Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Fatih Camii ve Külliyesi, İstanbul'un Fatih ilçesinde II. Mehmed tarafından yaptırılmış olan cami ve külliyedir. Külliye içinde 16 adet medrese, darüşşifa (hastane), tabhane (konukevi) imaret (aşevi), kütüphane ve hamam bulunmaktadır. Şehrin yedi tepesinden birinde inşa edilmiştir. Cami 1766 depreminde yıkıldıktan sonra onarılarak 1771'de bugünkü halini almıştır. 1999 Gölcük Depreminde zemininde kaymalar tespit edilen camide 2008 yılında Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından zemin güçlendirme ve restorasyon çalışmalarına başlandı ve 2012 yılında tekrar ibadete açılmıştır.
 | |
 | |
| Temel bilgiler | |
|---|---|
| Konum | Fatih, İstanbul, Türkiye |
| Koordinatlar | 41°01′11″K 28°56′59″D / 41.01972°K 28.94972°D |
| İnanç | İslam |
| Durum | İbadete açık |
| Mimari | |
| Mimar(lar) | Atik Sinan Mehmed Tahir Ağa |
| Mimari tür | Cami |
| Mimari biçim | Osmanlı mimarisi |
| İnşaat başlangıcı | H.867-875/M.1463-1470 |
| Özellikler | |
| Kubbe sayısı | 12 (her köşede 3 yarım - yıkılmadan önceki ilk inşası) |
| Minare sayısı | 2 |
| Malzemeler | Granit, Mermer |
Tarihi
Bizans devrinde, caminin bulunduğu tepede I. Konstantin'un döneminde yapılan Havariyyun Kilisesi olduğu düşünülmektedir. Bizans imparatorlarının bu tepede gömüldüğüne inanılır. Constantinus'un o zamanlar şehrin dışında kalan bu tepede gömüldüğü bilinmektedir. Fethin ardından bu bina Patrikhane kilisesi olarak kullanılmıştı. Fatih Sultan Mehmet buraya cami ve külliye inşa etmek isteyince patrikhane Pammakaristos Manastırı'na taşındı.[]Ali Saim Ülgen Halim Baki Kunter'le beraber hazırladığı Fatih Camii adlı makalesinde caminin kilise üzerine inşa edilmediğini belirtmektedir.
Yapımına 1462 yılında başlanmış ve 1469 yılında tamamlanmıştır. Mimarı, Sinaüddin Yusuf bin Abdullah'tır (Atik Sinan). Cami 1509 İstanbul depreminde büyük hasar görmüş ve II. Bayezid döneminde onarılmıştır. 1766'daki bir depremden dolayı harabe hâline geldiği için Sultan III. Mustafa, 1767 ve 1771 yılları arasında camiyi Mimar Mehmed Tahir Ağa'ya tamir ettirdi. Bu nedenle cami orijinal görünümünü kaybetmiştir. 30 Ocak 1932'de ilk Türkçe ezan bu camide okunmuştur.
Mimarisi
Caminin ilk inşasından bugün sadece şadırvan avlusunun üç duvarı, şadırvan, tac kapı, mihrap, birinci şerefeye kadar minareler ve çevre duvarının bir kısmı kalmıştır. Şadırvan avlusunda, kıble duvarına paralel olan revak diğer üç yönden daha yüksektir. Kubbelerin dış kasnakları sekiz köşelidir ve kemerlere oturur. Kemerler genellikle kırmızı taş ve beyaz mermerlerle işlenmiş, yalnız mihverdekilere yeşil taş kullanılmıştır. Alt ve üst pencerelerin etrafı geniş silmelerle çevrelenmiştir. Söveler mermerdendir ve gayet geniş, kuvvetli silmelerle belirtilmiştir.
Demir parmaklıklar, kalın demirden ve topuzludur. Revak sütunlarının sekizi yeşil Eğriboz, ikisi pembe, ikisi esmer granitten, son cemaat yerindekilerin bazıları ise mısır granitindendir. Başlıklar tamamen mermerden ve hepsi istalaktitlidir. Kaideler de mermerdir. Avlunun biri kıblede, ikisi yanda üç kapısı vardır. Şadırvan sekiz köşelidir. Mihrabın yaşmağı istalaktitlidir. Hücre köşeleri yeşil direkli, kum saatleri ile süslü ve üstü zarif bir taçla biter. Yaşmağın üzerinde tek satırlık bir ayet vardır. On iki dilimli olan minare, cami ile büyük bir ahenkle birleşmiştir. Çinili levhalar son cemaat duvarının sağ ve solundaki pencere aylarındadır.
