Epemiye Muharebesi Bizans İmparatorluğu ile Fâtımîler arasında 19 Temmuz 998'de gerçekleşen çatışmadır. Muharebe, kuzey Suriye'nin kontrolü üzerindeki iki güç ile Halep'in Hamdani emirliği arasındaki bir dizi askeri çatışmanın bir parçasıydı. Bizans bölge komutanı Damian Dalassenos, komutasındaki Fâtımî destek ordusunun Şam'dan gelmesine kadar Halep'i kuşatıyordu. Sonraki muharebede Bizanslılar başlangıçta galip geldi, ancak yalnız bir Kürt atlı, Bizans ordusunu paniğe sürükleyerek Dalassenos'u öldürmeyi başardı. Kaçan Bizanslılar daha sonra Fâtımî birlikleri tarafından büyük can kaybıyla takip edildi. Bu yenilgi, Bizans imparatoru II. Basileios'u bir sonraki yıl bölgede kişisel olarak sefer yapmaya zorladı ve 1001'de iki devlet arasında on yıllık bir ateşkes imzalandı.
Epemiye Muharebesi | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
Arap-Bizans savaşları | |||||||
Epemiye harabeleri görünümü | |||||||
| |||||||
Taraflar | |||||||
Bizans İmparatorluğu | Fâtımîler | ||||||
Komutanlar ve liderler | |||||||
Damian Dalassenos (ölü) | |||||||
Güçler | |||||||
bilinmiyor | 10,000 Fâtımî birlikleri 1,000 Beni Kilab süvarisi | ||||||
Kayıplar | |||||||
çeşitli 5,000, 6,000 ya da 10,000 ölü; 2,000 esir | 2,000 üzerinde ölü |
Arka plan
Eylül 994'te, Antakya ve Kuzey Suriye'nin Bizanslı askeri valisi (doux) Mihail Bourtzes, Orontes Muharebesi'nde Fâtımî generali Mançutekin tarafından ağır bir yenilgiye uğratıldı. Bu Fatımi zaferi, Suriye'deki Bizans konumunu sarstı ve Arap vasal olan Halep Hamdani emirliği için büyük bir tehdit oluşturdu. Düşüşünü önlemek için, İmparator II. Basileios, 995'te bölgeye müdahale ederek Mançutekin'i Şam'da çekilmeye zorladı. İmparator, Şayzar, Humus ve Rafaniya'yı ele geçirip Tartus'ta yeni bir kale inşa ettikten sonra çekildi ve Damian Dalassenos'u Antakya'nın yeni doux olarak bıraktı.
Dalassenos agresif bir duruş sergiliyordu. 996'da güçleri Trablusşam ve Arqa çevresine baskın düzenlerken, Mançutekin yine başarısızlıkla Halep ve Tartus'u kuşattı, ancak ordusuyla birlikte Dalassenos kaleyi kurtarmak için geldiğinde geri çekilmek zorunda kaldı. Ertesi yıl Dalassenos, Trablusşam, Rafaniya, Awj ve el-Laqbah'a yönelik baskınlarını tekrarlayarak ikincisini ele geçirdi. Aynı zamanda Allaqa adlı bir denizcinin önderliğindeki Sur sakinleri, Fâtımîlere karşı ayaklandılar ve Bizans'tan yardım talep ettiler; daha güneyde, Filistin'de Bedevi lideri İbnü'l Cerrah, Ramla'ya saldırdı.
Epemiye kuşatması ve Fâtımî destek seferi
998 yazının başlarında Dalassenos, Epemiye'de feci bir yangının çıktığını ve erzaklarının çoğunu yok ettiğini öğrenince şehre doğru yürüdü. Halepliler de Epemiye'yi ele geçirmek için çabaladılar ve ilk önce oraya ulaştılar, ancak bir vasalın çok güçlenmesine izin vermek istemeyen ve imparator için kasabayı ele geçirmeyi amaçlayan Dalassenos'un yaklaşması üzerine geri çekildiler. Görünüşte Bizanslılarla ittifak yapmış olsalar da Halepliler, yanlarında getirdikleri erzakları Epemiye sakinleri tarafından toplanmak üzere bırakarak direnişlerine yardımcı oldular. Sonraki olaylar, İoannis Skilicis'in kısa ve Hristiyan Arap Antakyalı Yahya ve Ermeni Stepanos Asoghik'ın daha kapsamlı anlatımları dâhil olmak üzere birkaç yazar tarafından sunulmaktadır. Arap anlatımları da günümüze ulaşmıştır, hepsi görünüşe göre 11. yüzyıl tarihçisi Hilal el-Sabi'nin çalışmalarına dayanmaktadır; en ayrıntılı versiyonu İbnü'l Kalanisi tarafından korunmuştur.
