Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Eritre veya Eritre Devleti (: , ) (Ge'ez: ኤርትራ ʾErtrā, Arapça: إرتريا Iritriya), Doğu Afrika'nın kuzeyinde bir ülke. Batıda Sudan, güneyde Etiyopya ve güneydoğusunda Cibuti ile çevrilmiştir. Ülkenin doğusu ve kuzeydoğusu Kızıldeniz sahili boyunca uzanır. Suudi Arabistan ve Yemen tam karşısındadır. Dahlak Takımadası ve Hanish Adalarının birkaçı Eritre'ye aittir. Başkenti Asmara'dır.
Eritre | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||
| Başkent ve en büyük şehir | Asmara 15°20′K 38°55′D / 15.333°K 38.917°D | ||||||||
| Resmî dil(ler) | Arapça Tigrinyaca İngilizce | ||||||||
| Diğer diller | , , , , , , , | ||||||||
| Etnik gruplar (2018) | |||||||||
| Demonim | Eritreli | ||||||||
| Hükûmet | Geçici hükûmet | ||||||||
| |||||||||
| Tarihçe | |||||||||
| |||||||||
• Su (%) | 0,14 | ||||||||
| Nüfus | |||||||||
• 2020 tahminî | 6.081.196 | ||||||||
| GSYİH (SAGP) | 2020 tahminî | ||||||||
• Toplam | 11.263 milyar $ (156.) | ||||||||
• Kişi başına | 1.797 $ (180..) | ||||||||
| GSYİH (nominal) | 2020 tahminî | ||||||||
• Toplam | 8.116 milyar $ (149.) | ||||||||
• Kişi başına | 1.295 $ (160.) | ||||||||
| İGE (2018) |  0.434düşük · 182. | ||||||||
| Para birimi | Nakfa (ERN) | ||||||||
| Zaman dilimi | UTC+3 (EAT) | ||||||||
| Trafik akışı | sağ | ||||||||
| Telefon kodu | 291 | ||||||||
| İnternet alan adı | .er | ||||||||
Eritre, İtalya tarafından işgal edildi ve resmen 1 Ocak 1890'da İtalyan kolonisine dahil edildi. Önceden ilk Etiyopya devletinin iki yüz yıldan beri bir parçasıydı. İtalyanlar'ın II. Dünya Savaşını kaybetmeleri üzerine Eritre, 1941'den 52'ye kadar Birleşmiş Milletlerin himayesine verildi. BM bayrağı bütün resmî binalarda bulunuyordu.
2 Aralık 1950'de BM Genel Kurulu 390 A (V) Kararı ile Eritre'yi Etiyopya ile birleştirmeyi kararlaştırdı. 1951'in Eylül'ünden 1962'nin Kasım'ına kadar Eritre Etiyopya'nın özerk bölgesi olarak kaldı.
BM kararı Eritre halkının isteği haricinde alındı. Huzursuzluğun artması ve Etiyopya'ya karşı olan direniş nihayetinde 1962'de Etiyopya hükûmetinin Eritre'yi 14. şehir olma kararı almasına yol açtı. Eritre bağımsızlık hareketi 1960'ların başlarında biçimlendi ve 31 yıl boyunca sivil savaş olarak Etiyopya hükûmetine karşı patlak verdi. Nihayetinde 1991'de bitti. 1993'te bir BM referandumuyla Eritre'nin Etiyopya'dan bağımsız olduğu açıklandı. Eritre iki büyük dine ev sahipliği yapan çok dilli ve çok kültürlü bir ülkedir ve dokuz etnik gruba sahiptir. Resmî dili olmamasına rağmen hükûmet iki "çalışma dili" olan Tigrinya dili ve Arapça bütün resmî yazışmalarda kullanılıyor. İngilizce de hükûmetin bütün uluslararası iletişimlerinde 5. derece eğitim kurumlarında kullanılıyor. İtalyanca da sömürge döneminden kalan kuşakların torunları tarafından kullanılıyor.
Tarihçe
Bölgeyle alakalı en eski referans (veya Ta Netjeru, İlah'ın toprağı anlamındadır) Antik Mısırlar tarafından MÖ 12. ile 5. yüzyıllar arasında yazılmıştır.
Modern Eritre ismi ilk kez İtalyan sömürgeciler tarafından 19. yüzyılın sonlarında kullanıldı. O Yunanca Erithrá thálassa (Ἐρυθρὰ Θάλασσα) kelimelerinden Kızıldeniz için türetilen Erythraîa (Ερυθραία) isminin İtalyanca formudur.
Tarih öncesi
1995'te İtalyan araştırmacılar tarafından Buya (Eritrean Danakal)'de bulunan en eski insan yapıları biri Homo erectus ve eski Homo sapiens arasında bir ilişki olduğunu gösteriyor. Kafatasının 1 milyon yıldan daha eski olduğu görülüyor. Ayrıca Eritreli, Kanadalı, Amerikalı, Hollandalı bilim adamlarından oluşan Eritre Proje Araştırma Takımı 1999'da dünyadaki ilk kalıntıları Massawa'nın güneyindeki bölgesinin yakınlarındaki bir yerde insanların ürün için kullanılan araçları, deniz kaynakları olduğunu keşfettiler.
Eski/Kadim tarih
Tarıma, kırsal yerleşim ve Eritre'deki ticarete ait en eski kanıt, ülkenin batı bölgesindeki arkeolojik oluşum MÖ. 3500 yılında Gash grup olarak adlandırılan yerde bulundu.
