Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Finlandiya Tatarları (Fince: Suomen tataarit, Tatarca: финляндия татарлары Volga Türkleri olarak da bilinirler - Fince: Volgan turkkilaiset) topluluğu yaklaşık 600-700 üyesi olan Finlandiya'daki etnik azınlık. Topluluk, 1800'lerin sonları ile 1900'lerin başları arasında, Mişer Tatar tüccarlarının Rusya İmparatorluğu'nun Nijni Novgorod Guberniyası göç etmesi ve sonunda Finlandiya'ya yerleşmesi ile kuruldu. Tatarlar, cemaatlerinin ana binasına Helsinki'de sahiptir. Farklı şehirlerde de kültür dernekleri kurdular. Finlandiya'daki ilk İslam topluluğudur.
Suomen tataarit | |
|---|---|
 Türk İmam Enver Yıldırım ve Fin Tatarları, 1989'da Järvenpää camisinde. | |
| Toplam nüfus | |
600-700 (2020 yılı) | |
| Önemli nüfusa sahip bölgeler | |
Finlandiya Tatarlarının kimlikleri, ülkedeki tarihleri boyunca farklı referans noktalarına sahip olmuştur. İlk zamanlarda dini kimlikleriyle (Müslüman) biliniyorlardı. Daha sonra dilsel kimliklerini vurgulamaya başladılar ve daha çok Türk kökenlerine yaslandılar. O dönemlerde Türk kültüründen de etkilenmişlerdir. Fin Tatarları, olumsuz olarak düşünülen "Tatarlar" terimini büyük ölçüde "Türkler", "Kuzey Türkleri" veya "Volga Türkleri" ile değiştirmeye çalıştı. (Zaman zaman Kıpçaklarla bile özdeşleşmişlerdir). Daha sonra herkes aynı fikirde olmasa da Tatar adı bir kez daha benimsenmiştir.
Tatarlar, Fin toplumuna entegre olurken, bugüne kadar kendi kimliklerini korudular. Bununla birlikte, Finlerle artan karma evlilikler nedeniyle topluluğun geleceği hakkında artan bir endişe duygusu ortaya çıktı.
Recep Tayyip Erdoğan ve Abdullah Gül gibi Türk siyasetçiler Helsinki'deki Tatar cemaatini ziyaret ettiler.
Tarih
Finlandiya'daki ilk Müslümanlar
1800'lü yıllarda Fin topraklarında yaşayan Türk halklarının olduğu bilinmektedir. Büyük olasılıkla Rus Ordusunda görev yapan Kazan Tatarları ve Başkurtlardı. Finlandiya'da o dönemde de bazı Mollaların yaşadığı bilinmektedir.
Tatar Tüccarlarının Göçü
Tatarların Finlandiya'ya göçü 1800'lerin sonlarında ve 1900'lerin başlarında gerçekleşti. Geleneğe göre Finlandiya'daki ilk Tatar tüccarı, 1868'de Leningrad'dan Viipuri'ye gelen Hasan Hamidulla'nın (adı Hamidulla) büyükbabasıydı. Fin topraklarında ilk olarak adlandırılan diğer Tatar tüccarları Alautdin Salavat ve Samaletdin Yusuf'tur. Son Tatar göçü ise 1920'li yıllarda ülkeye yerleşen tüccarların ailelerini de ülkeye getirmesiyle yaşanmıştır.
Bu tüccarlar çoğunlukla Nijni Novgorod Guberniyası Mişer Tatarları. Çoğu "Aktuk" (Актуково) adlı bir köydendi. İlk başta, bu Tatarlar kumaş, kürk, giysi ve sabun sattıkları Sankt Petersburg'a gittiler. Kısa süre sonra birçoğu Finlandiya gezilerine devam etti. Sonunda Finlandiya'ya yerleştiler, bazıları ise Sankt Petersburg'da ve kendi köylerinde kaldı.
Tatar ailelerinin göçü
1920'li yıllarda Finlandiya'ya yerleşen Tatarlar, ailelerini de ülkeye getirmeye başlamışlardır. Sonunda, 1930'larda, Finlandiya ile Sovyetler Birliği arasındaki sıkılaştırılmış sınır kontrolü nedeniyle evleriyle olan bağlantılarını kaybettiler. Birçok aile üyesi geride kaldı.
1920'lerde Estonya'da da birkaç yüz Tatar yaşıyordu. 2. dünya savaşı sırasında bir kısmı mülteci olarak Finlandiya'ya geldi. Bazıları ülkede kaldı ve yerel Tatarlarla evlendi, diğerleri İsveç'e yolculuklarına devam etti.
Kültürel oluşum
Fin Tatarları 1915'te bir dini dernek kurdular. Bu, Finlandiya'daki ilk İslami dernekti. 1925'te "Finlandiya Müslüman Cemaati" olarak bilinen bir cemaat kurdular. 1963'te adı "Finlandiya İslam Cemaati" olarak değiştirildi.
1942'de Tampere'deki Tatarlar kendi cemaatleri olan "Tampere İslam Cemaati" ni kurdular. Aynı yıl Järvenpää'da ahşap bir cami inşa edildi.
Tatarlar ayrıca kültürel dernekler kurdular.
Finlandiya'da Kimlik
Finlandiya'daki Tatar diasporası her zaman birbiriyle çok bağlantılı olmuştur, kökleri çoğunlukla aynı bölgelere uzanmaktadır. Ancak kimlikleri söz konusu olduğunda aralarında çatışmalar yaşanıyor. Bu anlaşmazlıklar çoğunlukla etnonimleri olan Tatarlara odaklanmış, bazıları bunun yerine "Türk" olarak anılmayı tercih etmiştir. Bu konuşma, en azından 1800'lerin başlarında, örneğin İngiliz dilbilimci Arthur Lumley Davids'in "Tatarlar" şemsiye terimini "Türkler" ile değiştirmenin en iyisi olacağını düşündüğü zaman devam ediyordu.
Terim, tarihleriyle bağlantılı olsa da, aynı zamanda olumsuz bir çağrışımla bir Rus sıfatı olarak düşünülmüştür. Başlangıçta Rusya İmparatorluğu'nda yaşayan tüm Türk halklarına Tatar adı verilirken, bu grupların kendileri böyle bir terim kullanmıyorlardı. Volga Tatarları, ya Bulgarlar (bolğarlar) ya da genel olarak Müslümanlar (möselmanlar) ya da Türkler olarak tanımlanır. Sonunda bu Türk halkları Rus yetkililerden Tatar terimini aldılar.