Epemiye valisi al-Mala'iti, Fâtımîlere yardım çağrısında bulundu. İbnü'l Kalanisi'ye göre, hadım naip Barjawan, destek kuvvetlerine komuta etmesi için Jaysh ibn Samsama'yı atadı, onu Şam valisi yapıp emrine bin asker verdi. Bizanslılarla yüzleşmeden önce Fatımiler, Sur ve İbnü'l Cerrah isyanıyla uğraşmak zorunda kaldılar. Bizanslılar, Sur'da kuşatma altında olanlara bir filo göndererek yardım etmeye çalıştılar, ancak Fâtımîler tarafından mağlup edildiler ve Haziran ayında şehir ele geçirildi. İbnü'l Cerrah'ın isyanı da bastırıldı ve Jaysh ibn Samsama, Epemiye'nin kurtarılması için güçlerini toplamak üzere üç gün kalacağı Şam'a döndü. Orada, Trablusşam'tan birlikler ve gönüllüler katılımı ile Beni Kilab kabilesinden 10.000 adam ve 1.000 Bedevi süvarisinden oluşan bir kuvveti topladı. İoannis Skilicis'e göre Fâtımî ordusu Trablusşam, Beyrut, Sur ve Şam güçlerinden oluşuyordu. Bu arada Dalassenos, kuşatmayı şiddetle takip ediyordu ve Epemiye sakinleri, 25 gümüş dirhem (Bar Hebraeus'a göre, iki altın dinar) fiyatına satın aldıkları kadavra ve köpekleri yemeye zorlanarak kıtlığa düşürülmüşlerdi.
Muharebe
İki ordu, dağlarla çevrili ve Epemiye Gölü yakınlarında bulunan büyük al-Mudiq ovasında 19 Temmuz'da karşılaştılar. İbnü'l Kalanisi'ye göre Fâtımî ordusunun sol kanadı Trablusşam valisi Slav Maysur, Deylemli piyadeler ve ordu yükünün yer aldığı merkez Bedir el-Attar, sağ kanat Jaysh ibn Samsama ve Velid el-Hilali komutasındaydı. Tüm anlatımlara göre, Bizanslılar Fâtımî ordusuna hücum etti ve kaçmaya zorladı, 2,000 kişiyi öldürdü ve yük katarlarını ele geçirdi. Beni Kilab sadece savaşı bırakıp savaş alanını yağmalamaya başlarken, İhşîdî Bişara komutasında 500 gulam sarsılmaz ve saldırıya karşı kararlı kaldılar. Bu noktada, Ali İbnü'l-Esîr ve İbnü'l Kalanisi tarafından çeşitli adlarla Abu'l-Hajar Ahmad ibn al-Dahhak al-Salil ve Bizans kaynakları ve Bar Hebraeus tarafından Bar Kefa olarak adlandırılan bir Kürt süvari, Savaş sancağına yakın bir zirvede ve yanında sadece iki oğlu ve maiyetinden on adam bulunan Dalassenos'a doğru atını sürdü. Muharebeyi kazandığına ve Kürtlerin teslim olmak istediğine inanan Dalassenos, herhangi bir önlem almadı. Bizans generaline yaklaşırken, İbnü'l-Dahhak aniden saldırdı. Dalassenos kendini korumak için kolunu kaldırdı ama Kürt ona mızrağını fırlattı. Hiç göğüs zırhı giymeyen general aldığı darbe ile öldü.