Fatih Camii'nin ilk yapımında, cami alanını genişletmek için duvarlar ve iki ayak üzerine bir kubbe oturtulmuş ve bunun da önüne bir yarım kubbe ilave edilmiştir. Böylelikle 26 m çapındaki kubbe bir yüzyıl boyunca en büyük kubbe niteliğini korumuştur. Caminin ikinci defa yapılışında payandalı camiler planı uygulanarak küçük kubbeli sivri bir bina meydan getirilmiştir. Şimdiki durumda, merkezi kubbe dört fil yağına oturmakta ve bunu dört yarım kubbe çevrelemektedir. Yarım kubbelerin etrafında ikinci derecede yarım ve tam kubbeler, mahfildeki ve dıştaki abdest musluklarının önündeki galerileri örtmektedir. Mihrabın sol tarafından, türbe yanından geniş bir rampa ile girilen Hünkar mahfili ve odalar bulunmaktadır.
Minarelerin taş külahları 19. yüzyıl sonunda yapılmıştır. Mimar Mehmed Tahir Ağa camiyi tamir ettiği sırada eski camiden kalan klasik parçalarla yeniden yaptığı barok parçaları iyi bir şekilde birleştirdi. Caminin alçı pencereleri son devirlerde harap olduğundan adi çerçevelerle değiştirildi. Avlu kapısının yanındaki yangın havuzu Sultan II. Mahmud tarafından 1825 yılında yaptırıldı. Caminin geniş bir dış avlusu vardı. Bunun tabhaneye çıkan kapısı eski camiden uçmuştur.
Türbeler ve Hazire
Başta Fatih Sultan Mehmed'in türbesi olmak üzere, Osmanlı tarihinin birçok önemli isminin mezarı buradadır. Fatih'in eşi ve II. Bayezid'in annesi Gülbahar Valide Hatun'un, "Plevne Kahramanı" Gazi Osman Paşa'nın ve mesnevi şarihi Abidin Paşa'nın türbeleri hazirededir. Sadrazamlar, Şeyhülislamlar, müşirler ve pek çok ilim adamının mezarlarının burada olması, Osmanlı protokolünün adeta törendeymiş gibi bir arada görülmesine imkân vermektedir. Mezarları burada bulunan bazı devlet adamları ve ilmiyye mensuplarından birkaçı şunlardır:
- Halil İnalcık, tarih profesörü
- Sadrazam Mustafa Naili Paşa
- Sadrazam Abdurrahman Nureddin Paşa
- Sadrazam Gazi Ahmed Muhtar Paşa
- Şeyhülislam
- Şeyhülislam Mehmed Refik Efendi
- Ahmet Cevdet Paşa
- Emrullah Efendi. Maarif Nazırı.
- . Hattat.
- . Hattat.
- Sami Efendi. Hattat.
- . Mutasavvıf ve Fatih türbedarı.
- Maraşlı . Amiş Efendi'nin talebesi.
- Kazasker Mardini
- Manastırlı . Selatin camileri vaizi.
- Şehbenderzade . Darülfünun Felsefe müderrisi ve edip.
- Bolahenk . Musıkişinas, hoca ve bestekâr.
- Ahmed Midhat Efendi
- Köse
- Akif Paşa
- Sultanzade
- Hariciye Nazırı
- Hariciye Nazırı Mehmed Raşid Paşa
- Hace
- Ferik Yanyalı
- General Pertev Demirhan
- Kadir Topbaş
Notlar
- ^ Fatih Sultan Mehmet, caminin kubbelerinin yüksekliğini beğenmediği için caminin mimarı olan ve "burası deprem bölgesi" diyerek kubbelerin bu şekilde uzun ömürlü olmayacağını söyleyen Atik Sinan'ın ellerini ceza olarak kestirdiği iddiaları olmasına rağmen bazı kaynaklar bu iddiayı kabul etmemektedir. Fatih'in emriyle Atık Sinan'ın, 1 yıl boyunca işkence edilerek öldürüldüğü iddia edilmektedir.
Kaynakça
- ^ "İhtişamlı camiler kapıların ıaçıyor" 7 Nisan 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Anadolu Ajansı
- ^ "Ülgeni Ali Saim" (PDF). TDVİA. 15 Ocak 2017 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 14 Ocak 2017.
- ^ a b "Fatih'in gazabına uğramış bir köle". 6 Ekim 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Ekim 2023.
- ^ "SİNÂN-ı ATÎK". TDV İslâm Ansiklopedisi. 31 Ekim 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Aralık 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Temmuz 2019.
