Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Hans Reichenbach (26 Eylül 1891, Hamburg - 9 Nisan 1953, Los Angeles), Alman düşünür.
| Hans Reichenbach | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 26 Eylül 1891 Hamburg, Alman İmparatorluğu |
| Ölüm | 9 Nisan 1953 (61 yaşında) Los Angeles, ABD |
| Dönem | 20. yüzyıl felsefesi |
Etkiledikleri | |
Etkilendikleri | |
20. yüzyılın önemli filozoflarından biri olarak kabul edilir. Fizik felsefesi ve bilim felsefesi alanındaki çalışmaları ile etki yaratmıştır. Viyana Çevresi filozofları ortak faaliyetler göstermiş;mantıkçı pozitivizmin önde gelen isimleri arasında yer almıştır
Nazi Almanyası'ndan kaçarak Türkiye'ye gelen Reichenbach, beş yıl İstanbul Üniversitesi'nde görev yaparak Cumhuriyet’in ilk kuşak felsefecilerini yetiştirmiştir.
Yaşamı
1881 yılında Hamburg'da doğdu. Beş çocuklu bir ailenin üçüncü çocuğu idi. Ticaretle uğraşan bir iş insanı bir baba ile eğitim görevlisi bir annenin çocuğudur. Kültürel açıdan zengin bir aile ortamı içinde büyüdü. İlk ve orta öğrenimini Hamburg'da tamamladı. Başarılı bir öğrenim hayatı oldu.
1910-1911 arasında Stuttgart Üniversitesi'nde mühendislik eğitimi aldı, sosyalist öğrenci hareketinde aktif oldu. Mühendislik eğitimini yarıda bırakarak Berlin, Mühih ve Göttingen üniversitelerinde matematik, fizik ve felsefe eğitimi aldı. Matematiksel olasılık teorisinin fizik dünyasına uygulaması ile ilgili doktora tezi ile 1915 yılında felsefe doktoru oldu "Gerçekçiliğin Matematiksel İfadesinde Olasılık Kavramı" başlığını taşıyan tezi, Kantçı felsefe görüşü üzerinde derin bir etki yaptı.
15 Mart 1915-1 Eylül 1917 yılları arasında askerlik yaptı. Alman ordusunda Rus birliğine karşı muhabere teşkilatında hizmet verirken 1916'da rahatsızlanarak Berlin'e döndü. Berlin'de bir süre radyo teknolojilerinde alanında çalışan bir firmada mühendis olarak çalıştı.
15 Haziran 1918'de Elizabeth Lingener ile evlendi. Çiftin bu evlilikten iki çocukları oldu. 1918'de sınavdan geçerek Göttingen Üniversitesi'nden matematikçi ve fizikçi dereceleri alan Reinchenbach, akademik çalışmalarına akşamları devam etti. Albert Einstein'in davet ettiği beş kişiden birisi olarak Berlin Üniversitesi'nde, görelilik teorisi üzerine verdiği ilk seminerine katıldı ve onunla dost oldu, 1917-1920 arasında onun görelilik teorisi derslerine katıldı.
Einstein'in seminerlerine katıldıktan sonra görelilik teorisinin ve kuantum mekaniğinin felsefe üzerine etkileri ile ilgilenmeye başladı. 1920 yılında Stutgart Üniversitesi'ne döndü, Görelilik Teorisi ve A priori Bilgi başlıklı doçentlik tezini hazırladı. Zamanla görelilik teorisi ve kuantum mekaniğinin yanı sıra olasılık mantığı ve olasılık hesabı ile ilgili yayınlar yaptı.
1927-1933 yılları arasında Berlin Üniversitesi Fizik Bölümü'nde çalıştı. Bu kurumda doğa felsefesi dersleri verdi. Resmî bir üyesi olmasa da Viyana Çevresi filozofları ile yakın ilişki sürdürdü. 1928 yılında Empirik Felsefe Cemiyeti'ni (Berlin Çevresi veya Berlin Mantıkçı Olguculuk Ekolü olarak da bilinir) kurdu. 1930 yılında bilim felsefesi üzerine radyo yayınları yaptı ve Rudofl Carnap ile birlikte Erkenntnis adlı yayını çıkarmaya başladı. Dergi, II. Dünya Savaşı nedeniyle sonlanana kadar felsefi konuların bilimsel olarak araştırıldığı disiplinler arası çalışmalar yayınladı.
