Haplogrup L-M20 insanlarda görülen bir Y-DNA haplogrubudur. Tek nükleotid polimorfizminde M11, M20, M61 ve M185 farklılıkları bulunmaktadır. K Haplogrubunun ikincil soyundan gelen L-M20, LT Haplogrubunun ana koludur. L haplogrubunun alternatif filogenetik adı K1a'dır. Belucistan (28%), Kuzey Afganistan (25%) ve Güney Hindistan (19%) başta olmak üzere Güney Asya'da, Tacikistan'da ve Anadolu'da da görülen bu haplogruba, İran'da da düşük yoğunlukta rastlanmaktadır. Ayrıca, binlerce yıldır Kafkasya, Avrupa ve Orta Asya'da da bu haplogrup çok düşük yoğunlukta görülmektedir.
Haplogrup L-M20 | |
Çıkış tarihi | MÖ 20.600 |
Çıkış yeri | Batı Asya |
Köken | LT |
Mutasyonları | M11, M20, M61, M185, L656, L863, L878, L879 |
En yüksek frekansları | Belucistan halkı, Kuzey Afganistan halkı, Güney Hindistan halkları, Kallar, Catlar, Kalaşlar, Nuristaniler, Hunzalar, Peştunlar, Lazlar, Afşar boyu, Rakka, Fassa Vadisi, Veneto, Güney Tirol |
---|
Kökenleri
L-M20, K-M9 Haplogrubundan türeyen LT Haplogrubundan türemiştir. Doktor Spencer Wells'e göre, L-M20 Tacikistan'daki Pamir Dağları bölgesinde ortaya çıkmış ve MÖ 30.000 yılında Pakistan ve Hindistan bölgesine gelmiştir. Bununla beraber, diğer çalışmalarında çoğu, L-M20'nin Batı Asya kökenli olduğunu ve neolitik çiftçilerin yararlandığı İndus Nehri aracılığıyla diğer bölgelere yayıldığını göstermektedir. 2024 yılında yayımlanan çalışmada, bilinen aksine haplogrubun 20.600 yıl önce Batı Asya'da ortaya çıktığı, MÖ 4. binyılda Güney Asya'ya yayıldığı tespit edildi.
Yayılımı
Orta Doğu ve Anadolu
Nüfus/bölge | Yayılımı | Kaynak |
---|---|---|
Türkiye | Afşarlarda %57, Karadeniz Bölgesi'ndeki Türklerde %12 (10/83), Türkiye Türklerinde %6.6 (7/106) oranında bulunmuştur. | Cinnioğlu 2004, Gokcumen 2008 ve Karafet 2016 |
İran | *Parsi Zerdüştlerde %54.9 (42/71) oranında bulunmuştur.
| Regueiro 2006, Cristofaro 2013, Malyarchuk 2013 ve Lopez 2017 |
Suriye | Rakka'daki Suriyelilerde %51.0 oranında (33/65), Doğu Suriyelilerde %31.0 oranında bulunmuştur. | El-Sibai 2009 |
Lazlar | L1b-M317, Lazlarda %41.7 (15/36) oranında bulunmuştur. | O. Balanovsky 2017 |
Suudilar | L-M76 ve L-317 toplamda %15.6 oranında bulunmuştur. L-M76 ve L-M357 toplamda %1.91 oranında bulunmuştur. | Karafet 2016 ve AbuAmero 2009 |
Kürtler | Güneydoğu Türkiye'de yaşayan Kürtlerde %3.2 oranında bulunmuştur. | Flores 2005 |
Irak | L-M22, Iraklılarda %3.1 oranında (2/64) bulunmuştur. | Sanchez 2005 |
Ermeniler | Ermenilerde %1.63 (12/734) ila %4.3 (2/47) arasında bulunmuştur. | Weale 2001 ve Wells 2001 |
Ummanlılar | L-M11, %1 oranında bulunmuştur. | Luis 2004 |
Katarlılar | L-M76, %2.8 oranında (2/72) bulunmuştur. | Cadenas 2008 |
BAE Arapları | L-M76 ve L-M357, toplamda %3.0 (5/164) oranında bulunmuştur | Cadenas 2008 |
Orta Asya
Nüfus/bölge | Yayılımı | Kaynak |
---|---|---|
Tacikler | Belh Eyaleti'nde %22,5 (9/40) oranında bulunmuştur. (L1a %11.1 oranında (6/54), L1c, %9.0 oranında (7/78))
| Malyarchuk 2013 Wells 2001 |
Özbekler | L1C, Balh Eyaletinde %20 (1/5) oranında bulunmuştur.
