Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Hasan Sabbah (Farsça: حسن صباح; d. Kum, İran – ö. 23 Mayıs 1124, Alamut Kalesi), Nizârî-İsmaili Devleti'nin ve Haşhaşî fedai tarikatının kurucusu ve ilk lideridir. Şii mezhebine bağlı olan İsmaililik alt mezhebindendir.
| Hasan Sabbah حسن صباح | |
|---|---|
 | |
| Nizârî-İsmaili Devleti'nin 1. Lideri | |
| Görev süresi 4 Eylül 1090 - 23 Mayıs 1124 | |
| Yerine gelen | Kiyâ Büzürgümmîd |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | y. 1050 Kum, İran, Büyük Selçuklu İmparatorluğu |
| Ölüm | 23 Mayıs 1124 (74 yaşında) Alamut Kalesi, Kazvin, İran |
| Çocuk(lar) | |
| Dini | İslam (İsmâilî-Nizârî) |
Aynı zamanda Suikastçılar (Farsça, Haşhaşin) olarak bilinen ve özel olarak eğitilmiş bir grup casustan oluşan istihbarat ekibinin de kurucusuydu. Alamut adında bir dağ kalesini ele geçirdiği için Marco Polo'dan beri Batı'da Dağın Yaşlı Adamı olarak bilinir. Hayatı boyunca birçok akademik konuyla uğraşmıştır. Dini ve askeri liderliğin yanı sıra matematik (özellikle geometri), astronomi ve felsefe (özellikle epistemoloji) konularında deneyimliydi.
Hasan Sabbah, kurduğu tarikatın suikaste dayanan farklı askerî taktikleri ve 34 yıl boyunca dışına çıkmadan yaşadığı rivayet edilen Alamut Kalesi ile tanınmaktadır.
Hayatı ve dinî eğitimi
İlk yılları ve soyu
1046-1047 veya 1053-1054 yıllarında On iki İmam Şiiliği'nin önemli bir merkezi olan Kum kentinde doğduğu rivayet edilir. Hasan Sabbah, hayatını anlattığı Sergüzeşt-i Seyyidina adlı eserinde Arabistan'da kurulmuş olan Himyerî Krallığı'nın soyundan geldiğini ve babasının Yemen'den Kufe'ye, oradan da Kum şehrine göç ettiğini belirtmektedir. Babası Ali bin Muhammed, On iki İmam Şiiliğinin önemli isimlerinden birisiydi. Oğlu Hasan'ın felsefe, kelâm, mantık, fıkıh ve matematik alanlarında iyi eğitim almasını sağladı.
İsmaili mezhebiyle tanışması ve Alamut Kalesi öncesi faaliyetleri
Din âlimi olmak isteyen Sabbah, tahsilini devam ettirmek için Rey şehrine gitti. 17 yaşına kadar bağlı kaldığı On iki İmam Şiiliği'nden, karşılaştığı Fatımî daisinin etkisiyle İsmaililik mezhebine geçiş yaptı. Sabbah'taki yeteneği fark eden Irak bölgesi başdaisi Abd'ûl-Melik İbn Attaş, kendisine Fatımî halifesi olan Müstansır'ın yanına gitmesini ve Darülhikme'de İsmaili mezhebi hakkında eğitim almasını tavsiye etti. İsfahan civarında iki yıl İbn Attaş'ın vekili olarak davette bulunduktan sonra Azerbaycan, Musul, Sincar, , Şam, Sayda, Sur ve Akka üzerinden 1078 yılında Kahire'ye ulaştı. Burada başdai Ebu Davud tarafından karşılandı ve Halife Müstansır ile görüştü, onun ilgi ve alakasına mazhar oldu. Halife, kendisini vekil olarak seçti ve ileride Horasan bölgesinde dailik yapmasını istedi.
Hasan Sabbah, Halife Müstansır'dan sonra hilâfet makamına veliaht Nizar'ın geçmesini isterken, vezir ve başkumandan Bedr el-Cemâli ise Ahmed el-Müsta'li'nin geçmesini istiyordu. Hasan Sabbah'ın muhalefetiyle karşılaşan el-Cemâli, Sabbah'ı önce hapse attı, ardından da ülkeden sürdü veya diğer bir rivayete göre Sabbah Mısır'dan kaçtı ve 1081 yılında İsfahan'a ulaştı. 9 yıl boyunca İran'ı baştan sona dolaşarak Bâtınîliğin propagandasını yaptı. İran'ın kuzeyine yöneldi. Özellikle Deylem bölgesi ile ilgilendi. Bu bölge İslam'ı zorla kabul etmeyen, toprakları zor fethedilen, savaşçı ve eski geleneğe bağlı yerli bir halkın kontrolündeydi. Bu propagandadan çok etkilenen Gilan, Mazenderan bölgelerinde 3 yıl boyunca çalışarak dağlardaki savaşçıları ve gönderdiği dailer sayesinde bölge halkını yanına çekti.