Fin Tatar topluluğu, "Tatarlar" teriminden kurtulmaya çalıştı. Eve olan kökleri kaybolmuştu. Bu nedenle kimliklerine, gördükleri ilk bağımsız Türk milleti olan Türkiye Cumhuriyeti'nden (1923) bir tür referans noktası buldular. Başka bir deyişle, Türkiye onlara Türk kimlikleriyle bağlarını hissettirdi.
Kendilerine kısaca "Türkler", "Kuzey Türkleri" veya "Volga Türkleri" demeye başladılar. Bazen kendilerine Kıpçaklar diyorlardı. Bazıları Türkiye'nin kendi kültürlerinden çok farklı olduğunu düşündü ve bu fikri reddetti. Rusya'daki Tatarların kendi bağımsız uluslarını kuracaklarından umutlu kaldılar. Bazı Tatarlar Türk vatandaşı oldu.
Türk kültürü Finlandiya'daki Tatar kültürünü etkiledi. Örneğin derneklerinde "Tatarlar" değil, "Türkler" kelimesini kullanıyorlardı. Ä harfini Türkçe E ile değiştirdiler (Örneğin: Ahsän -> Ahsen). Arap alfabesini de Türkiye'den esinlenerek Latin alfabesine çevirdiler. Türk dili Tatar topluluğu arasında saygı görüyordu. Okullarında Tatar dilinin yanında öğretildi. Türkiye'nin etkisi 1900'lerin ortalarında en yüksek noktasına ulaştı.
Günümüzde Fin Tatarları kendilerine Türkler değil Tatar diyorlar. Bununla birlikte, bugün bile, bazı Tatarlar hala "Tatar" terimini sevmezler ve kendilerini "Türkler" olarak düşünürler.
Savaş zamanı
Toplamda, Finlandiya Tatar topluluğunun 156 üyesi, Finlandiya tarafında Kış Savaşı ve Devam Savaşına katıldı. On tanesi hizmet ederken öldü. Ayrıca 7'si kalıcı olmak üzere 26 kişi yaralandı. örgütünde 21 Tatar kadın ameliyat edildi.
Finlandiya'da Tatarların Tedavisi
Tatarlar, Finlandiya'da herhangi bir büyük ayrımcılığa maruz kalmıyor. Bazıları okulda zorbalık yaşadıklarını söylediler ama çoğunlukla Tatarlar çok iyi entegre oldular.
Kültür
Din
Tatarlar Sünni Müslümanlardır. Dinlerini Finlandiya İslam Cemaatide yerine getiriyorlar. Ana bina Helsinki'de yer almaktadır. Tampere Tatarlarının ayrı bir cemaati vardır. Järvenpää'da Tatarların ahşap bir camisi vardır. Cemaate sadece Tatarlar üye kabul ediliyor, ancak tüm Müslümanlar gelip namaz kılabiliyor. Finlandiya'da Tatarlar sessiz bir İslami azınlık olarak biliniyor. Dinleri hakkında toplum içinde çok fazla konuşmazlar.
Fin Tatarları, 1920'lerden beri Mekke'ye hac ziyaretinde bulunuyorlar.
Cemaat uluslararası olarak iyi bağlantılara sahiptir. Birçok siyasetçi ziyaret etti; Türk siyasetçiler Recep Tayyip Erdoğan (Başbakan olarak) ve Abdullah Gül gibi. Diğerleri, örneğin Rüstem Minnihanov ve Habib Burgiba'yı içerir. Cemaatte Kırım Tatarı Abdurrahman Kaya ve Türk Enver Yıldırım gibi yurt dışından gelen imamlar da olmuştur. 2020 yılında cemaatin imamı Rusya doğumlu Ramil Belyaev'dir (Bilal).
Dili
Finlandiya'daki Tatarlar, Tatar dilinin Mişer Lehçesini konuşur. Edebi dil olan Kazan Tatar lehçesinden biraz farklıdır. (Örneğin Mişar Tatarları Ğ ve Q harflerini kullanmazlar).
Finlandiya'daki Tatarlar, dillerini orijinal olarak Arap harfleriyle yazdılar. 1930'lardan itibaren Latin alfabesine geçmeye başladılar. Bu, Atatürk'ün ve ayrıca Jaꞑalif'in etkisinde kaldı. Latin alfabesine geçiş kimileri tarafından karşı çıktı. 1960'lara gelindiğinde alfabeyi tamamen değiştirdiler, ancak bazıları sadece Arap harfleriyle yazmaya devam etti.
Fin Tatar dili örneği:
"Finlandiyä tatarlarınıñ törki cämiyäte 1800 nçe yıllarnın ahırında oyışkan. Ul vakıtta Tübän Novgorod guberniyäse Sergaç öyäzeneñ avıllarınnan tatar säüdägärläreneñ törkeme Finlandiyägä kilgän. Finlandiyä ul zaman Rusiyä kulastında bulgan."
— Kadriye Bedretdin, 2021.
Tatar isimleri
Rusya'da doğan ilk nesil Tatarlar babalarının adını soyadı olarak aldılar. (Örneğin: Hakimov -> Hakim'in Oğlu). Bu ekler, Finlandiya'nın bağımsızlığı döneminde (1917) isimlerden kaldırıldı. Rus olarak görülmekten kaçınmaya çalıştıkları tahmin ediliyor. Rusya'daki bazı Tatarlar da, genellikle yalnızca bir sanatçı adı olarak olsa da, soyadlarını Rusça son ek olmadan kullanırlar.
Tatar adlarının yazılışı Finlandiya'da çok farklılık gösterir.
Sanat
Finlandiya'daki Tatarlar çok müzikaldir. En dikkat çekici grup Başkarma'dır. Solist Deniz Bedretdin, Kazan'da iki grup daha kurmuştur.
Rusya'dan Tatar müzisyenler topluluğu ziyaret ettiler. İlki 1968'de geldi.
1930'ların sonunda Kazan Tatar oyun yazarı Saniye İffet (Ugan) Finlandiya'da yaşadı ve tiyatro oyunları yazdı ve dil öğretmeni olarak çalıştı. Eşi Zakir Kadiri Ugan da Finlandiya'da öğretmen olarak çalıştı. Bundan sonra Türkiye'ye geri döndüler.
Şiirler
Mişar Tatar şiirinin tarzı genellikle hüzünlü olarak tanımlanır. Önemli Fin Tatar şairleri arasında Sadri Hamid, Aysa Hakimcan, Gevher Tuganay, Hasan Hamidulla bulunmaktadır.
