Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Holosen klimaitk optimum, günümüzden yaklaşık 5.000 ile 9.000 yıl önce gerçekleşen sıcak bir dönemdi. Aynı zamanda Altithermal, İklimsel Optimum, Holosen Megathermal, Holosen Optimum, Holosen Termal Maximum, Hypsithermal ve Orta Holosen Sıcak Dönemi gibi diğer birçok isimlerle bilinmektedir.
Küresel etkiler
Holosen İklimi Optimum sıcaklık olayı Kuzey Kutbunun yakınlarında sıcaklıklar 4 °C' ye kadar sıcaklık artışları yaşanmıştır. (Bir çalışmada, Kuzey Orta Sibirya'da 3° ile 9 °C arasında kışın, 2° ile 6 °C arasında yazın sıcaklık ısınmaları olmuştur.) Kuzeybatı Avrupa'da sıcaklıkların derecesinde artışlar yaşanırken, Güney Avrupa' da sıcaklıkların derecesinde düşüşler yaşanmıştır. Ortalama Sıcaklık değişimi enlem dereceleriyle birlikte azalmıştır. Bu nedenle alçak ve yüksek enlem derecelerinde sıcaklıkların değişimiyle ilgili herhangi bir rapor edilmemiştir. Tropikal resifler 1 °C'den daha düşük sıcaklık artışları gösterme eğilimindedir; yaklaşık 5350 yıl önce Büyük Set Resifindeki tropikal okyanus yüzeyi günümüzdekinden 1 °C daha sıcaktı ve modern deniz suyuna göre mil başına 0.5 oranında 18 oksijen ile zenginleştirildi. Küresel sıcaklık ortalamaları açısından, sıcaklıklar günümüzdeki sıcaklık ortalamasından daha sıcaktı, Kuzey Yarım Küre'de sıcaklıklar yaz aylarındaki sıcaklık ortalamalarında daha sıcaktı, Tropik ve Güney Yarım Küre 'nin bazı alanlarında ise ortalama sıcaklardan daha soğuktu.
Batı Kuzey Kutbundaki 140 sahadan, 120'si şu anki iklim sıcaklığından daha sıcak koşulları olduğuna dair net kanıtlar vardır. Niceliksel tahminlerin elde edildiği 16 sahada yerel HTM sıcaklıkları şu anki ortalama sıcaklıklardan 1±6±0,8 °C daha yüksekti. Kuzeybatı, Kuzey Amerika 9.000 ile 11.000 yıl önce en yüksek sıcaklık seviyesine ulaşmışken, Laurenti' de buz tabakası Kanada'yı soğutuyordu. Kuzeydoğu Kuzey Amerika, 4000 yıl sonra en yüksek sıcaklık artışlarını yaşadı.Alaska'daki Arktik Kıyı Ovası boyunca uzanan kıyı şeridinde, yaz sıcaklıklarının günümüzdeki sıcaklıklardan 2-3 °C daha sıcak olduğuna dair bilgiler vardır. Yapılan araştırmalara göre, Kuzey Kutbundaki buzulların geçmiş zamandan günümüze kadar azaldığı bilinmektedir.
Orta Asya'da bulunan günümüzdeki çöl bölgeleri yüksek yağışlar nedeniyle ormanlık alanları oluşturmuştu. Çin ve Japonya'daki Ilıman Orman kuşakları kuzeye doğru ilerledi.
Batı Afrika çökeltiler ayrıca Afrika' nın ıslandığı 16.000 ile 6.000 yıl önceki Afrika nemli dönemini de kaydediyor. Bunun nedeni, Dünya'nın Güneş etrafındaki yörüngesindeki uzun vadeli değişikliklerden kaynaklanan, yaz radyasyonundaki değişiklikler nedeniyle Afrika musonunun güçlenmesidir. "Yeşil Sahra", tipik Afrika gölü timsahı ve su aygırı faunası içeren sayısız gölle kaplıydı. Deniz çökeltilerinden ilginç bir keşif, ıslak döneme girip çıkmanın önceden düşünülen uzun dönemler değil, onlarca yıl içinde gerçekleştiğidir. İnsanların, 8,000 yıl önce evcil hayvanları getirdikten sonra Kuzey Afrika'nın bitki yapısını değiştirmede rol oynadıkları varsayılır. Bu giriş, Sahra'nın birçok konumunda bulunan kurak koşullara hızlı bir şekilde geçilmesini sağladı.