Dalassenos'un ölümü savaşın gidişatını değiştirdi: Fâtımîler yüreklendiler ve "Tanrı'nın düşmanı öldü!" diye bağırarak paniğe kapılıp kaçan Bizanslılara döndüler. Epemiye garnizonu, Bizans fiyaskosunu tamamlayarak fazlasıyla selam verdi. Kaynaklar, Bizans ölüleri için çeşitli rakamlar verir: Makrîzî 5.000, Antakyalı Yahya 6.000 ve İbnü'l Kalanisi 10.000 fazla ölüden bahseder. Kalan Bizanslıların çoğu (İbnü'l Kalanisi'ye göre 2.000) Fâtımîler tarafından esir alındı. Bunlar arasında, 'nin yeğeni olan ünlü Gürcü patrikios Tchortovanel'in yanı sıra Jaysh ibn Samsama tarafından 6.000 dinar karşılığında satın alınan ve sonraki on yılı Kahire'de esir olarak geçiren Dalassenos'un iki oğlu Konstantinos ve Theofilaktos dâhil olmak üzere birkaç kıdemli subay da vardı. Stepanos Asoghik, muzaffer Bizanslıların kamplarında yeniden toplanan Fâtımîler tarafından saldırıya uğradıkları ve Dalassenos'un erkek kardeşlerinden birinin ve oğullarından birinin ve generalin kendisinin öldürüldüğü savaşı biraz farklı bir şekilde anlatır. Bu sürüm genellikle modern bilim adamları tarafından reddedilir.
Neticesi
Dalassenos'un yenilgisi, II. Basileios'u ertesi yıl Suriye'de kişisel olarak başka bir sefer başlatmaya zorladı. Eylül ortasında Suriye'ye gelen imparatorun ordusu, savaşta ölenleri Epemiye topraklarına gömdü ve ardından Şayzar'ı ele geçirdi, Masyaf ve Rafaniya kalesini yağmaladı, Arqa'yı yaktı ve Baalbek, Beyrut, Trablusşam ve Cübeyl çevresine baskınlar düzenledi. Aralık ortalarında II. Basileios, Nikiforos Uranos'u doux olarak atadığı Antakya'ya döndü, Nikiforos Uranos, kendisini "doğunun efendisi" olarak tanımlamasına rağmen, bu rol tüm doğu sınırı üzerinde tam yetkili askeri ve sivil otoriteydi. 1001 yılında II. Basileios, Fâtımî Halifesi Hâkim ile on yıllık bir ateşkes imzaladı.
Kaynakça
- Özel
- ^ Honigmann 1935, s. 106.
- ^ a b Honigmann 1935, ss. 106-107.
- ^ a b Honigmann 1935, s. 107.
- ^ Canard 1961, ss. 297-298.
- ^ Cheynet & Vannier 1986, ss. 77-78.
- ^ Schlumberger 1900, ss. 108, 110.
- ^ Canard 1961, s. 297.
- ^ Holmes 2005, ss. 347-349.
- ^ a b Canard 1961, s. 298.
- ^ Schlumberger 1900, ss. 107-108.
- ^ Canard 1961, ss. 298-299.
- ^ Schlumberger 1900, s. 108.
- ^ a b c Canard 1961, s. 299.
- ^ a b c Schlumberger 1900, s. 110.
- ^ a b Canard 1961, s. 300.
- ^ Schlumberger 1900, ss. 110-111.
- ^ a b c PmbZ, Damianos Dalassenos (#21379).
- ^ Canard 1961, ss. 299-300.
- ^ a b Schlumberger 1900, s. 111.
- ^ a b Cheynet & Vannier 1986, s. 78.
- ^ Honigmann 1935, ss. 107–108.
- ^ Holmes 2005, s. 477.
- ^ Honigmann 1935, s. 108.
- ^ Holmes 2005, ss. 476-477.
- Genel
- Canard, Marius (1961). "Les sources arabes de l'histoire byzantine aux confins des Xe et XIe siècles". Revue des études byzantines (Fransızca). 19: 284-314. doi:10.3406/rebyz.1961.1264. 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Aralık 2020.
- Cheynet, Jean-Claude; Vannier, Jean-François (1986). Études Prosopographiques (Fransızca). Paris, France: Publications de la Sorbonne. ISBN . 25 Haziran 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Aralık 2020.
- Holmes, Catherine (2005). Basil II and the Governance of Empire (976–1025) (İngilizce). Oxford: Oxford University Press. ISBN . 24 Aralık 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Aralık 2020.
- Honigmann, Ernst (1935). Byzance et les Arabes, Tome III: Die Ostgrenze des Byzantinischen Reiches von 363 bis 1071 nach griechischen, arabischen, syrischen und armenischen Quellen. Corpus Bruxellense Historiae Byzantinae (Almanca). Brüksel: Éditions de l'Institut de philologie et d'histoire orientales. OCLC 6934222.