Sabbah'ın faaliyetlerini izleyen Selçuklu veziri Nizâmülmülk, Sabbah'ın yakalanması için emir verdi. Bunun üzerine Hasan, Kazvin'e kaçtı. Burada Alamut Kalesi'ni karargâhı olarak seçerek Nizârî-İsmaili Devleti'ni 4 Eylül 1090 tarihinde kurdu.
Alamut Kalesi dönemi
Sonunda Hasan Sabbah, İran'ın Kazvin kentinin Elburz Dağları'ndaki Alamut Kalesi'nde karar kıldı. Kale, geniş bir vadiye egemen konumdaki büyük bir kayalık üzerine inşa edilmişti. Yaklaşık iki bin metre yükseklikteki bu kale, kayanın tabanının yüzlerce metre üzerinde, yalnızca sarp ve dolambaçlı bir patikadan çıkılabilen bir yerde bulunmaktaydı.
Rivayete göre kale, Deylem krallarından biri tarafından inşa edilmişti. Elbruz Dağları'nı kendi denetimi altına almak isteyen bir kral; eğitimli kartalını salmış, kartal ise bu kayalığa konmuş ve kral da böylece kalenin yapımına başlanmasını istemişti. Ve kaleye "kartalın öğretisi" anlamına gelen "Aluh Amut" ismi verilmiştir.
Alamut Kalesi'ne yerleştikten sonra kaleyi ele geçirilmeyecek ve kuşatmalara dayanacak bir şekilde tahkim ettirdi ve yiyeceklerin uzun süre bozulmaması için depolar yaptırdı. Bundan sonra Alamut'un askerî ve idari merkezi oldu. Halife Müstansır'ın ölümünün ardından yerine Sabbah'ın muhalif olduğu diğer oğlu Müsta'li-Billah geçti. Sabbah bu durumu kabul etmeyerek Nizar'ı destekledi ve adına hutbe okuttu. İsmaililer'in Müstaliyye ve Nizariyye olarak ikiye ayrılmasıyla Sabbah, Alamut'ta Nizariler'in lideri konumuna geldi ve Fatımîler'le ilişkilerini bütünüyle kesti.
Nizariler'i Fatımîler'den ayıran en önemli fark, Nizariler'e düşman olanların fedailer tarafından öldürülmesinin dinî bir vazife olarak kabul edilmesidir.
Kimliği
Şiîliğin İmâmiye-i İsnâ‘aşer’îyye mezhebinin gayba hâlindeki On İkinci İmâmı Muhammed Mehdi ile karıştırılmaması gereken, Zeydî-Alevîler Hanedanlığı mensubu En-Nâsır’ûl-Alevî Li’l-Hâkk soyundan gelen Alevî Mehdi,:339İran'ın Elemût Bölgesi'nde bulunan Elemût (Alamut) Kalesi'nin son Büyük Selçuklu komutanı idi.
Büyük Selçuklu veziri Nizâmülmülk, daha 1090 yılına gelinmeden Hasan Sabbah'ın tutuklanması için gerekli emirleri çıkartmıştı. Bu nedenle de Hasan Sabbah, Alamut Kalesi'nden yaklaşık 60 km uzaklıktaki Kazvin'de gizlenmekteydi.:23 Buradan kalenin zaptedilmesi ile alâkalı bir takım planlar hazırlamaktaydı.:23 Hasan Sabbah, özel olarak daha önceden görevlendirdiği Hasan el-Ka’ini adındaki casusu aracılığıyla kaledeki muhafızların çoğunu İsmâil’îyye mezhebine döndürmeyi başarmıştı. Bu mühtedilerin tamamını ortadan kaldırmayı planlayan Mehdi, önce kendisini Hasan Sabbah’ın Dâvah hareketini kabullenir ve destekler gösterdi. Bu arada Kazvin'den gönderdiği bir başka dâî aracılığı ile Hasan Sabbah, kalede bulunan taraftarlarının sayısını iyice artırmayı başarmıştı.
