Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Epistemolojik anarşizm, Avusturyalı bilim filozofu Paul Feyerabend tarafından geliştirilen ve bilimin ilerlemesini veya bilginin büyümesini yöneten hiçbir yararlı ve istisnasız metodolojik kural olmadığını savunan bir epistemolojik teoridir. Bilimin sabit, evrensel kurallarla işleyişi fikrinin gerçekçi olmadığını, zararlı olduğunu ve bilimin kendisine zarar verdiğini savunur.
Gerekçe
Teori, bilimsel ilerleme paradigmasının uygulamalarıyla tutarlı, tanımlanabilir sabit bir bilimsel yöntemin olmadığı gözlemine dayanır. Bu, bilimsel devrimin kahramanlarını ampirik araştırmaya dayanan titiz araştırmacılar olarak temsil etme eğiliminde olan rasyonalist ve ampirist tarihyazımının radikal bir eleştirisidir; oysa Feyerabend, Galileo'nun, örneğin, kendi öğretisini desteklemek için retorik, propaganda ve epistemolojik hilelere dayandığına karşı çıktı. Günmerkezlilik ve estetik kriterlerin, kişisel kaprislerin ve sosyal faktörlerin baskın tarih yazımlarının izin verdiğinden çok daha yaygın olduğunu belirtir.
Aristotelesçi veya Newton fiziği tarafından ortaya konan ve evrenin nesnel modellerinin duruşunu üstlenenler gibi bilimsel yasaların, evrenin tamamını tanımlamada yetersiz kaldığı görülmüştür. Evrensel modellerin Aristotelesçi fiziğinden Newton fiziğinden Einstein'ın görelilik kuramına hareketi, önceki her kuramın tümüyle evrensel bir gerçeklik modeli olarak çürütüldüğü yer, epistemolojik kargaşacılık için bilimsel kuramların gerçekte olduğu gibi gerçeğe karşılık gelmediğini gösterir; kısmen kültürel tezahürler ve dolayısıyla nesnel değildir. Feyerabend, Imre Lakatos ile birlikte, bilimi nesnel zeminlerde sahte bilimden ayırmanın sınır çizme sorununun çözülemez olduğunu ve bu nedenle sabit, evrensel kurallara göre yürütülen bilim kavramı için ölümcül olduğunu iddia etti.
Feyerabend, bilimin başarısının sadece kendi yöntemleriyle değil, aynı zamanda bilim dışı kaynaklardan bilgi almış olmasından kaynaklandığını da belirtmektedir. Buna karşılık, bilimin dışında hiçbir bilgi olmadığı fikri, yalnızca bilimsel kurumların rahatlığı için tarihi çarpıtan dogmatikler tarafından öne sürülen "uygun bir peri masalı" olduğunu iddia eder. Örneğin, Copernicus, dünya görüşü daha önce mistik ve irrasyonel olduğu için reddedilen Pisagor'dan büyük ölçüde etkilenmiştir. Hermetik yazılar, Newton'un yanı sıra Copernicus'un eserlerinde de önemli bir rol oynamıştır.İngiltere ve Güney Pasifik'teki taş gözlemevlerinde ölçülen, Taş Devri'ne kadar uzanan oldukça doğru astronomik bilgiler bulunur.Mahsul rotasyonu, hibrit bitkiler, kimyasal buluşlar ve piramitlerinki gibi henüz anlaşılmayan mimari başarılar gibi modern öncesi icatlar, bilimin bilgiye ulaşmanın tek yolu olduğu fikrini tehdit eden örneklerdir.
Feyerabend ayrıca bilimi, kendi felsefî ilkeleri için, özellikle de "Hukukun Tekdüzeliği" ve "Zaman ve mekan boyunca Sürecin Tekdüzeliği" kavramları için kanıta sahip olmadığı için eleştirdi. Feyerabend, "Fiziksel dünyanın birleşik bir teorisinin basitçe var olmadığını anlamalıyız," dedi; "Kısıtlı bölgelerde işleyen teorilerimiz var, onları tek bir formülde yoğunlaştırmak için tamamen biçimsel kalan girişimlerimiz var, (tüm kimyanın fiziğe indirgenebileceği iddiası gibi) birçok temelsiz iddiamız var. Uyumsuz fenomenler. birçok bilim insanının gerçekten temel bilim olarak kabul ettiği fizikte, şimdi en az üç farklı bakış açısına sahibiz."
Diğer savunucular
Amerikalı yazar, filozof ve bitki bilimci Terence McKenna, Feyerabend ve Thomas Kuhn gibi filozofların hayranları arasındaydı.
Feyerabend'in bir arkadaşı olan Ian Hacking, aralarında mektuplaşıyor ve karşılıklı olarak birbirlerinden alıntı yapıyorlardı. Against Method (Yönteme Karşı) kitabının son baskısının giriş bölümünü yazmış ve övgülerde bulunmuştur. Fransız filozof bu eser için "Bu bir kitaptan fazlası, bir olaydır" demiştir.
Imre Lakatos, Feyerabend'in de bir arkadaşıydı. İkili birbirlerine, Yöntem İçin ve Yönteme Karşı adlı bir kitapta yayınlanacak olan bilim felsefesi üzerine mektuplar yazdılar, ancak Lakatos'un ölümü bu diyalog kitabını üretme planlarını sona erdirdi. Lakatos kendisini hiçbir zaman kamuoyu önünde böyle etiketlemese de Feyerabend onun bir epistemolojik anarşist olduğunu iddia etti. Feyerabend'in kendi felsefesine ve derslerinde verdiği bilgilere dayalı bir kitap yazmasını öneren ve teşvik eden kişi Lakatos'tur ve bu onun Yönteme Karşı adlı çığır açan eserine önayak olmuştur.
Rus matematikçi , entelektüel gelenekler üzerine Feyerabend'in görüşlerinin bir destekçisi olduğunu kabul etmiştir.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ a b Against Method. 3. (İngilizce). Londra: Verso. 1993. ISBN .
- ^ a b c Preston, John (15 Şubat 2007). "Paul Feyerabend". (Ed.). Stanford Felsefe Ansiklopedisi (İngilizce). 11 Aralık 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Ağustos 2021.
- ^ Against Method. 3. Verso. 1993. s. 306. ISBN .
- ^ a b c Against Method. 3. (İngilizce). Verso. 1993. ss. 306-307. ISBN .
- ^ Farewell To Reason (İngilizce). Verso. 1987. s. 100. ISBN .
- ^ The Search of the Original Tree of Knowledge (İngilizce). Sounds True, Incorporated. 1992. ISBN .
- ^ Against Method. 4. (İngilizce). Verso. 2010. ISBN .
- ^ Killing Time: The Autobiography of Paul Feyerabend (İngilizce). Chicago Üniversitesi Yaytınları. 1996. s. 139. ISBN .
- ^ Большие данные, секс-куклы и консенсусная реальность. Беседа с математиком и радикальным интеллектуалом Мишей Вербицким 22 Ağustos 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Rusça)
Dış bağlantılar
- Anarşist bir bilgi teorisinin ana hatları 12 Aralık 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde . - Marxists.org'dan argümanın kısa bir özeti.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Epistemolojik anarsizm Avusturyali bilim filozofu Paul Feyerabend tarafindan gelistirilen ve bilimin ilerlemesini veya bilginin buyumesini yoneten hicbir yararli ve istisnasiz metodolojik kural olmadigini savunan bir epistemolojik teoridir Bilimin sabit evrensel kurallarla isleyisi fikrinin gercekci olmadigini zararli oldugunu ve bilimin kendisine zarar verdigini savunur GerekcePaul Karl Feyerabend 1924 1994 epistemolojik anarsizmin yaraticisi Teori bilimsel ilerleme paradigmasinin uygulamalariyla tutarli tanimlanabilir sabit bir bilimsel yontemin olmadigi gozlemine dayanir Bu bilimsel devrimin kahramanlarini ampirik arastirmaya dayanan titiz arastirmacilar olarak temsil etme egiliminde olan rasyonalist ve ampirist tarihyaziminin radikal bir elestirisidir oysa Feyerabend Galileo nun ornegin kendi ogretisini desteklemek icin retorik propaganda ve epistemolojik hilelere dayandigina karsi cikti Gunmerkezlilik ve estetik kriterlerin kisisel kaprislerin ve sosyal faktorlerin baskin tarih yazimlarinin izin verdiginden cok daha yaygin oldugunu belirtir Aristotelesci veya Newton fizigi tarafindan ortaya konan ve evrenin nesnel modellerinin durusunu ustlenenler gibi bilimsel yasalarin evrenin tamamini tanimlamada yetersiz kaldigi gorulmustur Evrensel modellerin Aristotelesci fiziginden Newton fiziginden Einstein in gorelilik kuramina hareketi onceki her kuramin tumuyle evrensel bir gerceklik modeli olarak curutuldugu yer epistemolojik kargasacilik icin bilimsel kuramlarin gercekte oldugu gibi gercege karsilik gelmedigini gosterir kismen kulturel tezahurler ve dolayisiyla nesnel degildir Feyerabend Imre Lakatos ile birlikte bilimi nesnel zeminlerde sahte bilimden ayirmanin sinir cizme sorununun cozulemez oldugunu ve bu nedenle sabit evrensel kurallara gore yurutulen bilim kavrami icin olumcul oldugunu iddia etti Feyerabend bilimin basarisinin sadece kendi yontemleriyle degil ayni zamanda bilim disi kaynaklardan bilgi almis olmasindan kaynaklandigini da belirtmektedir Buna karsilik bilimin disinda hicbir bilgi olmadigi fikri yalnizca bilimsel kurumlarin rahatligi icin tarihi carpitan dogmatikler tarafindan one surulen uygun bir peri masali oldugunu iddia eder Ornegin Copernicus dunya gorusu daha once mistik ve irrasyonel oldugu icin reddedilen Pisagor dan buyuk olcude etkilenmistir Hermetik yazilar Newton un yani sira Copernicus un eserlerinde de onemli bir rol oynamistir Ingiltere ve Guney Pasifik teki tas gozlemevlerinde olculen Tas Devri ne kadar uzanan oldukca dogru astronomik bilgiler bulunur Mahsul rotasyonu hibrit bitkiler kimyasal buluslar ve piramitlerinki gibi henuz anlasilmayan mimari basarilar gibi modern oncesi icatlar bilimin bilgiye ulasmanin tek yolu oldugu fikrini tehdit eden orneklerdir Feyerabend ayrica bilimi kendi felsefi ilkeleri icin ozellikle de Hukukun Tekduzeligi ve Zaman ve mekan boyunca Surecin Tekduzeligi kavramlari icin kanita sahip olmadigi icin elestirdi Feyerabend Fiziksel dunyanin birlesik bir teorisinin basitce var olmadigini anlamaliyiz dedi Kisitli bolgelerde isleyen teorilerimiz var onlari tek bir formulde yogunlastirmak icin tamamen bicimsel kalan girisimlerimiz var tum kimyanin fizige indirgenebilecegi iddiasi gibi bircok temelsiz iddiamiz var Uyumsuz fenomenler bircok bilim insaninin gercekten temel bilim olarak kabul ettigi fizikte simdi en az uc farkli bakis acisina sahibiz Diger savunucularAmerikali yazar filozof ve bitki bilimci Terence McKenna Feyerabend ve Thomas Kuhn gibi filozoflarin hayranlari arasindaydi Feyerabend in bir arkadasi olan Ian Hacking aralarinda mektuplasiyor ve karsilikli olarak birbirlerinden alinti yapiyorlardi Against Method Yonteme Karsi kitabinin son baskisinin giris bolumunu yazmis ve ovgulerde bulunmustur Fransiz filozof bu eser icin Bu bir kitaptan fazlasi bir olaydir demistir Imre Lakatos Feyerabend in de bir arkadasiydi Ikili birbirlerine Yontem Icin ve Yonteme Karsi adli bir kitapta yayinlanacak olan bilim felsefesi uzerine mektuplar yazdilar ancak Lakatos un olumu bu diyalog kitabini uretme planlarini sona erdirdi Lakatos kendisini hicbir zaman kamuoyu onunde boyle etiketlemese de Feyerabend onun bir epistemolojik anarsist oldugunu iddia etti Feyerabend in kendi felsefesine ve derslerinde verdigi bilgilere dayali bir kitap yazmasini oneren ve tesvik eden kisi Lakatos tur ve bu onun Yonteme Karsi adli cigir acan eserine onayak olmustur Rus matematikci entelektuel gelenekler uzerine Feyerabend in goruslerinin bir destekcisi oldugunu kabul etmistir Ayrica bakinizAracsalcilik Gorecilik Alan Watts Thomas KuhnKaynakca a b Against Method 3 Ingilizce Londra Verso 1993 ISBN 978 0 86091 646 8 a b c Preston John 15 Subat 2007 Paul Feyerabend Ed Stanford Felsefe Ansiklopedisi Ingilizce 11 Aralik 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Agustos 2021 Against Method 3 Verso 1993 s 306 ISBN 978 0 86091 646 8 a b c Against Method 3 Ingilizce Verso 1993 ss 306 307 ISBN 978 0 86091 646 8 Farewell To Reason Ingilizce Verso 1987 s 100 ISBN 0 86091 184 5 The Search of the Original Tree of Knowledge Ingilizce Sounds True Incorporated 1992 ISBN 1 56455 206 3 Against Method 4 Ingilizce Verso 2010 ISBN 978 1 56455 206 8 Killing Time The Autobiography of Paul Feyerabend Ingilizce Chicago Universitesi Yaytinlari 1996 s 139 ISBN 0 226 24532 2 Bolshie dannye seks kukly i konsensusnaya realnost Beseda s matematikom i radikalnym intellektualom Mishej Verbickim 22 Agustos 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde Rusca Dis baglantilarAnarsist bir bilgi teorisinin ana hatlari 12 Aralik 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Marxists org dan argumanin kisa bir ozeti