Uzak Güney Yarımküre' de (Yeni Zelanda ve Antarktika), Holosen' deki en sıcak dönem, son buzul çağının sonunun hemen ardından yaklaşık 10.500 ila 8.000 yıl önce olmuş gibi görünüyor. 6.000 yıl önce, normalde Kuzey Yarımküre' deki Holosen İklimsel Optimum ile ilişkilendirilen zaman, şimdiki sıcaklıklara benzer sıcaklıklara ulaştılar ve kuzeydeki sıcaklık değişikliklerine katılmadılar. Bununla birlikte, bazı yazarlar, daha erken güney sıcak dönemini tanımlamak için "Holosen İklimsel Optimum" terimini de kullanmışlardır.
Buz çekirdeklerinin karşılaştırması
Byrd İstasyonu, Batı Antarktika (2164 m buz çekirdeği geri kazanıldı, 1968) ve Kuzeybatı Grönland, Camp Century'deki delta profillerin karşılaştırılması, buzul sonrası iklimsel optimumunu gösteriyor. Korelasyon noktaları, bu iki konumda Holosen iklimsel optimumunun (buzul sonrası iklimsel optimum) muhtemelen aynı anda gerçekleştiğini göstermektedir. Bu dönemle ilgili olarak Dye 3 1979 ve Camp Century 1963 çekirdekleri arasında da benzer bir karşılaştırma görülmektedir.
Peary Land'deki (kuzey Grönland) Hans Tausen Iskappe (buz örtüsü), 1977'de 325 m'ye kadar yeni bir derin sondajla açıldı. Buz çekirdeği, ana kayaya kadar farklı eriyik katmanları içeriyordu, bu da Hans Tausen Iskappe'nin son buzullaşmadan kalan buz içermediğini gösteriyor; yani, dünyanın en kuzeyindeki buz örtüsü, buzul sonrası iklimsel optimum sırasında eridi ve yaklaşık 4000 yıl önce iklim soğuduğunda yeniden inşa edildi.
Doğu Grönland'dan Renland buz çekirdeği, görünüşe göre Holosen' den önceki Eemiyan buzullararası döneme kadar tam bir buzul dönemini oluşuyordu. Renland buz çekirdeği 325 m uzunluğundadır.
Bu dönem de Kuzey Yarımküre'de yaşanan sıcaklık artışının dünyanın yörüngesin de meydana gelen değişikliklerle ilgili olduğu düşünülmektedir. Yapılan hesaplamalar 9 bin yıl önce dünyanın dönme eksenine olan eğimin 24˚ olduğunu ve dünyanın yörüngesinde güneşe en yakın olduğu tarihin Temmuz ayının sonlarına rastladığını göstermektedir. Bu durum güneş radyasyonunun enlemlere ve mevsimlere dağılımını değiştirmiş, Kuzey Yarımküre'de 35˚ K enleminde yaz gün dönümü sırasında yeryüzüne ulaşan güneş radyasyonu miktarı günümüze göre %7.2 artarken, kış gün dönümü sırasında 70˚ K enlemlerinde %7.5 azalmıştır. Bu değişim günümüzden 9 bin yıl önce 60˚ K enlemlerinde bulunan bir yerin günümüze göre Temmuz ayında m²'ye 60 walt daha fazla enerji alması anlamına gelmektedir. Kuzey Yarımkürede yaz ve sonbahar mevsimlerinin daha sıcak, kış ve ilkbahar mevsimlerinin daha soğuk geçmesi nedeniyle mevsimlik sıcaklık farkları artmıştır. Yaz mevsiminde alınan radyasyon miktarındaki bu artışın sıcaklıklar üzerine etkisi buz-albedo, deniz buzu- yalıtım ve tayga-tundra pozitif geri besleme mekanizmaları ile daha da kuvvetlenmiştir. 9 bin yıl önce yüksek enlemlerde alınan fazla enerjinin okyanuslarda depolanması sonucu Kuzey Buz Deniz'inde yüzey sularında sıcaklığın günümüze göre 1 ile 5 ˚C, Güney Yarımküre'nin yüksek enlemlerinde ise 0.5 ile 1.5 ˚C daha yüksek olduğu tahmin edilmektedir.
