklesen Hacli Seferleri denizci cumhuriyetlerin yayilmaci politikalariyla ortusmustur Kutsal bolgelere gerceklestirilen tasimaciligin karsiliginda denizci cumhuriyetler yeni ele gecirilen bolgelerde ayricaliklar elde etmistir Dogu Akdeniz ve Karadeniz bolgesine acilan denizci cumhuriyetler cok sayida ticaret ussu olusturmus yeni topraklar ele gecirmistir Ozellikle imtiyazli konumlari geregi kendilerine taninan yerlerde ticaret yuruten Italyan devletleri sehirlerde bulunduklari bolge mahalle hatta caddede Italyan yasalarinin gecerli olmasini saglayabilmis ve bu sekilde cesitli ticari merkezler kurmuslardir Konstantinopolis teki Pera sonra da sehir Osmanli Imparatorlugu egemenligine gecip Istanbul adini aldiktan sonra Beyoglu adiyla anilan bolge once Ceneviz sonra da Venedik icin en onemli ticari merkezlerden birisi konumuna gelmistir Denizci cumhuriyetlerin omurleri birbirinden cok farkli olmustur Venedik Ceneviz gibi cumhuriyetler Orta Cag in tamamini kapsayan donemde bagimsizliklarini koruyabilirken ancak Napolyon Bonapart doneminde isgal edilebilmistir Diger cumhuriyetler ise Ronesans donemi boyunca bagimsiz kalabilmistir Pisa Floransa egemenligine boyun egmis Ancona Papalik Devleti tarafindan ele gecirilmis Amalfi de Normanlarin isgaline maruz kalmistir Amalfi bayragiAmalfi Avrupa capinda onemli rol oynayan ilk denizci cumhuriyet Amalfi Cumhuriyeti olur Araplarin hakimiyetinden Akdeniz ticareti egemenligini ele geciren Amalfi tacirleri 10 yuzyilda Italya nin guneyinde ve Ortadogu da ticari usler kurmustur Konstantinopolis sehrinde ilk ticari koloni kuran da onlardir Amalfili tuccarlar kendi isimleriyle anilan yasalari olusturarak ticarette gozetilmesi gerekenleri yazili hale getirmistir 1039 yilinda Amalfi denetimine girer 1073 yilinda Robert Guiscard sehri ele gecirir Amalfi halki 1096 yilinda ayaklanarak bagimsizligini ilan etse de 1101 yilinda ayaklanma bastirilir 1130 yilindaki isyan da bir yil icinde bastirilacaktir 1137 yilinda sehir dogal afetler ozellikle sel baskinlari ve Norman istilalari sonucu gucsuz dusecek ve ticari bir merkez olma ozelligini Napoli sehrine kaptiracaktir Ancona bayragiAncona Piri Reis tarafindan cizilen Ancona haritasi 774 yilindan itibaren Papalik Devleti icinde yer alan Ancona Kutsal Roma Cermen Imparatorlugunun yayilma etkisine maruz kalsa da 12 yuzyila dogru bagimsizligini kazanmaya baslar Denizdeki hakimiyetleri Venedik egemenliginin baskisi altinda kalmis olsa da ozellikle Dogu Roma Imparatorlugu ile yakin ticari ve ekonomik iliskileriyle one cikar Ragusa Cumhuriyeti ve Macaristan Kralligi ile cok iyi iliskiler icinde olmustur Dogu Roma Imparatorlugu ile yakin iliskilerine ragmen ozellikle Osmanli Imparatorlugu ve onculleriyle iyi iliskiler icinde olmus Turklerin Italya ile olan ekonomik baglantilarinin ana halkasi olmuslardir Ancona nin bagimsiz varligi surekli tehdit altinda olmus olmasina ragmen sehir devleti diger hicbir denizci cumhuriyete saldirmamistir 1532 yilinda bagimsizligini kaybederek Papa VII Clement doneminde Papalik Devleti ne katilmistir Ticaret yollari ve Ancona denizcilik cumhuriyet depolariCeneviz