Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Dicle ırmağı, Fırat ırmağı ile birlikte Mezopotamya'yı oluşturan iki büyük nehirden en doğuda olanıdır. Türkiye'de bulunan Elazığ ilinin Sivrice ilçesinden doğan nehir, Irak boyunca akar ve Fırat’la birleşerek Şattülarap’ta Basra körfezine dökülür.
| Dicle Irmağı | |
|---|---|
 Fırat-Dicle haritası | |
| Konum | |
| Ülke(ler) | Türkiye, Suriye, Irak ve İran |
| Genel bilgiler | |
| Kaynak | Toroslar |
| Ağız | Basra Körfezi |
| Uzunluk | 1.900 km |
| Havza alanı | 258.000 km² |
Irmak ana kaynaklarını Doğu Anadolu Bölgesi dağlarından ve dipten sızma yoluyla Elazığ'daki Hazar (Gölcük) gölünden alır.Türkiye’nin önemli akarsularındandır. Toplam uzunluğu 1900 km’dir. Türkiye topraklarında kalan bölümün uzunluğu ise 523 km’dir. En önemli kolları Batman ile Yanarsu, Botan, Habur, Büyük Zap ve Küçük Zap’tır. Debisi ortalama 360 m³/sn dir. Eylül ayı ortalarında 55 m³/sn ile en küçük, Şubat sonunda 2263 m³/sn akımı ile büyük değişiklik gösterir. Akarsuda genellikle yaz sonu kuraklığı ve güz başı yağış noksanlığı nedeniyle su azalır. Buna rağmen kış sonu yağışı ile ilkbahar başındaki karların erimesinden oluşan su ile kabarır.
Dicle, Güneydoğu Toroslarda Maden Dağları kesiminde, Hazarbaba Dağı'nın güney tarafında, Yıldızhan yanındaki bir kaynaktan çıkar. Eskiden Hazar Gölü'nden beslenirdi. Şimdi gölle bağlantısı kesilmiştir. Kaynaktan çıktıktan sonra Maden ilçesinin önünden geçerek, Maden Çayı adını alır ve güneydoğuya doğru dar ve derin vadilerden geçip Diyarbakır şehrinin bulunduğu lav sahanlığının doğu kesimine paralel akar. Burada ırmak vadisinin tabanı 600 m’ye iner. Diyarbakır’ın güneyinde 8 km mesafede doğuya yönelir. Bundan sonra kuzeyden Toros Dağları yamaçlarından inen başlıcaları Diyarbakır havzasında doğan Anbarçayı, Kuruçay, Pamukçayı ve Hazroçayı, Batman ve Yanarsu ile birleşir. Güneyden ve Mardin eşiğinden inen sel yatakları Göksu ve Savur Çayı Dicle’ye katılır. Raman Dağının güney eteklerinde dar boğazlardan geçerek Botan Suyu ile birleşerek onun doğrultusunda güneye döner.
Dicle Irmağı, güneye doğru akarken Cizre ilçesinin içinden Habur Suyu kavşağına kadar 40 km uzunlukta Türkiye-Suriye arasında sınırı meydana getirir. Habur Suyu ile birleştikten sonra Irak topraklarına girer. Dicle, Irak toprağında çöküntü çukurdan akarak, dar boğazları aşar Musul’da Büyük ve Küçük Zap sularıyla birleşir. Mezopotamya ovasına iner, bundan sonra Bağdat yakınlarında Fırat’a 35 km yaklaşır. Burada yine İran’dan gelen Piyale Irmağı ile birleşir. Bu birleşmeden sonra tekrar Fırat’a yaklaşır ve Kurna yakınında Basra’nın 64 km yukarısında Fırat’la birleşerek Şatt'ül-Arab ismini alır. Basra Körfezi'ne dökülür.
Dicle Irmağının suları yaz mevsimi sonlarına doğru azalır. Nisan ayında, nehrin yukarı çığırındaki dağlarda karların erimesinden suları çoğalır, en yüksek seviyesine ulaşır. Dicle, marttan mayısa kadar üç ay içinde, bütün yıl akıttığı suyun hemen yarısını akıtır. Rejimi düzenli değildir. Bu bakımdan bazı yıllar haddinden fazla taşarak birçok zararlara sebep olur. Bu sebeple zararlarını önlemek maksadıyla Dicle’nin Mezopotamya’da kalan kıyılarına daha M.Ö. 3000 yıllarında setler yapılmıştır. Bu setler suların taşmasını önlediği gibi ekilen arazilerin yazın sulanmasını da sağlamıştır. Fakat setlere rağmen büyük taşmalar önlenememiştir. Yirminci asırda çalışmaları ancak 1939’da başlamış ve Kut Barajı yapılmıştır. 1958’de Samarra ve 1961’de de Dokham Barajı yapılarak suların taşması önlenmiştir. Bugün sadece Samarra ve Amarra arasında bir milyon hektarlık arazi ekilebilir hale sokulmuştur.