- Lilie, Ralph-Johannes; Ludwig, Claudia; Pratsch, Thomas; Zielke, Beate (2013). Prosopographie der mittelbyzantinischen Zeit Online. Berlin-Brandenburgische Akademie der Wissenschaften. Nach Vorarbeiten F. Winkelmanns erstellt (Almanca). Berlin ve Boston: De Gruyter.
- (1900). L'Épopée byzantine à la fin du Xe siècle. Seconde partie, Basile II le tueur de Bulgares (Fransızca). Paris: Hachette et Cie. 7 Şubat 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Aralık 2020.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Epemiye Muharebesi Bizans Imparatorlugu ile Fatimiler arasinda 19 Temmuz 998 de gerceklesen catismadir Muharebe kuzey Suriye nin kontrolu uzerindeki iki guc ile Halep in Hamdani emirligi arasindaki bir dizi askeri catismanin bir parcasiydi Bizans bolge komutani Damian Dalassenos komutasindaki Fatimi destek ordusunun Sam dan gelmesine kadar Halep i kusatiyordu Sonraki muharebede Bizanslilar baslangicta galip geldi ancak yalniz bir Kurt atli Bizans ordusunu panige surukleyerek Dalassenos u oldurmeyi basardi Kacan Bizanslilar daha sonra Fatimi birlikleri tarafindan buyuk can kaybiyla takip edildi Bu yenilgi Bizans imparatoru II Basileios u bir sonraki yil bolgede kisisel olarak sefer yapmaya zorladi ve 1001 de iki devlet arasinda on yillik bir ateskes imzalandi Epemiye MuharebesiArap Bizans savaslariEpemiye harabeleri gorunumuTarih19 Temmuz 998Bolgeel Mudik duzlugu Epemiye yakinlariSonucFatimiler zaferiTaraflarBizans ImparatorluguFatimilerKomutanlar ve liderlerDamian Dalassenos olu Guclerbilinmiyor10 000 Fatimi birlikleri 1 000 Beni Kilab suvarisiKayiplarcesitli 5 000 6 000 ya da 10 000 olu 2 000 esir2 000 uzerinde oluArka planEylul 994 te Antakya ve Kuzey Suriye nin Bizansli askeri valisi doux Mihail Bourtzes Orontes Muharebesi nde Fatimi generali Mancutekin tarafindan agir bir yenilgiye ugratildi Bu Fatimi zaferi Suriye deki Bizans konumunu sarsti ve Arap vasal olan Halep Hamdani emirligi icin buyuk bir tehdit olusturdu Dususunu onlemek icin Imparator II Basileios 995 te bolgeye mudahale ederek Mancutekin i Sam da cekilmeye zorladi Imparator Sayzar Humus ve Rafaniya yi ele gecirip Tartus ta yeni bir kale insa ettikten sonra cekildi ve Damian Dalassenos u Antakya nin yeni doux olarak birakti Dalassenos agresif bir durus sergiliyordu 996 da gucleri Trablussam ve Arqa cevresine baskin duzenlerken Mancutekin yine basarisizlikla Halep ve Tartus u kusatti ancak ordusuyla birlikte Dalassenos kaleyi kurtarmak icin geldiginde geri cekilmek zorunda kaldi Ertesi yil Dalassenos Trablussam Rafaniya Awj ve el Laqbah a yonelik baskinlarini tekrarlayarak ikincisini ele gecirdi Ayni zamanda Allaqa adli bir denizcinin onderligindeki Sur sakinleri Fatimilere karsi ayaklandilar ve Bizans tan yardim talep ettiler daha guneyde Filistin de Bedevi lideri Ibnu l Cerrah Ramla ya saldirdi Epemiye kusatmasi ve Fatimi destek seferi998 yazinin baslarinda Dalassenos Epemiye de feci bir yanginin ciktigini ve erzaklarinin cogunu yok ettigini ogrenince sehre dogru yurudu Halepliler de Epemiye yi ele gecirmek icin cabaladilar ve ilk once oraya ulastilar ancak bir vasalin cok guclenmesine izin vermek istemeyen ve imparator icin kasabayi ele gecirmeyi amaclayan Dalassenos un yaklasmasi uzerine geri cekildiler Gorunuste Bizanslilarla ittifak yapmis olsalar da Halepliler