Volga Tatar şairi Abdulla Tukay, topluluk arasında büyük saygı görüyor.
Tiyatro
Tatarlar Finlandiya'da kendi tiyatro oyunlarını düzenlemişlerdir. 1900'lü yıllarda Musa Carullah ve Ayaz İshaki misafirler arasındaydı. Tatarlar da performans sergilemek için yurtdışına gittiler.
1990'lı yıllarda Kazan Tatar tiyatro yönetmeni Luara Şakircan Finlandiya'da yaşadı ve bu süre zarfında oyunlar yönetti.
Yerel mutfak
Finlandiya'da en bilinen Tatar yemeği Peremeç'tir. 1960'lı yıllarda Tampere'de Mönevver Saadetdin adlı bir Tatar tarafından yaygınlaştırıldı.
Kitap yayıncılığı
Nispeten küçük Tatar topluluğu arasında yayın çalışmaları bol miktarda olmuştur. Verilen etkinlik şu şekilde ayrılabilir: tarih, anılar, biyografiler, şiir, atasözleri, müzik, dini edebiyat, Tatar dili ders kitapları, çocuk kitapları ve dergiler.
Tatar Girişimci Zinnetullah Ahsen Böre, 1942'de Kur'an-ı Kerim'in ilk Fince tercümesini yayınladı.
En önde gelen Tatar yayıncısı Hasan Hamidulla idi.
Nüfus
Fin Tatarları resmi olarak ülkedeki yedi ulusal azınlık grubundan biridir.
Etnik kompozisyon
Fin Tatarları Mişarlardır ve dolayısıyla Volga Tatarlarıdır. Mişar Tatar kültürü, örneğin Rus ve Mordvan geleneğinden etkilenmiştir. Finlandiya'daki Mişarlar da 1900'lerde Türk kültüründen etkilenmişlerdir. Antero Leitzinger ve Alimcan Orlov gibi araştırmacılar, Mişarların günümüzde eski Türk Kıpçaklarının "en saf temsilcilerinden" biri olduğunu belirtmişlerdir.
2020 yılında, topluluğun yaklaşık 600-700 üyesi vardır. Çoğunluk Helsinki, Tampere, Turku ve Järvenpää'da yaşıyor.
Tatarlar kültürlerini çok iyi koruduklarını düşünüyorlar. Bununla birlikte, bazıları topluluğun geleceği hakkında sorular gündeme getirdi, çünkü bugün çoğu evlilik diğer Tatarlar arasında değil Fin halkıyla yapılıyor.
Spor Dalları
Tatarlar, Finlandiya'da özellikle buz hokeyi olmak üzere farklı profesyonel sporlarda temsil edildi. Kendi spor takımlarını da kurmuşlardır. Başlangıçta, ilk nesil, çocuklarını yeni ortamlarında spor yapmaya teşvik etti. Spor, her yaz memleketlerindeki Sabantuy kutlamalarının önemli bir parçası olmuştu.
Türkiye ile bağlantılar
Fin Tatar toplumu 1920'lerden beri Türkiye ile ilişkilerini sürdürmektedir. Cemaat, örneğin, ziyareti sırasında bu kadar küçük bir Türk cemaatinin geleneklerini koruyabilmesinden ne kadar etkilendiğini dile getiren Türkiye Cumhurbaşkanı (dönemin Başbakanı) Recep Tayyip Erdoğan tarafından ziyaret edilmiştir. Türkiye'nin önceki cumhurbaşkanı Abdullah Gül bundan önce de bir ziyarette bulundu. Cemaatte Türkiye'den de bazı imamlar olmuştur.
Türk ağı TRT, 2005 yılında Fin Tatar toplumu hakkında "Finlandiya Tatarları" adlı bir belgesel çekti.
Önemli Fin Tatarları
Listedeki isimler Fin kaynaklarında geçtiği şekilde yazılmıştır.
- Abdullah Ali - İşadamı (1925-2011)
- Ymär Abdrahim - Girişimci, dükkan sahibi (1882-1975)
- Hasan Abdrahim - sürat patencisi (1914-1940)
- Zinnetullah Ahsen Böre - İş adamı, dükkan sahibi, yayıncı (1886-1945)
- Feyzi Ahsen Böre - Hokey oyuncusu (1917-1974)
- Kadriye Bedretdin - araştırmacı
- Deniz Bedretdin - müzisyen, besteci, yapımcı, yönetici
- Meral Bedretdin - Basketbol oyuncusu
- Ramil Belyaev - imam
- Hamide Çaydam - Dil öğretmeni
- Ymär Daher - kültür nüfuzu sahibi, öğretmen ve türkoloji doktoru (1910-1999)
- Okan Daher - kültür nüfuzu sahibi, Finlandiya-İslam Cemaati onursal başkanı
- Aisa Hakimcan - Sanatçı, Başkan, Yayıncı (1986-1972)
- Räshid Hakimsan - Hokey oyuncusu, hakem (1934-1997)
- Weli-Ahmed Hakim - imam (1882-1970)
- Hasan Hamidulla - yazar, yayıncı, iş adamı (1896/1900-1988)
- Jasmin Hamid - aktris
- Sadri Hamid - Şair, yayıncı (1905-1987)
- Alimcan Idris - İlahiyatçı, muhabir, öğretmen (1887-1959)
- Pervin Imaditdin - mimar
- Atik Ismail - futbolcu
- Hasan Kanykoff - siyasi aktivist (1880-1954)
- Halid Kurbanali - müzisyen (1927-1988)
- Gibadulla Murtasin - öğretmen, sanatçı (1895-1968)
- Lotfi Nasib - Hokey oyuncusu (1926-2011)
- Räshid Nasretdin - Fotoğrafçı, girişimci (1920-2010)
- Cemile Nisametdin - müzisyen, oyuncu
- Ymär Sali - işadamı, dükkan sahibi (1876-1951)
- Mönäyvär Saadetdin - hokey oyuncusu, şef (1934-2010)
- Batu Samaletdin - yayımcı
- Habiburrahman Shakir - imam, ilahiyatçı, yayıncı (1903-1975)
- Sabira Ståhlberg - yazar, araştırmacı
- Gäühär Tuganay - şair (1911-1998)
- Vahit Wafin - girişimci, Tampere Tatar cemaatinin başkanı
- Tinet Wafin - girişimci (kocası Vahit ile birlikte halı mağazası Mattocenter)
- Ildar Wafin - mücevher tasarımcısı
- Semiulla Wafin - işadamı, dükkan sahibi, yayıncı, öğretmen (1909-1983)
Kaynaklar
- Asikainen, Johannes: Tataareja, kasakoita vai muslimeja?. Tampere: Tampereen Yliopisto, 2017. Trepo (viitattu 20.6.2021).
