Hubble Uzay Teleskobunun, Uzay Mekiği Atlantis dördüncü servis görevi STS-125'i yaparken çekilmiş görüntüsü; bu gözlemevine yapılan beşinci ve insanlı son uzay yolculuğuydu. | |
NSSDC ID | 1990-037B |
Kurum | NASA/ ESA/ STScI |
Fırlatılış Tarihi | 24 Nisan 1990 3:33:51 p.m. |
Faal olduğu süre | 20 yıl 7 ay |
Yörüngeden İndirme | ~ 2013–2021 |
Kütle | 11.110 kg (24.250 lb) |
Yörünge Tipi | Daireye Yakın Alçak Dünya yörüngesi |
Yörünge Yüksekliği | 559 km |
Yörünge Periodu | 96-97 dk |
Yörünge Hızı | 7.500 m/s |
Yerçekimine bağlı ivme | 8,169 m/s² |
Konum | Alçak Dünya yörüngesi |
Fiziksel Özellikler | |
---|---|
Teleskop Türü | Ritchey-Chretien teleskopu |
Dalgaboyu Sistemi | Optik, ultraviyole, yakın-kızıl ötesi |
Çap | 2,4 m (94 in) |
Toplama Alanı | yaklaşık 4,3 m² (46 ft²) |
Etkili olduğu odak uzaklığı | 57,6 m (189 ft) |
Servis Görevleri | |
Servis Görevi 1 | |
Görev Adı | STS-61 (Endeavour) |
Görev Tarihi | 2-13 Aralık, 1993 |
Eklenen/Değiştirilen Aygıtlar | - Geniş Alan ve Gezegen Kamerası 2 (WFPC2) |
- Optik Uzay Teleskobu eksen değişimi(COSTAR). | |
Servis Görevi 2 | |
Görev Adı | STS-82 (Discovery) |
Görev Tarihi | 11-21 Şubat, 1997 |
Eklenen/Değiştirilen Aygıtlar | - Yakın kızılötesi Kamera ve Çok Amaçlı Tayfölçer(NICMOS) |
- Uzay Teleskobu Görüntüleme Spektrogrifisi(STIS) | |
Servis Görevi 3A | |
Görev Adı | STS-103 (Discovery) |
Görev Tarihi | 19-27 Aralık, 1999 |
Eklenen/Değiştirilen Aygıtlar | - Ciroskoplar (değiştirildi) |
- İyi Rehberlik Algılayıcıları ve Vericiler (değiştirildi) | |
- Gelişmiş Merkezi Bilgisayar, Dijital Veri Kaydedici, Elektronik Arttırım Teçhizatı, Batarya Geliştirme Teçhizatı ve Dış ısı koruma katmanı. | |
Servis Görevi 3B | |
Görev Adı | STS-109 (Columbia) |
Görev Tarihi | 1-12 Mart 2002 |
Eklenen/Değiştirilen Aygıtlar | - İncelemeler için Gelişmiş Kamera. |
- Geniş Alan ve gezegen Kamerası(WFPC2) (değiştirildi) | |
- Güneş Panelleri (değiştirildi) | |
- Yakın Kızılötesi Kamera ve Çok Amaçlı Tayfölçer (değiştirildi) | |
- Tepkisel Hareket Aygıtları (1/4 değiştirildi) | |
Servis Görevi 4 | |
Görev Adı | STS-125 (Atlantis) |
Görev Tarihi | 11-24 Mayıs 2009 |
Eklenen/Değiştirilen Aygıtlar | - Geniş Alan Kamerası 3 (WFC3) |
- Kozmik Orijin Spektrografı (COS)(COSTAR'ın yerini aldı) | |
- Geniş Alan ve Gezegen Kamerası 2 (WFPC2)(değiştirildi) | |
- Gelişmiş İnceleme Kamerası(ACS) ve Uzay Teleskobu Görütüleme Spektrografisi(STIS)(onarıldı). | |
- Ciroskoplar ve Batarlar (değiştirildi) | |
- İyi Rehberlik Algılayıcıları (değiştirildi) | |
Araç Gereçleri | |
NICMOS | Kızılötesi kamera/Çoklu nesne spektrometresi |
ACS | Gelişmiş Ölçme Kamerası |
WFC3 | Geniş Alan Kamerası |
COS | Kozmik Orijin Spektrografisi |
STIS | Uzay Teleskopu Görüntüleme Spektrografisi |
FGS | Hassas Kılavuz Algılayıcı - 3 adet |
Websiteleri | http://hubble.nasa.gov9 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde . http://hubblesite.org15 Mayıs 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde . http://www.spacetelescope.org21 Şubat 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . |
Hubble Uzay Teleskobu (HUT), ismi Amerikalı astronom Edwin Hubble'ın anısına verilmiş; Nisan 1990'da STS-31 Görevi esnasında Uzay Mekiği Discovery tarafından Dünya etrafındaki yörüngesine taşınmış bir uzay teleskobudur. İlk uzay teleskopu olmamasına rağmen, HUT en büyüklerindendir ve birçok üstün özelliğe sahiptir. Ayrıca hem hayati öneme sahip bir araştırma aracı olması hem de astronomi için etkili bir halkla ilişkiler unsuru olması nedeniyle çok tanınmıştır.
HUT, NASA ve Avrupa Uzay Ajansı (ESA) arasında ortak bir çalışmadır ve Compton Gama Işını Gözlemevi, Chandra X-ışını Gözlemevi ve Spitzer Uzay Teleskobu projelerinden oluşan NASA'nın Büyük Gözlemevleri programının bir parçasıdır.
Uzay teleskopların yapımı ilk olarak 1923'te düşünüldü. HUT için 1970'lerde, 1983'te uzaya gönderilmesi hedefiyle fon bulundu ancak proje teknik gecikmeler, bütçe sorunları ve Challenger faciası nedeniyle gecikti. 1990'da yörüngeye yerleştirildikten sonra bilim adamları ana aynanın teleskobun çalışmalarını kısıtlayacak şekilde yanlış yerleştirildiğini tespit etti. 1993 yılında bir uzay mekiği yolculuğunda bu sorun giderildi.
HUT, Dünya atmosferinin dışında konumlanması sayesinde, yeryüzündeki teleskoplara kıyasla pek çok avantaja sahip olabilmektedir: Atmosferin olumsuz etkilerinden (Görüntüde bulanıklık ve havadaki partiküllerden yansıyan ışığın oluşturduğu arka-plan kirliliği gibi) bağımsız görüntü elde edilmesinin yanı sıra, Ozon tabakası tarafından tutulan morötesi ışığın gözlemlenmesi ancak bu şekilde mümkün olabilmektedir.
1990 yılında fırlatılmasının ardından, astronomi tarihindeki en önemli enstrümanlardan biri haline gelmiştir. Astronomların astrofizik alanındaki temel problemlerine çözüm bulmakta büyük yarar sağlamıştır. Hubble teleskobu tarafından kaydedilmiş olan Hubble ultra derin alan adlı fotoğraf, bugüne kadar görünür ışık ile en uzak mesafeden alınmış detaylı görüntüdür. Birçok Hubble gözlemi, en kesin biçimde hesaplanan evrenin genişleme oranı gibi astrofizik alanında birçok çığır açıcı sonuç doğurmuştur.
HUT, uzayda bakımı astronotlar tarafından yapılacak şekilde tasarlanmış tek teleskoptur. Sonuncusu Mayıs 2009'da olmak üzere beş adet bakım uçuşu gerçekleştirilmiştir. İlk servis uçuşu Aralık 1993'te Hubble'ın görüntüleme hatasının düzeltilmesi için gerçekleştirildi. 2, 3A ve 3B bakım uçuşları sırasında çok sayıda alt sistem onarılmış ve birçok gözlem cihazı daha modern ve yetkin olanlarıyla değiştirilmiştir. Ancak 2003 yılında Columbia Uzay Mekiği'nin yaşadığı kazadan sonra beşinci bakım uçuşu güvenlik gerekçeleri ile iptal edildi. Uzun tartışmalardan sonra NASA kararını tekrar gözden geçirdi ve kurumun yöneticisi Mike Griffin son kez olmak üzere bir servis uçuşu yapılmasına karar verdi. STS-125 Mayıs 2009'da gerçekleştirildi; iki yeni cihaz takıldı ve çok sayıda tamir yapıldı. Yeni cihazlar ve düzeltmeler test edilip HUT rutin işlemlerine Eylül 2009'da tekrar başladı.
Son uçuşta yapılan bakım ile 2021'de uzaya gönderilmesi planlanan ve HUT'un ardılı olan James Webb Uzay Teleskopu (JWUT), çalışmaya başlayana kadar HUT'un görev yapması beklenmektedir. (JWUT) birçok açıdan daha üstün astronomik araştırma programlarına sahip olacak ancak kızılötesi gözlem yapacağından dolayı Hubble'ın spektrumun görünür ve ultraviyole ölçeğinde gözlem yapma yeteneğini (yerine geçmeyecek) tamamlayacak.