Orta Çağ tarihi
Orta Çağ zamanında çağdaş ve Axumite devletinin parçalanmasıyla birkaç devletin kabile ve klan toprakları bugün Eritre olarak bilinen toprakları meydana getirdi. 8. ve 13. yüzyıllar arasında kuzey ve batı Eritre bir Müslüman grup olan halkının kontrolündeydi. Nagis, Baqlin, Bazin, Jarin ve Qata adlarında beş bağımsız krallık vardı. Bejalar İslamı Eritre'nin büyük bölümüne getirdi ve bölgede Emevîler Halifeliği adında büyük İslam topluluğu oluştu. Sonrasında Abbasiler (ve Memluklar) ve daha sonra da Osmanlı İmparatorluğu. Emevîler 702'de Dahlak Takımadasını almıştı.
Osmanlı Dönemi
1517'de Osmanlılar Medri Bahri'yi fethetti. Eritre'nin kuzeydoğusunu ele geçiren Türkler, Sudan'a inerek otoritesini kabul ettirdi ve Habeş Eyaleti'ni kurdu.Massava ve Sevakin Türk yönetimine geçti. Massava eyaletin başkenti oldu.
Osmanlılar Kızıl Denize hakim oldukları süre boyunca Eritre'ye de 1800'lerin sonunda İtalyan işgaline kadar hakim oldular.
Sömürge çağı
Giuseppe Sapetto adında bir Roma Katolik papazı Cenovalı bir gemi şirketi olan Rubattinonun adına 1869'da Assab bölgesini bir Osmanlı tebasından olan Obock Afar Sultan'ından ele geçirdi. Bu Süveyş Kanalı'nın açıldığı yıla denk geliyor.
Bağımsızlık mücadelesi
Eritre'liler (EKC) oluşturdular ve ayaklandılar. Suriye ve Mısır gibi Arap sosyalist hükûmetlerden destek alındı. Etiyopya Devleti Birleşik Devletler'in desteğini alarak Eritre'nin Etiyopyalı halkın başkenti Asmara'da bir radyo kanalı kurmuştu. EKC içindeki dini, etnik köken, klan ve bazen de kişisel ve ideolojik bölünmeler sebebiyle EKC'nin (EHKC) olan ilişkilerinin zayıflamasına ve araya nifak girmesine yol açtı.
EHKC, Marksizm ile siyasal ve sosyal eşitliğe inandıklarını yanlısı olduklarını ilan etti. Başkanları Çin'de eğitim gördü. O Eritre yanlılarına destek vermek için geldi. Eritre hakimiyetini elde bulundurmak için 1970'lerin sonları ve 1980'lerdeki şiddetli kavgalar EKC ile EHKC'in arasını açtı. EKC, bağımsızlık için yapılan iç çatışmada sosyal devrimin monarşiye karşı galip geldiği 1970'lere kadar Eritre hakimiyetini elinde tutmaya devam etti.
Bağımsızlık
Eritre bağımsızlığını açıkladıktan sonra EHKC lideri Isaias Afewerki, Eritre'nin ilk yönetici Cumhurbaşkanı oldu. Eritre Halk Kurtuluş Cephesi (daha sonra (DAHC) adını aldı) bir hükûmet kurdu.
Sınırlı ekonomik kaynaklarla yüzleşen ve savaşlarla onlarca kat harap olan bir ülkeyi hükûmet yeniden yapılandırmak ve korumak için olarak adlandırılan ulusal işgücü sistemini kurdular. Askerlik, sağlık hizmetleri, eğitim-öğretim ve tarımsal alanda hizmetlere hala devam ediyor.
Bölgeler ve ilçeler
Eritre altı bölgeye (zobas) ve bunlarda ("sub-zobas") bölünür. Bölgelerin coğrafi konumu kendilerine has hidrolojiksel özelliklerinden kaynaklanır. Eritre hükûmetinin iki amacı: her yönetime kaldırabileceği yeteri miktarda tarımsal alan vermek ve tarihi iç bölge karmaşalarını ortadan kaldırmaktır.
Bölgeler, şu alt bölgelere sahiptir:
| No. | Bölge (ዞባ) | Alt bölge (ንኡስ ዞባ) |
|---|---|---|
| 1 | Merkez (ዞባ ማእከል) | Berikh, Ghala-Nefhi, Semienawi Mibraq, Serejaka, Debubawi Mibraq, Semienawi Mi'erab, Debubawi Mi'erab |
| 2 | Güney (ዞባ ደቡብ) | , , Areza, , Dekemhare, Mai Ayni, Mai Mne, Mendefera, Segeneiti, , Tserona |
| 3 | Gash-Barka (ዞባ ጋሽ ባርካ) | , , Dghe, Forto, Gogne, Haykota, Logo-Anseba, Mensura, Mogolo, Molki, Guluj, Shambuko, Tesseney, La'elay Gash |
| 4 | Anseba (ዞባ ዓንሰባ) | , Asmat, Elabered, Geleb, Hagaz, Halhal, Habero, City, Kerkebet, Sel'a |
| 5 | Kuzey Kızıldeniz (ዞባ ሰሜናዊ ቀይሕ ባሕሪ) | , , Ghel'alo, Foro, Ghinda, Karura, Massawa, , |
| 6 | Güney Kızıldeniz (ዞባ ደቡባዊ ቀይሕ ባሕሪ) | Are'eta, Central Dankalia, Southern Dankalia, Assab |
Siyaset ve yönetim
Eritre, Halkın Adalet ve Demokrasi Partisi (PFDJ) adında tek partili bir sisteme sahip devlettir. Her ne kadar çok partili politika 1997 kanunlarıyla kabul edilmiş olsa bile örgütlenme için başka politik grup yoktur. 75'ini EPLF gerilla üyelerinin yerel adayları ve rejime az veya çok karşı gelenler oluşturduğu 150 tane ulusal meclisin sandalyesi 1993 bağımsızlığından kısa bir süre sonra, "seçilen" şu anki cumhurbaşkanı, Isaias Afewerki tarafından şekillendirildi. Yapı geçici hükûmet başkanı tarafından hiçbir zaman duyurulmadı. Ulusal seçimler periyot zamanda belirlendi ve iptal edildi; ülkenin gündemini hiçbir zaman işgal etmedi. Eritre iç politikacıların politik danışmanların bağımsız yerel kaynakları azdır; Eylül 2001'de hükûmet kendine ait bütün ulusal basın organlarını kapattı ve hükûmeti açıkça eleştirenler tutuklandı. 2004'te Birleşik Devletler Dışişleri Bakanlığı, Eritre'yi "kaygı uyandıran ülke" ilan etti.