- Bedretdin, Kadriye (toim.): Tugan Tel - Kirjoituksia Suomen tataareista. Helsinki: Suomen Itämainen Seura, 2011. ISBN 978-951-9380-78-0.
- Baibulat, Muazzez: Tampereen Islamilainen Seurakunta: juuret ja historia. Jyväskylä: Gummerus Kirjapaino Oy, 2004. ISBN 952-91-6753-9.
- Halikov, A. H.: Tataarit, keitä te olette?. Suomentanut Lauri Kotiniemi. Abdulla Tukain kulttuuriseura, 1991. ISBN 952-90-3114-9.
- Leitzinger, Antero: Mishäärit - Suomen vanha islamilainen yhteisö. (Sisältää Hasan Hamidullan ”Yañaparin historian”. Suomentanut ja kommentoinut Fazile Nasretdin). Helsinki: Kirja-Leitzinger, 1996. ISBN 952-9752-08-3.
- Leitziger, Antero: Suomen tataarien islam. Teoksessa: J. Maristo & A. Sergejeev (toim.) Aikamme monta islamia. Gaudeamus, 2015.
- Suikkanen, Mikko: Yksityinen susi - Zinnetullah Ahsen Bören (1886-1945) eletty ja koettu elämä. Historian pro gradu -tutkielma. Tampere: Tampereen yliopisto, 2012. Trepo (viitattu 20.6.2021)
Kaynakça
- ^ Halén 1999, s. 1–2; Leitzinger 1996, s. 104
- ^ a b Bedretdin 2011, ”Esipuhe”; Leitzinger 1996, s. 43.
- ^ Leitzinger 1996, s. 105, 107
- ^ Leitzinger 1996, s. 35.
- ^ a b Halén 1999, s. 4, 5, 10.
- ^ Halén 1999, s. 6.
- ^ Leitzinger 1996, s. 128–129.
- ^ a b c Leitzinger 1996, s. 159–162.
- ^ a b c Leitzinger 1996, s. 194-206.
- ^ a b Halikov, A. H. 1991
- ^ Gosudarstvennyje i titulnyje jazyki Rossii, s. 355. Moskva: Academia, 2002. ISBN 5-87444-148-4.
- ^ Р. Г. Мухамедова Татары-мишари. Историко-этнографическое исследование. — М.: «Наука», 1972 стр. 18
- ^ Leitzinger 1996, s. 194–206; Halén 1999, s. 10.
- ^ Leitzinger 1996, s. 199
- ^ Halén 1999, s. 24.
- ^ Suikkanen 2012, s. 28–31.
- ^ Daher 1999, s. 298
- ^ Leitzinger 1996, s. 242.
- ^ . 28 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Leitzinger 1999, s. 43.
- ^ Marjamäki ja Kolehmainen 1980, s. 355.
- ^ Halén 1999, s. 18.
- ^ . 14 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Leitzinger 1999, s. 32.
- ^ . 7 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b . 19 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Leitzinger 1996, s. 165
- ^ a b c . 6 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Leitzinger 1996, s. 39.
- ^ Baskakov, N.A.: Tjurkskije jazyki, s. 155–157, 160. Moskva: KomKniga, 2006. ISBN 5-484-00515-9.
- ^ Nisametdin 1974, s. 306; Daher 1999, s. 295–297.
- ^ Bedretdin, 2021 (s. esipuhe - Hasan Hamidulla, tataarikirjailijan elämä)
- ^ a b Leitzinger 1996 (s. 129 - Mishäärit - Suomen vanha islamilainen yhteisö)
- ^ Leitzinger 1996, s. 129-133
- ^ Мазитова Ф. Л. Историко-лингвистический анализ татарских фамилий. Автореферат кандидатской диссертации. – Казань, 1986. Источник: http://alnaz.ru/almaty/familii-gabdulvaliev.html Размещение этого материала на других сайтах, форумах, в социальных сетях не допускается.
- ^ a b c d Nisametdin 1995, s. 240-242
- ^ . 8 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Kasım 2022.
- ^ . 7 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . 30 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Bedretdin, Kadriye: Tugan Tel – Kirjoituksia Suomen tataareista. Helsinki: Suomen Itämainen Seura, 2011. ISBN 978-951-9380-78-0. (240-242)
- ^ a b Leitzinger 1996, s. 35-37
- ^ a b Baibulat 2004, s. 146.
- ^ a b c d . 21 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Baibulat 2004, s. 154.
- ^ Halén 1996, s. 330–351.
- ^ a b c . 21 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b Kadriye Bedretdin: Hasan Hamidulla - Tataarikirjailijan elämä, s. johdanto. Suomen Itämainen Seura, 2021. ISBN 978-951-9380-92-8.
- ^ Minority Rights Group Finland: National Minorities in Finland - A Richness of Cultures and Languages. 2017. .
- ^ Tugan Tel, s. 293-301
- ^ Leitzinger 1996, s. 15-45.
- ^ Bedretdin, 2011 (Tugan Tel takakansi)
- ^ Niklander 1987, s. 276-277 (Tugan Tel)
- ^ Halén 1999, s. 25; Baibulat 2004, s. 208.
- ^ Tugan Tel, s. 51
- ^ . 10 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . 4 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b . 8 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . 21 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b c d Baibulat 2004, s. 208.
- ^ . 25 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . 21 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . 25 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . 17 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Baibulat 2004, s. 97
- ^ . 9 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Atik Ismail: Atik Ismail - Pelimies (omaelämänkerta), s. 11. Minerva, 2016. ISBN 978-952-312-371-7.
- ^ a b . 12 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Baibulat 2004, s. 256
- ^ Baibulat 2004, s. 74.
- ^ . 7 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . 24 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . 7 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Baibulat 2004, s. 38.
- ^ Leitzinger 1999, s. 34.
- ^ Baibulat 2004, s. 52
- ^ . 29 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . 1 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Baibulat 2004, s. 41.