Düşünce, tasarım ve hedefler
Taslaklar ve Öncüler
1923 yılında, Hermann Oberth— füzeciliğin babaları olarak düşünülen Robert H. Goddard ve Konstantin Tsiolkovski ile beraber bir füze yardımıyla dünya çevresinde bir teleskobun nasıl yörüngeye oturtulabileceğini anlattıkları (Almanca:Die Rakete zu den Planetenräumen, İngilizce:The Rocket into Planetary Space, Türkçe: Gezegenler Arası Uzaya Roket Yollamak) bir kitap yayınladı.
Hubble Uzay Teleskobunun tarihçesi, gökbilimci Lyman Spitzer'ın 1946'da yazdığı "Dünya dışına konumlandırılmış bir teleskobun üstünlükleri" isimli yazıya kadar takip edilebilir. Bu çalışmasında uzayda kurulacak bir gözlemevinin dünyadaki bir gözlemevine göre iki temel üstünlüğünü tartıştı. Birincisi açısal çözünürlük (nesnelerin açık bir biçimde ayrıştırılabildiği en küçük ayrım), atmosferin ters akıntısı yüzünden yıldızların göz kırpar gibi görünmesine yol açan ve gök bilimciler tarafından verilen isimle gökbilimsel görmeye nazaran sadece kırınım ile kısıtlanacaktı. O yıllarda, dünyadaki teleskoplar, çapı 2,5 m olan bir aynası olan, teorik olarak yaklaşık 0,05 arcsec'lik kırınım sınırlılık çözünürlüğe sahip bir teleskop ile karşılaştırıldığında 0,5–1,0 açısal dakikalık çözünürlükle sınırlıydılar. İkinci olarak uzaydaki bir teleskop atmosfer tarafından güçlü biçimde emilen kızılötesi ve ultraviyole ışınlarını gözlemleyebilirdi.
Spitzer hayatının büyük bir kısmını bir uzay teleskobunun geliştirilmesine adadı. 1962'de ABD Ulusal Bilimler Akademisi tarafından yayınlanan bir rapor insanlı uzay uçuş programının bir parçası olarak bir uzay teleskobunun geliştirilmesini tavsiye etti ve 1965'te Spitzer, büyük bir uzay teleskobu için bilimsel hedefler taslağı hazırlamakla görevlendirilen komitenin başına atandı.
Uzay tabanlı astronomi II. Dünya Savaşı'nı takip eden kısa süreli bir boşluktan hemen sonra bilimadamlarının roket teknolojisinde etkili olan geliştirmeler gerçekleştirmelerini takiben başladı. Güneşin ilk morötesi elektromanyetik tayfı 1946'da elde edildi, ve NASA 1962'de morötesi, x-ray ve gama ışın spektrumlarını elde etmek için Uydu Güneş Gözlemevi'ni uzaya gönderdi. Dünya çevresinde dönen bir güneş teleskobu Ariel 3 programı çerçevesinde İngiltere tarafından 1962 yılında dünya yörüngesine oturtuldu ve 1966'da NASA ilk Uydusal Astronomik Gözlemevi'ni (OAO) uzaya fırlattı. OAO-1 üç gün sonra güç kaynağının bozulması sonucu görev dışı kaldı. Bu uyduyu 1968 ve 1972 arası, normal planlanan ömründen bir sene fazla çalışarak yıldız ve galaksilerin morötesi gözlemlerini yapan OAO-2 takip etti.
OSO ve OAO çalışmaları, uzay tabanlı gözlemlerin astronomide oynayabileceği önemli rolü sergiledi. 1968'de NASA'nın, 1979'da fırlatılmak üzere o dönem için geçici olarak en Büyük Uydu Teleskobu veya Büyük Uzay teleskobu olarak bilinen 3 metre çaplı bir aynaya sahip uzay tabanlı bir yansımalı teleskop için ciddi planlar geliştirdiği görüldü. Bu planlar, bu kadar pahalı bir programın uzun bir çalışma ömrünün olması için insanlı destek uçuşlarına ihtiyaç olduğunu vurguladı ve eş zamanlı olarak geliştirilen tekrar kullanılabilecek Uzay mekiği programının planları bunu gerçekleştirebilecek teknolojinin çok yakında kullanıma sunulabileceğini gösterdi.
Fon Arayışı
OAO programının devamlılık gösteren başarısı LST'nin ana hedef olması gerektiği konusunda astronomi dünyasında giderek artan fikirbirliğini cesaretlendirdi.1970 yılında NASA iki komite kurdu; biri uzay teleskobu projesinin mühendislik yanıyla diğeri bu çalışmanın bilimsel hedeflerinin belirlenmesi ilgilenmek üzere. Bu komiteler kurulduktan sonra NASA'nın önündeki ikinci engel dünyada kurulacak herhangi bir benzer cihaz ile karşılaştırıldığında bu aletin çok daha yüksek olan maliyetinin karşılanmasını sağlamaktı. ABD Kongresi teleskop için öngörülen bütçenin birçok öğesini sorguladı ve o dönem olası aletler ve teleskop için gerekli donanım hakkında oldukça detaylı çalışmasını içeren planlama safhalarının bütçelerinde kısıntılara zorladı. 1974'te Gerald Ford tarafından bütçeye getirilen kısıtlamalar yüzünden teleskop projesinin bütün fonu kesildi.
Buna karşılık olarak, gök bilimciler arasında ülke çapında bir lobi çalışması yürütüldü. Birçok gök bilimci Kongre üyeleri ve Senato üyeleri ile yüz yüze görüştü ve büyük katılımlı bir mektup gönderme kampanyası düzenlendi. Ulusal Bilimler Akademisi bir uzay teleskobuna duyulan ihtiyaç ile ilgili bir rapor yayınladı ve sonuçta Senato daha önce Kongre tarafından onaylanan bütçenin yarısını kabul etmeye ikna oldu. Fon tartışmaları projenin büyüklüğünde bir küçülmeye gidilmesine yol açtı; planlanan ayna çapı 3 m'den 2,4 m'ye indirilirken, diğer harcamalara da kısıntı getirildi ve teleskop donanımı için daha etkili ve sınırlı bir tasarım ile yapılacak harcamaya izin verildi. Ana teleskopta kullanılacak sistemin denenmesi için düşünülen 1,5 m çapındaki ön çalışma teleskobundan vazgeçildi ve bütçe için Avrupa Uzay Ajansı ile işbirliğinin araştırılmasına karar verildi. ESA, Avrupalı gök bilimcilerin teleskobun gözlem süresinin en az %15'inde yer almalarının garanti edilmesi karşılığında teleskobu destekleyecek güneş pillerinin ve ABD'de teleskop üzerinde çalışacak teknik personelinin sağlanması kadar teleskop için gereken birinci nesil cihazlara mali kaynak yaratılmasına ve bunların teminine karar verdi. Kongre 1978 yılında 36,000,000 US$'lık fonu onayladı ve LST'nin tasarımı en erken 1983 yılında bitirilip fırlatılmak üzere başladı. 1983 yılında teleskoba şu isim verildi:Edwin Hubble; evrenin genişlediğini keşfederek 20. yüzyılın çığır açan keşiflerinden birini yapan gök bilimci.
Yapımı ve Mühendislik Çalışması
Uzay Teleskobu projesine karar verildikten sonra, programdaki çalışma birçok kurum arasında paylaştırıldı. Marshall Space Flight Center(MSFC)'ye teleskobun tasarım, geliştirme ve yapım sorumluluğu verilirken Goddard Space Flight Center (GSFC)'ye bu çalışmanın bilimsel cihazlarının tüm kontrolü yapma ve yer-kontrol merkezi olma sorumluluğu verildi. MSFC Perkin-Elmer şirketini uzay teleskobunun optik yapısını ve hassas kılavuz alıcılarını tasarlamak ve inşa etmekle görevlendirdi. Lockheed firması ise teleskobun içine yerleştirileceği uzay gemisini yapmakla görevlendirildi.
Optik Teleskop Aracı (OTA)
Optik açıdan, Hubble, çoğu büyük profesyonel teleskop gibi, Ritchey-Chrétien tasarımına sahiptir. Bu tasarım, iki hiperbolik aynası ile; bu aynaların şeklinden dolayı üretilmelerinin ve test edilmelerinin zor olmaları dezavantajına rağmen geniş görüş alanlarında görüntülemede iyi olarak bilinmektedir. Teleskobun ayna ve optik sistemleri en son başarımı belirler ve bunlar teknik özellikleri yerine getirmek üzere tasarlanır. Optik teleskoplar geleneksel olarak görülebilir ışığın onuncu dalga boyuna kadar netliğe ulaşacak şekilde parlatılmış aynalara sahiptir ancak Uzay Teleskobu morötesi (kısa dalga boyu olan ışınlar) ışınları gözlemlemek için kullanılacaktı ve uzayda bulunmanın bütün üstünlüklerini kullanarak kırınım sorununu aşmak üzere özellikle tasarlandı. Dolayısıyla aynasının 10 nanometre netliğinde olması veya yaklaşık olarak kırmızı ışığın 65’te 1 dalga boyunda parlatılması gerekmekteydi.