4 Eylül 1090 tarihinde gizlice kaleye giren Hasan Sabbah, kendisini Dihkhudâ ismiyle tanıtarak bir süre burada yaşadı. Mehdi durumu anladığında ise kaledeki muhafızların tamamına yakını İsmâ‘îl’iyye mezhebini kabullenmişler ve Mehdi'yi tamamen kendisini savunamayacak bir duruma düşürmüşlerdi.:339
Alamût Kalesi'nin teslim alınması
Hasan bin Sabbah tarafından kale Zeydî Mehdi'ye Üç Bin Altın Dinar ödenmek suretiyle teslim alındı. Ödeme İsmaili Dâvah hareketine gönül vermiş "Muzaffer Reis" ismindeki bir Selçuklu subayı tarafından gerçekleştirildi.:23 Kalenin bu şekilde Mehdi'den alınması sırasında ise hiçbir vahşet gerçekleşmemiş oldu.:24
Hasan Sabbah, Alamut'a yerleştikten sonra 34 yıl boyunca buradan hiç ayrılmamıştır. Rivayetlere göre Alamut'taki kendi odasından bile sadece birkaç kez çıkmıştır. Alamut ele geçirildikten sonra civardaki kaleler ve kasabalar üzerinde de denetim sağlandı. Alamut kalesine yönelik ilk saldırılar 1090 yılında Bölge kendisine ikta olarak verilmiş Selçuklu Emiri tarafından gerçekleştirilmiştir saldırılar Nizarileri zor durumda bırakmıştır zira daha kale yeni ele geçirilmişti ve depolardaki erzak azdı. Garnizon kaleyi terk etmeyi bile düşündü ama Hasan Sabbah Fatimi Halifesi İmam el-Mustansır tarafından gönderildiğini iddia ettiği sahte bir mektubu müritlerine okuyarak kuşatmaya direnmelerini sağladı. Saldırılar sürerken Yuruntaş öldü saldırılar sona erdi. Saldırılar Nizarilere ağır kayıplar verdirmişse de kale alınamamıştır. 1092 yılında Nizamülmülk Sultan Melikşahı ikna ederek Alamut kalesini ele geçirmesi için bir ordu hazırlattı. Emir Arslantaş komutasındaki Selçuklu ordusu aylarca kaleyi kuşattı (I. Alamut Muharebesi) ancak kale alınamadı. Nizariler Rudbar halkının yardımı ile bir huruc hareketi yaparak Selçuklu ordusunu püskürttü. Emir Kızıl sarık komutasındaki bir başka ordu Darah kalesini kuşattığı sırada Melikşah öldü. Ordu kuşatmaya son verdi. Hasan Sabbah ve fedaileri bu kuşatmaları düzenleyen ve destekleyen kişilere intikam amacıyla suikastler gerçekleştirdi. Hasan Sabbah döneminde elliye yakın suikast gerçekleştirmiştir. () Bunların en önemlisi ve ilki Nizamülmülk'ün öldürülmesidir. Nizamülmülk başka saldırı planları yaptığı sıralarda suikaste kurban gitti. Diğerleri ise Selçuklu üst düzey devlet görevlileri ve Abbasi din adamlarına yönelik suikastlerdir. Suikastı yapan haşhaşinin adı Alamut'taki şeref listesine yazılırdı. Nizamülmülk'ün öldürülmesi ve ardından Melikşah'ın ölümü sonrasında Sencer, Berkyaruk ve Muhammed Tapar arasında taht kavgaları başlamış ve Selçuklular gerilemeye başlamıştır. Hasan Sabbah Selçuklu sarayındaki taht kavgalarını kendi lehine kullanmıştır. Ayrıca Hasan Sabbah döneminde başka önemli kaleler de ele geçirilmiştir.
Hasan Sabbah Nizamülmülk'ün öldürülmesini şu şekilde yorumlamıştır "Bu şeytanın öldürülmesi mutluluğun başlangıcıdır"
Hasan Sabbah döneminin en ilginç olaylarından biri de büyük Sünni tarihçi Alâeddin Atâ Melik Cüveynî'nin aktardığı olaydır. Cüveynî'ye göre Muhammed Tapar'ın ölümünden sonra tahta geçen Sencer'e barış elçileri gönderen Hasan Sabbah, tekliflerin kabul edilmemesi nedeniyle saraydan birilerini yanına çekerek sultanın başucuna bir hançer saplanmasını sağlamıştır. Ayıldığında büyük paniğe kapılan Sultan olayı gizli tutmaya çalışmış ancak olayın hemen ardından bir elçiyle gelen mesajda Hasan Sabbah,
Ben istemez miydim ki o hançer sert taşa değil de sultanın yumuşacık göğsüne saplansın.
demiştir. Bu olaydan sonra İsmaililer, Sencer döneminde oldukça rahatlamıştır.
Ölümü
Mayıs 1124'te hastalanıp yatağa düşen Hasan Sabbah, ölümünün yaklaştığını düşünerek halefi olması için komutanı Kiya Buzrug Ummid'i seçti. Ebu Ali'yi sağına oturttu ve kendisini misyonerlik faaliyetlerinin başına getirdi. Kasranlı Adem'in oğlu Hasan'ı sağına ve ordularının komutanı Kiya Ebu Cafer'i de önüne oturttu ve onlara İmam'ın gelip devletin başına geçeceği güne kadar Kiya Buzrug Ummid'in liderliğinde uyum içinde çalışmalarını salık verdi ve 23 Mayıs 1124 tarihinde Cuma günü öldü. Alpago tarafından öldürülür.