bayragiCeneviz Ceneviz Akdeniz de Arap korsanlarin egemenliginin hissedildigi 10 yuzyilla beraber sehir devlet olarak ortaya cikmaya baslar Kutsal Roma Cermen Imparatorlugu nun himayesinde olarak Pisa ile yapilan ittifak sonucu Araplarin gucu Akdeniz de kirilmaya baslanir Bati Akdeniz bolgesinde donanmasi sayesinde gucunu hissettiren cumhuriyet Korsika Provence ve Balear Adalari yeniden fethedilir Cenova daki sehir kapsamindaki tum tacirlerin Compagna Communis adi verilen birliginin asillerin destegiyle kurulmasiyla birlikte Ceneviz cumhuriyeti fiilen kurulmus olur Ceneviz Cumhuriyeti Birinci Hacli Seferi nden cok karli cikmistir Sefere katilan Ceneviz kutsal topraklarda fethedilen topraklar uzerinde Cenevizli tacirler icin muazzam ayricaliklar elde etmistir Ayrica Dorduncu Hacli Seferi nin ardindan kurulan Latin Imparatorlugu nun 1265 yilindaki cokusunden once 1261 yilinda Iznik Imparatorlugu ile Ceneviz arasinda imzalanan Nymphaeum Antlasmasi ile ayricaliklarini Bizans Imparatoru VIII Mihail a dikte ettirmistir Sonrasinda Venediklilerin Karadeniz den atilmasiyla burada ticaret Ceneviz egemenligine gecmis 1284 yilindaki Meloria Deniz Muharebesi ile Pisa da maglup edilmistir 1298 yilinda Ceneviz donanmasi Dalmacya aciklarindaki Korcula Adasi bolgesinde Venedik donanmasini maglup etmistir Muharebe sirasinda Venedikli asil oldurulmus Venedik donanmasindaki bir gemiye komuta eden Marco Polo da esir edilmistir 15 yuzyilda salgin hastaliklarin ve yabanci istilalarin tehdidi altinda bulunan cumhuriyet 1528 yilinda Andrea Doria komutasinda yeniden eski gorkemli gunlerine donecektir Bu donemde daha cok Ispanya monarsisinin destegiyle eski ticaret aginin kazanclarini yakalayacaktir Bu donemde Ispanya nin yani sira Fransa hakimiyetini de hisseden sehir Napolyon Bonapart doneminde Fransiz isgalini yasar 1815 yilinda sehir Sardinya Kralligi egemenligine girince sehir ekonomisinin bozulmasi uzerine tacirler ve ustalar Amerika kitasina toplu sekilde goc etmistir Cenevizlilerin siyasi etkisi Codex Latinus Parisinus 1395 Pisa bayragiPisa 11 yuzyilin baslarinda Ceneviz ile ittifak halkinde olan Pisa Araplarin Akdeniz de yenilmesi uzerine Korsika ya hakim olur ve Tiren Denizinin denetimini ele gecirir Izleyen donemde guclenen Pisa Konstantinopolis te ayri bir ticari merkeze sahip olur Pisalilar Birinci Hacli Seferi ne katilmis ve Kudus un alinmasinda yer almislardir Pisa cumhuriyeti 13 yuzyilda bir donem muttefiki olan Ceneviz ile savasin esigine gelir 1284 yilindaki Meloria Deniz Muharebesi nde yenilen Pisa donanmasi cogu denizasiri topraklarinin denetimi kaybedecektir 1324 yilinda Aragon Kralliginin Sardinya yi isgal etmesiyle buradaki topraklarini tamamen yitiren cumhuriyet cesitli ayaklanmalarin basarisiz olmasinin ardindan 1406 yilinda Floransa nin denetimine girer Ragusa bayragiRagusa Gunumuzdeki Hirvatistan icinde Ragusa nin yeri 7 yuzyilin ilk yarisinda sehir Dogu Akdeniz bolgesinde ticaret yapmaya baslar 11 yuzyil ile birlikte Adriyatik Denizinde one cikan denizci ve ticaret sehri olur Sehirdeki bilinen ilk yazili ticari antlasma 1148 yilinda Molfetta sehriyle imzalanmistir 