Dış bağlantılar
- Moskeijaa johtanut tie 21 Kasım 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Финляндия татарлары / Финские татары "Халкым минем" 21 Kasım 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Pyhä Perintö 21 Kasım 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Başkarma 21 Kasım 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Финляндия татарлары - "Әллә нигә сине яратам" (1989) 21 Kasım 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Kazan Gruppasi Bedretdin 21 Kasım 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Mähallä Habärläre 1 Şubat 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Finlandiya Tatarları 20 Kasım 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Connections between Tatars in Petrograd-Leningrad and Finland during the 1920s and 1930s 29 Ekim 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- The "Tatar Way" of Understanding and Practising Islam in Estonia 21 Kasım 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Horsemeat in the culinary traditions of the Mishär Tatar diaspora in the eastern Baltic Sea region: cultural and historical aspects 21 Kasım 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Journal of Endangered Languages: Tatar language preservation and educational activities in Finland 20 Haziran 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Journal of Endangered Languages: The role of language and religion in Estonian Tatar identity-building 20 Haziran 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Visible and Invisible Tatar Women in Finland 5 Aralık 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Suomen Islam-seurakunta - youtube 21 Kasım 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Finlandiya Tatarlari Fince Suomen tataarit Tatarca finlyandiya tatarlary Volga Turkleri olarak da bilinirler Fince Volgan turkkilaiset toplulugu yaklasik 600 700 uyesi olan Finlandiya daki etnik azinlik Topluluk 1800 lerin sonlari ile 1900 lerin baslari arasinda Miser Tatar tuccarlarinin Rusya Imparatorlugu nun Nijni Novgorod Guberniyasi goc etmesi ve sonunda Finlandiya ya yerlesmesi ile kuruldu Tatarlar cemaatlerinin ana binasina Helsinki de sahiptir Farkli sehirlerde de kultur dernekleri kurdular Finlandiya daki ilk Islam toplulugudur Finlandiya TatarlariSuomen tataaritTurk Imam Enver Yildirim ve Fin Tatarlari 1989 da Jarvenpaa camisinde Toplam nufus600 700 2020 yili Onemli nufusa sahip bolgeler Finlandiya Tatarlarinin kimlikleri ulkedeki tarihleri boyunca farkli referans noktalarina sahip olmustur Ilk zamanlarda dini kimlikleriyle Musluman biliniyorlardi Daha sonra dilsel kimliklerini vurgulamaya basladilar ve daha cok Turk kokenlerine yaslandilar O donemlerde Turk kulturunden de etkilenmislerdir Fin Tatarlari olumsuz olarak dusunulen Tatarlar terimini buyuk olcude Turkler Kuzey Turkleri veya Volga Turkleri ile degistirmeye calisti Zaman zaman Kipcaklarla bile ozdeslesmislerdir Daha sonra herkes ayni fikirde olmasa da Tatar adi bir kez daha benimsenmistir Tatarlar Fin toplumuna entegre olurken bugune kadar kendi kimliklerini korudular Bununla birlikte Finlerle artan karma evlilikler nedeniyle toplulugun gelecegi hakkinda artan bir endise duygusu ortaya cikti Recep Tayyip Erdogan ve Abdullah Gul gibi Turk siyasetciler Helsinki deki Tatar cemaatini ziyaret ettiler TarihFinlandiya daki ilk Muslumanlar 1800 lu yillarda Fin topraklarinda yasayan Turk halklarinin oldugu bilinmektedir Buyuk olasilikla Rus Ordusunda gorev yapan Kazan Tatarlari ve Baskurtlardi Finlandiya da o donemde de bazi Mollalarin yasadigi bilinmektedir Tatar Tuccarlarinin Gocu Tatarlarin Finlandiya ya gocu 1800 lerin sonlarinda ve 1900 lerin baslarinda gerceklesti Gelenege gore Finlandiya daki ilk Tatar tuccari 1868 de Leningrad dan Viipuri ye gelen Hasan Hamidulla nin adi Hamidulla buyukbabasiydi Fin topraklarinda ilk olarak adlandirilan diger Tatar tuccarlari Alautdin Salavat ve Samaletdin Yusuf tur Son Tatar gocu ise 1920 li yillarda ulkeye yerlesen tuccarlarin ailelerini de ulkeye getirmesiyle yasanmistir Bu tuccarlar cogunlukla Nijni Novgorod Guberniyasi Miser Tatarlari Cogu Aktuk Aktukovo adli bir koydendi Ilk basta bu Tatarlar kumas kurk giysi ve sabun sattiklari Sankt Petersburg a gittiler Kisa sure sonra bircogu Finlandiya gezilerine devam etti Sonunda Finlandiya ya yerlestiler bazilari ise Sankt Petersburg da ve kendi koylerinde kaldi Tatar ailelerinin gocu 1920 li yillarda Finlandiya ya yerlesen Tatarlar ailelerini de ulkeye getirmeye baslamislardir Sonunda 1930 larda Finlandiya ile Sovyetler Birligi arasindaki sikilastirilmis sinir kontrolu nedeniyle evleriyle olan baglantilarini kaybettiler Bircok aile uyesi geride kaldi 1920 lerde Estonya da da birkac yuz Tatar yasiyordu 2 dunya savasi sirasinda bir kismi multeci olarak Finlandiya ya geldi Bazilari ulkede kaldi ve yerel Tatarlarla evlendi digerleri Isvec e yolculuklarina devam etti Kulturel olusum Fin Tatarlari 1915 te bir dini dernek kurdular Bu Finlandiya daki ilk Islami dernekti 1925 te Finlandiya Musluman Cemaati olarak bilinen bir cemaat kurdular 1963 te adi Finlandiya Islam Cemaati olarak degistirildi 1942 de Tampere deki Tatarlar kendi cemaatleri olan Tampere Islam Cemaati ni kurdular Ayni yil Jarvenpaa da ahsap bir cami insa edildi Tatarlar ayrica kulturel dernekler kurdular Finlandiya da Kimlik Finlandiya daki Tatar diasporasi her zaman birbiriyle cok baglantili olmustur kokleri cogunlukla ayni bolgelere uzanmaktadir Ancak kimlikleri soz konusu oldugunda