Bu, aynı zamanda göz alıcı bir liderliğin de sonuydu. Sünni ve Şiî İsmaili birçok vakanüvis onu keskin zekalı, yetkin, aritmetik, astronomi, büyü ve daha pek çok alanda bilgi sahibi biri olarak tarif eder. İsmaililer'i sevmeyen bir Arap biyografi yazarına göre ise, Alamut'ta ikamet ettiği 35 yıl boyunca ne bir kimse ortalık bir yerde şarap içebilmiş, ne de testilere şarap doldurulabilmişti. Oğlu Muhammed'i şarap içtiği için idam etmiş, diğer oğlu Hüseyin'i ise, asılsızlığı kanıtlanmış olan Dai 'nin katlini azmettirmek suçundan idam ettirmişti.
Hasan Sabbah aynı zamanda bir yazardı. Sünni yazarlar eserlerinden iki parçayı, bir otobiyografik metni olan ve bir ilahiyat risalesini muhafaza etmişlerdi. Hasan Sabbah asla imam olduğunu iddia etmemiştir. Yalnızca imamın bir temsilcisi olduğunu söylemiştir. Hayatını anlattığı kitabın adı Sergi'ızeşt-i Seyyidinâ'dır. Fars asıllı Moğol tarihçisi Ata Melik Cüveyni, 1256 yılında Hülagû Han komutasındaki Moğol ordusunun Alamut kütüphanesini yakmalarından önce bu kitabı kütüphaneden almıştır.
Hakkında yazılan akademik eserler
- Haşhaşiler, Prof. Dr. Bernard Lewis
- Hasan Sabbah Gerçeği/ Eşitlikçi Dervişan Cumhuriyetleri, Faik Bulut
- The Assassin Legends: Myths of the Isma'ilis, Farhad Daftary (İngilizce)
- "İsmaililer tarihleri ve öğretileri" Farhad Daftary
- Hasan Sabbah ve Alamut : Öğretisi, Tarihi, Felsefesi, İsmail Kaygusuz
Bahsedilen eserlere örnek
- Alamut: Fedailerin Kalesi, Vladimir Bartol
- Semerkant", Amin Maalouf , 9789753632232
- "Alamut'un Efendisi",Pol AMİR.
- "Güvercinin Gerdanlığı:Alamut'a Dönüş", Ernst W. Heine
- Gizli Örgütler: John Lawrence Reynolds
- ''Fate/stay night'' Kinoko Nasu
- Alamuttan Yıldızdağına uzun bir koşu Gürbüz Şimşek
- Alamut Kalesi, Orhan Yeniaras.
Popüler kültürdeki yeri
2020-2021 yılları arasında TRT 1'de yayınlanan Uyanış: Büyük Selçuklu dizisinde Gürkan Uygun tarafından canlandırılmıştır.
Dış bağlantılar
' hakkında daha fazla bilgi edinin | |
 | Vikisöz'de alıntılar |
- Hasan bin Sabbah ve Elemût Nizârî İsmâilî Devleti - Ağa Han Resmi Nizârîlik Sitesi12 Nisan 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
Kaynakça
- ^ a b c d . Abdülkerim ÖZAYDIN. TDVİA. 22 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2020.
- ^ "Hasan Sabbah kimdir?". haberturk.com. 17 Kasım 2020. 27 Kasım 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Mart 2021.
- ^ . www.britannica.com (İngilizce). 22 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2023.
- ^ Lewis, Bernard (2003). The Assassins: A Radical Sect in Islam (İngilizce). Phoenix. ISBN . 27 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Mayıs 2023.
- ^ Daftary, Farhad (2012). Historical Dictionary of the Ismailis (İngilizce). Scarecrow Press. ISBN . 17 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Mayıs 2023.
- ^ Wasserman, James (8 Ağustos 2017). Templar Heresy: A Story of Gnostic Illumination (İngilizce). Simon and Schuster. ISBN . 27 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Mayıs 2023.
- ^ Browne, Edward Granville (1997). A literary history of Persia, Vol. 1 (İngilizce). Iranbooks. ISBN .
- ^ Peter Willey, Elemût Kalesi, Haşhaşiler, Hasan Sabbah ve Fedaileri, Nokta Yayınları.
- ^ a b Defterî, Ferhad (1990). Cambridge Üniversitesi (Ed.). The Isma'ilis: Their History and Doctrines (İngilizce). Cambridge: Cambridge Üniversitesi Yayınları. s. 339. 13 Ekim 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Kasım 2017.
- ^ a b c d Willey, Peter (2005). Eagle's Nest: Ismaili Castles in Iran and Syria. Londra: I.B. Tauris. ISBN .
- ^ Cüveni,Tarih-î Cihanı Gûşa.
- ^ a b c d Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;noktaisimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: ) - ^ Halm (2014), s. 76.
- ^ Farhad Daftary, İsmaililer, Tarihleri ve Öğretileri, Doruk Yayınları, ?.