| Wells 2001, Karafet 2001 ve Cristofaro 2013 |
Uygurlar | L1c-M357, Kırgızistan'da %16.7 oranında (1/6) bulunmuştur. | Cristofaro 2013 |
Pamirler de | Shugnanis'te %16 oranında (7/44), Ishkashimilerde %12 (3/25) oranında bulunmuştur. | Wells 2001 |
Hazaralar | L1a, Belh ilinde %12.5 (1/8) oranında bulunmuştur.
| Cristofaro 2013 |
Yagnobiler | %9.7 (3/31) oranında bulunmuştur. | Wells 2001 |
Buhara Arapları | %9.5 (4/42) oranında bulunmuştur. | Wells 2001 |
Peştunlar | %9.4 (5/53) 'de L1a ve L1b Kunduz içinde,% 2.9 (1/34) L1C Beğlan | Cristofaro 2013 |
Dunganlar | L1c Kırgızistan'da % 8,3 (1/12) oranında bulunmuştur. | Cristofaro 2013 |
Uygurlar | L-M357, Sincan, Lopnur İlçesi, Qarchugha köyünde % 7.8 (5/64) oranında bulunmuştur. | Liu 2018 |
Karakalpaklar | Karakalpaklarda %4.5 (2/44) oranında bulunmuştur. | Wells 2001 |
Uygurlar | Uyrgurlarda %4.4 (3/68) oranında bulunmuştur. | Karafet 2001 ve Hammer 2005 |
Türkmenler | L1a, Cüzcan ilinde %4.1 (3/74) oranında bulunmuştur. | Cristofaro 2013 |
Çalkandular | %4,0 (1/25) oranında bulunmuştur. | Dulik 2012 ve Dulik 2012 |
Kırgızlar | L1c, Kuzeybatı Kırgızistan'da %2,7 (1/37) oranında bulunmuştur.
| Cristofaro 2013 |
İdil Tatarları | İdil Tatarlarında %2.6 (1/38) oranında bulunmuştur. | Wells 2001 |
Huiler | Huilerde %1.9 (1/54) oranında bulunmuştur. | Karafet 2001 |
Başkurtlar | Başkurtlarda %0.64 (3/471) oranında bulunmuştur. | Lobov 2009 |
Avrupa
Nüfus/bölge | Yayılımı | Kaynak |
---|---|---|
Fascia, İtalya | L- M20 Fascia'da %19.2 oranında bulunmuştur. | Valentina Coia 2013 |
Nonstal, İtalya | L-M20, Nonesililerde %10 oranında bulunmuştur. | F. di Giacomo 2003 |
Samnium, İtalya | L-M20, L'Aquila'da %10 oranında bulunmuştur. | Alessio Boattini 2013 |
Vicenza, İtalya | L-M20, Venediklilerde %10 oranında bulunmuştur. | Alessio Boattini 2013 |
Güney Tirol, İtalya | Van Baldia'da yaşayan ve Ladin dilinin konuşanlarda %8.9'unda oranında bulunmuştur.