Milankovitch döngüleri
Şekil 1.
Oluşturulan küresel okyanus-atmosfer dolaşım modelleri, günümüzden 6 bin yıl önce Orta Holosen'de Kuzey Yarımkürede mevsimlik sıcaklık farklılıklarının arttığını, tropiklerde Walker Dolaşımının güçlendiğini, Orta Pasifik’te yağışlar azalırken, Hindistan ve Avustralya'da Musonların şiddetlendiğini göstermektedir.
Eski iklim çalışmaları, Holosen sırasında Avrupa Alpler'i, Kayalık Dağlar’ı ve Arktik bölge de buzulların önemli ölçüde geri çekildiğini göstermektedir. İsviçre Alplerindeki bazı buzullar üzerinde yapılan araştırmalar, günümüzden 9200, 7450-6650 ve 6200-5650 yılları arasına karşılık gelen 3 dönemde buzulların geri çekildiğini göstermektedir. Holosen Optimumuna karşılık gelen bu dönemlerde yağışın değişmediği ancak yaz mevsimi sıcaklıkların ortalama 1,8 °C arttığı sonucuna ulaşılmıştır. Buzulda görülen bu değişim, Orta Holosen ‘de yaz mevsiminde alınan güneş radyasyonu miktarındaki artış ve buna bağlı olarak daha yüksek yaz sıcaklıkları ile uyumludu.
Diğer değişiklikler
En düşük enlem bölgelerinde önemli sıcaklık değişimleri görülmese de, Afrika, Avustralya ve Japonya' da yağışlı hava koşulları, Orta Amerika Birleşik Devletlerin de çöl gibi iklim koşulları görülür. Amazon çevresindeki alanlarda ise sıcaklık artışları kuru hava koşulları görülür.
Kaynakça
- ^ Koshkarova, V.L.; Koshkarov, A.D. (2004). "Regional signatures of changing landscape and climate of northern central Siberia in the Holocene". Russian Geology and Geophysics. 45 (6): 672–685
- ^ Davis, B.A.S.; Brewer, S.; Stevenson, A.C.; Guiot, J. (2003). "The temperature of Europe during the Holocene reconstructed from pollen data". Quaternary Science Reviews. 22 (15–17): 1701–16. Bibcode:2003QSRv...22.1701D. CiteSeerX 10.1.1.112.140. doi:10.1016/S0277-3791(03)00173-2.
- ^ Gagan, Michael K.; Ayliffe, LK; Hopley, D; Cali, JA; Mortimer, GE; Chappell, J; McCulloch, MT; Head, MJ (1998). "Temperature and Surface-Ocean Water Balance of the Mid-Holocene Tropical Western Pacific". Science. 279 (5353): 1014–8. Bibcode:1998Sci...279.1014G. doi:10.1126/science.279.5353.1014. PMID 9461430.
- ^ D.S. Kaufman; T.A. Ager; N.J. Anderson; P.M. Anderson; J.T. Andrews; P.J. Bartlein; L.B. Brubaker; L.L. Coats; L.C. Cwynar; M.L. Duvall; A.S. Dyke; M.E. Edwards; W.R. Eisner; K. Gajewski; A. Geirsdottir; F.S. Hu; A.E. Jennings; M.R. Kaplan; M.W. Kerwin; A.V. Lozhkin; G.M. MacDonald; G.H. Miller; C.J. Mock; W.W. Oswald; B.L. Otto-Bliesner; D.F. Porinchu; K. Ruhland; J.P. Smol; E.J. Steig; B.B. Wolfe (2004). "Holocene thermal maximum in the western Arctic (0–180 W)" (PDF). Quaternary Science Reviews. 23 (5–6): 529–560. Bibcode:2004QSRv...23..529K. doi:10.1016/j.quascirev.2003.09.007.