Perkin-Elmer aynanın istenen şekli alması için gereken aşındırmada özel tasarlanmış ve üst düzeyde geliştirilmiş bilgisayar kontrollü özel parlatma makineleri kullandı. Ancak, onların en son teknoloji ürünü cihazları zorlanınca, NASA, PE’nin Kodak firmasıyla geleneksel ayna parlatma tekniklerini kullanarak bir tane yedek ayna yapması konusunda işbirliği yapmasını istedi.(Kodak ve Itek ekibi aynı zamanda orijinal aynanın parlatılmasına da katıldılar. Daha sonra ortaya çıkan çeşitli sorunlara yol açacak olan parlatma hatasına neden olacak şekilde, yapılan anlaşmayla her iki şirketin birbirinin işini denetlemesi öngörüldü.) Kodak tarafından yapılan ayna günümüzde Smithsonian Enstitüsü'nde sergilenmektedir. Bu çalışmanın bir parçası olarak üretilen bir Itek aynası günümüzde Magdalena Ridge Gözlemevi'ndeki 2,4 m'lik teleskopta kullanılmaktadır.
Perkin-Elmer aynasının yapımına Corning şirketinin çok düşük genleşmeli camından üretilen bir altyapı ile 1979 yılında başlandı. Ağırlığını en alt seviyede tutmak için ayna, balpeteği şeklindeki kafesi aralarında sıkıştıran bir inç kalınlığında alt ve üst plakalar içermekteydi. Perkin-Elmer, değişik oranlarda kuvvet uygulayan 138 adet çubuk ile aynayı çift taraflı olarak destekleyerek mikro çekim benzetimini (simülasyon) gerçekleştirdi. Bu, aynanın son halinin doğru olmasını ve sonuç olarak uygulandığında hedeflenen işlevi görmesini sağladı. Aynanın parlatılması 1981 Mayıs'ına kadar sürdü. O sırada hazırlanan NASA raporları doğrultusunda Perkin-Elmer şirketinin yönetimi sorgulandı; parlatma işlemi takvimi sarkmaya ve bütçe aşılmaya başlandı. Bütçede tasarruf yapmak için NASA yedek aynanın yapım çalışmasını askıya aldı ve teleskopun fırlatılışını Ekim 1984 tarihine erteledi. Ayna 1981'in sonunda tamamlandı; 2400 galon sıcak, de-iyonize su ile yıkandıktan sonra yansıtıcı katman olarak 65 nm- kalınlığında alüminyum ve koruyucu katman olarak 25 nm-kalınlığında magnezyum florit ile kaplandı.
OTA'nın tamamı için bütçe ve takvim aşılmaya devam ettikçe Perkin-Elmer şirketinin bu kadar önemli bir proje için yeterliliği konusundaki şüpheler dile getirilmeye artarak devam etti. "Günlük olarak değişen ve oturmayan" olarak ifade edilen plana bir cevap olarak NASA teleskopun fırlatılışını Nisan 1985 tarihine erteledi.Perkin-Elmer'in programı her dört ayda bir düzenli olarak bir ay sarkmaya devam etti bazı zamanlarda bu sarkma bir iş gününe karşılık bir gün olarak gerçekleşti. NASA fırlatışı önce Mart sonra da Eylül 1986'ya çekmek zorunda kaldı. Bu sırada toplam proje bütçesi 1.175 milyar dolara yükseldi.
Uzay Gemisi Sistemleri
Teleskop ve diğer cihazları taşıyacak uzay gemisinin yapımı başka bir büyük mühendislik sorunuydu. Bu noktada cihaz, bir yandan teleskobun çok keskin bir şekilde hedefleme yapmasını sağlarken bir yandan da doğrudan güneş ışığına maruz kalma ve dünyanın gölgesinin üstüne düşmesine bağlı olarak sıcaklık açısından meydana gelecek değişikliklerle başa çıkabilmeliydi. Çok katmanlı bir yalıtım teleskobun içindeki sıcaklığı sabit tutmakta; teleskop ve cihazların içine oturduğu ince bir alüminyum kabuğu da sarmaktadır.Kabuğun içinde, bir grafit epoksi (karbon fiber ile güçlendirilmiş bir çeşit plastikten imal edilmiş) iskelet teleskobun çalışan parçalarını sağlam bir biçimde bir arada tutulmasını sağlamaktadır. Grafit kompozitler higroskobik oldukları için Lockheed'in temiz odasındaki destek çatı tarafından emilen su buharının daha sonra uzay boşluğunda dışarı çıkma riski vardı; bu durumda teleskobun cihazları buz ile kaplanacaktı. Bu riski azaltmak için teleskop uzaya bırakılmadan önce içine bir nitrogen gaz boşaltımı yapıldı.
Teleskobun ve diğer cihazların içine yerleştirileceği uzay gemisinin yapımı sırasında OTA yapımına göre daha az bir gecikme yaşansa da, Lockheed firması bütçeyi ve takvimi bir miktar aşmıştı; 1985 yazı itibarıyla uzay gemisinin yapımı bütçeyi %30 aşmış ve takvimin üç ay gerisinde kalmıştı. Bir MSFC raporuna göre Lockheed firması geminin yapımı konusunda kendi kararlarından ziyade NASA'nın talimatlarına göre hareket etme eğilimindeydi.
Temel cihazlar
Fırlatıldığında HUT beş bilimsel cihaz taşıyordu; Geniş Alan ve Gezegen Kamerası (WF/PC), Goddard Yüksek Çözünürlük Tayfölçeri (GHRS), Yüksek Hız Fotometresi (HSP), Silik Nesne Kamerası (FOC) ve Silik Nesne Tayfölçeri (FOS). Geniş Alan ve Gezegen Kamerası (WF/PC), esas olarak optik gözlemler için geliştirilmiş bir yüksek çözünürlük görüntüleme aracıydı. Bu cihaz NASA'nın Jet Roket Laboratuvarı tarafından geliştirilmiş ve özel astrofiziksel araştırmalar için tayf çizgilerini izole eden 48 tane filtreden oluşturulmuştu. Cihaz, her biri dört tanesini kullanacak şekilde iki kamera arasında bölüştürülmüş sekiz tane CCD çipi içermektedir. "Geniş alan kamerası"(WFC) çözünürlüğün çoğalmasına bağlı olarak geniş açıda bir alanı kapsamaktaydı; "gezegen kamerası" (PC) ise sahip olduğu daha büyük büyültme gücü ile WF çiplerine nazaran daha etkili odak uzaklığındaki görüntüleri almaktaydı.
Goddard Yüksek Çözünürlük Tayfölçeri (GHRS), ultraviyole ışığında çalışmak üzere tasarlanmış bir tayfölçerdi. Goddard Uzay Uçuş Merkezi'nde imal edilmişti ve 90,000'lik spektral çözünürlüğü gerçekleştirebiliyordu. Ultraviyole gözlemleri için imal edilen diğer cihazlar FOC ve FOS'du; bunlar Hubble'da yer alan cihazlar arasında en üst düzey uzamsal yeterliliği olan araçlardı. CDD'lere nazaran bu üç cihaz algılayıcı olarak foton-sayıcı digicon (doğrudan fotoelektrik etkiyi kullanarak uzayda ışık çözünürlüğünü algılayan bir algılayıcı) kullanıyordu. FOC, ESA tarafından yapılırken, FOS Martin Marietta şirketi tarafından imal edilmişti.
Son cihaz ise Madison'daki Wisconsin Üniversitesi tarafından tasarlanıp imal edilen HSP'ydi. Farklı yıldızların ve parlaklık açısından değişiklik gösteren diğer astronomik nesnelerin görülebilir ve ultraviyole ışınlarının gözlemlenebilmesi için geliştirilmişti. Cihaz, %2'lik veya daha üstün bir ışık ölçümü keskinliğinde saniyede 100,000'e yakın ölçüm yapabiliyordu.
HUT'un kılavuz sistemi de bilimsel bir cihaz olarak da kullanılabilmektedir. Cihazın üç adet Hassas Kılavuz Algılayıcıları (FGS'ler) bir gözlem sırasında teleskobu sabit tutmak için kullanıldıkları gibi yaklaşık olarak 0,0003 arc saniye kesinlikte en ileri seviyede astronometri ölçümleri de yapabilmektedirler.