;Notlar
- Alıntılar
| 2. İmâm Hüseyin | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| 3. İmâm Ali Zeyn el-Âb’ı-Dîn | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| 4. İmâm Muhammed el-Bakır | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| İmamet | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| 5. İmâm Câ'fer-i Sâdık | |||||||||||||||||||||||||||||||||
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Hasan Sabbah Farsca حسن صباح d Kum Iran o 23 Mayis 1124 Alamut Kalesi Nizari Ismaili Devleti nin ve Hashasi fedai tarikatinin kurucusu ve ilk lideridir Sii mezhebine bagli olan Ismaililik alt mezhebindendir Hasan Sabbah حسن صباحNizari Ismaili Devleti nin 1 LideriGorev suresi 4 Eylul 1090 23 Mayis 1124Yerine gelen Kiya BuzurgummidKisisel bilgilerDogum y 1050 Kum Iran Buyuk Selcuklu ImparatorluguOlum 23 Mayis 1124 74 yasinda Alamut Kalesi Kazvin IranCocuk lar Dini Islam Ismaili Nizari Ayni zamanda Suikastcilar Farsca Hashasin olarak bilinen ve ozel olarak egitilmis bir grup casustan olusan istihbarat ekibinin de kurucusuydu Alamut adinda bir dag kalesini ele gecirdigi icin Marco Polo dan beri Bati da Dagin Yasli Adami olarak bilinir Hayati boyunca bircok akademik konuyla ugrasmistir Dini ve askeri liderligin yani sira matematik ozellikle geometri astronomi ve felsefe ozellikle epistemoloji konularinda deneyimliydi Hasan Sabbah kurdugu tarikatin suikaste dayanan farkli askeri taktikleri ve 34 yil boyunca disina cikmadan yasadigi rivayet edilen Alamut Kalesi ile taninmaktadir Hayati ve dini egitimiIlk yillari ve soyu 1046 1047 veya 1053 1054 yillarinda On iki Imam Siiligi nin onemli bir merkezi olan Kum kentinde dogdugu rivayet edilir Hasan Sabbah hayatini anlattigi Serguzest i Seyyidina adli eserinde Arabistan da kurulmus olan Himyeri Kralligi nin soyundan geldigini ve babasinin Yemen den Kufe ye oradan da Kum sehrine goc ettigini belirtmektedir Babasi Ali bin Muhammed On iki Imam Siiliginin onemli isimlerinden birisiydi Oglu Hasan in felsefe kelam mantik fikih ve matematik alanlarinda iyi egitim almasini sagladi Ismaili mezhebiyle tanismasi ve Alamut Kalesi oncesi faaliyetleri Din alimi olmak isteyen Sabbah tahsilini devam ettirmek icin Rey sehrine gitti 17 yasina kadar bagli kaldigi On iki Imam Siiligi nden karsilastigi Fatimi daisinin etkisiyle Ismaililik mezhebine gecis yapti Sabbah taki yetenegi fark eden Irak bolgesi basdaisi Abd ul Melik Ibn Attas kendisine Fatimi halifesi olan Mustansir in yanina gitmesini ve Darulhikme de Ismaili mezhebi hakkinda egitim almasini tavsiye etti Isfahan civarinda iki yil Ibn Attas in vekili olarak davette bulunduktan sonra Azerbaycan Musul Sincar Sam Sayda Sur ve Akka uzerinden 1078 yilinda Kahire ye ulasti Burada basdai Ebu Davud tarafindan karsilandi ve Halife Mustansir ile gorustu onun ilgi ve alakasina mazhar oldu Halife kendisini vekil olarak secti ve ileride Horasan bolgesinde dailik yapmasini istedi Hasan Sabbah Halife Mustansir dan sonra hilafet makamina veliaht Nizar in gecmesini isterken vezir ve baskumandan Bedr el Cemali ise Ahmed el Musta li nin gecmesini istiyordu Hasan Sabbah in muhalefetiyle karsilasan el Cemali Sabbah i once hapse atti ardindan da ulkeden surdu veya diger bir rivayete gore Sabbah Misir dan kacti ve 1081 yilinda Isfahan a ulasti 9 yil boyunca Iran i bastan sona dolasarak Batiniligin propagandasini yapti Iran in kuzeyine yoneldi Ozellikle Deylem bolgesi ile ilgilendi Bu bolge Islam i zorla kabul etmeyen topraklari zor fethedilen savasci ve eski gelenege bagli yerli bir halkin kontrolundeydi Bu propagandadan cok etkilenen Gilan Mazenderan bolgelerinde 3 yil boyunca calisarak daglardaki savascilari ve gonderdigi dailer sayesinde bolge halkini yanina cekti Sabbah in faaliyetlerini izleyen Selcuklu veziri Nizamulmulk Sabbah in yakalanmasi icin emir verdi Bunun