Ulusal seçimler
Eritre Ulusal seçimleri 1995'te yapılacak şekilde ayarlandı, fakat daha sonra 2001'e kadar ertelendi. Bunun sebebi Eritre topraklarının %20'sinin Etiyopya işgali altında olmasından dolayıydı. Yine de Eritre'de yerel seçimler yapılmaya devam edildi. En son yapılan yerel hükûmet seçimleri Mayıs 2004'teydi. Devlet Başkanı Danışmanı Yemane Gebremeskel seçimlerle alakalı olarak söyle konuştu.
| “ | Seçim komisyonu toprakların geri alınana kadar seçimleri uzatma kararı aldı. Ulusal meclis seçim komisyondan seçim tarihini belirlemesini istedi. Bu sebeple ne olursa olsun seçim komisyonu ulusal seçim tarihini belirleyecek. Bu bölgesel seçimlere bağlı değildir. | „ |
Dış ilişkiler
Eritre, Afrika Birliği ve Afrika Birliği Örgütü'nün bir üyesiydi. Fakat Afrika Birliği ile olan temsilciliğini bıraktı.
Çevre
Eritre'de eskiden çok sayıda fil yaşardı. Mısır M.Ö. 3. yüzyılda onları savaş aracı olarak kullandı. 1955 ile 2001 arasındaki kayıtlarda hiçbir fil sürüsünün olmadığı görülüyor ve bağımsızlık savaşı kurbanları oldular. Aralık 2001'de 10'u henüz genç olan yaklaşık 30 sürü, civarlarında gözlemlendi. Filler ortak yaşam sürüyor. Eritre'de yaklaşık olarak 100 civarında fil yaşadığı sanılmaktadır. Bu da Doğu Afrika fillerinin çoğu demektir.
2006'da Eritre dünyada bütün sahil kıyılarını korunduğu ilk ülke olduğunu açıkladı. Kendine ait 1347 km'lik sahil şeridi ile birlikte diğer 350'den fazla ada sahili boyunca uzanan 1946 km'lik şeritinin hepsi hükûmet koruması altındadır.
Ekonomi
Eritre ekonomisi birinci derecede tarım ve hayvancılığa dayanır. Nüfusun %85'i kırsal alanda yaşamakta, bunların çoğu hayvancılıkla uğraşmaktadır. Kırsal alanda yaşayanların üçte ikisi yerleşik veya yarı yerleşik hayat, kalanı göçebe hayatı sürdürmektedir. Gayri safi yurt içi hasılası, 550 milyon dolar olarak tahmin edilmektedir. Kişi basına düsen millî gelir, 150 dolar civarındadır. Bağımsızlık öncesinde Etiyopya yönetimi Eritre'deki bağımsızlık mücadelesi dolayısıyla bu bölgeyi özellikle ihmal etmişti. Dolayısıyla Eritre'nin sanayisi çok geri durumdadır.
Toplum
Demografik
Eritre toplumu heterojen (farklı) etnik gruplara sahiptir. Bağımsız nüfus sayımı henüz yapılmamış olmasına rağmen ve birlikte yaklaşık %80'lik kısma sahiptir. Bu da ülkenin M.Ö. 900 ile 500 yılları arasında Güney Arabistan'daki 'dan büyük göçlerle buraya yerleşen Sami nüfusunun büyük çoğunluğunu teşkil ediyor. Bunlar Eritre'deki Sabean alanının Kebassa'daki dağlık bölgelerinin merkezinde ve Eritre'nin kuzeyinde bulunurlar. Orada Saba halkı gibi aynı coğrafik koşullarla karşılaşan Sabeanlar yamaçlarda yapılmış evleri ve eski tarım ürünleri buldular.
Dil
Eritre'de bugün birçok dil konuşuluyor olmasına rağmen henüz resmî bir dilleri yoktur: Tigrinya dili ve Arapça en çok konuşulanlardır; İtalyanca ve İngilizce'de büyük oranda anlaşılır.
Eğitim
Eritre'de beş kademeli eğitim vardır: ana okulu, ilkokul, ortaokul, lise ve üniversite. İlk, orta ve lisede yaklaşık olarak 238 000 öğrenci vardır. Yaklaşık olarak da 824 okul ve iki üniversite (Asmara Üniversitesi ile Bilim ve Teknoloji Enstitüsü) ile birkaç küçük kolej ve teknik okul vardır.
Eritre eğitiminde en önemli ilkelerden biri Eritre'deki ana dillerinin her birinin temel eğitimini vermek, ayrıca kendini geliştirmek ve fakirlikle mücadele etmeyi, vatana, millete iyi birey olmayı öğretmektir. Bunlara ek olarak modern ekonomideki araçları tanıtmak ve kullanımını öğretmek.
Eritre'deki eğitim sistemi ayrıca özel okulların da burada yatırım yapmasına yardımcı olmak, bütün gruplar için eşitliği sağlamak (örn, cinsiyet farkını, Etnik grup farkını ve sınıf markını vb. durumları engellemek) ve gerek resmî gerek gayriresmî sürdürülen eğitime katkı sağlamak.