yanlarinda getirdikleri erzaklari Epemiye sakinleri tarafindan toplanmak uzere birakarak direnislerine yardimci oldular Sonraki olaylar Ioannis Skilicis in kisa ve Hristiyan Arap Antakyali Yahya ve Ermeni Stepanos Asoghik in daha kapsamli anlatimlari dahil olmak uzere birkac yazar tarafindan sunulmaktadir Arap anlatimlari da gunumuze ulasmistir hepsi gorunuse gore 11 yuzyil tarihcisi Hilal el Sabi nin calismalarina dayanmaktadir en ayrintili versiyonu Ibnu l Kalanisi tarafindan korunmustur Epemiye valisi al Mala iti Fatimilere yardim cagrisinda bulundu Ibnu l Kalanisi ye gore hadim naip Barjawan destek kuvvetlerine komuta etmesi icin Jaysh ibn Samsama yi atadi onu Sam valisi yapip emrine bin asker verdi Bizanslilarla yuzlesmeden once Fatimiler Sur ve Ibnu l Cerrah isyaniyla ugrasmak zorunda kaldilar Bizanslilar Sur da kusatma altinda olanlara bir filo gondererek yardim etmeye calistilar ancak Fatimiler tarafindan maglup edildiler ve Haziran ayinda sehir ele gecirildi Ibnu l Cerrah in isyani da bastirildi ve Jaysh ibn Samsama Epemiye nin kurtarilmasi icin guclerini toplamak uzere uc gun kalacagi Sam a dondu Orada Trablussam tan birlikler ve gonulluler katilimi ile Beni Kilab kabilesinden 10 000 adam ve 1 000 Bedevi suvarisinden olusan bir kuvveti topladi Ioannis Skilicis e gore Fatimi ordusu Trablussam Beyrut Sur ve Sam guclerinden olusuyordu Bu arada Dalassenos kusatmayi siddetle takip ediyordu ve Epemiye sakinleri 25 gumus dirhem Bar Hebraeus a gore iki altin dinar fiyatina satin aldiklari kadavra ve kopekleri yemeye zorlanarak kitliga dusurulmuslerdi MuharebeIki ordu daglarla cevrili ve Epemiye Golu yakinlarinda bulunan buyuk al Mudiq ovasinda 19 Temmuz da karsilastilar Ibnu l Kalanisi ye gore Fatimi ordusunun sol kanadi Trablussam valisi Slav Maysur Deylemli piyadeler ve ordu yukunun yer aldigi merkez Bedir el Attar sag kanat Jaysh ibn Samsama ve Velid el Hilali komutasindaydi Tum anlatimlara gore Bizanslilar Fatimi ordusuna hucum etti ve kacmaya zorladi 2 000 kisiyi oldurdu ve yuk katarlarini ele gecirdi Beni Kilab sadece savasi birakip savas alanini yagmalamaya baslarken Ihsidi Bisara komutasinda 500 gulam sarsilmaz ve saldiriya karsi kararli kaldilar Bu noktada Ali Ibnu l Esir ve Ibnu l Kalanisi tarafindan cesitli adlarla Abu l Hajar Ahmad ibn al Dahhak al Salil ve Bizans kaynaklari ve Bar Hebraeus tarafindan Bar Kefa olarak adlandirilan bir Kurt suvari Savas sancagina yakin bir zirvede ve yaninda sadece iki oglu ve maiyetinden on adam bulunan Dalassenos a dogru atini surdu Muharebeyi kazandigina ve Kurtlerin teslim olmak istedigine inanan Dalassenos herhangi bir onlem almadi Bizans generaline yaklasirken Ibnu l Dahhak aniden saldirdi Dalassenos kendini korumak icin kolunu kaldirdi ama Kurt ona mizragini firlatti Hic gogus zirhi giymeyen general aldigi darbe ile oldu Dalassenos un olumu savasin gidisatini degistirdi Fatimiler yureklendiler ve Tanri nin dusmani oldu diye bagirarak panige kapilip kacan Bizanslilara donduler Epemiye garnizonu Bizans fiyaskosunu tamamlayarak fazlasiyla selam verdi Kaynaklar Bizans oluleri icin cesitli rakamlar verir Makrizi 5 000 Antakyali Yahya 6 000 ve Ibnu l Kalanisi 10 000 fazla oluden bahseder Kalan Bizanslilarin cogu Ibnu l Kalanisi ye gore 2 000 Fatimiler tarafindan esir alindi Bunlar arasinda nin yegeni olan