1204 yilinda Dorduncu Hacli Seferi esnasinda Konstantinopolis in dusmesiyle beraber sehir Venedik egemenligine gecer Bu sekilde Ragusa ileride kurulacak olan cumhuriyetin kurumsal altyapisini kazanmis olur 1358 yilinda Macaristan Kralligi ile yapilan savasta maglup olan Venedik kapsaminda Dalmacya daki topraklarini kaybeder Ragusa ise Macar egemenligini kabul etse de icislerinde serbestlik hakkini korur 1403 yilinda itibaren bu donemde guclu bir donanmaya ve siki tahkimatli iki limaniyla sehre Respublica Ragusina denmeye baslanir Gelismesini deniz ticaretine borclu olan sehir Adriyatik Denizinin guneyindeki guclu varligiyla bulundugu bolgede Venedik Cumhuriyetine kafa tutmaya baslar Bu yonde diger bir denizci cumhuriyet olan Ancona ile muttefik olur Bu sayede Adriyatik bolgesinin Venedik Golu olmasinin onune gecilir Ancona Ragusa isbirligi sayesinde Venedik e alternatif ticaret yollari gelistirilir 15 yuzyilla beraber sehir artik Balkanlar ve Ortadoguya acilan onemli bir gecis yeri halindedir Sehir yuksek gelismislik duzeyi sayesinde ilk eczane ilk karantina bolgesi gibi uygulamalarin yani sira 1418 yilinda kole ticaretinin kaldirilmasi gibi adimlara da imza atar Osmanlilarin 1526 yilindaki Mohac Muharebesi sonucunda Balkanlarda ilerleyerek Macar egemenligine son verdigi donemde sehir resmi olarak Osmanli himayesine girer Sultana verilecek yillik cizye karsiliginda sehir bagimsizligini korur 17 yuzyilla beraber Yeni Dunya nin kesfi gibi etkenlerle azalan bolgesel ticaret yuzunden sehir duraklama donemine girer 1667 yilindaki depremde yaklasik 5 bin kisiyi kaybeden sehir Fransa ve Ingiltere yardimiyla yeniden kurulur 1718 yilindaki Pasarofca Antlasmasi ile egemenligi kabul edilen sehir 1798 yilinda Avusturya Imparatorlugu tarafindan isgal edilir Sehir sonrasinda 1808 yilinda Napolyon Bonapart ordularinca alinacak ve Italya Kralligina baglanacaktir Ragusa siyasi etkisiVenedik bayragiVenedik Venedik Cumhuriyetinin kurulmasi 421 yilina kadar dayanir Bu donemde Dogu Roma Imparatorlugunun bir kismi olarak ticaret merkezidir Venedik Dogu Roma nin Arap ve Norman istilalarina karsi hep muttefiki olmustur 1000 yilina gelindiginde Adriyatik Denizine dogru yayilan Venedik korsanlarla yaptigi mucadeleyi kazanarak Dalmacya yonune dogru genisler 13 yuzyila gelindiginde cumhuriyet Akdeniz ve Ortadogu da onde gelen ticaret hatlarini denetimi altina almistir Dorduncu Hacli Seferi nde Venedik donanmasi belirleyici olmus ve ticari oneme sahip Dogu Roma kentleri ele gecirilmistir 1207 yilinda Korfu ve 1209 yilinda Girit in ele gecirilmesiyle cok onemli ticaret usleri elde edilir Ortadogu daki usler genisletilir Ozellikle 14 yuzyilin sonuna dogru Venedik Avrupa nin en zengin devleti konumundadir Dogu Akdeniz bolgesindeki Venedik etkisi Osmanli Imparatorlugunun genislemesiyle tehdit altina girer Venedik Cumhuriyeti 1797 yilinda Napolyon Bonapart tarafindan isgal edilinceye kadar en genis topraga sahip ve en guclu denizci cumhuriyet olmustur Napolyon Savaslarinin ardindan yeniden bagimsizligini kazansa da artik sadece kagit uzerinde bir cumhuriyettir 1848 yilinda Avusturya