aralarinda catismalar yasaniyor Bu anlasmazliklar cogunlukla etnonimleri olan Tatarlara odaklanmis bazilari bunun yerine Turk olarak anilmayi tercih etmistir Bu konusma en azindan 1800 lerin baslarinda ornegin Ingiliz dilbilimci Arthur Lumley Davids in Tatarlar semsiye terimini Turkler ile degistirmenin en iyisi olacagini dusundugu zaman devam ediyordu Terim tarihleriyle baglantili olsa da ayni zamanda olumsuz bir cagrisimla bir Rus sifati olarak dusunulmustur Baslangicta Rusya Imparatorlugu nda yasayan tum Turk halklarina Tatar adi verilirken bu gruplarin kendileri boyle bir terim kullanmiyorlardi Volga Tatarlari ya Bulgarlar bolgarlar ya da genel olarak Muslumanlar moselmanlar ya da Turkler olarak tanimlanir Sonunda bu Turk halklari Rus yetkililerden Tatar terimini aldilar 1933 te Tampere de Tatarlar Turkiye Cumhuriyeti ni kutluyor Musa Carullah sagdaki kapidan gozetlerken gorulebilir resimde gorunmek ve muhtemelen Sovyetler Birligi nde geride kalan ailesine sorun cikarmak istemiyordu Fin Tatar toplulugu Tatarlar teriminden kurtulmaya calisti Eve olan kokleri kaybolmustu Bu nedenle kimliklerine gordukleri ilk bagimsiz Turk milleti olan Turkiye Cumhuriyeti nden 1923 bir tur referans noktasi buldular Baska bir deyisle Turkiye onlara Turk kimlikleriyle baglarini hissettirdi Kendilerine kisaca Turkler Kuzey Turkleri veya Volga Turkleri demeye basladilar Bazen kendilerine Kipcaklar diyorlardi Bazilari Turkiye nin kendi kulturlerinden cok farkli oldugunu dusundu ve bu fikri reddetti Rusya daki Tatarlarin kendi bagimsiz uluslarini kuracaklarindan umutlu kaldilar Bazi Tatarlar Turk vatandasi oldu Turk kulturu Finlandiya daki Tatar kulturunu etkiledi Ornegin derneklerinde Tatarlar degil Turkler kelimesini kullaniyorlardi A harfini Turkce E ile degistirdiler Ornegin Ahsan gt Ahsen Arap alfabesini de Turkiye den esinlenerek Latin alfabesine cevirdiler Turk dili Tatar toplulugu arasinda saygi goruyordu Okullarinda Tatar dilinin yaninda ogretildi Turkiye nin etkisi 1900 lerin ortalarinda en yuksek noktasina ulasti Gunumuzde Fin Tatarlari kendilerine Turkler degil Tatar diyorlar Bununla birlikte bugun bile bazi Tatarlar hala Tatar terimini sevmezler ve kendilerini Turkler olarak dusunurler Savas zamani Helsinki Islam mezarligindaki savas aniti Hietaniemi mezarliginin bolumu Toplamda Finlandiya Tatar toplulugunun 156 uyesi Finlandiya tarafinda Kis Savasi ve Devam Savasina katildi On tanesi hizmet ederken oldu Ayrica 7 si kalici olmak uzere 26 kisi yaralandi orgutunde 21 Tatar kadin ameliyat edildi Finlandiya da Tatarlarin Tedavisi Tatarlar Finlandiya da herhangi bir buyuk ayrimciliga maruz kalmiyor Bazilari okulda zorbalik yasadiklarini soylediler ama cogunlukla Tatarlar cok iyi entegre oldular KulturDin Dernegin Helsinki deki merkezi Tatarlar Sunni Muslumanlardir Dinlerini Finlandiya Islam Cemaatide yerine getiriyorlar Ana bina Helsinki de yer almaktadir Tampere Tatarlarinin ayri bir cemaati vardir Jarvenpaa da Tatarlarin ahsap bir camisi vardir Cemaate sadece Tatarlar uye kabul ediliyor ancak tum Muslumanlar gelip namaz kilabiliyor Finlandiya da Tatarlar sessiz bir Islami azinlik olarak biliniyor Dinleri hakkinda toplum icinde cok fazla konusmazlar Fin Tatarlari 1920 lerden beri Mekke ye hac ziyaretinde bulunuyorlar Cemaat uluslararasi olarak iyi baglantilara sahiptir Bircok siyasetci ziyaret etti Turk siyasetciler Recep Tayyip Erdogan Basbakan olarak ve Abdullah Gul gibi Digerleri ornegin Rustem Minnihanov ve Habib Burgiba yi icerir Cemaatte Kirim Tatari Abdurrahman Kaya ve Turk Enver Yildirim gibi yurt disindan gelen imamlar da olmustur 2020 yilinda cemaatin imami Rusya dogumlu Ramil Belyaev dir Bilal Dili Finlandiya daki Tatarlar Tatar dilinin Miser Lehcesini konusur Edebi dil olan Kazan Tatar lehcesinden biraz farklidir Ornegin Misar Tatarlari G ve Q harflerini kullanmazlar Finlandiya daki Tatarlar dillerini orijinal olarak Arap harfleriyle yazdilar 1930 lardan itibaren Latin alfabesine gecmeye basladilar Bu Ataturk un ve ayrica Jaꞑalif in etkisinde kaldi Latin alfabesine gecis kimileri tarafindan karsi cikti 1960 lara gelindiginde alfabeyi tamamen degistirdiler ancak bazilari sadece Arap harfleriyle yazmaya devam etti Fin Tatar dili ornegi Finlandiya tatarlarinin torki camiyate 1800 nce yillarnin ahirinda oyiskan Ul vakitta Tuban Novgorod guberniyase Sergac oyazenen avillarinnan tatar saudagarlarenen torkeme Finlandiyaga kilgan Finlandiya ul zaman Rusiya kulastinda bulgan Kadriye Bedretdin 2021 Tatar isimleri Rusya da dogan ilk nesil Tatarlar babalarinin adini soyadi olarak aldilar Ornegin Hakimov gt Hakim in Oglu Bu ekler Finlandiya nin bagimsizligi doneminde 1917 isimlerden kaldirildi Rus olarak gorulmekten kacinmaya calistiklari tahmin ediliyor Rusya daki bazi Tatarlar da genellikle yalnizca bir sanatci adi olarak olsa da soyadlarini Rusca son ek olmadan kullanirlar Tatar adlarinin yazilisi Finlandiya da cok farklilik gosterir Sanat 1970 lerde Muzisyen Deniz Bedretdin Grubu Baskarma dir Finlandiya daki Tatarlar cok muzikaldir En dikkat cekici grup Baskarma dir Solist Deniz Bedretdin Kazan da iki grup daha kurmustur Rusya dan Tatar muzisyenler toplulugu ziyaret ettiler Ilki 1968 de geldi 1930 larin sonunda Kazan Tatar oyun yazari Saniye Iffet Ugan Finlandiya da yasadi ve tiyatro oyunlari yazdi ve dil ogretmeni olarak calisti Esi Zakir Kadiri Ugan da Finlandiya da ogretmen olarak calisti Bundan sonra Turkiye ye geri donduler Siirler Misar Tatar siirinin tarzi genellikle huzunlu olarak