- ^ "NSIDC Arctic Sea Ice Haberler". Ulusal Kar ve Buz Veri Merkezi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2
- ^ "Eurasia During the Last 150,000 Years". Archived from the originalon 8 June 2012. Retrieved 7 June 2012.
- ^ Crucifix, Michel (Kasım 2012). "Connections between abrupt climate change and biogeochemical cycles: how conceptual models may help". Quaternary International. 279-280: 102. doi:10.1016/j.quaint.2012.07.450. ISSN 1040-6182.
- ^ Wright, David K. (26 Ocak 2017). "Humans as Agents in the Termination of the African Humid Period". Frontiers in Earth Science. 5. doi:10.3389/feart.2017.00004. ISSN 2296-6463. 2 Eylül 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Ocak 2021.
- ^ Masson, Valérie; Vimeux, Françoise; Jouzel, Jean; Morgan, Vin; Delmotte, Marc; Ciais, Philippe; Hammer, Claus; Johnsen, Sigfus; Lipenkov, Vladimir Ya.; Mosley-Thompson, E.; Petit, Jean-Robert (Kasım 2000). "Holocene Climate Variability in Antarctica Based on 11 Ice-Core Isotopic Records". Quaternary Research (İngilizce). 54 (3): 348-358. doi:10.1006/qres.2000.2172. ISSN 0033-5894.
- ^ Williams, P. W.; King, D. N.T.; Zhao, J.-X.; Collerson, K. D. (Şubat 2004). "Speleothem master chronologies: combined Holocene 18O and 13C records from the North Island of New Zealand and their palaeoenvironmental interpretation". The Holocene. 14 (2): 194-208. doi:10.1191/0959683604hl676rp. ISSN 0959-6836.
- ^ a b c Dansgaard, W. (2004). Frozen annals : Greenland ice cap research. Københavns universitet. Geofysisk afdeling. Odder, Denmark: Narayana Press. ISBN . OCLC 56961880.
- ^ Hansson M, Holmén K (Nov 2001). "High latitude biospheric activity during the Last Glacial Cycle revealed by ammonium variations in Greenland Ice Cores". Geophys. Res. Lett. 28 (22): 4239–42. Bibcode:2001GeoRL..28.4239H. doi:10.1029/2000GL012317.
- ^ Francis E. Mayle, David J. Beerling, William D. Gosling, Mark B. Bush (2004). "Responses of Amazonian ecosystems to climatic and atmospheric carbon dioxide changes since the Last Glacial Maximum". Philosophical Transactions: Biological Sciences. 359 (1443): 499–514. doi:10.1098/rstb.2003.1434. PMC 1693334. PMID 15212099.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Holosen klimaitk optimum gunumuzden yaklasik 5 000 ile 9 000 yil once gerceklesen sicak bir donemdi Ayni zamanda Altithermal Iklimsel Optimum Holosen Megathermal Holosen Optimum Holosen Termal Maximum Hypsithermal ve Orta Holosen Sicak Donemi gibi diger bircok isimlerle bilinmektedir Holosen de sicaklik degisimleri son donem gorselin sag tarafindadir Kuresel etkilerHolosen Iklimi Optimum sicaklik olayi Kuzey Kutbunun yakinlarinda sicakliklar 4 C ye kadar sicaklik artislari yasanmistir Bir calismada Kuzey Orta Sibirya da 3 ile 9 C arasinda kisin 2 ile 6 C arasinda yazin sicaklik isinmalari olmustur Kuzeybati Avrupa da sicakliklarin derecesinde artislar yasanirken Guney Avrupa da sicakliklarin derecesinde dususler yasanmistir Ortalama Sicaklik degisimi enlem dereceleriyle birlikte azalmistir Bu nedenle alcak ve yuksek enlem derecelerinde sicakliklarin degisimiyle ilgili herhangi bir rapor edilmemistir Tropikal resifler 1 C den daha dusuk sicaklik artislari