Yer desteği
Uzay Teleskop Bilimi Enstitüsü;(UTBE)/(STScI), teleskobun bilimsel işleyişinden ve bilgilerin astronomlara iletilmesinden sorumludur. UTBE (STScI), Üniversiteler Arası Astronomi Araştırmaları Birliği(AURA)tarafından yönetilmektedir ve AURA birliğini oluşturan 33 ABD üniversitesi ve 7 uluslararası yapıdan biri olan Johns Hopkins Üniversitesi'nin Baltimore, Maryland'de yer alan Homewood kampüsünde yer almaktadır. UTBE (STScI), 1983 yılında NASA ve geri kalan büyük bir bilimsel topluluk arasında meydana gelen güç çatışmasından sonra kuruldu. NASA bu işlevi kendi bünyesi içinde tutmak istedi ancak bilim insanları bunun akademik bir oluşum içinde değerlendirilmesini istedi. 1984'te Münih yakınlarında Garching'de kurulan Uzay Teleskobu Avrupa Koordinasyon Kurumu (UTAKK / ST-ECF) Avrupalı astronomlar için benzer bir işlev görmektedir.
(UTBE)/(STScI)'in payına düşen zor görevlerden birisi de teleskobun gözlemlerini takvimlendirmektir. Hubble alçak dünya yörüngesine oturutulmuştur dolayısıyla uzay mekikleri tarafından kolaylıkla ulaşılabilmektedir ancak bu aynı zamanda yörünge dönüşünün yarısından biraz daha az bölümünde hedeflenen birçok astronomik nesnenin dünyanın kütlesi nedeniyle görüntülenememesi anlamına gelmektedir. Teleskop, Güney Atlantik Anomalisinin üzerinden geçerken ortaya çıkan yüksek radyasyon nedeniyle gözlem yapılamamaktadır ve aynı zamanda Güneş (aynı zamanda Merkür'ün gözlemlenmesini engelleyen), Ay ve Dünya'nın etrafında gözlem yapmayı önemli miktarda engelleyen alanlar bulunmaktadır. OTA'nın herhangi bir parçasının güneş ışığına maruz kalarak yanmasını engellemek için özel olarak geliştirilen güneşten korunma açısı yaklaşık 50°'dir. Dünya ve aydan sakınmanın amacı yoğun parlak ışığı FGS'lere doğrudan gelmesini ve dağılmış ışığın cihazların içine girmesini engellemektir. FGS'ler çalıştırılmadığında ay ve dünya gözlemlenebilmektedir. Dünya gözlemleri, programın ilk yıllarında WFPC1 cihazının dijital görüntüleme kalitesini artırmak için yapılırdı. Hubble'ın yörünge düzlemine, doksan derece açıyla sürekli görüntülenen ve uzun süreli dönemler için düzeltme yapılmayan hedefler içeren bir bölge vardır. Yörüngenin değişmesine bağlı olarak CVZ'nin konumu yaklaşık olarak sekiz hafta içinde yavaşça değişir. CVZ(Sürekli Gözlemlenen Bölgeler)deki alanlarda dünyanın eğimi her zaman yaklaşık olarak 30° olduğundan dolayı, dünyanın yayılan ışığının parlaklığı CVZ gözlemleri sırasında uzun süre kaldırılabilmektedir.
Hubble atmosferin üst katmanlarının içinde kalacak şekilde dünya etrafında döndüğü için yörüngesi önceden belirlenebilir olmaksızın zaman içinde değişebilmektedir. Üst atmosfer katmanlarının yoğunluğu birçok etkene göre değişebilmektedir ve bu durum altı haftalık bir süre içerisinde Hubble'ın tahmin edilen konumunda 4,000 km'ye yakın hatalı bir sapma olabilir anlamına gelmektedir. Gözlem takvimleri çalışmaya başlanmadan sadece birkaç gün önce belirlenmektedir; çünkü daha uzun bir süre söz konusu olduğunda gözlenmek istenen bölge gözlem saatinde gözlenemeyebilmektedir.
HUT için mühendislik desteği, Uzay Teleskop Bilimi Enstitüsü;(UTBE)/(STScI)'nin 48 km güneyinde Greenbelt, Maryland'da kurulu Goddard Uzay Uçuş Merkezi'nde çalışan teknik elemanlar ve NASA tarafından verilmektedir.
Galeri
- Hubble Uzay Teleskobu tarafından çekilmiş Messier 82
- Orion Bulutsusu'nun Hubble Uzay Teleskobu tarafından çekilmiş fotoğrafı
- Eta Carinae üstündevi ve onun etrafını saran Homunculus Bulutsusu'nun, Hubble Uzay Teleskobu tarafından çekilmiş görüntüsü
- Birçok gökadanın Hubble Uzay Teleskobu tarafından çekilmiş fotoğrafı
Dış bağlantılar
- Uzay teleskopları bilim enstitüsü 7 Ağustos 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- NASA - Hubble 9 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ESA - Hubble 21 Şubat 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Hubble bilgi arşivi 18 Ağustos 2011 tarihinde WebCite sitesinde arşivlendi
Kaynakça
- ^ HST Program Office (2003). "Hubble Facts: HST Orbit Decay and Shuttle Re-boost" (.PDF). Goddard Space Flight Center. 16 Ekim 2011 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 12 Mayıs 2009.
- ^ Amiko Kauderer (26 Mart 2009). "Space Shuttle Mission Overview - STS-125: The Final Visit". NASA. 10 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Mayıs 2009.
- ^ "NASA's Great Observatories". NASA. 20 Haziran 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Nisan 2008.
- ^ H. Oberth (1923). Die Rakete zu den Planetenräumen. R. Oldenbourg-Verlay.
- ^ Spitzer, L., "Report to Project Rand: Astronomical Advantages of an Extra-Terrestrial Observatory", reprinted in NASA SP-2001-4407: Exploring the Unknown 20 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Chapter 3, Document III-1, p. 546.
- ^ "Lyman Spitzer, Jr". Caltech. 6 Haziran 2010 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Nisan 2008.
- ^ Baum, W. A. and Johnson, F. S. and Oberly, J. J. and Rockwood, C. C. and Strain, C. V. and Tousey, R. (Kasım 1946). "Solar Ultraviolet Spectrum to 88 Kilometers". Phys. Rev. 70 (9–10). American Physical Society. ss. 781-782. doi:10.1103/PhysRev.70.781.
- ^ "Up close and personal - physicsworld.com". physicsworld.com. Institute of Physics (www.iop.org). 2 Mart 2009. 27 Kasım 2010 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Nisan 2009.
- ^ . NASA. 18 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2008.
- ^ Spitzer, History of the Space Telescope, p. 32.
- ^ Spitzer, History of the Space Telescope, pp. 33–34.
- ^ a b Spitzer, History of the Space Telescope, p. 34.
- ^ "Memorandum of Understanding Between The European Space Agency and The United States National Aeronautics and Space Administration", reprinted in NASA SP-2001-4407: Exploring the Unknown 20 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Chapter 3, Document III-29, p. 671.
- ^ . NASA. 6 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2008.
- ^ . NASA. 5 Temmuz 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2008.
- ^ Dunar, pp. 487–488.
- ^ a b Dunar, p. 489.
- ^ "Hubble: The Case of the Single-Point Failure" (PDF). Science Magazine. 17 Ağustos 1990. 26 Mart 2009 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 26 Nisan 2008.
- ^ Allen report, page 3–4.
- ^ Associated Press (28 Temmuz 1990). "Losing Bid Offered 2 Tests on Hubble". 4 Şubat 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Nisan 2008.
- ^ . NASA. 21 Eylül 2001. 19 Temmuz 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2008.
- ^ "2.4m Observatory Technical Note". New Mexico Institute of Mining and Technology. 1 Ocak 2008. 29 Kasım 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Nisan 2008.
- ^ Dunar, p. 496
- ^ Ghitelman, David, The Space Telescope, Michael Friedman Publishing, New York, 1987, p.32
- ^ Robberto, M. and Sivaramakrishnan, A. and Bacinski, J.J. and Calzetti, D. and Krist, J.E. and MacKenty, J.W. and Piquero, J. and Stiavelli, M. (2000). "The Performance of HST as an Infrared Telescope" (PDF). Proc. SPIE. Cilt 4013. ss. 386-393. doi:10.1117/12.394037. 12 Haziran 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Kasım 2009.
- ^ Dunar, p. 504.
- ^ . Goddard Space Flight Center. 27 Nisan 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2008.
- ^ Ghitelman, David, The Space Telescope, Michael Friedman Publishing, New York, 1987, p. 50
- ^ Dunar, p. 508.
- ^ Brandt J.C.; ve diğerleri. (1994). "The Goddard High Resolution Spectrograph: Instrument, goals, and science results" (PDF). Publications of the Astronomical Society of the Pacific. Cilt 106. ss. 890-908. doi:10.1086/133457. 3 Haziran 2016 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 5 Ekim 2020.