Eritre eğitimindeki engeller ise geleneksel tabu, kayıt ve araç-gereç için ödenen okul ücretleri ve düşük gelirli halkın maliyetleri karşılayamaması.
Din
Eritre'de iki büyük dini unsur bulunur. Bunlar; Hristiyanlık(%63) ve İslam (%33)dır. Hristiyanlar özellikle yerel Doğu Kilisesindeki Eritre Ortodoks Tewahdo Kilisesine bağlı olmakla beraber diğer küçük gruplar Roma Katolik, Protestan ve diğer mezheplere bağlı olanlar da bulunur.
Mayıs 2002'den beri Eritre Hükûmeti resmî olarak Sünni İslamı, , Katolizmi ve tanımaktadır. Diğer bütün inanç ve mezheplerde katılım için üyelik işlemine ihtiyaç vardır. Diğer şeyler arasında, Hükûmetin kayıt sistemi dindar grupların kişisel bilgilerini onların kayıtlarında tutar. Yapılan birkaç organizasyonun kayıp bilgileri henüz resmî veritabanında bulunmuyor.
Yehova'nın Şahitleri,, ve çok sayıda Protestan mezhepleri kayıtlı değil ve serbestçe üye olamaz.
Kültür
Eritre bölgesi ticaret ve uğraş için dünyanın bir bağlantı noktasıdır. Bunun sebebi farklı kültürlerin etkisi Eritre'de görülebilir olmasıdır. Bugün en belirgin etkiler başkent Asmara'daki İtalyan etkisidir. Asmara'da İtalyan tipi küçük meşrubat kafeleri vardır. Asmara'da İtalyan yaşam tarzlarının çeşitliliği Tigrinya yaşamında net bir şekilde görülür. Eritre köylerinde bu değişiklikler hiç görülmez.
Şehirlerde, ilk yıllarda sinemalarda İtalyan ve Amerikan filmlerinin bulunabildiği gibi Bollywood filmlerin de görülmesi olağan bir şeydi. 1980'lerde ve Bağımsızlıktan bu yana Amerikan filmleri en popüler olanlarıdır. Marketlerde filmlere olan rekabet yerel üreticiler kendi şirketlerini kurmasını sağladı. Eri-TV'nin global yayını Eritre nüfusunun çoğunu kapsıyor ve Diaspora her yaz ülkeye uğruyor. Başarılı yerel filmler hükûmet ve özel stüdyolar tarafından üretiliyor olmasına karşın ürün fiyatları maliyeti geçiyor.
Kunama'nın geleneksel giysisi Eritre elbisesinden oldukça farklıdır. Tigrinya ve Tigre geleneksel açık beyaz renkli elbiseleri Doğu ve Hindistan giysilerine benzer. Reşaide kadınları çok süslü giysiler ve eşarp giyer.
Eritre'deki en popüler sporlar futbol ve bisiklet yarışıdır. Son yıllarda Eritre atletleri uluslararası yarışmalarda boy gösteriyorlar.
Hemen hemen Afrika kıtasındaki tek bisiklet yarışı, Massawa'nın sıcak çöl kumsallarından dolambaçlı yüksek uçurumlu dağlara, oradan vadilere ve sarp kayalıklara, ardından başkent Asmara'ya kadar uzanan bir yarıştır. Oradan aşağıya doğru Gash-Barka Bölgesi düzlüklerine doğru devam eder. Asmara'ya geri dönmek sadece güneyden olur. Eritre'deki bu uzun mesafeli, çok popüler sporda taraftarlar (seyirciler) yarış boyunca uzun kuyruklar oluştururlar. Eritre'deki uzun mesafe koşusunda ve en iyi sporcular olarak gösterilebilir. Her ikisi de Olimpiyatçıdır.
Kaynakça
- ^ a b c d . Cy.revues.org. 14 Ocak 2000. 6 Ocak 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2010.
- ^ a b c d "Eritrea" (PDF). 5 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 2 Mayıs 2010.
- ^ "CIA - The World Factbook - Eritrea". 16 Ocak 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Haziran 2010.
- ^ (2019)https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/print_er.html 21 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ . countrymeters.info. 22 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . Statista. 11 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . www.indexmundi.com. 31 Mayıs 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . WHO. 23 Ağustos 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b c d "World Economic Outlook Database, October 2018 (staff estimates for 2020)". IMF.org. International Monetary Fund. 11 Haziran 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Mayıs 2020.
- ^ (İngilizce). United Nations Development Programme. 10 Aralık 2019. 9 Aralık 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2019.
- ^ "Eritre'deki Bölgeler ([[İngilizce]])". 12 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Nisan 2008.
- ^ "General Assembly Resolutions 5th Session". 9 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Nisan 2008.
- ^ "Eritre – The spreading revolution Encyclopædia Britannica Article". 12 Ekim 2007 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Nisan 2008.
- ^ "Ülke Profile:Eritre 1 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (128 ). Kongre Kitaplığı. Erişim 18 Temmuz 2006
- ^ a b c Okbazghi Yohannes (1991). A Pawn in World Politics: Eritrea. University of Florida Press. ss. 31-32. ISBN .
- ^ Siegbert Uhlig (2005). Encyclopaedia Aethiopica: D-Ha. Otto Harrassowitz Verlag. s. 951. ISBN .
- ^ "Eritre – Contesting for the coastlands Erişim:16-10-2007". 10 Nisan 2008 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Nisan 2008.
- ^ "Referandum Sonuçları (İngilizce)". 28 Ekim 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Nisan 2008.