unlu Gurcu patrikios Tchortovanel in yani sira Jaysh ibn Samsama tarafindan 6 000 dinar karsiliginda satin alinan ve sonraki on yili Kahire de esir olarak geciren Dalassenos un iki oglu Konstantinos ve Theofilaktos dahil olmak uzere birkac kidemli subay da vardi Stepanos Asoghik muzaffer Bizanslilarin kamplarinda yeniden toplanan Fatimiler tarafindan saldiriya ugradiklari ve Dalassenos un erkek kardeslerinden birinin ve ogullarindan birinin ve generalin kendisinin olduruldugu savasi biraz farkli bir sekilde anlatir Bu surum genellikle modern bilim adamlari tarafindan reddedilir NeticesiDalassenos un yenilgisi II Basileios u ertesi yil Suriye de kisisel olarak baska bir sefer baslatmaya zorladi Eylul ortasinda Suriye ye gelen imparatorun ordusu savasta olenleri Epemiye topraklarina gomdu ve ardindan Sayzar i ele gecirdi Masyaf ve Rafaniya kalesini yagmaladi Arqa yi yakti ve Baalbek Beyrut Trablussam ve Cubeyl cevresine baskinlar duzenledi Aralik ortalarinda II Basileios Nikiforos Uranos u doux olarak atadigi Antakya ya dondu Nikiforos Uranos kendisini dogunun efendisi olarak tanimlamasina ragmen bu rol tum dogu siniri uzerinde tam yetkili askeri ve sivil otoriteydi 1001 yilinda II Basileios Fatimi Halifesi Hakim ile on yillik bir ateskes imzaladi KaynakcaOzel Honigmann 1935 s 106 a b Honigmann 1935 ss 106 107 a b Honigmann 1935 s 107 Canard 1961 ss 297 298 Cheynet amp Vannier 1986 ss 77 78 Schlumberger 1900 ss 108 110 Canard 1961 s 297 Holmes 2005 ss 347 349 a b Canard 1961 s 298 Schlumberger 1900 ss 107 108 Canard 1961 ss 298 299 Schlumberger 1900 s 108 a b c Canard 1961 s 299 a b c Schlumberger 1900 s 110 a b Canard 1961 s 300 Schlumberger 1900 ss 110 111 a b c PmbZ Damianos Dalassenos 21379 Canard 1961 ss 299 300 a b Schlumberger 1900 s 111 a b Cheynet amp Vannier 1986 s 78 Honigmann 1935 ss 107 108 Holmes 2005 s 477 Honigmann 1935 s 108 Holmes 2005 ss 476 477 GenelCanard Marius 1961 Les sources arabes de l histoire byzantine aux confins des Xe et XIe siecles Revue des etudes byzantines Fransizca 19 284 314 doi 10 3406 rebyz 1961 1264 24 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Aralik 2020 Cheynet Jean Claude Vannier Jean Francois 1986 Etudes Prosopographiques Fransizca Paris France Publications de la Sorbonne ISBN 978 2 85944 110 4 25 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Aralik 2020 Holmes Catherine 2005 Basil II and the Governance of Empire 976 1025 Ingilizce Oxford Oxford University Press ISBN 978 0 19 927968 5 24 Aralik 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Aralik 2020 Honigmann Ernst 1935 Byzance et les Arabes Tome III Die Ostgrenze des Byzantinischen Reiches von 363 bis 1071 nach griechischen arabischen syrischen und armenischen Quellen Corpus Bruxellense Historiae Byzantinae Almanca Bruksel Editions de l Institut de philologie et d histoire orientales OCLC 6934222 Lilie Ralph Johannes Ludwig Claudia Pratsch Thomas Zielke Beate 2013 Prosopographie der mittelbyzantinischen Zeit Online Berlin Brandenburgische Akademie der Wissenschaften Nach Vorarbeiten F Winkelmanns erstellt Almanca Berlin ve Boston De Gruyter 1900 L Epopee byzantine a la fin du Xe siecle Seconde partie Basile II le tueur de Bulgares Fransizca Paris Hachette et Cie 7 Subat 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Aralik 2020