Dicle, eski Mezopotamya sınırını meydana getiren ırmaklardan biridir. Fırat ile birlikte Eski Ahit'te Aden Bahçesi'nde bulunduğu belirtilen 4 nehirden birisidir. Uzunluğu Fırat’tan daha kısa olmakla beraber suyu daha çoktur. Dicle, günümüzde de sulama kanallarıyla sulama sağladığı gibi, orta büyüklükteki taşıtlar nehrin ağzından Bağdat’a kadar, daha küçük boy taşıtlarsa Musul’a kadar giderek ulaşıma katkıda bulunmaktadırlar. Bu ırmaklardan ulaşım bakımından çok faydalanıldığı tarihî kalıntılardan anlaşılmaktadır. Dicle kıyısında eskiden kurulmuş Amed (Diyarbakır), Hasankeyf, Ninova, Nemrut, Asur şehirlerinin eski kalıntıları bunun en sağlam belgesidir.
Dicle ırmağı üzerinde Kralkızı, Batman ve Dicle gibi önemli Hidroelektrik santraller kurulmuştur. Ilısu Barajı'nın temeli 05.08.2006 tarihinde Başbakan Erdoğan tarafından atılmış olup, Türkiye'nin baraj gölü açısından 2., enerji üretimi bakımından 4. büyük barajı olan Ilısu'nun tamamlanmasıyla Dicle ırmağı üzerinde Cizre Barajı'nın yapımına başlanacaktır.
Etimoloji
Nehrin Sümerce ismi İdigna veya İdigina 'dır, akan su anlamındadır. Sonradan bu isim Elamcaya ti-gi-ra ve bundan sonra eski Farsçaya Tigra ve eski Yunanca Tigris olarak geçmiştir. Sümerce isim Akatçaya İdiklat olarak geçmiştir, bu isimde İbranicede Hiddekel, Süryanicede Diklat Arapçada Dicle olmuştur. Modern Türkçe ve Farsçada Dicle, Kürtçede dicle, dîjle'dir.
Dünyada Diclenin bilinen adı Tigris'tir. Dünya dillerinede Yunancadan geçmiştir. Yunancada kelimelerin sonuna gelen –is eki gelir ve "Tigris"ten çıkarılınca geriye kök kelime Tigr kalıyor.[]
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ Biricik, Ali (29 Ekim 2014). "Hazar (Gölcük) Gölü depresyonu (Elazığ)". Türk Coğrafya Dergisi (28): 45-63. doi:10.17211/tcd.56253. ISSN 1302-5856. 15 Kasım 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Kasım 2022.
- ^ . Ali Selçuk Biricik. Dergipark.org.tr. 26 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Kasım 2022.
- ^ "Genesis 2 - NIV - Thus the heavens and the earth were completed in a..." Bible Study Tools (İngilizce). 19 Kasım 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Kasım 2023.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Dicle irmagi Firat irmagi ile birlikte Mezopotamya yi olusturan iki buyuk nehirden en doguda olanidir Turkiye de bulunan Elazig ilinin Sivrice ilcesinden dogan nehir Irak boyunca akar ve Firat la birleserek Sattularap ta Basra korfezine dokulur Dicle IrmagiFirat Dicle haritasiKonumUlke ler Turkiye Suriye Irak ve IranGenel bilgilerKaynak ToroslarAgiz Basra KorfeziUzunluk 1 900 kmHavza alani 258 000 km Irmak ana kaynaklarini Dogu Anadolu Bolgesi daglarindan ve dipten sizma yoluyla Elazig daki Hazar Golcuk golunden alir Turkiye nin onemli akarsularindandir Toplam uzunlugu 1900 km dir Turkiye topraklarinda kalan bolumun uzunlugu ise 523 km dir En onemli kollari Batman ile Yanarsu Botan Habur Buyuk Zap ve Kucuk Zap tir Debisi ortalama 360 m sn dir Eylul ayi ortalarinda 55 m sn ile en kucuk Subat sonunda 2263 m sn akimi ile buyuk degisiklik gosterir Akarsuda genellikle yaz sonu kurakligi ve guz basi yagis noksanligi nedeniyle su azalir Buna ragmen kis sonu yagisi ile ilkbahar basindaki karlarin erimesinden olusan su ile kabarir Dicle Guneydogu Toroslarda Maden Daglari kesiminde Hazarbaba Dagi nin guney tarafinda Yildizhan yanindaki bir kaynaktan cikar Eskiden Hazar Golu nden beslenirdi Simdi golle baglantisi kesilmistir Kaynaktan ciktiktan sonra Maden ilcesinin onunden gecerek Maden Cayi adini alir ve guneydoguya dogru dar ve derin vadilerden gecip Diyarbakir sehrinin bulundugu lav sahanliginin dogu kesimine paralel akar Burada irmak vadisinin tabani 600 m ye iner Diyarbakir in guneyinde 8 km mesafede doguya yonelir Bundan sonra kuzeyden Toros Daglari yamaclarindan inen baslicalari Diyarbakir havzasinda dogan Anbarcayi Kurucay Pamukcayi ve Hazrocayi Batman ve Yanarsu ile birlesir Guneyden ve