Almanya'da Naziler'in iktidara gelmesinden sonra soyunda Yahudilik bulunduğu iddiasıyla ders vermesi engellendi. Dersleri Nazi öğrenci grupları tarafından sabote edilmesi ve hakkında "Marksist ve yarı Yahudi" ifadeleriyle aleyhinde üniversite yönetimine suç duyurusunda bulunulması üzerine üniversiteden uzaklaştırılmayı beklemeden ülkeyi terk etti; mülteci olarak İsviçre'ye gitti.Yurtdışındaki Alman Bilim adamlarına Yardım Derneği aracılığıyla eşi ve iki çocuğuyla Ekim 1933'te İstanbul'a gitti ve İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi'nde görev yapmaya başladı.
Reichenback, İstanbul Üniversitesi'nde felsefe öğrencilerinin yanı sıra Fizik Fakültesi öğrencilerine de doğa felsefesi üzerine dersler verdi; disiplinler arası seminerler düzenledi, felsefe müfredatını radikal biçimde değiştirdi. Üniversitede akademik yıl başlangıçlarında yapılan Üniversite Konferanslarında bilimsel felsefe ile ilgili görüşlerini Türk akademik çevreleri ile paylaştı, bu konuşmalar Türkiye'deki bilim felsefesi ve tarihi çalışmalarını etkiledi. Üniversitede Avrupa'nın büyük üniversitelerindeki felsefe seminer kitaplıklarıyla yarışır düzeyde bir Felsefe Kitaplığı kurulmasını sağladı. Felsefe bölümünde yetiştirdiği öğrenciler arasında Nusret Hızır, Macit Gökberk, Vehbi Eralp, Hilmi Ziya Ülken, Niyazi Berkes ve vardır. 1934'te kurulan Türk Doğa Bilimleri ve Fizik Derneği'nin kurucuları arasında yer almıştır.
Ünlü yayını Deney ve Kehanet, 1938 yılında İstanbul'da İngilizce olarak basıldı. Kitapta, kurucusu olduğu Erkenntnis'te, diğer bilim felsefesi dergilerinde ve İstanbul Üniversitesi'nin yayınlarında yayımlanmış makalelerini bir araya getirdi.
1938'de ABD'ye göç ederek Kaliforniya Üniversitesi'nde felsefe bölümünde çalıştı. Burada yetiştirdiği öğrenciler arasında en tanınmışları , Hilary Putnam ve 'dur. Kuantum Mekaniğinin Felsefi Temelleri ve Simgesel Mantığın Öğeleri, Bilimsel Felsefenin Doğuşu gibi önemli kitaplarını yayımladı.
1953 yılında geçirdiği kalp krizi sonucu öldü. Ölümünden önce zaman üzerine bir çözümleme için devam eden çalışması, Zamanın Yönü adıyla 1956'da yayımlanmıştır.
Görüşleri
Reichenbach, bilimin tümüyle rasyonel bir faaliyet olduğuna karşı çıkmamakla birlikte, mutlak bilimsel doğruluk düşüncesinden vazgeçilmesi gerektiğini öne sürmüş ve yalnızca olası doğrulardan söz edebileceğimizi söylemiştir. Bir tavır olarak olasıcılığı benimseyen filozof, pozitivist geleneğin ünlü doğrulanabilirlik ilkesinin de olasıcılık temele alınarak değiştirilmesi gerektiğini söylemiştir. Doğrulanabilirlik konusunda özgün katkılarda bulunan Reichenbach, dört tür doğrulanabilirliği birbirinden ayırmıştır. Bunlar sırasıyla, tekniğin gelişme düzeyiyle orantılı olarak gündeme gelen teknik doğrulanabilirlik, doğa yasalarıyla çelişmemeyi ifade eden fiziki doğrulanabilirlik, çelişkiden bağışık olmayı ifade eden mantıksal doğrulanabilirlik ve deneysel doğrulanabilirliktir.
Ayrıca bakınız
Eserleri
- Göreli uzay-Zaman Öğretisinin Aksiyomatiği (1920)
- Bugünkü Doğa Felsefesinin Yolları ve Amaçları (1931)
- *Olasılık Mantığı (1931)
- Olasılık önerisi (1935)
- Deney ve Kehanet (1938)
- Kopernik'ten Einstein'a (1942)
- Kuantum Mekaniğinin Felsefi Temelleri (1944)
- Simgesel Mantığın Öğeleri (1947)
- Bilimsel Felsefenin Doğuşu (1951)
- Zamanın Yönü (1956)
Kaynakça
- ^ a b c d e f Uçar, Semra. "Hans Reichenbach ve Türk Felsefesi'ne Katkıları/Hans Reichenbach and His Contributions to Turkish Philosophy". 5 Haziran 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Haziran 2022.
- ^ Beyter, Taner (22 Ekim 2020). . 1 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2022.
- ^ Aydin, Beşir; Bozkurt, Ömer (31 Aralık 2021). "Hans Reichenbach'ın Etik Anlayışı". Turkish Academic Research Review. 6 (4): 28-65. doi:10.30622/tarr.1014229. 5 Haziran 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Haziran 2022.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Hans Reichenbach 26 Eylul 1891 Hamburg 9 Nisan 1953 Los Angeles Alman dusunur Hans ReichenbachDogum26 Eylul 1891 1891 09 26 Hamburg Alman ImparatorluguOlum9 Nisan 1953 61 yasinda Los Angeles ABDDonem20 yuzyil felsefesiEtkiledikleri Berlin Cevresi Viyana CevresiEtkilendikleri 20 yuzyilin onemli filozoflarindan biri olarak kabul edilir Fizik felsefesi ve bilim felsefesi alanindaki calismalari ile etki yaratmistir Viyana Cevresi filozoflari ortak faaliyetler gostermis mantikci pozitivizmin onde gelen isimleri arasinda yer almistir Nazi Almanyasi ndan kacarak Turkiye ye gelen Reichenbach bes yil Istanbul Universitesi nde gorev yaparak Cumhuriyet in ilk kusak felsefecilerini yetistirmistir Yasami1881 yilinda Hamburg da dogdu Bes cocuklu bir ailenin ucuncu cocugu idi Ticaretle ugrasan bir is insani bir baba ile egitim gorevlisi bir annenin cocugudur Kulturel acidan zengin bir aile ortami icinde buyudu Ilk ve orta ogrenimini Hamburg da tamamladi Basarili bir ogrenim hayati oldu 1910 1911 arasinda Stuttgart Universitesi nde muhendislik egitimi aldi sosyalist ogrenci hareketinde aktif oldu Muhendislik egitimini yarida birakarak Berlin Muhih ve Gottingen universitelerinde matematik fizik ve felsefe egitimi aldi Matematiksel olasilik teorisinin fizik dunyasina uygulamasi ile ilgili doktora tezi ile 1915 yilinda felsefe doktoru oldu Gercekciligin Matematiksel Ifadesinde Olasilik Kavrami basligini tasiyan tezi Kantci felsefe gorusu uzerinde derin bir etki yapti 15 Mart 1915 1 Eylul 1917 yillari arasinda askerlik yapti Alman ordusunda Rus birligine karsi muhabere teskilatinda hizmet verirken 1916 da rahatsizlanarak Berlin e dondu Berlin de bir sure radyo teknolojilerinde alaninda calisan bir firmada muhendis olarak calisti 15 Haziran 1918 de Elizabeth Lingener ile evlendi Ciftin bu evlilikten iki cocuklari oldu 1918 de sinavdan gecerek Gottingen Universitesi nden matematikci ve fizikci dereceleri alan Reinchenbach akademik calismalarina aksamlari devam etti Albert Einstein in davet ettigi bes kisiden birisi olarak Berlin Universitesi nde gorelilik teorisi uzerine verdigi ilk seminerine katildi ve onunla dost oldu 1917 1920 arasinda onun gorelilik teorisi derslerine katildi Einstein in seminerlerine katildiktan sonra gorelilik teorisinin ve kuantum mekaniginin felsefe uzerine etkileri ile ilgilenmeye basladi 1920 yilinda Stutgart Universitesi ne dondu Gorelilik Teorisi ve A priori Bilgi baslikli docentlik tezini hazirladi Zamanla gorelilik teorisi ve kuantum mekaniginin yani sira olasilik mantigi ve olasilik hesabi ile ilgili yayinlar yapti 1927 1933 yillari arasinda Berlin Universitesi Fizik Bolumu nde calisti Bu kurumda doga felsefesi dersleri verdi Resmi bir uyesi olmasa da Viyana Cevresi filozoflari ile yakin iliski surdurdu 1928 yilinda Empirik Felsefe Cemiyeti ni Berlin Cevresi veya Berlin Mantikci Olguculuk Ekolu olarak da bilinir kurdu 1930 yilinda bilim felsefesi uzerine radyo yayinlari yapti ve Rudofl Carnap ile birlikte Erkenntnis adli yayini cikarmaya basladi Dergi II Dunya Savasi nedeniyle sonlanana kadar felsefi konularin bilimsel olarak arastirildigi disiplinler arasi calismalar yayinladi Almanya da Naziler in iktidara gelmesinden sonra soyunda Yahudilik bulundugu iddiasiyla ders vermesi engellendi Dersleri Nazi ogrenci gruplari tarafindan sabote edilmesi ve hakkinda Marksist ve yari Yahudi ifadeleriyle aleyhinde universite yonetimine suc duyurusunda bulunulmasi uzerine universiteden uzaklastirilmayi beklemeden ulkeyi terk etti multeci olarak Isvicre ye gitti Yurtdisindaki Alman Bilim adamlarina Yardim Dernegi araciligiyla esi ve iki cocuguyla Ekim 1933 te Istanbul a gitti ve Istanbul Universitesi Edebiyat Fakultesi nde gorev yapmaya basladi Reichenback Istanbul Universitesi nde felsefe ogrencilerinin yani sira Fizik Fakultesi ogrencilerine de doga felsefesi uzerine dersler verdi disiplinler arasi seminerler duzenledi felsefe mufredatini radikal bicimde degistirdi Universitede akademik yil baslangiclarinda yapilan Universite Konferanslarinda bilimsel felsefe ile ilgili goruslerini Turk akademik cevreleri ile paylasti bu konusmalar Turkiye deki bilim felsefesi ve tarihi calismalarini etkiledi Universitede Avrupa nin buyuk universitelerindeki felsefe seminer kitapliklariyla yarisir duzeyde bir Felsefe Kitapligi kurulmasini sagladi Felsefe bolumunde yetistirdigi ogrenciler arasinda Nusret Hizir Macit Gokberk Vehbi Eralp Hilmi Ziya Ulken Niyazi Berkes ve vardir 1934 te kurulan Turk Doga Bilimleri ve Fizik Dernegi nin kuruculari arasinda yer almistir Unlu yayini Deney ve Kehanet 1938 yilinda Istanbul da Ingilizce olarak basildi Kitapta kurucusu oldugu Erkenntnis te diger bilim felsefesi dergilerinde ve Istanbul Universitesi nin yayinlarinda yayimlanmis makalelerini bir araya getirdi 1938 de ABD ye goc ederek Kaliforniya Universitesi nde felsefe bolumunde calisti Burada yetistirdigi ogrenciler arasinda en taninmislari Hilary Putnam ve dur Kuantum Mekaniginin Felsefi Temelleri ve Simgesel Mantigin Ogeleri Bilimsel Felsefenin Dogusu gibi onemli kitaplarini yayimladi 1953 yilinda gecirdigi kalp krizi sonucu oldu Olumunden once zaman uzerine bir cozumleme icin devam eden calismasi Zamanin Yonu adiyla 1956 da yayimlanmistir GorusleriReichenbach bilimin tumuyle rasyonel bir faaliyet olduguna karsi cikmamakla birlikte mutlak bilimsel dogruluk dusuncesinden vazgecilmesi gerektigini one surmus ve yalnizca olasi dogrulardan soz edebilecegimizi soylemistir Bir tavir olarak olasiciligi benimseyen filozof pozitivist gelenegin unlu dogrulanabilirlik ilkesinin de olasicilik temele alinarak degistirilmesi gerektigini soylemistir Dogrulanabilirlik konusunda ozgun katkilarda bulunan Reichenbach dort tur dogrulanabilirligi birbirinden ayirmistir Bunlar sirasiyla teknigin gelisme duzeyiyle orantili olarak gundeme gelen teknik dogrulanabilirlik doga yasalariyla celismemeyi ifade eden fiziki dogrulanabilirlik celiskiden bagisik olmayi ifade eden mantiksal dogrulanabilirlik ve deneysel dogrulanabilirliktir Ayrica bakinizErnst von Aster Nusret HizirEserleriGoreli uzay Zaman Ogretisinin Aksiyomatigi 1920 Bugunku Doga Felsefesinin Yollari ve Amaclari 1931 Olasilik Mantigi 1931 Olasilik onerisi 1935 Deney ve Kehanet 1938 Kopernik ten Einstein a 1942 Kuantum Mekaniginin Felsefi Temelleri 1944 Simgesel Mantigin Ogeleri 1947 Bilimsel Felsefenin Dogusu 1951 Zamanin Yonu 1956 Kaynakca a b c d e f Ucar Semra Hans Reichenbach ve Turk Felsefesi ne Katkilari Hans Reichenbach and His Contributions to Turkish Philosophy 5 Haziran 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Haziran 2022 Beyter Taner 22 Ekim 2020 1 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 4 Haziran 2022 Aydin Besir Bozkurt Omer 31 Aralik 2021 Hans Reichenbach in Etik Anlayisi Turkish Academic Research Review 6 4 28 65 doi 10 30622 tarr 1014229 5 Haziran 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Haziran 2022