gosterme egilimindedir yaklasik 5350 yil once Buyuk Set Resifindeki tropikal okyanus yuzeyi gunumuzdekinden 1 C daha sicakti ve modern deniz suyuna gore mil basina 0 5 oraninda 18 oksijen ile zenginlestirildi Kuresel sicaklik ortalamalari acisindan sicakliklar gunumuzdeki sicaklik ortalamasindan daha sicakti Kuzey Yarim Kure de sicakliklar yaz aylarindaki sicaklik ortalamalarinda daha sicakti Tropik ve Guney Yarim Kure nin bazi alanlarinda ise ortalama sicaklardan daha soguktu Bati Kuzey Kutbundaki 140 sahadan 120 si su anki iklim sicakligindan daha sicak kosullari olduguna dair net kanitlar vardir Niceliksel tahminlerin elde edildigi 16 sahada yerel HTM sicakliklari su anki ortalama sicakliklardan 1 6 0 8 C daha yuksekti Kuzeybati Kuzey Amerika 9 000 ile 11 000 yil once en yuksek sicaklik seviyesine ulasmisken Laurenti de buz tabakasi Kanada yi sogutuyordu Kuzeydogu Kuzey Amerika 4000 yil sonra en yuksek sicaklik artislarini yasadi Alaska daki Arktik Kiyi Ovasi boyunca uzanan kiyi seridinde yaz sicakliklarinin gunumuzdeki sicakliklardan 2 3 C daha sicak olduguna dair bilgiler vardir Yapilan arastirmalara gore Kuzey Kutbundaki buzullarin gecmis zamandan gunumuze kadar azaldigi bilinmektedir Orta Asya da bulunan gunumuzdeki col bolgeleri yuksek yagislar nedeniyle ormanlik alanlari olusturmustu Cin ve Japonya daki Iliman Orman kusaklari kuzeye dogru ilerledi Bati Afrika cokeltiler ayrica Afrika nin islandigi 16 000 ile 6 000 yil onceki Afrika nemli donemini de kaydediyor Bunun nedeni Dunya nin Gunes etrafindaki yorungesindeki uzun vadeli degisikliklerden kaynaklanan yaz radyasyonundaki degisiklikler nedeniyle Afrika musonunun guclenmesidir Yesil Sahra tipik Afrika golu timsahi ve su aygiri faunasi iceren sayisiz golle kapliydi Deniz cokeltilerinden ilginc bir kesif islak doneme girip cikmanin onceden dusunulen uzun donemler degil onlarca yil icinde gerceklestigidir Insanlarin 8 000 yil once evcil hayvanlari getirdikten sonra Kuzey Afrika nin bitki yapisini degistirmede rol oynadiklari varsayilir Bu giris Sahra nin bircok konumunda bulunan kurak kosullara hizli bir sekilde gecilmesini sagladi Uzak Guney Yarimkure de Yeni Zelanda ve Antarktika Holosen deki en sicak donem son buzul caginin sonunun hemen ardindan yaklasik 10 500 ila 8 000 yil once olmus gibi gorunuyor 6 000 yil once normalde Kuzey Yarimkure deki Holosen Iklimsel Optimum ile iliskilendirilen zaman simdiki sicakliklara benzer sicakliklara ulastilar ve kuzeydeki sicaklik degisikliklerine katilmadilar Bununla birlikte bazi yazarlar daha erken guney sicak donemini tanimlamak icin Holosen Iklimsel Optimum terimini de kullanmislardir Buz cekirdeklerinin karsilastirmasiByrd Istasyonu Bati Antarktika 2164 m buz cekirdegi geri kazanildi 1968 ve Kuzeybati Gronland Camp Century deki delta profillerin karsilastirilmasi buzul sonrasi iklimsel optimumunu gosteriyor Korelasyon noktalari bu iki konumda Holosen iklimsel optimumunun buzul sonrasi iklimsel optimum muhtemelen ayni anda gerceklestigini gostermektedir Bu donemle ilgili olarak Dye 3 1979 ve Camp Century 1963 cekirdekleri arasinda da benzer bir karsilastirma gorulmektedir Peary Land deki kuzey Gronland Hans Tausen Iskappe buz ortusu 1977 de 325 m ye kadar yeni bir derin sondajla acildi Buz cekirdegi ana kayaya kadar farkli eriyik katmanlari iceriyordu bu da Hans Tausen Iskappe nin son buzullasmadan kalan buz icermedigini gosteriyor yani dunyanin en kuzeyindeki buz ortusu buzul sonrasi iklimsel optimum sirasinda eridi ve yaklasik 4000 yil once iklim sogudugunda yeniden insa edildi Dogu Gronland dan Renland buz cekirdegi gorunuse gore Holosen den onceki Eemiyan buzullararasi doneme kadar tam bir buzul donemini olusuyordu Renland buz cekirdegi 325 m uzunlugundadir Bu donem de Kuzey Yarimkure de yasanan sicaklik artisinin dunyanin yorungesin de meydana gelen degisikliklerle ilgili oldugu dusunulmektedir Yapilan hesaplamalar 9 bin yil once dunyanin donme eksenine olan egimin 24 oldugunu ve dunyanin yorungesinde gunese en yakin oldugu tarihin Temmuz ayinin sonlarina rastladigini gostermektedir Bu durum gunes radyasyonunun enlemlere ve mevsimlere dagilimini degistirmis Kuzey Yarimkure de 35 K enleminde yaz gun donumu sirasinda yeryuzune ulasan gunes radyasyonu miktari gunumuze gore 7 2 artarken kis gun donumu sirasinda 70 K enlemlerinde 7 5 azalmistir Bu degisim gunumuzden 9 bin yil once 60 K enlemlerinde bulunan bir yerin gunumuze gore Temmuz ayinda m ye 60 walt daha fazla enerji almasi anlamina gelmektedir Kuzey Yarimkurede yaz ve sonbahar mevsimlerinin daha sicak kis ve ilkbahar mevsimlerinin daha soguk gecmesi nedeniyle mevsimlik sicaklik farklari artmistir Yaz mevsiminde alinan radyasyon miktarindaki bu artisin sicakliklar uzerine etkisi buz albedo deniz buzu yalitim ve tayga tundra pozitif geri besleme mekanizmalari ile daha da kuvvetlenmistir 9 bin yil once yuksek enlemlerde alinan fazla enerjinin okyanuslarda depolanmasi sonucu Kuzey Buz Deniz inde yuzey sularinda sicakligin gunumuze gore 1 ile 5 C Guney Yarimkure nin yuksek enlemlerinde ise 0 5 ile 1 5 C daha yuksek oldugu tahmin edilmektedir Milankovitch donguleriresim Sekil 1 Olusturulan kuresel okyanus atmosfer dolasim modelleri gunumuzden 6 bin yil once Orta Holosen de Kuzey Yarimkurede mevsimlik sicaklik farkliliklarinin arttigini tropiklerde Walker Dolasiminin guclendigini Orta Pasifik te yagislar azalirken Hindistan ve Avustralya da Musonlarin siddetlendigini gostermektedir Eski iklim calismalari Holosen sirasinda Avrupa Alpler i Kayalik Daglar i ve Arktik bolge de buzullarin onemli olcude geri cekildigini gostermektedir Isvicre Alplerindeki bazi buzullar uzerinde yapilan arastirmalar gunumuzden 9200 7450 6650 ve 6200 5650 yillari arasina karsilik gelen 3 donemde buzullarin geri cekildigini gostermektedir Holosen Optimumuna karsilik gelen bu donemlerde yagisin degismedigi ancak yaz mevsimi sicakliklarin ortalama 1 8 C arttigi sonucuna ulasilmistir Buzulda gorulen bu degisim Orta Holosen de yaz mevsiminde alinan gunes radyasyonu miktarindaki artis ve buna bagli olarak daha yuksek yaz sicakliklari ile uyumludu Diger degisikliklerEn dusuk enlem bolgelerinde onemli sicaklik degisimleri gorulmese de Afrika Avustralya ve Japonya da yagisli hava kosullari Orta Amerika Birlesik Devletlerin de col gibi iklim kosullari gorulur Amazon cevresindeki alanlarda ise sicaklik artislari kuru hava kosullari gorulur Kaynakca Koshkarova V L Koshkarov A D 2004 Regional signatures of changing landscape and climate of northern central Siberia in the Holocene Russian Geology and Geophysics 45 6 672 685 Davis B A S Brewer S Stevenson A C Guiot J 2003 The temperature of Europe during the Holocene reconstructed from pollen data Quaternary Science Reviews 22 15 17 1701 16 Bibcode 2003QSRv 22 1701D CiteSeerX 10 1 1 112 140 doi 10 1016 S0277 3791 03 00173 2 Gagan Michael K Ayliffe LK Hopley D Cali JA Mortimer GE Chappell J McCulloch MT Head MJ 1998 Temperature and Surface Ocean Water Balance of the Mid Holocene Tropical Western Pacific Science 279 5353 1014 8 Bibcode 1998Sci 279 1014G doi 10 1126 science 279 5353 1014 PMID 9461430 D S Kaufman T A Ager N J Anderson P M Anderson J T Andrews P J Bartlein L B Brubaker L L Coats L C Cwynar M L Duvall A S Dyke M E Edwards W R Eisner K Gajewski A Geirsdottir F S Hu A E Jennings M R Kaplan M W Kerwin A V Lozhkin G M MacDonald G H Miller C J Mock W W Oswald B L Otto Bliesner D F Porinchu K Ruhland J P Smol E J Steig B B Wolfe 2004 Holocene thermal maximum in the western Arctic 0 180 W PDF Quaternary Science Reviews 23 5 6 529 560 Bibcode 2004QSRv 23 529K doi 10 1016 j quascirev 2003 09 007 NSIDC Arctic Sea Ice Haberler Ulusal Kar ve Buz Veri Merkezi Erisim tarihi 15 Mayis 2 Eurasia During the Last 150 000 Years Archived from the originalon 8 June 2012 Retrieved 7 June 2012 Crucifix Michel Kasim 2012 Connections between abrupt climate change and biogeochemical cycles how conceptual models may help Quaternary International 279 280 102 doi 10 1016 j quaint 2012 07 450 ISSN 1040 6182 Wright David K 26 Ocak 2017 Humans as Agents in the Termination of the African Humid Period Frontiers in Earth Science 5 doi 10 3389 feart 2017 00004 ISSN 2296 6463 2 Eylul 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Ocak 2021 Masson Valerie Vimeux Francoise Jouzel Jean Morgan Vin Delmotte Marc Ciais Philippe Hammer Claus Johnsen Sigfus Lipenkov Vladimir Ya Mosley Thompson E Petit Jean Robert Kasim 2000 Holocene Climate Variability in Antarctica Based on 11 Ice Core Isotopic Records Quaternary Research Ingilizce 54 3 348 358 doi 10 1006 qres 2000 2172 ISSN 0033 5894 Williams P W King D N T Zhao J X Collerson K D Subat 2004 Speleothem master chronologies combined Holocene 18O and 13C records from the North Island of New Zealand and their palaeoenvironmental interpretation The Holocene 14 2 194 208 doi 10 1191 0959683604hl676rp ISSN 0959 6836 a b c Dansgaard W 2004 Frozen annals Greenland ice cap research Kobenhavns universitet Geofysisk afdeling Odder Denmark Narayana Press ISBN 87 990078 0 0 OCLC 56961880 Hansson M Holmen K Nov 2001 High latitude biospheric activity during the Last Glacial Cycle revealed by ammonium variations in Greenland Ice Cores Geophys Res Lett 28 22 4239 42 Bibcode 2001GeoRL 28 4239H doi 10 1029 2000GL012317 Francis E Mayle David J Beerling William D Gosling Mark B Bush 2004 Responses of Amazonian ecosystems to climatic and atmospheric carbon dioxide changes since the Last Glacial Maximum Philosophical Transactions Biological Sciences 359 1443 499 514 doi 10 1098 rstb 2003 1434 PMC 1693334 PMID 15212099