Mardin esiginden inen sel yataklari Goksu ve Savur Cayi Dicle ye katilir Raman Daginin guney eteklerinde dar bogazlardan gecerek Botan Suyu ile birleserek onun dogrultusunda guneye doner Dicle Irmagi guneye dogru akarken Cizre ilcesinin icinden Habur Suyu kavsagina kadar 40 km uzunlukta Turkiye Suriye arasinda siniri meydana getirir Habur Suyu ile birlestikten sonra Irak topraklarina girer Dicle Irak topraginda cokuntu cukurdan akarak dar bogazlari asar Musul da Buyuk ve Kucuk Zap sulariyla birlesir Mezopotamya ovasina iner bundan sonra Bagdat yakinlarinda Firat a 35 km yaklasir Burada yine Iran dan gelen Piyale Irmagi ile birlesir Bu birlesmeden sonra tekrar Firat a yaklasir ve Kurna yakininda Basra nin 64 km yukarisinda Firat la birleserek Satt ul Arab ismini alir Basra Korfezi ne dokulur Dicle Irmaginin sulari yaz mevsimi sonlarina dogru azalir Nisan ayinda nehrin yukari cigirindaki daglarda karlarin erimesinden sulari cogalir en yuksek seviyesine ulasir Dicle marttan mayisa kadar uc ay icinde butun yil akittigi suyun hemen yarisini akitir Rejimi duzenli degildir Bu bakimdan bazi yillar haddinden fazla tasarak bircok zararlara sebep olur Bu sebeple zararlarini onlemek maksadiyla Dicle nin Mezopotamya da kalan kiyilarina daha M O 3000 yillarinda setler yapilmistir Bu setler sularin tasmasini onledigi gibi ekilen arazilerin yazin sulanmasini da saglamistir Fakat setlere ragmen buyuk tasmalar onlenememistir Yirminci asirda calismalari ancak 1939 da baslamis ve Kut Baraji yapilmistir 1958 de Samarra ve 1961 de de Dokham Baraji yapilarak sularin tasmasi onlenmistir Bugun sadece Samarra ve Amarra arasinda bir milyon hektarlik arazi ekilebilir hale sokulmustur Dicle Irmagi DiyarbakirDicle Irmagi BatmanDicle Irmagi Musul Irak Dicle eski Mezopotamya sinirini meydana getiren irmaklardan biridir Firat ile birlikte Eski Ahit te Aden Bahcesi nde bulundugu belirtilen 4 nehirden birisidir Uzunlugu Firat tan daha kisa olmakla beraber suyu daha coktur Dicle gunumuzde de sulama kanallariyla sulama sagladigi gibi orta buyuklukteki tasitlar nehrin agzindan Bagdat a kadar daha kucuk boy tasitlarsa Musul a kadar giderek ulasima katkida bulunmaktadirlar Bu irmaklardan ulasim bakimindan cok faydalanildigi tarihi kalintilardan anlasilmaktadir Dicle kiyisinda eskiden kurulmus Amed Diyarbakir Hasankeyf Ninova Nemrut Asur sehirlerinin eski kalintilari bunun en saglam belgesidir Dicle irmagi uzerinde Kralkizi Batman ve Dicle gibi onemli Hidroelektrik santraller kurulmustur Ilisu Baraji nin temeli 05 08 2006 tarihinde Basbakan Erdogan tarafindan atilmis olup Turkiye nin baraj golu acisindan 2 enerji uretimi bakimindan 4 buyuk baraji olan Ilisu nun tamamlanmasiyla Dicle irmagi uzerinde Cizre Baraji nin yapimina baslanacaktir EtimolojiNehrin Sumerce ismi Idigna veya Idigina dir akan su anlamindadir Sonradan bu isim Elamcaya ti gi ra ve bundan sonra eski Farscaya Tigra ve eski Yunanca Tigris olarak gecmistir Sumerce isim Akatcaya Idiklat olarak gecmistir bu isimde Ibranicede Hiddekel Suryanicede Diklat Arapcada Dicle olmustur Modern Turkce ve Farscada Dicle Kurtcede dicle dijle dir Dunyada Diclenin bilinen adi Tigris tir Dunya dillerinede Yunancadan gecmistir Yunancada kelimelerin sonuna gelen is eki gelir ve Tigris ten cikarilinca geriye kok kelime Tigr kaliyor kaynak belirtilmeli Dicle uzerindeki Hasankeyf in tarihi koprusunun kalintilari ve yeni kopru bir arada Ayrica bakinizDunyanin en uzun nehirleriKaynakca Biricik Ali 29 Ekim 2014 Hazar Golcuk Golu depresyonu Elazig Turk Cografya Dergisi 28 45 63 doi 10 17211 tcd 56253 ISSN 1302 5856 15 Kasim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Kasim 2022 Ali Selcuk Biricik Dergipark org tr 26 Ocak 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 2 Kasim 2022 Genesis 2 NIV Thus the heavens and the earth were completed in a Bible Study Tools Ingilizce 19 Kasim 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Kasim 2023