tanimlanir Onemli Fin Tatar sairleri arasinda Sadri Hamid Aysa Hakimcan Gevher Tuganay Hasan Hamidulla bulunmaktadir Volga Tatar sairi Abdulla Tukay topluluk arasinda buyuk saygi goruyor Tiyatro Aliye Banu adli tiyatro oyununun el ilani 1946 Tatarlar Finlandiya da kendi tiyatro oyunlarini duzenlemislerdir 1900 lu yillarda Musa Carullah ve Ayaz Ishaki misafirler arasindaydi Tatarlar da performans sergilemek icin yurtdisina gittiler 1990 li yillarda Kazan Tatar tiyatro yonetmeni Luara Sakircan Finlandiya da yasadi ve bu sure zarfinda oyunlar yonetti Yerel mutfak Finlandiya da en bilinen Tatar yemegi Peremec tir 1960 li yillarda Tampere de Monevver Saadetdin adli bir Tatar tarafindan yayginlastirildi Kitap yayinciligi Nispeten kucuk Tatar toplulugu arasinda yayin calismalari bol miktarda olmustur Verilen etkinlik su sekilde ayrilabilir tarih anilar biyografiler siir atasozleri muzik dini edebiyat Tatar dili ders kitaplari cocuk kitaplari ve dergiler Tatar Girisimci Zinnetullah Ahsen Bore 1942 de Kur an i Kerim in ilk Fince tercumesini yayinladi En onde gelen Tatar yayincisi Hasan Hamidulla idi NufusFin Tatarlari resmi olarak ulkedeki yedi ulusal azinlik grubundan biridir Etnik kompozisyon Fin Tatarlari Misarlardir ve dolayisiyla Volga Tatarlaridir Misar Tatar kulturu ornegin Rus ve Mordvan geleneginden etkilenmistir Finlandiya daki Misarlar da 1900 lerde Turk kulturunden etkilenmislerdir Antero Leitzinger ve Alimcan Orlov gibi arastirmacilar Misarlarin gunumuzde eski Turk Kipcaklarinin en saf temsilcilerinden biri oldugunu belirtmislerdir 2020 yilinda toplulugun yaklasik 600 700 uyesi vardir Cogunluk Helsinki Tampere Turku ve Jarvenpaa da yasiyor Tatarlar kulturlerini cok iyi koruduklarini dusunuyorlar Bununla birlikte bazilari toplulugun gelecegi hakkinda sorular gundeme getirdi cunku bugun cogu evlilik diger Tatarlar arasinda degil Fin halkiyla yapiliyor Spor DallariTatar spor takimi Yolduz Tatarlar Finlandiya da ozellikle buz hokeyi olmak uzere farkli profesyonel sporlarda temsil edildi Kendi spor takimlarini da kurmuslardir Baslangicta ilk nesil cocuklarini yeni ortamlarinda spor yapmaya tesvik etti Spor her yaz memleketlerindeki Sabantuy kutlamalarinin onemli bir parcasi olmustu Turkiye ile baglantilarFin Tatar toplumu 1920 lerden beri Turkiye ile iliskilerini surdurmektedir Cemaat ornegin ziyareti sirasinda bu kadar kucuk bir Turk cemaatinin geleneklerini koruyabilmesinden ne kadar etkilendigini dile getiren Turkiye Cumhurbaskani donemin Basbakani Recep Tayyip Erdogan tarafindan ziyaret edilmistir Turkiye nin onceki cumhurbaskani Abdullah Gul bundan once de bir ziyarette bulundu Cemaatte Turkiye den de bazi imamlar olmustur Turk agi TRT 2005 yilinda Fin Tatar toplumu hakkinda Finlandiya Tatarlari adli bir belgesel cekti Onemli Fin TatarlariListedeki isimler Fin kaynaklarinda gectigi sekilde yazilmistir Abdullah Ali Isadami 1925 2011 Ymar Abdrahim Girisimci dukkan sahibi 1882 1975 Hasan Abdrahim surat patencisi 1914 1940 Zinnetullah Ahsen Bore Is adami dukkan sahibi yayinci 1886 1945 Feyzi Ahsen Bore Hokey oyuncusu 1917 1974 Kadriye Bedretdin arastirmaci Deniz Bedretdin muzisyen besteci yapimci yonetici Meral Bedretdin Basketbol oyuncusu Ramil Belyaev imam Hamide Caydam Dil ogretmeni Ymar Daher kultur nufuzu sahibi ogretmen ve turkoloji doktoru 1910 1999 Okan Daher kultur nufuzu sahibi Finlandiya Islam Cemaati onursal baskani Aisa Hakimcan Sanatci Baskan Yayinci 1986 1972 Rashid Hakimsan Hokey oyuncusu hakem 1934 1997 Weli Ahmed Hakim imam 1882 1970 Hasan Hamidulla yazar yayinci is adami 1896 1900 1988 Jasmin Hamid aktris Sadri Hamid Sair yayinci 1905 1987 Alimcan Idris Ilahiyatci muhabir ogretmen 1887 1959 Pervin Imaditdin mimar Atik Ismail futbolcu Hasan Kanykoff siyasi aktivist 1880 1954 Halid Kurbanali muzisyen 1927 1988 Gibadulla Murtasin ogretmen sanatci 1895 1968 Lotfi Nasib Hokey oyuncusu 1926 2011 Rashid Nasretdin Fotografci girisimci 1920 2010 Cemile Nisametdin muzisyen oyuncu Ymar Sali isadami dukkan sahibi 1876 1951 Monayvar Saadetdin hokey oyuncusu sef 1934 2010 Batu Samaletdin yayimci Habiburrahman Shakir imam ilahiyatci yayinci 1903 1975 Sabira Stahlberg yazar arastirmaci Gauhar Tuganay sair 1911 1998 Vahit Wafin girisimci Tampere Tatar cemaatinin baskani Tinet Wafin girisimci kocasi Vahit ile birlikte hali magazasi Mattocenter Ildar Wafin mucevher tasarimcisi Semiulla Wafin isadami dukkan sahibi yayinci ogretmen 1909 1983 KaynaklarAsikainen Johannes Tataareja kasakoita vai muslimeja Tampere Tampereen Yliopisto 2017 Trepo viitattu 20 6 2021 Bedretdin Kadriye toim Tugan Tel Kirjoituksia Suomen tataareista Helsinki Suomen Itamainen Seura 2011 ISBN 978 951 9380 78 0 Baibulat Muazzez Tampereen Islamilainen Seurakunta juuret ja historia Jyvaskyla Gummerus Kirjapaino Oy 2004 ISBN 952 91 6753 9 Halikov A H Tataarit keita te olette Suomentanut Lauri Kotiniemi Abdulla Tukain kulttuuriseura 1991 ISBN 952 90 3114 9 Leitzinger Antero Mishaarit Suomen vanha islamilainen yhteiso Sisaltaa Hasan Hamidullan Yanaparin historian Suomentanut ja kommentoinut Fazile Nasretdin Helsinki Kirja Leitzinger 1996 ISBN 952 9752 08 3 Leitziger Antero Suomen tataarien islam Teoksessa J Maristo amp A Sergejeev toim Aikamme monta islamia Gaudeamus 2015 Suikkanen Mikko Yksityinen susi Zinnetullah Ahsen Boren 1886 1945 eletty ja koettu elama Historian pro gradu tutkielma Tampere Tampereen yliopisto 2012 Trepo viitattu 20 6 2021 Kaynakca Halen 1999 s 1 2 Leitzinger 1996 s 104 a b Bedretdin 2011 Esipuhe Leitzinger 