| Pichler 2006 ve Thomas 2007 . |
Gürcüler | Gali'deki Gürcülerde %20 (2/10)
| Battaglia 2008, Semino 2000 ve Tarkhnishvili 2014 |
Dağıstan, Rusya | Dağıstan'daki Çeçenlerde %10 oranında bulunmuştur. | Yunusbaev 2006, Caciagli 2009 ve Karafet 2016 |
Arkhangelsk Oblastı, Rusya | L1c-M357, Rusların % 5.9'unda bulunmuştur. | Hongyang Xu 2014 |
Estonya | Estonlarda L2-L595 ve L1-M22% %5.3, %3.5, %1.4 ve %0.8 olarak bulunmuştur. | Scozzari 2001 ve Lappalainen 2007 |
Balkarlılar, Rusya | L-M317, %5.3 (2/38) oranında bulunmuştur. | Battaglia 2008 |
Portekiz | Coimbralılarda %5.0 oranında bulunmuştur. | Beleza 2006 |
Bulgaristan | Bulgarlarda %3.9 oranında bulunmuştur. | Karafet 2016 |
Flandreliler | L1a, Mechelen'de %3.17 Turnhout'ta %2.4 ve Kempen'de %1.3 bulunur. L1b *: Batı ve Doğu Flandrelilerin %0.74'ünde bulunur. | Larmuseau 2010 ve Larmuseau 2011 |
Antsiferovo, Novgorod | Rusların %2.3'ünde bulunmuştur. | Balanovska 2017 |
Doğu Tirol, Avusturya | L-M20, Tyroleans bölgesinde (de Isel, alt Drau, Defereggen, Virgental ve Kals vadi) %1.9 oranında bulunmuştur. | H.Niederstätter 2012 |
Gipuzkoa, Bask Bölgesi | L1b, Basklarda %1.7 oranında bulunmuştur. | Young 2011 |
Kuzey Tirol, Avusturya | L-M20 Reutte'de %0.8 oranında bulunmuştur. | D.Erhart 2012 |
Kaynakça
- ^ International Society of Genetic Genealogy, 2015, Y-DNA Haplogroup Tree 2015 20 Mayıs 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (30 May 2015).
- ^ a b Chiaroni, J.; Underhill, P. A.; Cavalli-Sforza, L. L. (Aralık 2009). "Y chromosome diversity, human expansion, drift, and cultural evolution". Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A. 106 (48). ss. 20174-49. Bibcode:2009PNAS..10620174C. doi:10.1073/pnas.0910803106. JSTOR 25593348. (PMC) 2787129 $2. (PMID) 19920170.
- ^ "International Society of Genetic Genealogy, 2015 Y-DNA Haplogroup K and its Subclades - 2015 (5 April 2015)". 11 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2020.
- ^ Wells, Spencer (2007). Deep ancestry : inside the Genographic project. Washington, D.C.: National Geographic. ISBN .
- ^ Mahal, David G.; Matsoukas, Ianis G. (20 Eylül 2017). "Y-STR Haplogroup Diversity in the Jat Population Reveals Several Different Ancient Origins". Frontiers in Genetics. Cilt 8. s. 121. doi:10.3389/fgene.2017.00121. ISSN 1664-8021. (PMC) 5611447 $2. (PMID) 28979290.
- ^ Spencer Wells (2003), The Journey of Man. A Genetic Odyssey. New Delhi: Penguin Books India, p. 167
- ^ Qamar, Raheel; Ayub, Qasim; Mohyuddin, Aisha; Helgason, Agnar; Mazhar, Kehkashan; Mansoor, Atika; Zerjal, Tatiana; Tyler-Smith, Chris; Mehdi, S. Qasim (2002). "Y-Chromosomal DNA Variation in Pakistan". American Journal of Human Genetics. 70 (5). ss. 1107-1124. doi:10.1086/339929. ISSN 0002-9297. (PMC) 447589 $2. (PMID) 11898125.
- ^ Zhao, Zhongming; Khan, Faisal; Borkar, Minal; Herrera, Rene; Agrawal, Suraksha (2009). "Presence of three different paternal lineages among North Indians: A study of 560 Y chromosomes". Annals of Human Biology. 36 (1). ss. 46-59. doi:10.1080/03014460802558522. ISSN 0301-4460. (PMC) 2755252 $2. (PMID) 19058044.
- ^ Thanseem, Ismail; Thangaraj, Kumarasamy; Chaubey, Gyaneshwer; Singh, Vijay Kumar; Bhaskar, Lakkakula VKS; Reddy, B Mohan; Reddy, Alla G; Singh, Lalji (7 Ağustos 2006). "Genetic affinities among the lower castes and tribal groups of India: inference from Y chromosome and mitochondrial DNA". BMC Genetics. Cilt 7. s. 42. doi:10.1186/1471-2156-7-42. ISSN 1471-2156. (PMC) 1569435 $2. (PMID) 16893451.
- ^ Cordaux, Richard; Aunger, Robert; Bentley, Gillian; Nasidze, Ivane; Sirajuddin, S. M.; Stoneking, Mark (3 Şubat 2004). "Independent origins of Indian caste and tribal paternal lineages". Current Biology. 14 (3). ss. 231-235. doi:10.1016/j.cub.2004.01.024. ISSN 0960-9822. (PMID) 14761656.
- ^ McElreavey, K.; Quintana-Murci, L. (2005). "A population genetics perspective of the Indus Valley through uniparentally-inherited markers". Annals of Human Biology. 32 (2). ss. 154-162. doi:10.1080/03014460500076223. ISSN 0301-4460. (PMID) 16096211.
- ^ Thangaraj, Kumarasamy; Naidu, B. Prathap; Crivellaro, Federica; Tamang, Rakesh; Upadhyay, Shashank; Sharma, Varun Kumar; Reddy, Alla G.; Walimbe, S. R.; Chaubey, Gyaneshwer; Kivisild, Toomas; Singh, Lalji (20 Aralık 2010). "The Influence of Natural Barriers in Shaping the Genetic Structure of Maharashtra Populations". PLoS ONE. 5 (12). ss. e15283. Bibcode:2010PLoSO...515283T. doi:10.1371/journal.pone.0015283. ISSN 1932-6203. (PMC) 3004917 $2. (PMID) 21187967.
- ^ "Human Y chromosome haplogroup L1-M22 traces Neolithic expansion in West Asia and supports the Elamite and Dravidian connection". cell.com. 16 Mayıs 2024. 31 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 31 Mayıs 2024.
- ^ Liu SH, N, Yilihamu, R Bake, et al. (2018), "A study of genetic diversity of three isolated populations in Xinjiang using Y-SNP." Acta Anthropologica Sinica, 2018, 37(1): 146-156.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Haplogrup L M20 insanlarda gorulen bir Y DNA haplogrubudur Tek nukleotid polimorfizminde M11 M20 M61 ve M185 farkliliklari bulunmaktadir K Haplogrubunun ikincil soyundan gelen L M20 LT Haplogrubunun ana koludur L haplogrubunun alternatif filogenetik adi K1a dir Belucistan 28 Kuzey Afganistan 25 ve Guney Hindistan 19 basta olmak uzere Guney Asya da Tacikistan da ve Anadolu da da gorulen bu haplogruba Iran da da dusuk yogunlukta rastlanmaktadir Ayrica binlerce yildir Kafkasya Avrupa ve Orta Asya da da bu haplogrup cok dusuk yogunlukta gorulmektedir Haplogrup L M20Cikis tarihi MO 20 600Cikis yeri Bati AsyaKoken LTMutasyonlari M11 M20 M61 M185 L656 L863 L878 L879En yuksek frekanslari Belucistan halki Kuzey Afganistan halki Guney Hindistan halklari Kallar Catlar Kalaslar Nuristaniler Hunzalar Pestunlar Lazlar Afsar boyu Rakka Fassa Vadisi Veneto Guney TirolKokenleriL M20 K M9 Haplogrubundan tureyen LT Haplogrubundan turemistir Doktor Spencer Wells e gore L M20 Tacikistan daki Pamir Daglari bolgesinde ortaya cikmis ve MO 30 000 yilinda Pakistan ve Hindistan bolgesine gelmistir Bununla beraber diger calismalarinda cogu L M20 nin Bati Asya kokenli oldugunu ve neolitik ciftcilerin yararlandigi Indus Nehri araciligiyla diger bolgelere yayildigini gostermektedir 2024 yilinda yayimlanan calismada bilinen aksine haplogrubun 20 600 yil once Bati Asya da ortaya ciktigi MO 4 binyilda Guney Asya ya yayildigi tespit edildi YayilimiOrta Dogu ve Anadolu Nufus bolge Yayilimi KaynakTurkiye Afsarlarda 57 Karadeniz Bolgesi ndeki Turklerde 12 10 83 Turkiye Turklerinde 6 6 7 106 oraninda bulunmustur Cinnioglu 2004 Gokcumen 2008 ve Karafet 2016Iran Parsi Zerdustlerde 54 9 42 71 oraninda bulunmustur L1b ve L1c Guney Iran da 22 2 2 9 oraninda bulunmustur L2 L595 L1a L1b ve L1c Kurdistan bolgesindeki Kurtlerde 8 ila 16 2 4 25 oraninda bulunmustur L M20 Dogu Iran daki Perslerde 9 1 7 77 oraninda bulunmustur L M357 Kuzey Iran da 3 0 1 33 oraninda bulunmustur L1c M357 Dogu Azerbaycan daki Azerilerde 4 2 1 21 oraninda bulunmustur L1a ve L1b Isfahan daki Perslerde 4 8 2 42 oraninda bulunmustur Regueiro 2006 Cristofaro 2013 Malyarchuk 2013 ve Lopez 2017Suriye Rakka daki Suriyelilerde 51 0 oraninda 33 65 Dogu Suriyelilerde 31 0 oraninda bulunmustur El Sibai 2009Lazlar L1b M317 Lazlarda 41 7 15 36 oraninda bulunmustur O Balanovsky 2017Suudilar L M76 ve L 317 toplamda 15 6 oraninda bulunmustur L M76 ve L M357 toplamda 1 91 oraninda bulunmustur Karafet 2016 ve AbuAmero 2009Kurtler Guneydogu Turkiye de yasayan Kurtlerde 3 2 oraninda bulunmustur Flores 2005Irak L M22 Iraklilarda 3 1 oraninda 2 64 bulunmustur Sanchez 2005Ermeniler Ermenilerde 1 63 12 734 ila 4 3 2 47 arasinda bulunmustur Weale 2001 ve Wells 2001Ummanlilar L M11 1 oraninda bulunmustur Luis 2004Katarlilar L M76 2 8 oraninda 2 72 bulunmustur Cadenas 2008BAE Araplari L M76 ve L M357 toplamda 3 0 5 164 oraninda bulunmustur Cadenas 2008Orta Asya Nufus bolge Yayilimi KaynakTacikler Belh Eyaleti nde 22 5 9 40 oraninda bulunmustur L1a 11 1 oraninda 6 54 L1c 9 0 oraninda 7 78 L1c Samangan da 6 3 1 16 oraninda bulunmustur L1c Badakhshan Eyaletinde 5 4 2 37 oraninda bulunmustur Malyarchuk 2013 Wells 2001Ozbekler L1C Balh Eyaletinde 20 1 5 oraninda bulunmustur L1a ve L1C Sar i Pol Eyaletinde 14 3 4 28 oraninda bulunmustur L1a L1b ve L1C Cuzcan Eyaletinde 3 0 11 366 ila 3 7 2 54 arasinda bulunmustur Wells 2001 Karafet 2001 ve Cristofaro 2013Uygurlar L1c M357 Kirgizistan da 16 7 oraninda 1 6 bulunmustur Cristofaro 2013Pamirler de Shugnanis te 16 oraninda 7 44 Ishkashimilerde 12 3 25 oraninda bulunmustur Wells 2001Hazaralar L1a Belh ilinde 12 5 1 8 oraninda bulunmustur L1a Bamyan ilinde 1 9 2 69 oraninda bulunmustur Cristofaro 2013Yagnobiler 9 7 3 31 oraninda bulunmustur Wells 2001Buhara Araplari 9 5 4 42 oraninda bulunmustur Wells 2001Pestunlar 9 4 5 53 de L1a ve L1b Kunduz icinde 2 9 1 34 L1C Beglan Cristofaro 2013Dunganlar L1c Kirgizistan da 8 3 1 12 oraninda bulunmustur Cristofaro 2013Uygurlar L M357 Sincan Lopnur Ilcesi Qarchugha koyunde 7 8 5 64 oraninda bulunmustur Liu 2018Karakalpaklar Karakalpaklarda 4 5 2 44 oraninda bulunmustur Wells 2001Uygurlar Uyrgurlarda 4 4 3 68 oraninda bulunmustur Karafet 2001 ve Hammer 2005Turkmenler L1a Cuzcan ilinde 4 1 3 74 oraninda bulunmustur Cristofaro 2013Calkandular 4 0 1 25 oraninda bulunmustur Dulik 2012 ve Dulik 2012Kirgizlar L1c Kuzeybati Kirgizistan da 2 7 1 37 oraninda bulunmustur L1a Orta Kirgizistan da 2 5 1 40 oraninda bulunmustur Cristofaro 2013Idil Tatarlari Idil Tatarlarinda 2 6 1 38 oraninda bulunmustur Wells 2001Huiler Huilerde 1 9 1 54 oraninda bulunmustur Karafet 2001Baskurtlar Baskurtlarda 0 64 3 471 oraninda bulunmustur Lobov 2009Avrupa Nufus bolge Yayilimi KaynakFascia Italya L M20 Fascia da 19 2 oraninda bulunmustur Valentina Coia 2013Nonstal Italya L M20 Nonesililerde 10 oraninda bulunmustur F di Giacomo 2003Samnium Italya L M20 L Aquila da 10 oraninda bulunmustur Alessio Boattini 2013Vicenza Italya L M20 Venediklilerde 10 oraninda bulunmustur Alessio Boattini 2013Guney Tirol Italya Van Baldia da yasayan ve Ladin dilinin konusanlarda 8 9 unda oraninda bulunmustur Val Badia da yasayanlarda 8 3 oraninda bulunmustur Puster Vadisi nde yasayanlarda 2 9 oraninda bulunmustur Almanca konusan ve Val Badia da yasayanlarda 2 2 oraninda bulunmustur Almanca konusan ve Ust Vinschgau da yasayanlarda 2 oraninda bulunmustur Almanca konusan ve Ust Vinschgau da yasayanlarda 1 9 oraninda bulunmustur Italyanca konusan Bolzanolarin 1 3 unde bulunmustur Pichler 2006 ve Thomas 2007 Gurculer Gali deki Gurculerde 20 2 10 Chokhatauri deki Gurculerde 14 3 2 14 oraninda bulunmustur Martvili deki Gurculerde 12 5 2 16 oraninda bulunmustur Abasa daki Gurculerde 11 8 2 17 oraninda bulunmustur Baghdati deki Gurculerde 11 1 2 18 oraninda bulunmustur Gardabani deki Gurculerde 10 1 10 oraninda bulunmustur Adigeni deki Gurculerde 9 1 1 11 oraninda bulunmustur Omalo daki Gurculerde 6 9 2 29 oraninda bulunmustur Gurcaani deki Gurculerde 5 9 1 17 oraninda bulunmustur Lentekhi Gurculerde 5 9 1 17 oraninda bulunmustur Battaglia 2008 Semino 2000 ve Tarkhnishvili 2014Dagistan Rusya Dagistan daki Cecenlerde 10 oraninda bulunmustur Avarlarda 9 5 4 42 oraninda bulunmustur Tatlarda 8 3 2 24 oraninda bulunmustur Chamalinlerde 3 7 1 27 oraninda bulunmustur Yunusbaev 2006 Caciagli 2009 ve Karafet 2016Arkhangelsk Oblasti Rusya L1c M357 Ruslarin 5 9 unda bulunmustur Hongyang Xu 2014Estonya Estonlarda L2 L595 ve L1 M22 5 3 3 5 1 4 ve 0 8 olarak bulunmustur Scozzari 2001 ve Lappalainen 2007Balkarlilar Rusya L M317 5 3 2 38 oraninda bulunmustur Battaglia 2008Portekiz Coimbralilarda 5 0 oraninda bulunmustur Beleza 2006Bulgaristan Bulgarlarda 3 9 oraninda bulunmustur Karafet 2016Flandreliler L1a Mechelen de 3 17 Turnhout ta 2 4 ve Kempen de 1 3 bulunur L1b Bati ve Dogu Flandrelilerin 0 74 unde bulunur Larmuseau 2010 ve Larmuseau 2011Antsiferovo Novgorod Ruslarin 2 3 unde bulunmustur Balanovska 2017Dogu Tirol Avusturya L M20 Tyroleans bolgesinde de Isel alt Drau Defereggen Virgental ve Kals vadi 1 9 oraninda bulunmustur H Niederstatter 2012Gipuzkoa Bask Bolgesi L1b Basklarda 1 7 oraninda bulunmustur Young 2011Kuzey Tirol Avusturya L M20 Reutte de 0 8 oraninda bulunmustur D Erhart 2012Kaynakca International Society of Genetic Genealogy 2015 Y DNA Haplogroup Tree 201520 Mayis 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde 30 May 2015 a b Chiaroni J Underhill P A Cavalli Sforza L L Aralik 2009 Y chromosome diversity human expansion drift and cultural evolution Proc Natl Acad Sci U S A 106 48 ss 20174 49 Bibcode 2009PNAS 10620174C doi 10 1073 pnas 0910803106 JSTOR 25593348 PMC 2787129 2 PMID 19920170 International Society of Genetic Genealogy 2015 Y DNA Haplogroup K and its Subclades 2015 5 April 2015 11 Ocak 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Mayis 2020 Wells Spencer 2007 Deep ancestry inside the Genographic project Washington D C National Geographic ISBN 978 1426201189 Mahal David G Matsoukas Ianis G 20 Eylul 2017 Y STR Haplogroup Diversity in the Jat Population Reveals Several Different Ancient Origins Frontiers in Genetics Cilt 8 s 121 doi 10 3389 fgene 2017 00121 ISSN 1664 8021 PMC 5611447 2 PMID 28979290 Spencer Wells 2003 The Journey of Man A Genetic Odyssey New Delhi Penguin Books India p 167 Qamar Raheel Ayub Qasim Mohyuddin Aisha Helgason Agnar Mazhar Kehkashan Mansoor Atika Zerjal Tatiana Tyler Smith Chris Mehdi S Qasim 2002 Y Chromosomal DNA Variation in Pakistan American Journal of Human Genetics 70 5 ss 1107 1124 doi 10 1086 339929 ISSN 0002 9297 PMC 447589 2 PMID 11898125 Zhao Zhongming Khan Faisal Borkar Minal Herrera Rene Agrawal Suraksha 2009 Presence of three different paternal lineages among North Indians A study of 560 Y chromosomes Annals of Human Biology 36 1 ss 46 59 doi 10 1080 03014460802558522 ISSN 0301 4460 PMC 2755252 2 PMID 19058044 Thanseem Ismail Thangaraj Kumarasamy Chaubey Gyaneshwer Singh Vijay Kumar Bhaskar Lakkakula VKS Reddy B Mohan Reddy Alla G Singh Lalji 7 Agustos 2006 Genetic affinities among the lower castes and tribal groups of India inference from Y chromosome and mitochondrial DNA BMC Genetics Cilt 7 s 42 doi 10 1186 1471 2156 7 42 ISSN 1471 2156 PMC 1569435 2 PMID 16893451 Cordaux Richard Aunger Robert Bentley Gillian Nasidze Ivane Sirajuddin S M Stoneking Mark 3 Subat 2004 Independent origins of Indian caste and tribal paternal lineages Current Biology 14 3 ss 231 235 doi 10 1016 j cub 2004 01 024 ISSN 0960 9822 PMID 14761656 McElreavey K Quintana Murci L 2005 A population genetics perspective of the Indus Valley through uniparentally inherited markers Annals of Human Biology 32 2 ss 154 162 doi 10 1080 03014460500076223 ISSN 0301 4460 PMID 16096211 Thangaraj Kumarasamy Naidu B Prathap Crivellaro Federica Tamang Rakesh Upadhyay Shashank Sharma Varun Kumar Reddy Alla G Walimbe S R Chaubey Gyaneshwer Kivisild Toomas Singh Lalji 20 Aralik 2010 The Influence of Natural Barriers in Shaping the Genetic Structure of Maharashtra Populations PLoS ONE 5 12 ss e15283 Bibcode 2010PLoSO 515283T doi 10 1371 journal pone 0015283 ISSN 1932 6203 PMC 3004917 2 PMID 21187967 Human Y chromosome haplogroup L1 M22 traces Neolithic expansion in West Asia and supports the Elamite and Dravidian connection cell com 16 Mayis 2024 31 Mayis 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 31 Mayis 2024 Liu SH N Yilihamu R Bake et al 2018 A study of genetic diversity of three isolated populations in Xinjiang using Y SNP Acta Anthropologica Sinica 2018 37 1 146 156