- ^ Bless R.C., Walter L.E., White R.L. (1992), High Speed Photometer Instrument Handbook, v 3.0, STSci
- ^ Benedict, G. Fritz; McArthur, Barbara E. (2005). "High-precision stellar parallaxes from Hubble Space Telescope fine guidance sensors". D.W. Kurtz (ed.) (Ed.). Proceedings of IAU Colloquium #196,. Transits of Venus: New Views of the Solar System and Galaxy. Cambridge University Press. ss. 333-346. 3 Haziran 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Ocak 2010.
- ^ Dunar, pp. 486–487.
- ^ Nancy Grace Roman, "Exploring the Universe: Space-Based Astronomy and Astrophysics", in NASA SP-2001-4407: Exploring the Unknown 20 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Chapter 3, p. 536.
- ^ Primer, Chapter 2.
- ^ Diane Karakla, Editor and Susan Rose, Technical Editor (2004). HST Primer for Cycle 14.
Wikimedia Commons'ta Hubble Space Telescope ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Hubble Uzay Teleskobunun Uzay Mekigi Atlantis dorduncu servis gorevi STS 125 i yaparken cekilmis goruntusu bu gozlemevine yapilan besinci ve insanli son uzay yolculuguydu NSSDC ID 1990 037BKurum NASA ESA STScIFirlatilis Tarihi 24 Nisan 1990 3 33 51 p m Faal oldugu sure 20 yil 7 ayYorungeden Indirme 2013 2021Kutle 11 110 kg 24 250 lb Yorunge Tipi Daireye Yakin Alcak Dunya yorungesiYorunge Yuksekligi 559 kmYorunge Periodu 96 97 dkYorunge Hizi 7 500 m sYercekimine bagli ivme 8 169 m s Konum Alcak Dunya yorungesiFiziksel OzelliklerTeleskop Turu Ritchey Chretien teleskopuDalgaboyu Sistemi Optik ultraviyole yakin kizil otesiCap 2 4 m 94 in Toplama Alani yaklasik 4 3 m 46 ft Etkili oldugu odak uzakligi 57 6 m 189 ft Servis GorevleriServis Gorevi 1Gorev Adi STS 61 Endeavour Gorev Tarihi 2 13 Aralik 1993Eklenen Degistirilen Aygitlar Genis Alan ve Gezegen Kamerasi 2 WFPC2 Optik Uzay Teleskobu eksen degisimi COSTAR Servis Gorevi 2Gorev Adi STS 82 Discovery Gorev Tarihi 11 21 Subat 1997Eklenen Degistirilen Aygitlar Yakin kizilotesi Kamera ve Cok Amacli Tayfolcer NICMOS Uzay Teleskobu Goruntuleme Spektrogrifisi STIS Servis Gorevi 3AGorev Adi STS 103 Discovery Gorev Tarihi 19 27 Aralik 1999Eklenen Degistirilen Aygitlar Ciroskoplar degistirildi Iyi Rehberlik Algilayicilari ve Vericiler degistirildi Gelismis Merkezi Bilgisayar Dijital Veri Kaydedici Elektronik Arttirim Techizati Batarya Gelistirme Techizati ve Dis isi koruma katmani Servis Gorevi 3BGorev Adi STS 109 Columbia Gorev Tarihi 1 12 Mart 2002Eklenen Degistirilen Aygitlar Incelemeler icin Gelismis Kamera Genis Alan ve gezegen Kamerasi WFPC2 degistirildi Gunes Panelleri degistirildi Yakin Kizilotesi Kamera ve Cok Amacli Tayfolcer degistirildi Tepkisel Hareket Aygitlari 1 4 degistirildi Servis Gorevi 4Gorev Adi STS 125 Atlantis Gorev Tarihi 11 24 Mayis 2009Eklenen Degistirilen Aygitlar Genis Alan Kamerasi 3 WFC3 Kozmik Orijin Spektrografi COS COSTAR in yerini aldi Genis Alan ve Gezegen Kamerasi 2 WFPC2 degistirildi Gelismis Inceleme Kamerasi ACS ve Uzay Teleskobu Gorutuleme Spektrografisi STIS onarildi Ciroskoplar ve Batarlar degistirildi Iyi Rehberlik Algilayicilari degistirildi Arac GerecleriNICMOS Kizilotesi kamera Coklu nesne spektrometresiACS Gelismis Olcme KamerasiWFC3 Genis Alan KamerasiCOS Kozmik Orijin SpektrografisiSTIS Uzay Teleskopu Goruntuleme SpektrografisiFGS Hassas Kilavuz Algilayici 3 adetWebsiteleri http hubble nasa gov9 Subat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde http hubblesite org15 Mayis 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde http www spacetelescope org21 Subat 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Hubble Uzay Teleskobu HUT ismi Amerikali astronom Edwin Hubble in anisina verilmis Nisan 1990 da STS 31 Gorevi esnasinda Uzay Mekigi Discovery tarafindan Dunya etrafindaki yorungesine tasinmis bir uzay teleskobudur Ilk uzay teleskopu olmamasina ragmen HUT en buyuklerindendir ve bircok ustun ozellige sahiptir Ayrica hem hayati oneme sahip bir arastirma araci olmasi hem de astronomi icin etkili bir halkla iliskiler unsuru olmasi nedeniyle cok taninmistir HUT NASA ve Avrupa Uzay Ajansi ESA arasinda ortak bir calismadir ve Compton Gama Isini Gozlemevi Chandra X isini Gozlemevi ve Spitzer Uzay Teleskobu projelerinden olusan NASA nin Buyuk Gozlemevleri programinin bir parcasidir Uzay teleskoplarin yapimi ilk olarak 1923 te dusunuldu HUT icin 1970 lerde 1983 te uzaya gonderilmesi hedefiyle fon bulundu ancak proje teknik gecikmeler butce sorunlari ve Challenger faciasi nedeniyle gecikti 1990 da yorungeye yerlestirildikten sonra bilim adamlari ana aynanin teleskobun calismalarini kisitlayacak sekilde yanlis yerlestirildigini tespit etti 1993 yilinda bir uzay mekigi yolculugunda bu sorun giderildi HUT Dunya atmosferinin disinda konumlanmasi sayesinde yeryuzundeki teleskoplara kiyasla pek cok avantaja sahip olabilmektedir Atmosferin olumsuz etkilerinden Goruntude bulaniklik ve havadaki partikullerden yansiyan isigin olusturdugu arka plan kirliligi gibi bagimsiz goruntu elde edilmesinin yani sira Ozon tabakasi tarafindan tutulan morotesi isigin gozlemlenmesi ancak bu sekilde mumkun olabilmektedir 1990 yilinda firlatilmasinin ardindan astronomi tarihindeki en onemli enstrumanlardan biri haline gelmistir Astronomlarin astrofizik alanindaki temel problemlerine cozum bulmakta buyuk yarar saglamistir Hubble teleskobu tarafindan kaydedilmis olan Hubble ultra derin alan adli fotograf bugune kadar gorunur isik ile en uzak mesafeden alinmis detayli goruntudur Bircok Hubble gozlemi en kesin bicimde hesaplanan evrenin genisleme orani gibi astrofizik alaninda bircok cigir acici sonuc dogurmustur HUT uzayda bakimi astronotlar tarafindan yapilacak sekilde tasarlanmis tek teleskoptur Sonuncusu Mayis 2009 da olmak uzere bes adet bakim ucusu gerceklestirilmistir Ilk servis ucusu Aralik 1993 te Hubble in goruntuleme hatasinin duzeltilmesi icin gerceklestirildi 2 3A ve 3B bakim ucuslari sirasinda cok sayida alt sistem onarilmis ve bircok gozlem cihazi daha modern ve yetkin olanlariyla degistirilmistir Ancak 2003 yilinda Columbia Uzay Mekigi nin yasadigi kazadan sonra besinci bakim ucusu guvenlik gerekceleri ile iptal edildi Uzun tartismalardan sonra NASA kararini tekrar gozden gecirdi ve kurumun yoneticisi Mike Griffin son kez olmak uzere bir servis ucusu yapilmasina karar verdi STS 125 Mayis 2009 da gerceklestirildi iki yeni cihaz takildi ve cok sayida tamir yapildi Yeni cihazlar ve duzeltmeler test edilip HUT rutin islemlerine Eylul 2009 da tekrar basladi Son ucusta yapilan bakim ile 2021 de uzaya gonderilmesi planlanan ve HUT un ardili olan James Webb Uzay Teleskopu JWUT calismaya baslayana kadar HUT un gorev yapmasi beklenmektedir JWUT bircok acidan daha ustun astronomik arastirma programlarina sahip olacak ancak kizilotesi gozlem yapacagindan dolayi Hubble in spektrumun gorunur ve ultraviyole olceginde gozlem yapma yetenegini yerine gecmeyecek tamamlayacak Dusunce tasarim ve hedeflerTaslaklar ve Onculer 1923 yilinda Hermann Oberth fuzeciligin babalari olarak dusunulen Robert H Goddard ve Konstantin Tsiolkovski ile beraber bir fuze yardimiyla dunya cevresinde bir teleskobun nasil yorungeye oturtulabilecegini anlattiklari Almanca Die Rakete zu den Planetenraumen Ingilizce The Rocket into Planetary Space Turkce Gezegenler Arasi Uzaya Roket Yollamak bir kitap yayinladi Hubble Uzay Teleskobunun tarihcesi