1996 s 43 Leitzinger 1996 s 105 107 Leitzinger 1996 s 35 a b Halen 1999 s 4 5 10 Halen 1999 s 6 Leitzinger 1996 s 128 129 a b c Leitzinger 1996 s 159 162 a b c Leitzinger 1996 s 194 206 a b Halikov A H 1991 Gosudarstvennyje i titulnyje jazyki Rossii s 355 Moskva Academia 2002 ISBN 5 87444 148 4 R G Muhamedova Tatary mishari Istoriko etnograficheskoe issledovanie M Nauka 1972 str 18 Leitzinger 1996 s 194 206 Halen 1999 s 10 Leitzinger 1996 s 199 Halen 1999 s 24 Suikkanen 2012 s 28 31 Daher 1999 s 298 Leitzinger 1996 s 242 28 Aralik 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Leitzinger 1999 s 43 Marjamaki ja Kolehmainen 1980 s 355 Halen 1999 s 18 14 Nisan 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Leitzinger 1999 s 32 7 Aralik 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi a b 19 Eylul 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Leitzinger 1996 s 165 a b c 6 Mart 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Leitzinger 1996 s 39 Baskakov N A Tjurkskije jazyki s 155 157 160 Moskva KomKniga 2006 ISBN 5 484 00515 9 Nisametdin 1974 s 306 Daher 1999 s 295 297 Bedretdin 2021 s esipuhe Hasan Hamidulla tataarikirjailijan elama a b Leitzinger 1996 s 129 Mishaarit Suomen vanha islamilainen yhteiso Leitzinger 1996 s 129 133 Mazitova F L Istoriko lingvisticheskij analiz tatarskih familij Avtoreferat kandidatskoj dissertacii Kazan 1986 Istochnik http alnaz ru almaty familii gabdulvaliev html Razmeshenie etogo materiala na drugih sajtah forumah v socialnyh setyah ne dopuskaetsya a b c d Nisametdin 1995 s 240 242 8 Eylul 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Kasim 2022 7 Agustos 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi 30 Aralik 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Bedretdin Kadriye Tugan Tel Kirjoituksia Suomen tataareista Helsinki Suomen Itamainen Seura 2011 ISBN 978 951 9380 78 0 240 242 a b Leitzinger 1996 s 35 37 a b Baibulat 2004 s 146 a b c d 21 Kasim 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Baibulat 2004 s 154 Halen 1996 s 330 351 a b c 21 Nisan 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi a b Kadriye Bedretdin Hasan Hamidulla Tataarikirjailijan elama s johdanto Suomen Itamainen Seura 2021 ISBN 978 951 9380 92 8 Minority Rights Group Finland National Minorities in Finland A Richness of Cultures and Languages 2017 ISBN 978 951 807 111 X Tugan Tel s 293 301 Leitzinger 1996 s 15 45 Bedretdin 2011 Tugan Tel takakansi Niklander 1987 s 276 277 Tugan Tel Halen 1999 s 25 Baibulat 2004 s 208 Tugan Tel s 51 10 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi 4 Eylul 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi a b 8 Aralik 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi 21 Kasim 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi a b c d Baibulat 2004 s 208 25 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi 21 Kasim 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi 25 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi 17 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Baibulat 2004 s 97 9 Eylul 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Atik Ismail Atik Ismail Pelimies omaelamankerta s 11 Minerva 2016 ISBN 978 952 312 371 7 a b 12 Subat 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Baibulat 2004 s 256 Baibulat 2004 s 74 7 Temmuz 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi 24 Haziran 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi 7 Haziran 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Baibulat 2004 s 38 Leitzinger 1999 s 34 Baibulat 2004 s 52 29 Eylul 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi 1 Mayis 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Baibulat 2004 s 41 Dis baglantilarMoskeijaa johtanut tie 21 Kasim 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde Finlyandiya tatarlary Finskie tatary Halkym minem 21 Kasim 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde Pyha Perinto 21 Kasim 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde Baskarma 21 Kasim 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde Finlyandiya tatarlary Әllә nigә sine yaratam 1989 21 Kasim 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde Kazan Gruppasi Bedretdin 21 Kasim 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde Mahalla Habarlare 1 Subat 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde Finlandiya Tatarlari 20 Kasim 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde Connections between Tatars in Petrograd Leningrad and Finland during the 1920s and 1930s 29 Ekim 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde The Tatar Way of Understanding and Practising Islam in Estonia 21 Kasim 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde Horsemeat in the culinary traditions of the Mishar Tatar diaspora in the eastern Baltic Sea region cultural and historical aspects 21 Kasim 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde Journal of Endangered Languages Tatar language preservation and educational activities in Finland 20 Haziran 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde Journal of Endangered Languages The role of language and religion in Estonian Tatar identity building 20 Haziran 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde Visible and Invisible Tatar Women in Finland 5 Aralik 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde Suomen Islam seurakunta youtube 21 Kasim 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde