Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Gıyâseddin Muhammed (Farsça: غیاث الدین محمد بن سام ), aynı zamanda Gıyâseddin Gurî veya Gurî doğumlu Gıyâseddin Muhammed olarak da bilinir (c. 1140–1203, h. 1163-1203 ), Gurlular hanedanının sultanıydı. Gurlu İmparatorluğu'nun doğu bölgesini yöneten Gıyâseddin ve küçük kardeşi Gurlu Muhammed'in iktidarı sırasında Gurlular, doğu İslam dünyasının en büyük güçlerinden biri olarak ortaya çıkmıştır.
| Gıyâseddin Farsça: غیاث الدین محمد بن سام | |
|---|---|
| Shamsuddin Gıyâseddin | |
 Gıyâseddin Muhammed'in heykeli, Duşanbe | |
| Gurlular Sultanı | |
| Hüküm süresi | 1163 – 11 Şubat 1203 |
| Taç giymesi | 1163 |
| Önce gelen | Seyfeddin Muhammed |
| Sonra gelen | Gurlu Muhammed |
| Doğum | 1140 , Gur (günümüzde Gur (il), Afganistan) |
| Ölüm | 13 Mart 1203 Herat (günümüzde Herat (il), Afganistan) |
| Defin | Herat, Afganistan |
| Çocuk(lar)ı | Gıyâseddin Mahmud |
| Babası | I. Bahâeddin Sâm |
| Dini | Sünnilik |
Saltanatının ilk yıllarında Gurlu taht iddiacılarını yendi ve Horasan'ın hakimiyeti için Harezmşahlar Devleti ile savaştı. MS 1175'te Gazne ve Herat'ı işgal etti ve 1200'de günümüzdeki Afganistan'ın büyük bir kısmını ve çevresini, hatta en batıda Bistâm ve Gürgan'a kadar kontrolü altına aldı. Kardeşi Muizzeddin, imparatorluğun doğu kısmını (Bengal'e kadar) yönetmeye ve genişletmeye yardımcı oldu ve Gıyâseddin'e büyük bir sadakat ve saygıyla hizmet etti. Gıyâseddin 1203 yılında vefat etti ve yerine Muizzeddin geçti.
Erken dönem
Gıyâseddin 1140 yılında doğdu; 1149 yılında Gurlu hanedanının emiri olarak kısa bir süre hüküm süren I. Bahâeddin Sâm'ın oğluydu. Minhâc-ı Sirâc Cûzcânî'nin Tabakât-ı Nâsırî adlı eserine göre, onun doğum adı, küçük kardeşi Gurlu Muhammed gibi "Muhammed"dir. Gıyaseddin'in gençlik yıllarında annesi esmer tenli olmasından dolayı ona "Habşi" diye seslenirdi. Bir prens olarak ünvanı "Şemseddin" idi ve tahta çıktıktan sonra kendisine "Gıyâseddin " adını taktı.
Gıyâseddin, gençliğinde Muizzeddin ile birlikte amcaları Alâeddin Hüseyin tarafından hapse atılmış ancak daha sonra onun oğlu Seyfeddin Muhammed tarafından serbest bırakılmışlardır. Seyfeddin 1163'te öldüğünde, Gurlu soyluları Gıyâseddin'i desteklediler ve onun tahta çıkmasına yardım ettiler.
Saltanatı
Gıyâseddin tahta çıktığında, Ebu'l Abbas adındaki rakip Gurlu reisinin öldürülmesinde kardeşinin yardımı oldu. Ancak Gurlu ailesi anlaşmazlıkları burada bitmemişti; Gıyâseddin kısa süre sonra tahtı kendisi için talep eden ve Herat ve Belh'in Selçuklu valisi Yıldız ile ittifak kuran amcası Fahreddin Mesud tarafından meydan okundu. Ancak bu koalisyon, Rağ-ı Zer'de Gıyas ve Muizzeddin tarafından bozguna uğratıldı. Gıyâseddin, Selçuklu valisini savaşta yenerek öldürdü ve ardından Zemindaver, Badgis, Garcistan ve Guzgan'ı fethetmeye yöneldi. Fahreddin'i bağışladı ve onu Bamiyan'ın hükümdarı olarak tekrar görevlendirdi. Fahreddin daha sonra öldü ve yerine oğlu Şemseddin Muhammed bin Mesud geçti. Mesud, Kara-Hıtan Hanlığı'ndan Belh, Çağaniyan, Vakhş, Cerum, Bedehşan ve Şığnan'ı hızla ele geçirdi ve böylece Gıyâseddin tarafından Sultan unvanı verildi.
1173 yılında Gıyâseddin, Gazne'yi işgal etti ve şehri Gaznelilerden alan Oğuz Türklerini yendi. Daha sonra kardeşi Muizzeddin'i Gazne hükümdarı olarak atadı. İki yıl sonra Herat ve Pushang'ı Selçuklu valisi Bahaeddin Tuğrul'dan aldı. Kısa bir süre sonra Sistan hükümdarı Tacid-i Din Harb ibn Muhammed, Gıyâseddin'in egemenliğini tanıdı ve Kirman'ı kontrol eden Oğuz Türkleri de aynısını yaptı.
Aynı dönemde kardeşi Tekiş tarafından Harezm'den kovulan Harezm Prensi Sultan Şah da Gur'a sığınarak Gıyâseddin'den askeri yardım talep etti. Ancak Gıyâseddin, ikincisine yardımcı olmadı. Sultan Şah ise Karahitay Hanlığı'nın yardımını alarak kuzeydeki Gurlu topraklarını yağmalamaya başladı. 1186'da Gıyâseddin, Muizzeddin ile birlikte Lahor'u ele geçirdikten sonra Türk Gazneli hanedanını dağıttı ve Gazneli hükümdarı Hüsrev Melik'i idam ettirdi. Gıyâseddin, Bamiyan ve Sistan hükümdarları ile kardeşi Muizzeddin'in yardımlarıyla 1190 yılında Mervü'r-Ruz'da Sultan Şah'ın kuvvetlerini yenilgiye uğrattı. Ayrıca Horasan'daki topraklarının çoğunu da ilhak etti. Harezmşahlar ile Gurlular arasında savaş çıktıktan kısa bir süre sonra Tekişler Herat'a saldırırken, Karahitanlar da Guzgan'ı işgal ettiler. Ancak her ikisi de Gıyâseddin tarafından bozguna uğratıldı.
1200 yılında Tekiş öldü ve yerine Muhammed Han (Alâeddin onursal adını aldı) geçti. Bunu ilk duyanlar arasında Gıyâseddin ve Muizzüddin de vardı. Birkaç hafta içinde iki kardeş ordularını batıya, Horasan'a doğru ilerletmişlerdi. Nişabur'u ele geçirdikten sonra Muizzüddin, Rey'e doğru bir sefere gönderildi, ancak birliklerinin kontrolden çıkmasına izin verdi ve Gürgan'dan biraz daha ileri gidebildi, bu da Gıyâseddin'in eleştirisine yol açtı ve bu da kardeşler arasındaki tek bildirilen anlaşmazlığa yol açtı. Gıyâseddin, Fahreddin Mesud'un oğlu Taceddin Zengi'yi Serahs valiliğine atadı; bir diğer Gurlu olan Nasireddin Muhammed Harnak'ı ise Merv valiliğine atadı.
Ölümü
Gıyâseddin 13 Mart 1203'te Herat'ta öldü. Yerine, Hindistan'dan hızla Gur'a dönen ve Gurlu ileri gelenlerinin desteğini alan kardeşi Muizzeddin geçti. Firuzkuh'ta onu Gurlular Sultanı olarak taçlandırdılar.
-
![image]()
Cuma Camii anahtar deliği kemeri (Gazneli stili) -
![image]()
Gıyâseddin türbesi, portalın içi -
![image]()
Gıyâseddin Türbesi, Kufi yazıtlar -
![image]()
Gıyâseddin türbesi, nesih yazıtı
Kaynakça
- Özel
- ^ David C. Thomas (2018). The Ebb and Flow of the Ghūrid Empire (İngilizce). Sydney University Press. s. 41. ISBN .