uzerine Hasan Kazvin e kacti Burada Alamut Kalesi ni karargahi olarak secerek Nizari Ismaili Devleti ni 4 Eylul 1090 tarihinde kurdu Alamut Kalesi donemi Sonunda Hasan Sabbah Iran in Kazvin kentinin Elburz Daglari ndaki Alamut Kalesi nde karar kildi Kale genis bir vadiye egemen konumdaki buyuk bir kayalik uzerine insa edilmisti Yaklasik iki bin metre yukseklikteki bu kale kayanin tabaninin yuzlerce metre uzerinde yalnizca sarp ve dolambacli bir patikadan cikilabilen bir yerde bulunmaktaydi Rivayete gore kale Deylem krallarindan biri tarafindan insa edilmisti Elbruz Daglari ni kendi denetimi altina almak isteyen bir kral egitimli kartalini salmis kartal ise bu kayaliga konmus ve kral da boylece kalenin yapimina baslanmasini istemisti Ve kaleye kartalin ogretisi anlamina gelen Aluh Amut ismi verilmistir Alamut Kalesi ne yerlestikten sonra kaleyi ele gecirilmeyecek ve kusatmalara dayanacak bir sekilde tahkim ettirdi ve yiyeceklerin uzun sure bozulmamasi icin depolar yaptirdi Bundan sonra Alamut un askeri ve idari merkezi oldu Halife Mustansir in olumunun ardindan yerine Sabbah in muhalif oldugu diger oglu Musta li Billah gecti Sabbah bu durumu kabul etmeyerek Nizar i destekledi ve adina hutbe okuttu Ismaililer in Mustaliyye ve Nizariyye olarak ikiye ayrilmasiyla Sabbah Alamut ta Nizariler in lideri konumuna geldi ve Fatimiler le iliskilerini butunuyle kesti Nizariler i Fatimiler den ayiran en onemli fark Nizariler e dusman olanlarin fedailer tarafindan oldurulmesinin dini bir vazife olarak kabul edilmesidir Kimligi Siiligin Imamiye i Isna aser iyye mezhebinin gayba halindeki On Ikinci Imami Muhammed Mehdi ile karistirilmamasi gereken Zeydi Aleviler Hanedanligi mensubu En Nasir ul Alevi Li l Hakk soyundan gelen Alevi Mehdi 339Iran in Elemut Bolgesi nde bulunan Elemut Alamut Kalesi nin son Buyuk Selcuklu komutani idi Buyuk Selcuklu veziri Nizamulmulk daha 1090 yilina gelinmeden Hasan Sabbah in tutuklanmasi icin gerekli emirleri cikartmisti Bu nedenle de Hasan Sabbah Alamut Kalesi nden yaklasik 60 km uzakliktaki Kazvin de gizlenmekteydi 23 Buradan kalenin zaptedilmesi ile alakali bir takim planlar hazirlamaktaydi 23 Hasan Sabbah ozel olarak daha onceden gorevlendirdigi Hasan el Ka ini adindaki casusu araciligiyla kaledeki muhafizlarin cogunu Ismail iyye mezhebine dondurmeyi basarmisti Bu muhtedilerin tamamini ortadan kaldirmayi planlayan Mehdi once kendisini Hasan Sabbah in Davah hareketini kabullenir ve destekler gosterdi Bu arada Kazvin den gonderdigi bir baska dai araciligi ile Hasan Sabbah kalede bulunan taraftarlarinin sayisini iyice artirmayi basarmisti 4 Eylul 1090 tarihinde gizlice kaleye giren Hasan Sabbah kendisini Dihkhuda ismiyle tanitarak bir sure burada yasadi Mehdi durumu anladiginda ise kaledeki muhafizlarin tamamina yakini Isma il iyye mezhebini kabullenmisler ve Mehdi yi tamamen kendisini savunamayacak bir duruma dusurmuslerdi 339Alamut Kalesi nin teslim alinmasiHasan bin Sabbah tarafindan kale Zeydi Mehdi ye Uc Bin Altin Dinar odenmek suretiyle teslim alindi Odeme Ismaili Davah hareketine gonul vermis Muzaffer Reis ismindeki bir Selcuklu subayi tarafindan gerceklestirildi 23 Kalenin bu sekilde Mehdi den alinmasi sirasinda ise hicbir vahset gerceklesmemis oldu 24 Hasan Sabbah Alamut a yerlestikten sonra 34 yil boyunca buradan hic ayrilmamistir Rivayetlere gore Alamut taki kendi odasindan bile sadece birkac kez cikmistir Alamut ele gecirildikten sonra civardaki kaleler ve kasabalar uzerinde de denetim saglandi Alamut kalesine yonelik ilk saldirilar 1090 yilinda Bolge kendisine ikta olarak verilmis Selcuklu Emiri tarafindan gerceklestirilmistir saldirilar Nizarileri zor durumda birakmistir zira daha kale yeni ele gecirilmisti ve depolardaki erzak azdi Garnizon kaleyi terk etmeyi bile dusundu ama Hasan Sabbah Fatimi Halifesi Imam el Mustansir tarafindan gonderildigini iddia ettigi sahte bir mektubu muritlerine okuyarak kusatmaya direnmelerini sagladi Saldirilar surerken Yuruntas oldu saldirilar sona erdi Saldirilar Nizarilere agir kayiplar verdirmisse de kale alinamamistir 1092 yilinda Nizamulmulk Sultan Meliksahi ikna ederek Alamut kalesini ele gecirmesi icin bir ordu hazirlatti Emir Arslantas komutasindaki Selcuklu ordusu aylarca kaleyi kusatti I Alamut Muharebesi ancak kale alinamadi Nizariler Rudbar halkinin yardimi ile bir huruc hareketi yaparak Selcuklu ordusunu puskurttu Emir Kizil sarik komutasindaki bir baska ordu Darah kalesini kusattigi sirada Meliksah oldu Ordu kusatmaya son verdi Hasan Sabbah ve fedaileri bu kusatmalari duzenleyen ve destekleyen kisilere intikam amaciyla suikastler gerceklestirdi Hasan Sabbah doneminde elliye yakin suikast gerceklestirmistir Bunlarin en onemlisi ve ilki Nizamulmulk un oldurulmesidir Nizamulmulk baska saldiri planlari yaptigi siralarda suikaste kurban gitti Digerleri ise Selcuklu ust duzey devlet gorevlileri ve Abbasi din adamlarina yonelik suikastlerdir Suikasti yapan hashasinin adi Alamut taki seref listesine yazilirdi Nizamulmulk un oldurulmesi ve ardindan Meliksah in olumu sonrasinda Sencer Berkyaruk ve Muhammed Tapar arasinda taht kavgalari baslamis ve Selcuklular gerilemeye baslamistir Hasan Sabbah Selcuklu sarayindaki taht kavgalarini kendi lehine kullanmistir Ayrica Hasan Sabbah doneminde baska onemli kaleler de ele gecirilmistir Hasan Sabbah Nizamulmulk un oldurulmesini su sekilde yorumlamistir Bu seytanin oldurulmesi mutlulugun baslangicidir Hasan Sabbah doneminin en ilginc olaylarindan biri de buyuk Sunni tarihci Alaeddin Ata Melik Cuveyni nin aktardigi olaydir Cuveyni ye gore Muhammed Tapar in olumunden sonra tahta gecen Sencer e baris elcileri gonderen Hasan Sabbah tekliflerin kabul edilmemesi nedeniyle saraydan birilerini yanina cekerek sultanin basucuna bir hancer saplanmasini saglamistir Ayildiginda buyuk panige kapilan Sultan olayi gizli tutmaya calismis ancak olayin hemen ardindan bir elciyle gelen mesajda Hasan Sabbah Ben istemez miydim ki o hancer sert tasa degil de sultanin yumusacik gogsune saplansin demistir Bu olaydan sonra Ismaililer Sencer doneminde oldukca rahatlamistir OlumuMayis 1124 te hastalanip yataga dusen Hasan Sabbah olumunun yaklastigini dusunerek halefi olmasi icin komutani Kiya Buzrug Ummid i secti Ebu Ali yi sagina oturttu ve kendisini misyonerlik faaliyetlerinin basina getirdi Kasranli Adem in oglu Hasan i sagina ve ordularinin komutani Kiya Ebu Cafer i de onune oturttu ve onlara Imam in gelip devletin basina gececegi gune kadar Kiya Buzrug Ummid in liderliginde uyum icinde calismalarini salik verdi ve 23 Mayis 1124 tarihinde Cuma gunu oldu Alpago tarafindan oldurulur Bu ayni zamanda goz alici bir liderligin de sonuydu Sunni ve Sii Ismaili bircok vakanuvis onu keskin zekali yetkin aritmetik astronomi buyu ve daha pek cok alanda bilgi sahibi biri olarak tarif eder Ismaililer i sevmeyen bir Arap biyografi yazarina gore ise Alamut ta ikamet ettigi 35 yil boyunca ne bir kimse ortalik bir yerde sarap icebilmis ne de testilere sarap doldurulabilmisti Oglu Muhammed i sarap ictigi icin idam etmis diger oglu Huseyin i ise asilsizligi kanitlanmis olan Dai nin katlini azmettirmek sucundan idam ettirmisti Hasan Sabbah ayni zamanda bir yazardi Sunni yazarlar eserlerinden iki parcayi bir otobiyografik metni olan ve bir ilahiyat risalesini muhafaza etmislerdi Hasan Sabbah asla imam oldugunu iddia etmemistir Yalnizca imamin bir temsilcisi oldugunu soylemistir Hayatini anlattigi kitabin adi Sergi izest i Seyyidina dir Fars asilli Mogol tarihcisi Ata Melik Cuveyni 1256 yilinda Hulagu Han komutasindaki Mogol ordusunun Alamut kutuphanesini yakmalarindan once bu kitabi kutuphaneden almistir Hasan Ibn i SabbahHakkinda yazilan akademik eserlerHashasiler Prof Dr Bernard Lewis ISBN 975 7480 77 0 Hasan Sabbah Gercegi Esitlikci Dervisan Cumhuriyetleri Faik Bulut ISBN 975 7354 73 2 The Assassin Legends Myths of the Isma ilis Farhad Daftary ISBN 1 85043 950 8 Ingilizce Ismaililer tarihleri ve ogretileri Farhad Daftary Hasan Sabbah ve Alamut Ogretisi Tarihi Felsefesi Ismail KaygusuzBahsedilen eserlere ornekAlamut Fedailerin Kalesi Vladimir Bartol ISBN 975 7076 09 0 Semerkant Amin Maalouf ISBN 975 363 223 1 9789753632232 Alamut un Efendisi Pol AMIR ISBN 978 9944 334 68 6 Guvercinin Gerdanligi Alamut a Donus Ernst W Heine Gizli Orgutler John Lawrence Reynolds Fate stay night Kinoko Nasu Alamuttan Yildizdagina uzun bir kosu Gurbuz SimsekISBN 9786059121330 Alamut Kalesi Orhan Yeniaras Populer kulturdeki yeri2020 2021 yillari arasinda TRT 1 de yayinlanan Uyanis Buyuk Selcuklu dizisinde Gurkan Uygun tarafindan canlandirilmistir Dis baglantilarVikipedi nin kardes projelerinden hakkinda daha fazla bilgi edininVikisoz de alintilarHasan bin Sabbah ve Elemut Nizari Ismaili Devleti Aga Han Resmi Nizarilik Sitesi12 Nisan 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce Kaynakca a b c d Abdulkerim OZAYDIN TDVIA 22 Ekim 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 30 Kasim 2020 Hasan Sabbah kimdir haberturk com 17 Kasim 2020 27 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Mart 2021 www britannica com Ingilizce 22 Nisan 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 27 Mayis 2023 Lewis Bernard 2003 The Assassins A Radical Sect in Islam Ingilizce Phoenix ISBN 978 1 84212 451 2 27 Mayis 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Mayis 2023 Daftary Farhad 2012 Historical Dictionary of the Ismailis Ingilizce Scarecrow Press ISBN 978 0 8108 6164 0 17 Agustos 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Mayis 2023 Wasserman James 8 Agustos 2017 Templar Heresy A Story of Gnostic Illumination Ingilizce Simon and Schuster ISBN 978 1 62055 659 7 27 Mayis 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Mayis 2023 Browne Edward Granville 1997 A literary history of Persia Vol 1 Ingilizce Iranbooks ISBN 978 0 936347 62 2 Peter Willey Elemut Kalesi Hashasiler Hasan Sabbah ve Fedaileri Nokta Yayinlari a b Defteri Ferhad 1990 Cambridge Universitesi Ed The Isma ilis Their History and Doctrines Ingilizce Cambridge Cambridge Universitesi Yayinlari s 339 13 Ekim 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Kasim 2017 a b c d Willey Peter 2005 Eagle s Nest Ismaili Castles in Iran and Syria Londra I B Tauris ISBN 978 1 85043 464 1 Cuveni Tarih i Cihani Gusa a b c d Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi nokta isimli refler icin metin saglanmadi Bkz Kaynak gosterme Halm 2014 s 76 Farhad Daftary Ismaililer Tarihleri ve Ogretileri Doruk Yayinlari Notlar Alintilar 2 Imam Huseyin 3 Imam Ali Zeyn el Ab i Din 4 Imam Muhammed el Bakir Imamet 5 Imam Ca fer i Sadik 6 Imam Ismail bin Ca fer el Mubarek Musa el Kazim 8 Imam ʿAhmed el Vafi ʿAbadullah bin Muhammed 7 Imam Muhammed bin Isma il es Sakir Ali er Riza 9 Imam Taki Muhammed ʿAhmed bin ʿAbadullah Ismaililik Yedicilik Batinilik Ismaililik Muhammed el Cevad 10 Imam Razi Zeki ʿAbd Allah Huseyin bin ʿAhmed Kufeli Hamdan Karmat 11 Imam Ebu Muhammed Ubayd Allah el Medhi Ebu Saʿid Hasan bin Behram Jennabi Sabiilik Fatimi Devleti Karmatilik Yediciler elʿBakl iyye Uniter Cagri 16 Da i A zam Tarik ul Hakim bi EmrʿAllah Hamza El Mu tena 18 Da i A zam Ebu Tamim Ma add el Mustensir Hikmet Risaleleri 19 Imam Ebu l Kasim ʿAhmed el Musta li 19 Ebu Mansur Nizar el Mustafa Nasir i Husrev Durzilik Mustalilik Nizarilik Turkistan Aleviligi Hafizilik Tayyib iyye Alamut Kalesi Suleymani Buhra Davudi Buhra Hashasiler Hebtiahs Buhra Etbe i Melek Buhra Sunni Buhra Ileri Davudi Buhra Alavi Buhra Caferi Buhra Patani Buhra