- ^ "Warsai-Yikalo Campaign for Radical Development Change". 5 Haziran 2008 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Nisan 2008.
- ^ Eritre Cumhurbaşkanı Yemane Gebremeskel ile röportaj 28 Eylül 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Tarih:1 Nisan 2004]
- ^ "Eritre'deki fillerle ilgili araştırma". 14 Mart 2006 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Nisan 2008.
- ^ "Eritre'deki diller - Tigrinya". 21 Nisan 2008 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Nisan 2008.
- ^ Eritre'de geçimi için temel eğitim. Yayıncı:National Food Information System of Eritrea, Yıl:2005
- ^ Kifle,Temesgen (2002) Konu:Educational Gender Gap in Eritrea
- ^ . 9 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2020.
Dış bağlantılar
- Eritre fotoğrafları 9 Kasım 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Eritre veya Eritre Devleti IPA ˌɛrɨˈtreɪe ˌɛrɨˈtriːe Ge ez ኤርትራ ʾErtra Arapca إرتريا Iritriya Dogu Afrika nin kuzeyinde bir ulke Batida Sudan guneyde Etiyopya ve guneydogusunda Cibuti ile cevrilmistir Ulkenin dogusu ve kuzeydogusu Kizildeniz sahili boyunca uzanir Suudi Arabistan ve Yemen tam karsisindadir Dahlak Takimadasi ve Hanish Adalarinin birkaci Eritre ye aittir Baskenti Asmara dir Eritreሃገረ ኤርትራ Tigrinyaca Hagere Ertra دولة إرتريا Arapca Dawlat Iritriya Eritre DevletiBayrak ArmaMilli mars Ertra Ertra Ertra source source track track track track Baskent ve en buyuk sehirAsmara 15 20 K 38 55 D 15 333 K 38 917 D 15 333 38 917Resmi dil ler Arapca Tigrinyaca IngilizceDiger diller Etnik gruplar 2018 50 40 4 Afar 3 ItalyanDemonimEritreliHukumetGecici hukumet Devlet BaskaniIsaias AfewerkiTarihce Italya danKasim 1941 Birlesik Krallik altindaki BM Mandasi ndan1951 Etiyopya dan fiilen24 Mayis 1991 Etiyopya dan hukuken24 Mayis 1993 Su 0 14Nufus 2020 tahmini6 081 196GSYIH SAGP 2020 tahmini Toplam11 263 milyar 156 Kisi basina1 797 180 GSYIH nominal 2020 tahmini Toplam8 116 milyar 149 Kisi basina1 295 160 IGE 2018 0 434 dusuk 182 Para birimiNakfa ERN Zaman dilimiUTC 3 EAT Trafik akisisagTelefon kodu291Internet alan adi er Eritre Italya tarafindan isgal edildi ve resmen 1 Ocak 1890 da Italyan kolonisine dahil edildi Onceden ilk Etiyopya devletinin iki yuz yildan beri bir parcasiydi Italyanlar in II Dunya Savasini kaybetmeleri uzerine Eritre 1941 den 52 ye kadar Birlesmis Milletlerin himayesine verildi BM bayragi butun resmi binalarda bulunuyordu 2 Aralik 1950 de BM Genel Kurulu 390 A V Karari ile Eritre yi Etiyopya ile birlestirmeyi kararlastirdi 1951 in Eylul unden 1962 nin Kasim ina kadar Eritre Etiyopya nin ozerk bolgesi olarak kaldi BM karari Eritre halkinin istegi haricinde alindi Huzursuzlugun artmasi ve Etiyopya ya karsi olan direnis nihayetinde 1962 de Etiyopya hukumetinin Eritre yi 14 sehir olma karari almasina yol acti Eritre bagimsizlik hareketi 1960 larin baslarinda bicimlendi ve 31 yil boyunca sivil savas olarak Etiyopya hukumetine karsi patlak verdi Nihayetinde 1991 de bitti 1993 te bir BM referandumuyla Eritre nin Etiyopya dan bagimsiz oldugu aciklandi Eritre iki buyuk dine ev sahipligi yapan cok dilli ve cok kulturlu bir ulkedir ve dokuz etnik gruba sahiptir Resmi dili olmamasina ragmen hukumet iki calisma dili olan Tigrinya dili ve Arapca butun resmi yazismalarda kullaniliyor Ingilizce de hukumetin butun uluslararasi iletisimlerinde 5 derece egitim kurumlarinda kullaniliyor Italyanca da somurge doneminden kalan kusaklarin torunlari tarafindan kullaniliyor TarihceBolgeyle alakali en eski referans veya Ta Netjeru Ilah in topragi anlamindadir Antik Misirlar tarafindan MO 12 ile 5 yuzyillar arasinda yazilmistir Modern Eritre ismi ilk kez Italyan somurgeciler tarafindan 19 yuzyilin sonlarinda kullanildi O Yunanca Erithra thalassa Ἐry8rὰ 8alassa kelimelerinden Kizildeniz icin turetilen Erythraia Ery8raia isminin Italyanca formudur Tarih oncesi 1995 te Italyan arastirmacilar tarafindan Buya Eritrean Danakal de bulunan en eski insan yapilari biri Homo erectus ve eski Homo sapiens arasinda bir iliski oldugunu gosteriyor Kafatasinin 1 milyon yildan daha eski oldugu goruluyor Ayrica Eritreli Kanadali Amerikali Hollandali bilim adamlarindan olusan Eritre Proje Arastirma Takimi 1999 da dunyadaki ilk kalintilari Massawa nin guneyindeki bolgesinin yakinlarindaki bir yerde insanlarin urun icin kullanilan araclari deniz kaynaklari oldugunu kesfettiler Eski Kadim tarih Tarima kirsal yerlesim ve Eritre deki ticarete ait en eski kanit ulkenin bati bolgesindeki arkeolojik olusum MO 3500 yilinda Gash grup olarak adlandirilan yerde bulundu Orta Cag tarihi Orta Cag zamaninda cagdas ve Axumite devletinin parcalanmasiyla