gokbilimci Lyman Spitzer in 1946 da yazdigi Dunya disina konumlandirilmis bir teleskobun ustunlukleri isimli yaziya kadar takip edilebilir Bu calismasinda uzayda kurulacak bir gozlemevinin dunyadaki bir gozlemevine gore iki temel ustunlugunu tartisti Birincisi acisal cozunurluk nesnelerin acik bir bicimde ayristirilabildigi en kucuk ayrim atmosferin ters akintisi yuzunden yildizlarin goz kirpar gibi gorunmesine yol acan ve gok bilimciler tarafindan verilen isimle gokbilimsel gormeye nazaran sadece kirinim ile kisitlanacakti O yillarda dunyadaki teleskoplar capi 2 5 m olan bir aynasi olan teorik olarak yaklasik 0 05 arcsec lik kirinim sinirlilik cozunurluge sahip bir teleskop ile karsilastirildiginda 0 5 1 0 acisal dakikalik cozunurlukle sinirliydilar Ikinci olarak uzaydaki bir teleskop atmosfer tarafindan guclu bicimde emilen kizilotesi ve ultraviyole isinlarini gozlemleyebilirdi Spitzer hayatinin buyuk bir kismini bir uzay teleskobunun gelistirilmesine adadi 1962 de ABD Ulusal Bilimler Akademisi tarafindan yayinlanan bir rapor insanli uzay ucus programinin bir parcasi olarak bir uzay teleskobunun gelistirilmesini tavsiye etti ve 1965 te Spitzer buyuk bir uzay teleskobu icin bilimsel hedefler taslagi hazirlamakla gorevlendirilen komitenin basina atandi Hubble teleskobunda SM1 gorevi sirasinda gelistirme calismasi Uzay tabanli astronomi II Dunya Savasi ni takip eden kisa sureli bir bosluktan hemen sonra bilimadamlarinin roket teknolojisinde etkili olan gelistirmeler gerceklestirmelerini takiben basladi Gunesin ilk morotesi elektromanyetik tayfi 1946 da elde edildi ve NASA 1962 de morotesi x ray ve gama isin spektrumlarini elde etmek icin Uydu Gunes Gozlemevi ni uzaya gonderdi Dunya cevresinde donen bir gunes teleskobu Ariel 3 programi cercevesinde Ingiltere tarafindan 1962 yilinda dunya yorungesine oturtuldu ve 1966 da NASA ilk Uydusal Astronomik Gozlemevi ni OAO uzaya firlatti OAO 1 uc gun sonra guc kaynaginin bozulmasi sonucu gorev disi kaldi Bu uyduyu 1968 ve 1972 arasi normal planlanan omrunden bir sene fazla calisarak yildiz ve galaksilerin morotesi gozlemlerini yapan OAO 2 takip etti OSO ve OAO calismalari uzay tabanli gozlemlerin astronomide oynayabilecegi onemli rolu sergiledi 1968 de NASA nin 1979 da firlatilmak uzere o donem icin gecici olarak en Buyuk Uydu Teleskobu veya Buyuk Uzay teleskobu olarak bilinen 3 metre capli bir aynaya sahip uzay tabanli bir yansimali teleskop icin ciddi planlar gelistirdigi goruldu Bu planlar bu kadar pahali bir programin uzun bir calisma omrunun olmasi icin insanli destek ucuslarina ihtiyac oldugunu vurguladi ve es zamanli olarak gelistirilen tekrar kullanilabilecek Uzay mekigi programinin planlari bunu gerceklestirebilecek teknolojinin cok yakinda kullanima sunulabilecegini gosterdi Fon Arayisi Hubble teleskobunun modeli Marshfield Missouri OAO programinin devamlilik gosteren basarisi LST nin ana hedef olmasi gerektigi konusunda astronomi dunyasinda giderek artan fikirbirligini cesaretlendirdi 1970 yilinda NASA iki komite kurdu biri uzay teleskobu projesinin muhendislik yaniyla digeri bu calismanin bilimsel hedeflerinin belirlenmesi ilgilenmek uzere Bu komiteler kurulduktan sonra NASA nin onundeki ikinci engel dunyada kurulacak herhangi bir benzer cihaz ile karsilastirildiginda bu aletin cok daha yuksek olan maliyetinin karsilanmasini saglamakti ABD Kongresi teleskop icin ongorulen butcenin bircok ogesini sorguladi ve o donem olasi aletler ve teleskop icin gerekli donanim hakkinda oldukca detayli calismasini iceren planlama safhalarinin butcelerinde kisintilara zorladi 1974 te Gerald Ford tarafindan butceye getirilen kisitlamalar yuzunden teleskop projesinin butun fonu kesildi Buna karsilik olarak gok bilimciler arasinda ulke capinda bir lobi calismasi yurutuldu Bircok gok bilimci Kongre uyeleri ve Senato uyeleri ile yuz yuze gorustu ve buyuk katilimli bir mektup gonderme kampanyasi duzenlendi Ulusal Bilimler Akademisi bir uzay teleskobuna duyulan ihtiyac ile ilgili bir rapor yayinladi ve sonucta Senato daha once Kongre tarafindan onaylanan butcenin yarisini kabul etmeye ikna oldu Fon tartismalari projenin buyuklugunde bir kuculmeye gidilmesine yol acti planlanan ayna capi 3 m den 2 4 m ye indirilirken diger harcamalara da kisinti getirildi ve teleskop donanimi icin daha etkili ve sinirli bir tasarim ile yapilacak harcamaya izin verildi Ana teleskopta kullanilacak sistemin denenmesi icin dusunulen 1 5 m capindaki on calisma teleskobundan vazgecildi ve butce icin Avrupa Uzay Ajansi ile isbirliginin arastirilmasina karar verildi ESA Avrupali gok bilimcilerin teleskobun gozlem suresinin en az 15 inde yer almalarinin garanti edilmesi karsiliginda teleskobu destekleyecek gunes pillerinin ve ABD de teleskop uzerinde calisacak teknik personelinin saglanmasi kadar teleskop icin gereken birinci nesil cihazlara mali kaynak yaratilmasina ve bunlarin teminine karar verdi Kongre 1978 yilinda 36 000 000 US lik fonu onayladi ve LST nin tasarimi en erken 1983 yilinda bitirilip firlatilmak uzere basladi 1983 yilinda teleskoba su isim verildi Edwin Hubble evrenin genisledigini kesfederek 20 yuzyilin cigir acan kesiflerinden birini yapan gok bilimci Yapimi ve Muhendislik Calismasi Hubble in ana aynasinin parlatilmasi Mayis 1979 da Danbury Connecticut daki Perkin Elmer sirketinde basladi Fotograftaki muhendis bu projede Perkin Elmer icin calisan optik muhendisi Dr Martin Yellin dir Hubble Uzay Teleskobu nun Uzay Mekigi Discovery den ikinci servis gorevi STS 82 yi yaparken cekilmis goruntusu Uzay Teleskobu projesine karar verildikten sonra programdaki calisma bircok kurum arasinda paylastirildi Marshall Space Flight Center MSFC ye teleskobun tasarim gelistirme ve yapim sorumlulugu verilirken Goddard Space Flight Center GSFC ye bu calismanin bilimsel cihazlarinin tum kontrolu yapma ve yer kontrol merkezi olma sorumlulugu verildi MSFC Perkin Elmer sirketini uzay teleskobunun optik yapisini ve hassas kilavuz alicilarini tasarlamak ve insa etmekle gorevlendirdi Lockheed firmasi ise teleskobun icine yerlestirilecegi uzay gemisini yapmakla gorevlendirildi Optik Teleskop Araci OTA Optik acidan Hubble cogu buyuk profesyonel teleskop gibi Ritchey Chretien tasarimina sahiptir Bu tasarim iki hiperbolik aynasi ile bu aynalarin seklinden dolayi uretilmelerinin ve test edilmelerinin zor olmalari dezavantajina ragmen genis gorus alanlarinda goruntulemede iyi olarak bilinmektedir Teleskobun ayna ve optik sistemleri en son basarimi belirler ve bunlar teknik ozellikleri yerine getirmek uzere tasarlanir Optik teleskoplar geleneksel olarak gorulebilir isigin onuncu dalga boyuna kadar netlige ulasacak sekilde parlatilmis aynalara sahiptir ancak Uzay Teleskobu morotesi kisa dalga boyu olan isinlar isinlari gozlemlemek icin kullanilacakti ve uzayda bulunmanin butun ustunluklerini kullanarak kirinim sorununu asmak uzere ozellikle tasarlandi Dolayisiyla aynasinin 10 nanometre netliginde olmasi veya yaklasik olarak kirmizi isigin 65 te 1 dalga boyunda parlatilmasi gerekmekteydi Perkin Elmer aynanin istenen sekli almasi icin gereken asindirmada ozel tasarlanmis ve ust duzeyde gelistirilmis bilgisayar kontrollu ozel parlatma makineleri kullandi Ancak onlarin en son teknoloji urunu cihazlari zorlaninca NASA PE nin Kodak firmasiyla geleneksel ayna parlatma tekniklerini kullanarak bir tane yedek