Ordularinin isgaline ugrayan sehir 1866 yilinda Italya Kralligi na katilir Venedik Cumhuriyeti nin siyasi etkisi Koyu kirmizi Kurulus Kirmizi 15 yuzyil basinda topraklar Pembe Gecici olarak ele gecirilen yerler Sari Ana ticaret yollari ve hakim olunan karasular Eflatun KolonilerIkili iliskilerDenizci cumhuriyetler arasindaki iliskiler cumhuriyetlerin ticaret uzerine kurulu olmalarina bagli sekilde gelismistir Bu anlamda cumhuriyetler arasinda siyasi ve ekonomik antlasmalar yapilmistir Ancak ticari hatlarin ve bolgesel ekonomik ayricaliklarin paylasilmasi icin surekli bir mucadele gerceklesmekteydi Diplomatik alanda cozumlenemeyen sorunlar cesitli catismalara neden olmustur Ayrica ortak dusmana karsi zaman zaman ittifak yapan cumhuriyetler ozellikle Hacli Seferleri sayesinde genis imtiyazlar ve kazanclar elde etmistir Ic catismalar 1256 1270Ceneviz Venedik 1288 yilinda Ceneviz Akka daki topraklarini geri alirMeloria Deniz Muharebesi 1284Ceneviz Pisa Ceneviz zaferi1298Ceneviz Venedik Ceneviz zaferiChioggia Savasi 1376 1381Ceneviz Venedik Venedik zaferiOrtak dusmana karsi ittifaklar Birinci Hacli Seferi 1096 1099Selcuklular a karsi Hacli zaferiDorduncu Hacli Seferi 1200 1204Dogu Roma Imparatorlugu na karsi Konstantinopolis duser Latin Imparatorlugu kurulurMohac Muharebesi 1526Osmanli Imparatorlugu na karsi Osmanli zaferiInebahti Deniz Muharebesi 1571Osmanli Imparatorlugu na karsi Hacli zaferi1571 yilinda gerceklesen Inebahti Deniz Muharebesi ni gosteren bir tablo Zaman cizelgesiKaynakca Buna en buyuk istisna Pisa ve Ceneviz dir Gunumuzdeki Hirvatistan da bulunan Dubrovnik kenti ve civarinda hukum surmustur Bakiniz Reconquista Bakiniz Polo bu esaret sirasinda Il Milione adli unlu eseri hucre arkadasi Pisali ya dikte ettirmistir Bu kapsamda Korsika ve Sardinya nin bir kismi Ceneviz e verilir Venedik hakimiyetindeki donemde 1252 yilinda Senato 1272 yilinda Ragusa Anayasasi olusturulmustur Bu donemde Osmanli etkisi 1571 yilindaki Inebahti Deniz Muharebesi zaferine ragmen engellenemezKonuyla ilgili yazilan eserlerArmando Lodolini Le repubbliche del mare edizioni Biblioteca di storia patria Ente per la diffusione e l educazione storica Roma 1967 G Benvenuti Le Repubbliche Marinare Amalfi Pisa Genova Venezia Newton amp Compton editori Roma 1989 Marc Antonio Bragadin Storia delle Repubbliche marinare Odoya Bologna 2010 240 pp ISBN 978 88 6288 082 4 A Frugoni Le Repubbliche Marinare ERI Torino 1958 P Gianfaldoni Le antiche Repubbliche marinare Le origini la storia le regate CLD 2001 Pisa M Chiaverini Repubblica imperiale pisana La vittoria navale su Genova del 1241 alcuni aspetti antefatti vicini e lontani misteri e coincidenze Pisa Offset Grafica 1999 M Chiaverini Il Porto Pisano alla foce del Don tra il XIII e XIV secolo Pisa MARICH Studio storico editoriale 2000 M Chiaverini La battaglia di Saint Gilles nel 1165 tra Pisa e Genova Le lotte di predominio tra misteri ed intrighi nella Francia meridionale dei secoli XI XII Pisa MARICH Studio storico editoriale 2004 Ayrica bakinizItalyan sehir devletleri TalassokrasiDis baglantilar Ingilizce 22 Temmuz 2011 tarihinde erisilmistir