- ^ * (1970). "FOUNDATION OF THE DELHI SULTANAT". Mohammad Habib; Khaliq Ahmad Nizami (Ed.). A Comprehensive History of India: The Delhi Sultanat (A.D. 1206-1526). Second. 5. The Indian History Congress / People's Publishing House. ss. 155-156. OCLC 31870180.
- ^ History of Civilizations of Central Asia, C.E. Bosworth, M.S. Asimov, p. 186.
- ^ a b c The Iranian World, C.E. Bosworth, The Cambridge History of Iran, Vol. 5, ed. J. A. Boyle, John Andrew Boyle, (Cambridge University Press, 1968), 161-170.
- ^ History of Civilizations of Central Asia, C.E. Bosworth, M.S. Asimov, p. 189.
- ^ electricpulp.com. "GHAZNAVIDS – Encyclopaedia Iranica". iranicaonline.org. 24 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2025.
- ^ Ahmad Hasan Dani et al. History of civilizations of Central Asia, vol. IV, Delhi, Motilal Banarsidass Pub. (1999) , p182
- ^ E.J. Brill's First Encyclopaedia of Islam 1913-1936. BRILL. 11 Kasım 1987. ISBN – Google Books vasıtasıyla.
- ^ Flood, Finbarr Barry (12 Temmuz 2022). Objects of Translation: Material Culture and Medieval "Hindu-Muslim" Encounter (İngilizce). Princeton University Press. ss. 105-106. ISBN .
- ^ (1992). "THE ASIATIC ENVIRONMENT". Mohammad Habib; Khaliq Ahmad Nizami (Ed.). A Comprehensive History of India: The Delhi Sultanat (A.D. 1206-1526). Second. 5. The Indian History Congress / People's Publishing House. s. 44. OCLC 31870180.
At this juncture Sultan Ghiyasuddin Ghuri died at Herat on 27 Jamadi I.A H 599 (13 March A.D 1203)
- Genel
- C. Edmund, Bosworth (2001). "GHURIDS". Encyclopaedia Iranica, Online Edition. Erişim tarihi: 5 Ocak 2014.
- Bosworth, C. E. (1968). "The Political and Dynastic History of the Iranian World (A.D. 1000–1217)". Frye, R. N. (Ed.). The Cambridge History of Iran, Volume 5: The Saljuq and Mongol periods. Cambridge: Cambridge University Press. ss. 1-202. ISBN .
- G̲h̲ūrids. Leiden and New York: BRILL. 2012. ISBN .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Giyaseddin Muhammed Farsca غیاث الدین محمد بن سام ayni zamanda Giyaseddin Guri veya Guri dogumlu Giyaseddin Muhammed olarak da bilinir c 1140 1203 h 1163 1203 Gurlular hanedaninin sultaniydi Gurlu Imparatorlugu nun dogu bolgesini yoneten Giyaseddin ve kucuk kardesi Gurlu Muhammed in iktidari sirasinda Gurlular dogu Islam dunyasinin en buyuk guclerinden biri olarak ortaya cikmistir Giyaseddin Farsca غیاث الدین محمد بن سامShamsuddin GiyaseddinGiyaseddin Muhammed in heykeli DusanbeGurlular SultaniHukum suresi1163 11 Subat 1203Tac giymesi1163Once gelenSeyfeddin MuhammedSonra gelenGurlu MuhammedDogum1140 Gur gunumuzde Gur il Afganistan Olum13 Mart 1203 Herat gunumuzde Herat il Afganistan DefinHerat AfganistanCocuk lar iGiyaseddin MahmudBabasiI Bahaeddin SamDiniSunnilik Saltanatinin ilk yillarinda Gurlu taht iddiacilarini yendi ve Horasan in hakimiyeti icin Harezmsahlar Devleti ile savasti MS 1175 te Gazne ve Herat i isgal etti ve 1200 de gunumuzdeki Afganistan in buyuk bir kismini ve cevresini hatta en batida Bistam ve Gurgan a kadar kontrolu altina aldi Kardesi Muizzeddin imparatorlugun dogu kismini Bengal e kadar yonetmeye ve genisletmeye yardimci oldu ve Giyaseddin e buyuk bir sadakat ve saygiyla hizmet etti Giyaseddin 1203 yilinda vefat etti ve yerine Muizzeddin gecti Erken donemGiyaseddin 1140 yilinda dogdu 1149 yilinda Gurlu hanedaninin emiri olarak kisa bir sure hukum suren I Bahaeddin Sam in ogluydu Minhac i Sirac Cuzcani nin Tabakat i Nasiri adli eserine gore onun dogum adi kucuk kardesi Gurlu Muhammed gibi Muhammed dir Giyaseddin in genclik yillarinda annesi esmer tenli olmasindan dolayi ona Habsi diye seslenirdi Bir prens olarak unvani Semseddin idi ve tahta ciktiktan sonra kendisine Giyaseddin adini takti Giyaseddin gencliginde Muizzeddin ile birlikte amcalari Alaeddin Huseyin tarafindan hapse atilmis ancak daha sonra onun oglu Seyfeddin Muhammed tarafindan serbest birakilmislardir Seyfeddin 1163 te oldugunde Gurlu soylulari Giyaseddin i desteklediler ve onun tahta cikmasina yardim ettiler SaltanatiGiyaseddin tahta ciktiginda Ebu l Abbas adindaki rakip Gurlu reisinin oldurulmesinde kardesinin yardimi oldu Ancak Gurlu ailesi anlasmazliklari burada bitmemisti Giyaseddin kisa sure sonra tahti kendisi icin talep eden ve Herat ve Belh in Selcuklu valisi Yildiz ile ittifak kuran amcasi Fahreddin Mesud tarafindan meydan okundu Ancak bu koalisyon Rag i Zer de Giyas ve Muizzeddin tarafindan bozguna ugratildi Giyaseddin Selcuklu valisini savasta yenerek oldurdu ve ardindan Zemindaver Badgis Garcistan ve Guzgan i fethetmeye yoneldi Fahreddin i bagisladi ve onu Bamiyan in hukumdari olarak tekrar gorevlendirdi Fahreddin daha sonra oldu ve yerine oglu Semseddin Muhammed bin Mesud gecti Mesud Kara Hitan Hanligi ndan Belh Caganiyan Vakhs Cerum Bedehsan ve Signan i hizla ele gecirdi ve boylece Giyaseddin tarafindan Sultan unvani verildi 1173 yilinda Giyaseddin Gazne yi isgal etti ve sehri Gaznelilerden alan Oguz Turklerini yendi Daha sonra kardesi Muizzeddin i Gazne hukumdari olarak atadi Iki yil sonra Herat ve Pushang i Selcuklu valisi Bahaeddin Tugrul dan aldi Kisa bir sure sonra Sistan hukumdari Tacid i Din Harb ibn Muhammed Giyaseddin in egemenligini tanidi ve Kirman i kontrol eden Oguz Turkleri de aynisini yapti Giyaseddin Muhammed in sikkeleri AH 558 599 MS 1163 1203 Baldat Herat darphanesi Hicri 599 Miladi 1202 3 tarihli Ayni donemde kardesi Tekis tarafindan Harezm den kovulan Harezm Prensi Sultan Sah da Gur a siginarak Giyaseddin den askeri yardim talep etti Ancak Giyaseddin ikincisine yardimci olmadi Sultan Sah ise Karahitay Hanligi nin yardimini alarak kuzeydeki Gurlu topraklarini yagmalamaya basladi 1186 da Giyaseddin Muizzeddin ile birlikte Lahor u ele gecirdikten sonra Turk Gazneli hanedanini dagitti ve Gazneli hukumdari Husrev Melik i idam ettirdi Giyaseddin Bamiyan ve Sistan hukumdarlari ile kardesi Muizzeddin in yardimlariyla 1190 yilinda Mervu r Ruz da Sultan Sah in kuvvetlerini yenilgiye ugratti Ayrica Horasan daki topraklarinin cogunu da ilhak etti Harezmsahlar ile Gurlular arasinda savas ciktiktan kisa bir sure sonra Tekisler Herat a saldirirken Karahitanlar da Guzgan i isgal ettiler Ancak her ikisi de Giyaseddin tarafindan bozguna ugratildi 1200 yilinda Tekis oldu ve yerine Muhammed Han Alaeddin onursal adini aldi gecti Bunu ilk duyanlar arasinda Giyaseddin ve Muizzuddin de vardi Birkac hafta icinde iki kardes ordularini batiya Horasan a dogru ilerletmislerdi Nisabur u ele gecirdikten sonra Muizzuddin Rey e dogru bir sefere gonderildi ancak birliklerinin kontrolden cikmasina izin verdi ve Gurgan dan biraz daha ileri gidebildi bu da Giyaseddin in elestirisine yol acti ve bu da kardesler arasindaki tek bildirilen anlasmazliga yol acti Giyaseddin Fahreddin Mesud un oglu Taceddin Zengi yi Serahs valiligine atadi bir diger Gurlu olan Nasireddin Muhammed Harnak i ise Merv valiligine atadi OlumuGiyaseddin Muhammed Herat Cuma Camii ne defnedildi 1940 larda yikilan eski Giyaseddin turbesinin yaninda Gurlu yazitlarinin 1200 1201 kalintilarinin bulundugu tugla eyvan Giyaseddin 13 Mart 1203 te Herat ta oldu Yerine Hindistan dan hizla Gur a donen ve Gurlu ileri gelenlerinin destegini alan kardesi Muizzeddin gecti Firuzkuh ta onu Gurlular Sultani olarak taclandirdilar Cuma Camii anahtar deligi kemeri Gazneli stili Giyaseddin turbesi portalin ici Giyaseddin Turbesi Kufi yazitlar Giyaseddin turbesi nesih yazitiKaynakcaOzel David C Thomas 2018 The Ebb and Flow of the Ghurid Empire Ingilizce Sydney University Press s 41 ISBN 978 1 74332 542 1 1970 FOUNDATION OF THE DELHI SULTANAT Mohammad Habib Khaliq Ahmad Nizami Ed A Comprehensive History of India The Delhi Sultanat A D 1206 1526 Second 5 The Indian History Congress People s Publishing House ss 155 156 OCLC 31870180 History of Civilizations of Central Asia C E Bosworth M S Asimov p 186 a b c The Iranian World C E Bosworth The Cambridge History of Iran Vol 5 ed J A Boyle John Andrew Boyle Cambridge University Press 1968 161 170 History of Civilizations of Central Asia C E Bosworth M S Asimov p 189 Encyclopedia Iranica Ghaznavids Edmund Bosworth Online Edition 2007 LINK 15 Agustos 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi electricpulp com GHAZNAVIDS Encyclopaedia Iranica iranicaonline org 24 Nisan 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Ocak 2025 Ahmad Hasan Dani et al History of civilizations of Central Asia vol IV Delhi Motilal Banarsidass Pub 1999 81 208 1409 6 p182 E J Brill s First Encyclopaedia of Islam 1913 1936 BRILL 11 Kasim 1987 ISBN 9004082654 Google Books vasitasiyla Flood Finbarr Barry 12 Temmuz 2022 Objects of Translation Material Culture and Medieval Hindu Muslim Encounter Ingilizce Princeton University Press ss 105 106 ISBN 978 1 4008 3324 5 1992 THE ASIATIC ENVIRONMENT Mohammad Habib Khaliq Ahmad Nizami Ed A Comprehensive History of India The Delhi Sultanat A D 1206 1526 Second 5 The Indian History Congress People s Publishing House s 44 OCLC 31870180 At this juncture Sultan Ghiyasuddin Ghuri died at Herat on 27 Jamadi I A H 599 13 March A D 1203 GenelC Edmund Bosworth 2001 GHURIDS Encyclopaedia Iranica Online Edition Erisim tarihi 5 Ocak 2014 Bosworth C E 1968 The Political and Dynastic History of the Iranian World A D 1000 1217 Frye R N Ed The Cambridge History of Iran Volume 5 The Saljuq and Mongol periods Cambridge Cambridge University Press ss 1 202 ISBN 978 0 521 06936 6 G h urids Leiden and New York BRILL 2012 ISBN 9789004161214