ayna yapmasi konusunda isbirligi yapmasini istedi Kodak ve Itek ekibi ayni zamanda orijinal aynanin parlatilmasina da katildilar Daha sonra ortaya cikan cesitli sorunlara yol acacak olan parlatma hatasina neden olacak sekilde yapilan anlasmayla her iki sirketin birbirinin isini denetlemesi ongoruldu Kodak tarafindan yapilan ayna gunumuzde Smithsonian Enstitusu nde sergilenmektedir Bu calismanin bir parcasi olarak uretilen bir Itek aynasi gunumuzde Magdalena Ridge Gozlemevi ndeki 2 4 m lik teleskopta kullanilmaktadir Perkin Elmer aynasinin yapimina Corning sirketinin cok dusuk genlesmeli camindan uretilen bir altyapi ile 1979 yilinda baslandi Agirligini en alt seviyede tutmak icin ayna balpetegi seklindeki kafesi aralarinda sikistiran bir inc kalinliginda alt ve ust plakalar icermekteydi Perkin Elmer degisik oranlarda kuvvet uygulayan 138 adet cubuk ile aynayi cift tarafli olarak destekleyerek mikro cekim benzetimini simulasyon gerceklestirdi Bu aynanin son halinin dogru olmasini ve sonuc olarak uygulandiginda hedeflenen islevi gormesini sagladi Aynanin parlatilmasi 1981 Mayis ina kadar surdu O sirada hazirlanan NASA raporlari dogrultusunda Perkin Elmer sirketinin yonetimi sorgulandi parlatma islemi takvimi sarkmaya ve butce asilmaya baslandi Butcede tasarruf yapmak icin NASA yedek aynanin yapim calismasini askiya aldi ve teleskopun firlatilisini Ekim 1984 tarihine erteledi Ayna 1981 in sonunda tamamlandi 2400 galon sicak de iyonize su ile yikandiktan sonra yansitici katman olarak 65 nm kalinliginda aluminyum ve koruyucu katman olarak 25 nm kalinliginda magnezyum florit ile kaplandi Hubble in yapimi Fotografta optik olcum cati makasi ve ikincil sesyayar koruk gorulmektedir OTA nin tamami icin butce ve takvim asilmaya devam ettikce Perkin Elmer sirketinin bu kadar onemli bir proje icin yeterliligi konusundaki supheler dile getirilmeye artarak devam etti Gunluk olarak degisen ve oturmayan olarak ifade edilen plana bir cevap olarak NASA teleskopun firlatilisini Nisan 1985 tarihine erteledi Perkin Elmer in programi her dort ayda bir duzenli olarak bir ay sarkmaya devam etti bazi zamanlarda bu sarkma bir is gunune karsilik bir gun olarak gerceklesti NASA firlatisi once Mart sonra da Eylul 1986 ya cekmek zorunda kaldi Bu sirada toplam proje butcesi 1 175 milyar dolara yukseldi Uzay Gemisi Sistemleri Teleskop ve diger cihazlari tasiyacak uzay gemisinin yapimi baska bir buyuk muhendislik sorunuydu Bu noktada cihaz bir yandan teleskobun cok keskin bir sekilde hedefleme yapmasini saglarken bir yandan da dogrudan gunes isigina maruz kalma ve dunyanin golgesinin ustune dusmesine bagli olarak sicaklik acisindan meydana gelecek degisikliklerle basa cikabilmeliydi Cok katmanli bir yalitim teleskobun icindeki sicakligi sabit tutmakta teleskop ve cihazlarin icine oturdugu ince bir aluminyum kabugu da sarmaktadir Kabugun icinde bir grafit epoksi karbon fiber ile guclendirilmis bir cesit plastikten imal edilmis iskelet teleskobun calisan parcalarini saglam bir bicimde bir arada tutulmasini saglamaktadir Grafit kompozitler higroskobik olduklari icin Lockheed in temiz odasindaki destek cati tarafindan emilen su buharinin daha sonra uzay boslugunda disari cikma riski vardi bu durumda teleskobun cihazlari buz ile kaplanacakti Bu riski azaltmak icin teleskop uzaya birakilmadan once icine bir nitrogen gaz bosaltimi yapildi Hubble Teleskobunun kisimlarini gosteren cizim Teleskobun ve diger cihazlarin icine yerlestirilecegi uzay gemisinin yapimi sirasinda OTA yapimina gore daha az bir gecikme yasansa da Lockheed firmasi butceyi ve takvimi bir miktar asmisti 1985 yazi itibariyla uzay gemisinin yapimi butceyi 30 asmis ve takvimin uc ay gerisinde kalmisti Bir MSFC raporuna gore Lockheed firmasi geminin yapimi konusunda kendi kararlarindan ziyade NASA nin talimatlarina gore hareket etme egilimindeydi Temel cihazlar Firlatildiginda HUT bes bilimsel cihaz tasiyordu Genis Alan ve Gezegen Kamerasi WF PC Goddard Yuksek Cozunurluk Tayfolceri GHRS Yuksek Hiz Fotometresi HSP Silik Nesne Kamerasi FOC ve Silik Nesne Tayfolceri FOS Genis Alan ve Gezegen Kamerasi WF PC esas olarak optik gozlemler icin gelistirilmis bir yuksek cozunurluk goruntuleme araciydi Bu cihaz NASA nin Jet Roket Laboratuvari tarafindan gelistirilmis ve ozel astrofiziksel arastirmalar icin tayf cizgilerini izole eden 48 tane filtreden olusturulmustu Cihaz her biri dort tanesini kullanacak sekilde iki kamera arasinda bolusturulmus sekiz tane CCD cipi icermektedir Genis alan kamerasi WFC cozunurlugun cogalmasina bagli olarak genis acida bir alani kapsamaktaydi gezegen kamerasi PC ise sahip oldugu daha buyuk buyultme gucu ile WF ciplerine nazaran daha etkili odak uzakligindaki goruntuleri almaktaydi Goddard Yuksek Cozunurluk Tayfolceri GHRS ultraviyole isiginda calismak uzere tasarlanmis bir tayfolcerdi Goddard Uzay Ucus Merkezi nde imal edilmisti ve 90 000 lik spektral cozunurlugu gerceklestirebiliyordu Ultraviyole gozlemleri icin imal edilen diger cihazlar FOC ve FOS du bunlar Hubble da yer alan cihazlar arasinda en ust duzey uzamsal yeterliligi olan araclardi CDD lere nazaran bu uc cihaz algilayici olarak foton sayici digicon dogrudan fotoelektrik etkiyi kullanarak uzayda isik cozunurlugunu algilayan bir algilayici kullaniyordu FOC ESA tarafindan yapilirken FOS Martin Marietta sirketi tarafindan imal edilmisti Son cihaz ise Madison daki Wisconsin Universitesi tarafindan tasarlanip imal edilen HSP ydi Farkli yildizlarin ve parlaklik acisindan degisiklik gosteren diger astronomik nesnelerin gorulebilir ve ultraviyole isinlarinin gozlemlenebilmesi icin gelistirilmisti Cihaz 2 lik veya daha ustun bir isik olcumu keskinliginde saniyede 100 000 e yakin olcum yapabiliyordu HUT un kilavuz sistemi de bilimsel bir cihaz olarak da kullanilabilmektedir Cihazin uc adet Hassas Kilavuz Algilayicilari FGS ler bir gozlem sirasinda teleskobu sabit tutmak icin kullanildiklari gibi yaklasik olarak 0 0003 arc saniye kesinlikte en ileri seviyede astronometri olcumleri de yapabilmektedirler Yer destegi Hubble in alcak dunya yorungesi sadece yorungeyi tamamlama zamaninin yarisindan az bir sure icerisinde bircok hedefin goruntulenebilir oldugu anlamina gelmektedir cunku yorungenin yariya yakin bir suresinde dunyanin kutlesi tarafindan bu hedeflerin gorulmeleri engellenmektedir Uzay Teleskop Bilimi Enstitusu UTBE STScI teleskobun bilimsel isleyisinden ve bilgilerin astronomlara iletilmesinden sorumludur UTBE STScI Universiteler Arasi Astronomi Arastirmalari Birligi AURA tarafindan yonetilmektedir ve AURA birligini olusturan 33 ABD universitesi ve 7 uluslararasi yapidan biri olan Johns Hopkins Universitesi nin Baltimore Maryland de yer alan Homewood kampusunde yer almaktadir UTBE STScI 1983 yilinda NASA ve geri kalan buyuk bir bilimsel topluluk arasinda meydana gelen guc catismasindan sonra kuruldu NASA bu islevi kendi bunyesi icinde tutmak istedi ancak bilim insanlari bunun akademik bir olusum icinde degerlendirilmesini istedi 1984 te Munih yakinlarinda Garching de kurulan Uzay Teleskobu Avrupa Koordinasyon Kurumu UTAKK ST ECF Avrupali astronomlar icin benzer bir islev gormektedir UTBE STScI in payina dusen zor gorevlerden birisi de teleskobun gozlemlerini takvimlendirmektir Hubble alcak dunya yorungesine oturutulmustur dolayisiyla uzay mekikleri tarafindan kolaylikla ulasilabilmektedir ancak bu ayni zamanda yorunge donusunun yarisindan biraz daha az bolumunde hedeflenen bircok astronomik nesnenin dunyanin kutlesi nedeniyle goruntulenememesi anlamina gelmektedir Teleskop Guney Atlantik Anomalisinin uzerinden gecerken ortaya cikan yuksek radyasyon nedeniyle gozlem yapilamamaktadir ve ayni zamanda Gunes ayni zamanda Merkur un gozlemlenmesini engelleyen Ay ve Dunya nin etrafinda gozlem yapmayi onemli miktarda engelleyen alanlar bulunmaktadir OTA nin herhangi bir parcasinin gunes isigina maruz kalarak yanmasini engellemek icin ozel olarak gelistirilen gunesten korunma acisi yaklasik 50 dir Dunya ve aydan sakinmanin amaci yogun parlak isigi FGS lere dogrudan gelmesini ve dagilmis isigin cihazlarin icine girmesini engellemektir FGS ler calistirilmadiginda ay ve dunya gozlemlenebilmektedir Dunya gozlemleri programin ilk yillarinda WFPC1 cihazinin dijital goruntuleme kalitesini artirmak icin yapilirdi Hubble in yorunge duzlemine doksan derece aciyla surekli goruntulenen ve uzun sureli donemler icin duzeltme yapilmayan hedefler iceren bir bolge vardir Yorungenin degismesine bagli olarak CVZ nin konumu yaklasik olarak sekiz hafta icinde yavasca degisir CVZ Surekli Gozlemlenen Bolgeler deki alanlarda dunyanin egimi her zaman yaklasik olarak 30 oldugundan dolayi dunyanin yayilan isiginin parlakligi CVZ gozlemleri sirasinda uzun sure kaldirilabilmektedir Hubble atmosferin ust katmanlarinin icinde kalacak sekilde dunya etrafinda dondugu icin yorungesi onceden belirlenebilir olmaksizin zaman icinde degisebilmektedir Ust atmosfer katmanlarinin yogunlugu bircok etkene gore degisebilmektedir ve bu durum alti haftalik bir sure icerisinde Hubble in tahmin edilen konumunda 4 000 km ye yakin hatali bir sapma olabilir anlamina gelmektedir Gozlem takvimleri calismaya baslanmadan sadece birkac gun once belirlenmektedir cunku daha uzun bir sure soz konusu oldugunda gozlenmek istenen bolge gozlem saatinde gozlenemeyebilmektedir HUT icin muhendislik destegi Uzay Teleskop Bilimi Enstitusu UTBE STScI nin 48 km guneyinde Greenbelt Maryland da kurulu Goddard Uzay Ucus Merkezi nde calisan teknik elemanlar ve NASA tarafindan verilmektedir GaleriHubble Uzay Teleskobu tarafindan cekilmis Messier 82 Orion Bulutsusu nun Hubble Uzay Teleskobu tarafindan cekilmis fotografi Eta Carinae ustundevi ve onun etrafini saran Homunculus Bulutsusu nun Hubble Uzay Teleskobu tarafindan cekilmis goruntusu Bircok gokadanin Hubble Uzay Teleskobu tarafindan cekilmis fotografiDis baglantilarUzay teleskoplari bilim enstitusu 7 Agustos 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde NASA Hubble 9 Subat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde ESA Hubble 21 Subat 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Hubble bilgi arsivi 18 Agustos 2011 tarihinde WebCite sitesinde arsivlendiKaynakca HST Program Office 2003 Hubble Facts HST Orbit Decay and Shuttle Re boost PDF Goddard Space Flight Center 16 Ekim 2011 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 12 Mayis 2009 Amiko Kauderer 26 Mart 2009 Space Shuttle Mission Overview STS 125 The Final Visit NASA 10 Agustos 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Mayis 2009 NASA s Great Observatories NASA 20 Haziran 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Nisan 2008 H Oberth 1923 Die Rakete zu den Planetenraumen R Oldenbourg Verlay Spitzer L Report to Project Rand Astronomical Advantages of an Extra Terrestrial Observatory reprinted in NASA SP 2001 4407 Exploring the Unknown 20 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde Chapter 3 Document III 1 p 546 Lyman Spitzer Jr Caltech 6 Haziran 2010 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Nisan 2008 Baum W A and Johnson F S and Oberly J J and Rockwood C C and Strain C V and Tousey R Kasim 1946 Solar Ultraviolet Spectrum to 88 Kilometers Phys Rev 70 9 10 American Physical Society ss 781 782 doi 10 1103 PhysRev 70 781 KB1 bakim Birden fazla ad yazar listesi link Up close and personal physicsworld com physicsworld com Institute of Physics www iop org 2 Mart 2009 27 Kasim 2010 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Nisan 2009 NASA 18 Subat 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Nisan 2008 Spitzer History of the Space Telescope p 32 Spitzer History of the Space Telescope pp 33 34 a b Spitzer History of the Space Telescope p 34 Memorandum of Understanding Between The European Space Agency and The United States National Aeronautics and Space Administration reprinted in NASA SP 2001 4407 Exploring the Unknown 20 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde Chapter 3 Document III 29 p 671 NASA 6 Haziran 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Nisan 2008 NASA 5 Temmuz 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Nisan 2008 Dunar pp 487 488 a b Dunar p 489 Hubble The Case of the Single Point Failure PDF Science Magazine 17 Agustos 1990 26 Mart 2009 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 26 Nisan 2008 Allen report page 3 4 Associated Press 28 Temmuz 1990 Losing Bid Offered 2 Tests on Hubble 4 Subat 2009 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Nisan 2008 NASA 21 Eylul 2001 19 Temmuz 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Nisan 2008 2 4m Observatory Technical Note New Mexico Institute of Mining and Technology 1 Ocak 2008 29 Kasim 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Nisan 2008 Dunar p 496 Ghitelman David The Space Telescope Michael Friedman Publishing New York 1987 p 32 Robberto M and Sivaramakrishnan A and Bacinski J J and Calzetti D and Krist J E and MacKenty J W and Piquero J and Stiavelli M 2000 The Performance of HST as an Infrared Telescope PDF Proc SPIE Cilt 4013 ss 386 393 doi 10 1117 12 394037 12 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Kasim 2009 KB1 bakim Birden fazla ad yazar listesi link Dunar p 504 Goddard Space Flight Center 27 Nisan 2010 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Nisan 2008 Ghitelman David The Space Telescope Michael Friedman Publishing New York 1987 p 50 Dunar p 508 Brandt J C ve digerleri 1994 The Goddard High Resolution Spectrograph Instrument goals and science results PDF Publications of the Astronomical Society of the Pacific Cilt 106 ss 890 908 doi 10 1086 133457 3 Haziran 2016 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 5 Ekim 2020 KB1 bakim Digerlerinin yanlis kullanimi link Bless R C Walter L E White R L 1992 High Speed Photometer Instrument Handbook v 3 0 STSci Benedict G Fritz McArthur Barbara E 2005 High precision stellar parallaxes from Hubble Space Telescope fine guidance sensors D W Kurtz ed Ed Proceedings of IAU Colloquium 196 Transits of Venus New Views of the Solar System and Galaxy Cambridge University Press ss 333 346 3 Haziran 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Ocak 2010 KB1 bakim Birden fazla ad yazar listesi link KB1 bakim Fazladan yazi editor listesi link Dunar pp 486 487 Nancy Grace Roman Exploring the Universe Space Based Astronomy and Astrophysics in NASA SP 2001 4407 Exploring the Unknown 20 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde Chapter 3 p 536 Primer Chapter 2 Diane Karakla Editor and Susan Rose Technical Editor 2004 HST Primer for Cycle 14 Wikimedia Commons ta Hubble Space Telescope ile ilgili coklu ortam belgeleri bulunur