- ^ . Habertürk. 28 Temmuz 2016. 29 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2022.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 13 Şubat 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Şubat 2021.
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Fatih Camii ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Fatih Camii 10 Şubat 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Fatih Camii tanıtım sitesi ve kütüphanesi] (Türkçe)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Fatih Camii ve Kulliyesi Istanbul un Fatih ilcesinde II Mehmed tarafindan yaptirilmis olan cami ve kulliyedir Kulliye icinde 16 adet medrese darussifa hastane tabhane konukevi imaret asevi kutuphane ve hamam bulunmaktadir Sehrin yedi tepesinden birinde insa edilmistir Cami 1766 depreminde yikildiktan sonra onarilarak 1771 de bugunku halini almistir 1999 Golcuk Depreminde zemininde kaymalar tespit edilen camide 2008 yilinda Vakiflar Genel Mudurlugu tarafindan zemin guclendirme ve restorasyon calismalarina baslandi ve 2012 yilinda tekrar ibadete acilmistir Fatih CamiiTemel bilgilerKonumFatih Istanbul TurkiyeKoordinatlar41 01 11 K 28 56 59 D 41 01972 K 28 94972 D 41 01972 28 94972InancIslamDurumIbadete acikMimariMimar lar Atik Sinan Mehmed Tahir AgaMimari turCamiMimari bicimOsmanli mimarisiInsaat baslangiciH 867 875 M 1463 1470OzelliklerKubbe sayisi12 her kosede 3 yarim yikilmadan onceki ilk insasi Minare sayisi2MalzemelerGranit MermerTarihiFatih Camii 1888 1910 yillari Fatih Camii 1880 1893 yillari Bizans devrinde caminin bulundugu tepede I Konstantin un doneminde yapilan Havariyyun Kilisesi oldugu dusunulmektedir Bizans imparatorlarinin bu tepede gomuldugune inanilir Constantinus un o zamanlar sehrin disinda kalan bu tepede gomuldugu bilinmektedir Fethin ardindan bu bina Patrikhane kilisesi olarak kullanilmisti Fatih Sultan Mehmet buraya cami ve kulliye insa etmek isteyince patrikhane Pammakaristos Manastiri na tasindi kaynak belirtilmeli Ali Saim Ulgen Halim Baki Kunter le beraber hazirladigi Fatih Camii adli makalesinde caminin kilise uzerine insa edilmedigini belirtmektedir Yapimina 1462 yilinda baslanmis ve 1469 yilinda tamamlanmistir Mimari Sinauddin Yusuf bin Abdullah tir Atik Sinan Cami 1509 Istanbul depreminde buyuk hasar gormus ve II Bayezid doneminde onarilmistir 1766 daki bir depremden dolayi harabe haline geldigi icin Sultan III Mustafa 1767 ve 1771 yillari arasinda camiyi Mimar Mehmed Tahir Aga ya tamir ettirdi Bu nedenle cami orijinal gorunumunu kaybetmistir 30 Ocak 1932 de ilk Turkce ezan bu camide okunmustur MimarisiCaminin ilk insasindan bugun sadece sadirvan avlusunun uc duvari sadirvan tac kapi mihrap birinci serefeye kadar minareler ve cevre duvarinin bir kismi kalmistir Sadirvan avlusunda kible duvarina paralel olan revak diger uc yonden daha yuksektir Kubbelerin dis kasnaklari sekiz koselidir ve kemerlere oturur Kemerler genellikle kirmizi tas ve beyaz mermerlerle islenmis yalniz mihverdekilere yesil tas kullanilmistir Alt ve ust pencerelerin etrafi genis silmelerle cevrelenmistir Soveler mermerdendir ve gayet genis kuvvetli silmelerle belirtilmistir Fatih Camii Kubbesi Demir parmakliklar kalin demirden ve topuzludur Revak sutunlarinin sekizi yesil Egriboz ikisi pembe ikisi esmer granitten son cemaat yerindekilerin bazilari ise misir granitindendir Basliklar tamamen mermerden ve hepsi istalaktitlidir Kaideler de mermerdir Avlunun biri kiblede ikisi yanda uc kapisi vardir Sadirvan sekiz koselidir Mihrabin yasmagi istalaktitlidir Hucre koseleri yesil direkli kum saatleri ile suslu ve ustu zarif bir tacla biter Yasmagin uzerinde tek satirlik bir ayet vardir On iki dilimli olan minare cami ile buyuk bir ahenkle birlesmistir Cinili levhalar son cemaat duvarinin sag ve solundaki pencere aylarindadir Fatih Camii nin ilk yapiminda cami alanini genisletmek icin duvarlar ve iki ayak uzerine bir kubbe oturtulmus ve bunun da onune bir yarim kubbe ilave edilmistir Boylelikle 26 m capindaki kubbe bir yuzyil boyunca en buyuk kubbe niteligini korumustur Caminin ikinci defa yapilisinda payandali camiler plani uygulanarak kucuk kubbeli sivri bir bina meydan getirilmistir Simdiki durumda merkezi kubbe dort fil yagina oturmakta ve bunu dort yarim kubbe cevrelemektedir Yarim kubbelerin etrafinda ikinci derecede yarim ve tam kubbeler mahfildeki ve distaki abdest musluklarinin onundeki galerileri ortmektedir Mihrabin sol tarafindan turbe yanindan genis bir rampa ile girilen Hunkar mahfili ve odalar bulunmaktadir Minarelerin tas kulahlari 19 yuzyil sonunda yapilmistir Mimar Mehmed Tahir Aga camiyi tamir ettigi sirada eski camiden kalan klasik parcalarla yeniden yaptigi barok parcalari iyi bir sekilde birlestirdi Caminin alci pencereleri son devirlerde harap oldugundan adi cercevelerle degistirildi Avlu kapisinin yanindaki yangin havuzu Sultan II Mahmud tarafindan 1825 yilinda yaptirildi Caminin genis bir dis avlusu vardi Bunun tabhaneye cikan kapisi eski camiden ucmustur Turbeler ve HazireCami bahcesi Basta Fatih Sultan Mehmed in turbesi olmak uzere Osmanli tarihinin bircok onemli isminin mezari buradadir Fatih in esi ve II Bayezid in annesi Gulbahar Valide Hatun un Plevne Kahramani Gazi Osman Pasa nin ve mesnevi sarihi Abidin Pasa nin turbeleri hazirededir Sadrazamlar Seyhulislamlar musirler ve pek cok ilim adaminin mezarlarinin burada olmasi Osmanli protokolunun adeta torendeymis gibi bir arada gorulmesine imkan vermektedir Mezarlari burada bulunan bazi devlet adamlari ve ilmiyye mensuplarindan birkaci sunlardir Fatih Camii nin icerden gorunumuHalil Inalcik tarih profesoru Sadrazam Mustafa Naili Pasa Sadrazam Abdurrahman Nureddin Pasa Sadrazam Gazi Ahmed Muhtar Pasa Seyhulislam Seyhulislam Mehmed Refik Efendi Ahmet Cevdet Pasa Emrullah Efendi Maarif Naziri Hattat Hattat Sami Efendi Hattat Mutasavvif ve Fatih turbedari Marasli Amis Efendi nin talebesi Kazasker Mardini Manastirli Selatin camileri vaizi Sehbenderzade Darulfunun Felsefe muderrisi ve edip Bolahenk Musikisinas hoca ve bestekar Ahmed Midhat Efendi Kose Akif Pasa Sultanzade Hariciye Naziri Hariciye Naziri Mehmed Rasid Pasa Hace Ferik Yanyali General Pertev Demirhan Kadir TopbasNotlar Fatih Sultan Mehmet caminin kubbelerinin yuksekligini begenmedigi icin caminin mimari olan ve burasi deprem bolgesi diyerek kubbelerin bu sekilde uzun omurlu olmayacagini soyleyen Atik Sinan in ellerini ceza olarak kestirdigi iddialari olmasina ragmen bazi kaynaklar bu iddiayi kabul etmemektedir Fatih in emriyle Atik Sinan in 1 yil boyunca iskence edilerek olduruldugu iddia edilmektedir Kaynakca Ihtisamli camiler kapilarin iaciyor 7 Nisan 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Anadolu Ajansi Ulgeni Ali Saim PDF TDVIA 15 Ocak 2017 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 14 Ocak 2017 a b Fatih in gazabina ugramis bir kole 6 Ekim 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Ekim 2023 SINAN i ATIK TDV Islam Ansiklopedisi 31 Ekim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Aralik 2023 Arsivlenmis kopya 5 Temmuz 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Temmuz 2019 Haberturk 28 Temmuz 2016 29 Temmuz 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 31 Mayis 2022 Arsivlenmis kopya 13 Subat 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Subat 2021 Ayrica bakiniz1998 Anitkabir ve Fatih Camii saldirilari girisimi Fatih Camii Olayi Benlizade Ahmet Resit Efendi KulliyesiDis baglantilarWikimedia Commons ta Fatih Camii ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Fatih Camii 10 Subat 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde Fatih Camii tanitim sitesi ve kutuphanesi Turkce