birkac devletin kabile ve klan topraklari bugun Eritre olarak bilinen topraklari meydana getirdi 8 ve 13 yuzyillar arasinda kuzey ve bati Eritre bir Musluman grup olan halkinin kontrolundeydi Nagis Baqlin Bazin Jarin ve Qata adlarinda bes bagimsiz krallik vardi Bejalar Islami Eritre nin buyuk bolumune getirdi ve bolgede Emeviler Halifeligi adinda buyuk Islam toplulugu olustu Sonrasinda Abbasiler ve Memluklar ve daha sonra da Osmanli Imparatorlugu Emeviler 702 de Dahlak Takimadasini almisti Osmanli Donemi Eritre bolgesini de iceren 1566 yilinda Osmanli Imparatorlugunu gosteren harita 1517 de Osmanlilar Medri Bahri yi fethetti Eritre nin kuzeydogusunu ele geciren Turkler Sudan a inerek otoritesini kabul ettirdi ve Habes Eyaleti ni kurdu Massava ve Sevakin Turk yonetimine gecti Massava eyaletin baskenti oldu Osmanlilar Kizil Denize hakim olduklari sure boyunca Eritre ye de 1800 lerin sonunda Italyan isgaline kadar hakim oldular Somurge cagi Giuseppe Sapetto adinda bir Roma Katolik papazi Cenovali bir gemi sirketi olan Rubattinonun adina 1869 da Assab bolgesini bir Osmanli tebasindan olan Obock Afar Sultan indan ele gecirdi Bu Suveys Kanali nin acildigi yila denk geliyor Bagimsizlik mucadelesi Eritre liler EKC olusturdular ve ayaklandilar Suriye ve Misir gibi Arap sosyalist hukumetlerden destek alindi Etiyopya Devleti Birlesik Devletler in destegini alarak Eritre nin Etiyopyali halkin baskenti Asmara da bir radyo kanali kurmustu EKC icindeki dini etnik koken klan ve bazen de kisisel ve ideolojik bolunmeler sebebiyle EKC nin EHKC olan iliskilerinin zayiflamasina ve araya nifak girmesine yol acti EHKC Marksizm ile siyasal ve sosyal esitlige inandiklarini yanlisi olduklarini ilan etti Baskanlari Cin de egitim gordu O Eritre yanlilarina destek vermek icin geldi Eritre hakimiyetini elde bulundurmak icin 1970 lerin sonlari ve 1980 lerdeki siddetli kavgalar EKC ile EHKC in arasini acti EKC bagimsizlik icin yapilan ic catismada sosyal devrimin monarsiye karsi galip geldigi 1970 lere kadar Eritre hakimiyetini elinde tutmaya devam etti Bagimsizlik Eritre Haritasi Eritre bagimsizligini acikladiktan sonra EHKC lideri Isaias Afewerki Eritre nin ilk yonetici Cumhurbaskani oldu Eritre Halk Kurtulus Cephesi daha sonra DAHC adini aldi bir hukumet kurdu Sinirli ekonomik kaynaklarla yuzlesen ve savaslarla onlarca kat harap olan bir ulkeyi hukumet yeniden yapilandirmak ve korumak icin olarak adlandirilan ulusal isgucu sistemini kurdular Askerlik saglik hizmetleri egitim ogretim ve tarimsal alanda hizmetlere hala devam ediyor Bolgeler ve ilcelerEritre deki bolgeler Eritre alti bolgeye zobas ve bunlarda sub zobas bolunur Bolgelerin cografi konumu kendilerine has hidrolojiksel ozelliklerinden kaynaklanir Eritre hukumetinin iki amaci her yonetime kaldirabilecegi yeteri miktarda tarimsal alan vermek ve tarihi ic bolge karmasalarini ortadan kaldirmaktir Bolgeler su alt bolgelere sahiptir No Bolge ዞባ Alt bolge ንኡስ ዞባ 1 Merkez ዞባ ማእከል Berikh Ghala Nefhi Semienawi Mibraq Serejaka Debubawi Mibraq Semienawi Mi erab Debubawi Mi erab2 Guney ዞባ ደቡብ Areza Dekemhare Mai Ayni Mai Mne Mendefera Segeneiti Tserona3 Gash Barka ዞባ ጋሽ ባርካ Dghe Forto Gogne Haykota Logo Anseba Mensura Mogolo Molki Guluj Shambuko Tesseney La elay Gash4 Anseba ዞባ ዓንሰባ Asmat Elabered Geleb Hagaz Halhal Habero City Kerkebet Sel a5 Kuzey Kizildeniz ዞባ ሰሜናዊ ቀይሕ ባሕሪ Ghel alo Foro Ghinda Karura Massawa 6 Guney Kizildeniz ዞባ ደቡባዊ ቀይሕ ባሕሪ Are eta Central Dankalia Southern Dankalia AssabSiyaset ve yonetimAsmara daki Eritre Hukumet binasi Eritre Halkin Adalet ve Demokrasi Partisi PFDJ adinda tek partili bir sisteme sahip devlettir Her ne kadar cok partili politika 1997 kanunlariyla kabul edilmis olsa bile orgutlenme icin baska politik grup yoktur 75 ini EPLF gerilla uyelerinin yerel adaylari ve rejime az veya cok karsi gelenler olusturdugu 150 tane ulusal meclisin sandalyesi 1993 bagimsizligindan kisa bir sure sonra secilen su anki cumhurbaskani Isaias Afewerki tarafindan sekillendirildi Yapi gecici hukumet baskani tarafindan hicbir zaman duyurulmadi Ulusal secimler periyot zamanda belirlendi ve iptal edildi ulkenin gundemini hicbir zaman isgal etmedi Eritre ic politikacilarin politik danismanlarin bagimsiz yerel kaynaklari azdir Eylul 2001 de hukumet kendine ait butun ulusal basin organlarini kapatti ve hukumeti acikca elestirenler tutuklandi 2004 te Birlesik Devletler Disisleri Bakanligi Eritre yi kaygi uyandiran ulke ilan etti Ulusal secimler Eritre Ulusal secimleri 1995 te yapilacak sekilde ayarlandi fakat daha sonra 2001 e kadar ertelendi Bunun sebebi Eritre topraklarinin 20 sinin Etiyopya isgali altinda olmasindan dolayiydi Yine de Eritre de yerel secimler yapilmaya devam edildi En son yapilan yerel hukumet secimleri Mayis 2004 teydi Devlet Baskani Danismani Yemane Gebremeskel secimlerle alakali olarak soyle konustu Secim komisyonu topraklarin geri alinana kadar secimleri uzatma karari aldi Ulusal meclis secim komisyondan secim tarihini belirlemesini istedi Bu sebeple ne olursa olsun secim komisyonu ulusal secim tarihini belirleyecek Bu bolgesel secimlere bagli degildir Dis iliskiler Eritre Afrika Birligi ve Afrika Birligi Orgutu nun bir uyesiydi Fakat Afrika Birligi ile olan temsilciligini birakti CevreBir koyunde sabahin ilk saatleri Eritre de eskiden cok sayida fil yasardi Misir M O 3 yuzyilda onlari savas araci olarak kullandi 1955 ile 2001 arasindaki kayitlarda hicbir fil surusunun olmadigi goruluyor ve bagimsizlik savasi kurbanlari oldular Aralik 2001 de 10 u henuz genc olan yaklasik 30 suru civarlarinda gozlemlendi Filler ortak yasam suruyor Eritre de yaklasik olarak 100 civarinda fil yasadigi sanilmaktadir Bu da Dogu Afrika fillerinin cogu demektir 2006 da Eritre dunyada butun sahil kiyilarini korundugu ilk ulke oldugunu acikladi Kendine ait 1347 km lik sahil seridi ile birlikte diger 350 den fazla ada sahili boyunca uzanan 1946 km lik seritinin hepsi hukumet korumasi altindadir EkonomiEritre ekonomisi birinci derecede tarim ve hayvanciliga dayanir Nufusun 85 i kirsal alanda yasamakta bunlarin cogu hayvancilikla ugrasmaktadir Kirsal alanda yasayanlarin ucte ikisi yerlesik veya yari yerlesik hayat kalani gocebe hayati surdurmektedir Gayri safi yurt ici hasilasi 550 milyon dolar olarak tahmin edilmektedir Kisi basina dusen milli gelir 150 dolar civarindadir Bagimsizlik oncesinde Etiyopya yonetimi Eritre deki bagimsizlik mucadelesi dolayisiyla bu bolgeyi ozellikle ihmal etmisti Dolayisiyla Eritre nin sanayisi cok geri durumdadir ToplumDemografik Eritre de bir dugun Eritre toplumu heterojen farkli etnik gruplara sahiptir Bagimsiz nufus sayimi henuz yapilmamis olmasina ragmen ve birlikte yaklasik 80 lik kisma sahiptir Bu da ulkenin M O 900 ile 500 yillari arasinda Guney Arabistan daki dan buyuk goclerle buraya yerlesen Sami nufusunun buyuk cogunlugunu teskil ediyor Bunlar Eritre deki Sabean alaninin Kebassa daki daglik bolgelerinin merkezinde ve Eritre nin kuzeyinde bulunurlar Orada Saba halki gibi ayni cografik kosullarla karsilasan Sabeanlar yamaclarda yapilmis evleri ve eski tarim urunleri buldular Dil Eritria duzluklerinde yasayan Resaide cocuklari Eritre de bugun bircok dil konusuluyor olmasina ragmen henuz resmi bir dilleri yoktur Tigrinya dili ve Arapca en cok konusulanlardir Italyanca ve Ingilizce de buyuk oranda anlasilir Egitim Eritre de bes kademeli egitim vardir ana okulu ilkokul ortaokul lise ve universite Ilk orta ve lisede yaklasik olarak 238 000 ogrenci vardir Yaklasik olarak da 824 okul ve iki universite Asmara Universitesi ile Bilim ve Teknoloji Enstitusu ile birkac kucuk kolej ve teknik okul vardir Eritre egitiminde en onemli ilkelerden biri Eritre deki ana dillerinin her birinin temel egitimini vermek ayrica kendini gelistirmek ve fakirlikle mucadele etmeyi vatana millete iyi birey olmayi ogretmektir Bunlara ek olarak modern ekonomideki araclari tanitmak ve kullanimini ogretmek Eritre deki egitim sistemi ayrica ozel okullarin da burada yatirim yapmasina yardimci olmak butun gruplar icin esitligi saglamak orn cinsiyet farkini Etnik grup farkini ve sinif markini vb durumlari engellemek ve gerek resmi gerek gayriresmi surdurulen egitime katki saglamak Eritre egitimindeki engeller ise geleneksel tabu kayit ve arac gerec icin odenen okul ucretleri ve dusuk gelirli halkin maliyetleri karsilayamamasi Din Baskent Asmara da on planda Enda Mariam Ortodoks Kilisesi sol arkada Roma Katolik Katedrali ve sag arkada Al Khulafa Al Rashiudin Camii Eritre de iki buyuk dini unsur bulunur Bunlar Hristiyanlik 63 ve Islam 33 dir Hristiyanlar ozellikle yerel Dogu Kilisesindeki Eritre Ortodoks Tewahdo Kilisesine bagli olmakla beraber diger kucuk gruplar Roma Katolik Protestan ve diger mezheplere bagli olanlar da bulunur Mayis 2002 den beri Eritre Hukumeti resmi olarak Sunni Islami Katolizmi ve tanimaktadir Diger butun inanc ve mezheplerde katilim icin uyelik islemine ihtiyac vardir Diger seyler arasinda Hukumetin kayit sistemi dindar gruplarin kisisel bilgilerini onlarin kayitlarinda tutar Yapilan birkac organizasyonun kayip bilgileri henuz resmi veritabaninda bulunmuyor Yehova nin Sahitleri ve cok sayida Protestan mezhepleri kayitli degil ve serbestce uye olamaz KulturBir kasik taze baharatli yogurtlu Kitca fit fit Eritre bolgesi ticaret ve ugras icin dunyanin bir baglanti noktasidir Bunun sebebi farkli kulturlerin etkisi Eritre de gorulebilir olmasidir Bugun en belirgin etkiler baskent Asmara daki Italyan etkisidir Asmara da Italyan tipi kucuk mesrubat kafeleri vardir Asmara da Italyan yasam tarzlarinin cesitliligi Tigrinya yasaminda net bir sekilde gorulur Eritre koylerinde bu degisiklikler hic gorulmez Sehirlerde ilk yillarda sinemalarda Italyan ve Amerikan filmlerinin bulunabildigi gibi Bollywood filmlerin de gorulmesi olagan bir seydi 1980 lerde ve Bagimsizliktan bu yana Amerikan filmleri en populer olanlaridir Marketlerde filmlere olan rekabet yerel ureticiler kendi sirketlerini kurmasini sagladi Eri TV nin global yayini Eritre nufusunun cogunu kapsiyor ve Diaspora her yaz ulkeye ugruyor Basarili yerel filmler hukumet ve ozel studyolar tarafindan uretiliyor olmasina karsin urun fiyatlari maliyeti geciyor Kunama nin geleneksel giysisi Eritre elbisesinden oldukca farklidir Tigrinya ve Tigre geleneksel acik beyaz renkli elbiseleri Dogu ve Hindistan giysilerine benzer Resaide kadinlari cok suslu giysiler ve esarp giyer Eritre deki en populer sporlar futbol ve bisiklet yarisidir Son yillarda Eritre atletleri uluslararasi yarismalarda boy gosteriyorlar Hemen hemen Afrika kitasindaki tek bisiklet yarisi Massawa nin sicak col kumsallarindan dolambacli yuksek ucurumlu daglara oradan vadilere ve sarp kayaliklara ardindan baskent Asmara ya kadar uzanan bir yaristir Oradan asagiya dogru Gash Barka Bolgesi duzluklerine dogru devam eder Asmara ya geri donmek sadece guneyden olur Eritre deki bu uzun mesafeli cok populer sporda taraftarlar seyirciler yaris boyunca uzun kuyruklar olustururlar Eritre deki uzun mesafe kosusunda ve en iyi sporcular olarak gosterilebilir Her ikisi de Olimpiyatcidir Kaynakca a b c d Cy revues org 14 Ocak 2000 6 Ocak 2010 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 2 Mayis 2010 a b c d Eritrea PDF 5 Mayis 2015 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 2 Mayis 2010 CIA The World Factbook Eritrea 16 Ocak 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Haziran 2010 2019 https www cia gov library publications the world factbook geos print er html 21 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde countrymeters info 22 Agustos 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Statista 11 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi www indexmundi com 31 Mayis 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi WHO 23 Agustos 2004 tarihinde kaynagindan arsivlendi a b c d World Economic Outlook Database October 2018 staff estimates for 2020 IMF org International Monetary Fund 11 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Mayis 2020 Ingilizce United Nations Development Programme 10 Aralik 2019 9 Aralik 2019 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 10 Aralik 2019 Eritre deki Bolgeler Ingilizce 12 Agustos 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Nisan 2008 General Assembly Resolutions 5th Session 9 Mayis 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Nisan 2008 Eritre The spreading revolution Encyclopaedia Britannica Article 12 Ekim 2007 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Nisan 2008 Ulke Profile Eritre 1 Subat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde 128 Kongre Kitapligi Erisim 18 Temmuz 2006 a b c Okbazghi Yohannes 1991 A Pawn in World Politics Eritrea University of Florida Press ss 31 32 ISBN 0 8130 1044 6 Siegbert Uhlig 2005 Encyclopaedia Aethiopica D Ha Otto Harrassowitz Verlag s 951 ISBN 978 3 447 05238 2 Eritre Contesting for the coastlands Erisim 16 10 2007 10 Nisan 2008 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Nisan 2008 Referandum Sonuclari Ingilizce 28 Ekim 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Nisan 2008 Warsai Yikalo Campaign for Radical Development Change 5 Haziran 2008 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Nisan 2008 Eritre Cumhurbaskani Yemane Gebremeskel ile roportaj 28 Eylul 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Tarih 1 Nisan 2004 Eritre deki fillerle ilgili arastirma 14 Mart 2006 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Nisan 2008 Eritre deki diller Tigrinya 21 Nisan 2008 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Nisan 2008 Eritre de gecimi icin temel egitim Yayinci National Food Information System of Eritrea Yil 2005 Kifle Temesgen 2002 Konu Educational Gender Gap in Eritrea 9 Aralik 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Nisan 2020 Dis baglantilarEritre fotograflari 9 Kasim 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde