Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Goril (Gorilla), yaşayan en büyük insansı ve primat cinsi. Diğer çoğu primatın aksine yerde yaşar. Otçuldur ve Ekvator Afrikası'nın yağmur ormanlarında yaşar. Gorilla cinsinin iki türü vardır. Goril DNA'sının ~%98.4'ü insan DNA'sı ile aynıdır. Bu da onu şempanzeden (bonobo dahil) sonra insanın yaşayan ikinci en yakın akrabası yapar.
| Goril | |||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Dişi bir Batı gorili (Gorilla gorilla) | |||||||||||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
| Tip tür | |||||||||||||||||||||
| Gorilla gorilla Savage, 1847 | |||||||||||||||||||||
| Türler | |||||||||||||||||||||
 | |||||||||||||||||||||
| Turuncu: = Batı gorili (Gorilla gorilla gorilla) Sarı: = (Gorilla gorilla beringei) | |||||||||||||||||||||
| Sinonimler | |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
Anatomisi
Primatların en irisi olan goril; güçlü, sert göğüslü ve çıkık karınlı bir hayvandır. Derisi ve kılları siyahtır. İri burun delikleri ve kabarık bir kaş hattı vardır. Gövdesi çok iridir.
Erkek goril 180–200 cm boyunda ve 200 kg ağırlığındadır. Nadiren 300 kg ağırlığa ve 250 cm boy uzunluğuna ulaşır. Dişisi daha küçük olup ağırlığı en fazla 100 kg olur. Dağ gorili, göre daha büyüktür. Sürü halinde yaşarlar. Kolları dizlerine kadar gelir. Göğüs kafesi çok gelişmiş, gözleri yuvalarına gömük ve burnu basıktır. Dişleri çok keskindir. Ova gorilinin alnı kızıl kahverengi tüylerle kaplı iken dağ gorilinin alnı siyahtır. Bütün alttürlerin erkeğinin sırtı gümüş beyazı, kalan tüyleri siyahtır. Rahatsız edilmedikçe insana saldırmaz. Fakat tehlikeli bir hayvan olarak bilinir.
Goril yumruklarına basarak yürür. İşaret parmağı ile kavuşan başparmakları sayesinde nesneleri rahatça kavrar. Ağaç üzerinde dolaşırken tutunacağı dalın vücut ağırlığını çekip çekemeyeceğini uzun kollarıyla deneyip anlamadan üzerine atlamaz ve yavrularına çok bağımlıdır.
Yaşamları
Goril genellikle sakin ve çok az gıda ile doyduğu zaman bile kendini rahat hisseden bir hayvandır. Tek doğal düşmanı leopardır. Hemcinsleri ile kavga etmez. Goriller genelde küçük aile grupları halinde yaşarlar. Grup, erkek bir lider, 4-5 dişi ile yavrulardan meydana gelir. Grup lideri en az on yaşında olur. Gümüş beyazı sırtı sayesinde hemen tanınır. Zaten bu sebepten dolayı erkek gorillere "gümüşsırt" denir. Grubun hareketi lider tarafından yönetilir. Erkek goril, bazen sürüsünde otoriteyi sağlamak için iki ayağı üzerine dikilerek kızgın vaziyette göğsünü yumruklar. Yan yan yürüyerek sinirli kükremeleriyle çevresine gözdağı verir.
Goriller; filiz, yaprak ve meyvelerle beslenirler. Beslenmek için gündüzleri her yerde dolaşırlar. Göçebe olanları her gece bir yerde kamp kurar. Dişi ve yavrular ağaçların orta yükseklikteki dallarında yuva kurarak orada yatarlar. İri gövdeli erkeklerse ağaç dibinde dallardan yaptıkları basit yataklarda sırtlarını ağaca yaslamak suretiyle oturarak uyurlar. Goriller yuvalarını her gün yeniden tertipleyerek döşerler.
Goriller sadece Afrika'da yaşarlar. Dağ gorillerinin başında uzun bir saç perçemi bulunur. Ova gorillerinde bu yoktur. Gorillerin nesli, kaçak avcılar yüzünden tükenme tehlikesiyle karşı karşıyadır. Dağ gorilinin nesli tükenmek üzere olup sadece Ruanda, Kongo Demokratik Cumhuriyeti ve Uganda'da yaşar. Doğada sadece 280-300 dağ gorili kalmıştır. Ova gorili ise Kongo, Gabon, Kamerun, Kongo Demokratik Cumhuriyeti ve Orta Afrika Cumhuriyetinde yaşar. Ova gorilinden ise doğada 15.000-30.000 adet kalmıştır. Rakamlar tahminidir.
Sistematik
Gorillerin yaşayan en yakın akrabaları insanlar ve şempanzelerdir. İnsanların (ayrıca şempanzelerin) ve gorillerin son ortak atasının yaklaşık 7 milyon yıl önce yaşadığı düşünülüyor.
Kaynakça
- ^ Maisels, F.; Bergl, R. A.; Williamson, E. A. (2016). "Gorilla gorilla (amended version of 2016 assessment)". IUCN Tehdit Altındaki Türlerin Kırmızı Listesi. 2018: e.T9404A136250858.
- ^ Goidts, Violaine; Armengol, Lluis; Schempp, Werner; Conroy, Jeffrey; Nowak, Norma; Müller, Stefan; Cooper, David N.; Estivill, Xavier; Enard, Wolfgang; Szamalek, Justyna M.; Hameister, Horst (1 Mart 2006). "Identification of large-scale human-specific copy number differences by inter-species array comparative genomic hybridization". Human Genetics (İngilizce). 119 (1): 185-198. doi:10.1007/s00439-005-0130-9. ISSN 1432-1203.
- ^ . The Smithsonian Institution's Human Origins Program (İngilizce). 15 Mart 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Temmuz 2021.
- ^ . Answers in Genesis (İngilizce). 23 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Temmuz 2021.
- ^ . Encyclopedia Britannica (İngilizce). 21 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Temmuz 2021.
- ^ Glazko, Galina V.; Nei, Masatoshi (1 Mart 2003). "Estimation of Divergence Times for Major Lineages of Primate Species". Molecular Biology and Evolution. 20 (3): 424-434. doi:10.1093/molbev/msg050. ISSN 0737-4038.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Goril Gorilla yasayan en buyuk insansi ve primat cinsi Diger cogu primatin aksine yerde yasar Otculdur ve Ekvator Afrikasi nin yagmur ormanlarinda yasar Gorilla cinsinin iki turu vardir Goril DNA sinin 98 4 u insan DNA si ile aynidir Bu da onu sempanzeden bonobo dahil sonra insanin yasayan ikinci en yakin akrabasi yapar GorilDisi bir Bati gorili Gorilla gorilla Biyolojik siniflandirmaAlem AnimaliaSube ChordataSinif MammaliaTakim PrimatesAlt takim HaplorhiniInfra takim SimiiformesFamilya HominidaeAlt familya HomininaeOymak GorilliniCins Gorilla Isidore Geoffroy Saint Hilaire 1852Tip turGorilla gorillaSavage 1847TurlerGorilla gorillaTuruncu Bati gorili Gorilla gorilla gorilla Sari Gorilla gorilla beringei SinonimlerPseudogorilla Elliot 1913Erkek solda ve disi sagda goril kafataslariAnatomisiPrimatlarin en irisi olan goril guclu sert goguslu ve cikik karinli bir hayvandir Derisi ve killari siyahtir Iri burun delikleri ve kabarik bir kas hatti vardir Govdesi cok iridir Erkek goril 180 200 cm boyunda ve 200 kg agirligindadir Nadiren 300 kg agirliga ve 250 cm boy uzunluguna ulasir Disisi daha kucuk olup agirligi en fazla 100 kg olur Dag gorili gore daha buyuktur Suru halinde yasarlar Kollari dizlerine kadar gelir Gogus kafesi cok gelismis gozleri yuvalarina gomuk ve burnu basiktir Disleri cok keskindir Ova gorilinin alni kizil kahverengi tuylerle kapli iken dag gorilinin alni siyahtir Butun altturlerin erkeginin sirti gumus beyazi kalan tuyleri siyahtir Rahatsiz edilmedikce insana saldirmaz Fakat tehlikeli bir hayvan olarak bilinir Goril yumruklarina basarak yurur Isaret parmagi ile kavusan basparmaklari sayesinde nesneleri rahatca kavrar Agac uzerinde dolasirken tutunacagi dalin vucut agirligini cekip cekemeyecegini uzun kollariyla deneyip anlamadan uzerine atlamaz ve yavrularina cok bagimlidir YasamlariGoril genellikle sakin ve cok az gida ile doydugu zaman bile kendini rahat hisseden bir hayvandir Tek dogal dusmani leopardir Hemcinsleri ile kavga etmez Goriller genelde kucuk aile gruplari halinde yasarlar Grup erkek bir lider 4 5 disi ile yavrulardan meydana gelir Grup lideri en az on yasinda olur Gumus beyazi sirti sayesinde hemen taninir Zaten bu sebepten dolayi erkek gorillere gumussirt denir Grubun hareketi lider tarafindan yonetilir Erkek goril bazen surusunde otoriteyi saglamak icin iki ayagi uzerine dikilerek kizgin vaziyette gogsunu yumruklar Yan yan yuruyerek sinirli kukremeleriyle cevresine gozdagi verir Goriller filiz yaprak ve meyvelerle beslenirler Beslenmek icin gunduzleri her yerde dolasirlar Gocebe olanlari her gece bir yerde kamp kurar Disi ve yavrular agaclarin orta yukseklikteki dallarinda yuva kurarak orada yatarlar Iri govdeli erkeklerse agac dibinde dallardan yaptiklari basit yataklarda sirtlarini agaca yaslamak suretiyle oturarak uyurlar Goriller yuvalarini her gun yeniden tertipleyerek doserler Goriller sadece Afrika da yasarlar Dag gorillerinin basinda uzun bir sac percemi bulunur Ova gorillerinde bu yoktur Gorillerin nesli kacak avcilar yuzunden tukenme tehlikesiyle karsi karsiyadir Dag gorilinin nesli tukenmek uzere olup sadece Ruanda Kongo Demokratik Cumhuriyeti ve Uganda da yasar Dogada sadece 280 300 dag gorili kalmistir Ova gorili ise Kongo Gabon Kamerun Kongo Demokratik Cumhuriyeti ve Orta Afrika Cumhuriyetinde yasar Ova gorilinden ise dogada 15 000 30 000 adet kalmistir Rakamlar tahminidir SistematikGorilla cinsinin Hominidae familyasi icerisindeki sistematigi Gorillerin yasayan en yakin akrabalari insanlar ve sempanzelerdir Insanlarin ayrica sempanzelerin ve gorillerin son ortak atasinin yaklasik 7 milyon yil once yasadigi dusunuluyor Kaynakca Maisels F Bergl R A Williamson E A 2016 Gorilla gorilla amended version of 2016 assessment IUCN Tehdit Altindaki Turlerin Kirmizi Listesi 2018 e T9404A136250858 volume date mismatch Goidts Violaine Armengol Lluis Schempp Werner Conroy Jeffrey Nowak Norma Muller Stefan Cooper David N Estivill Xavier Enard Wolfgang Szamalek Justyna M Hameister Horst 1 Mart 2006 Identification of large scale human specific copy number differences by inter species array comparative genomic hybridization Human Genetics Ingilizce 119 1 185 198 doi 10 1007 s00439 005 0130 9 ISSN 1432 1203 The Smithsonian Institution s Human Origins Program Ingilizce 15 Mart 2010 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 31 Temmuz 2021 Answers in Genesis Ingilizce 23 Agustos 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 31 Temmuz 2021 Encyclopedia Britannica Ingilizce 21 Eylul 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 31 Temmuz 2021 Glazko Galina V Nei Masatoshi 1 Mart 2003 Estimation of Divergence Times for Major Lineages of Primate Species Molecular Biology and Evolution 20 3 424 434 doi 10 1093 molbev msg050 ISSN 0737 4038