Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
I. Nikiforos (Yunanca; Νικηφόρος Α΄, Nikēphoros I) (ö. 26 Temmuz 811), 802 yılından öldürüldüğü yıl olan 811'e kadar hüküm sürmüş Bizans imparatoru.
| I. Nikiforos Νικηφόρος Α | |
|---|---|
 | |
| Bizans İmparatoru | |
| Hüküm süresi | 802 – 811 |
| Önce gelen | İrini |
| Sonra gelen | Stavrakios |
| Ölüm | 26 Temmuz 811 Pliska |
| Çocuk(lar)ı | Stavrakios Prokopia |
| Hanedan | Nikiforos Hanedanı |
| Nikiforos Hanedanı | |||
| Kronoloji | |||
| I. Nikiforos | 802–811 | ||
| Ortak imparator olarak Stavrakios ile, 803–811 | |||
| Stavrakios | 811 | ||
| I. Mihail | 811–813 | ||
| Ortak imparator olarak Theofilaktos ile, 811–813 | |||
| Veraset | |||
| Öncül: İsauria Hanedanı | Ardıl: V. Leon ve Frigya Hanedanı | ||
Yaşamı
Şimdi Suriye'de bulunan şehrinin soylu, olasılıkla Hristiyan, Arap asıllı bir aileden gelmiştir. Nikiforos, İmparatoriçe İrini'nin saltanatı sırasında saray bürokrasisi içinde ilerlemiş ve imparatoriçe tarafından hazine nazırı (Logothetis tu geniku) görevine getirilmiştir. 801'de Roma'da Papa III. Leo'nun Frankların Kralı olan Şarlman'a Batı Roma İmparatorluk tacı giydirmesi Bizans için istenmeyen büyük bir sürpriz olmuştu. İmparatoriçe İrini son saltanat yıllarında yeni bir koca aramakta ve bu nedenle özellikle Şarlman'la evlenmesi bile ciddi olarak tartışılmakta idi. Fakat Bizans soyluları ve saray bürokrasisi mensupları Şarlman'ı ve Frankları barbar olarak görüp ortaya çıkan bu yeni gerçeği kabul etmemekteydiler. Hazine nazırı Nikiforos başkanlığı altında yüksek saray bürokratları, soylular ve hadımlar bir hükûmet darbesi yapıp İrini'yi tahttan indirip Midilli (Lesbos) adasına sürgüne gönderdiler. Sabık İmparatoriçe kısa bir zaman sonra bu adada öldü. Bizans İmparatorluğu tahtına da 31 Ekim 802'de komplo lideri I. Nikiforos getirildi.
Nikiforos imparatorluğun çok zayıf durumunu çok iyi bilmekteydi ve kararlı ve güçlü bir hevesle ile durumu iyileştirmeye çabaladı. Saltanatına ilk aksi tepki 803'te askerlerden geldi. Zamanın en yetenekli generallerinden olan Bardanes Turkos isyan etti; kendi askerleri onu imparator ilan ettiler ve diğer askerî komutanlardan destek gördü. Bunlar arasında sonradan imparator olacak olan V. Leon ve II. Mihail Amroyalı da bulunuyordu. Fakat Nikiforos bu iki generali kendine çekmeyi başardı. Bardanes'in ordusu dağıldı; kendisi de bir manastıra çekilmek zorunda kaldı. Bu arada sarayda soylular arasında Arsaber tarafından yöneltilen bir komplo da harekete geçemeden ortaya çıkarıldı.
Bundan sonra Nikiforos imparatorluğun içişlerini yeniden organize etmeye koyuldu. Balkanları İmparatorluğa daha sıkı bağlamak için bir Helenleştirmek politikası uygulamaya başlayarak Anadolu'dan çok sayıda aileyi Balkanlara göç ettirdi; onlara toprak verip çok sayıda Helenik asıllıların çoğunluğu oluşturduğu yerleşkeler kurdurdu. Balkan sınırlarındaki kaleleri pekiştirdi. Bunları devamlı uygulayıp kontrol için Balkanlarda yeni thema idareleri kurdu.
Askerî gücünü artırmak için vergi gelirlerinin artması gerekmekte idi. Bu nedenle yeni vergiler ihdas etti; eski vergilerin haddini artırdı ve vergilerin daha etkin olarak toplanması için yeni merkezi ve yöresel bürokrasiyi geliştirdi. Bu vergilerin bazıları kiliseler ve manastırlara yüklenmişti. Bu yeni, daha ağır ve daha etkin toplanır vergiler dolayısıyla halk, özellikle zengin yüksek soylu tabaka, toprak sahipleri ve kilise mensupları, Nikeforus'un idaresinden şikayetçi olmaya başladılar. Çoğunluğu putsevenler partisinden olan halka ve kilise mensuplarına ödün vermek için yine I. Nikiforos isimli bir papazı Konstantinopolis Patriği olarak görev verdi. Böylece kendini kilise ve manastır mensuplarına beğendirmeye çalıştı. Fakat yine de pek başarılı olmadığı elimize geçen ve başka eşleri bulunmayan zamanın kilise tarihçilerinin eserlerinde görülmektedir. Örneğin bunlardan Günah Çıkartıcı Theofanisin imparator Nikiforos'u tarihte eşi olmayan bir hain olarak tanımlamaktadır.
803'te Nikiforos Batı Roma İmparatoru olarak Papa tarafından taç giydirilmiş olan Şarlman ile Pax Nicephori adı verilen bir barış anlaşması imzaladı; ama bunda bile Şarlman'ın imparatorluk niteliği kabul edilmemektedir. Batı ve İtalya ile Bizans arasındaki ilişkiler gerginleşmeye devam etti. 806–810 arasında Batı ile Venedik yüzünden İtalya'da bir savaş çıktı. Nikiforos o zaman Bizans yetkisi altında bulunan Venedik'te 807de çıkan isyanı bastırmayı başardı. Ama İtalya'da bulunan birçok Bizans kalıntıları Franklara karşı zayiata uğradılar. Bu savaşın barışla sonucu ancak Nikiforos'un ölümünden sonra gerçekleşmiş; Roma, Ravenna ve Pentapolis'in Batı'ya ait olduğu kabul edilmiş; Venedik, İstirya, Dalmaçya sahilleri ve Güney İtalya'nın Doğu'ya Bizansa' bağlı olduğu teyit edilmiştir.
İmparatoriçe İrini barış karşılığı Abbasi halifesi Harun el-Reşid'e yıllık tazminat ödemeyi kabul etmişti. Nikiforos bu yıllık tazminatı ödemeyerek Abbasiler ile Bizans arasında bir harp çıkmasına neden oldu. 805'te en iyi generali olan Bardenes'in isyanı nedeniyle Bizans ordusunun idaresi Nekeforos'un elinde bulunuyordu. Bizans ordusu Anadolu'ya hücuma geçen Arap orduları karşısında Frigya'da Krasos mevkiinde yapılan savaşı kaybetti. 806'da ise 135.000 kişilik halifenin kendi komutanlığı altındaki yeni bir Arap hücumu ta Kapadokya içlerine kadar girdi ve o zaman önemli bir Bizans şehri olan Tyana (şimdi ufak bir köy olan Kalehisar) Arapların eline geçti. Nikiforos ve Bizanslılar hemen 50.000 Bizans altını ve her yıl tazminat olarak 30.000 Bizans altını ödemeyi kabul edip Abbasilerle barış yaptılar. 809'da Harun el-Reşid'in ölümü ve Abbasiler arasında çıkan taht kavgası nedeniyle de Anadolu'da Arap tehlikesi sona ermiş gibi göründü.
Nikiforos dikkatini bu sefer Balkanlara döndürdü. Balkanlarda Slavlar büyük bir tehlike arzetmekteydiler. 805'te bir büyük Slav ordusu Korint Körfezinde olan Patras'a hücum etti ve zorlukla geri püskürtüldü. Nikiforos bunun tekrar edilmesini önlemek için Balkanlara ve özellikle Mora'ya Anadolu'dan getirdiği Hristiyan Helen göçmenleri yerleştirmeye başladı. Bu yerleştirme politikası ve kurulan yeni yerleşkeler sadece Nikiforos zamanında değil, çok daha sonra da Bizans'ın Balkanlarda tutunup kalmasını mümkün kılmıştır.
Diğer taraftan Bizans orduları 807-809 arasında ortaya yeni çıkan Bulgar Hanlığı ve bunların yeni hükümdarları Han Krum idaresinde Bizans'ın Balkanlardaki kuzey sınırlarına hücumları ile uğraşmaktaydılar. 808'de Han Krum Ustrumca Nehrinin ağzında kampa girmiş olan bir Bizans ordusunun tahrip etti. 809'da Bulgarlar önemli bir stratejik mevkii olan Serdica (Sofya)'yı bir aldatmaca ile ele geçirip oranın 6.000 kisilik Bizans garnizonunun askerlerinin hepsini öldürdüler. Bunun üzerine hemen Nikiforos idaresinde bir Bizans ordusu Bulgaristan'a sefere çıktı. Nikiforos, Han Krum'un ordularını bu seferde iki defa mağlup etti. Bulgarların başkenti olan Pliska ele geçirdi; talan etti ve yakıp yıkıp yerle bir etti. Serdica'ya geçip kaleyi yeniden alıp pekiştirdi ve bu zaferle Konstantinopolis'e döndü.
Nikiforos Bulgar hanı Krum'un barış önerilerini geri çevirdi. Fakat Han Krum ve ordusu tahrip edilmemişti. 811'de ise yeni bir seferle Nikiforos idaresindeki Bizans ordusu Bulgaristan'a hücuma geçti. Yeniden Pliskayı ellerine geçirip talan ettiler. Han Krum'un idaresindeki Bulgar ordusunu Balkanlık-dağlık taraflarda takibe koyuldular. 14 Temmuz 811'de Bizans için bir facia olan Pliska Muharebesi başladı. Bir dağ geçidinde Bulgar ordusu Bizanslıları bir tuzağa düşürüp onları kuşattılar ve 16 Temmuz'da hücuma geçip Bizans ordusunu ağır bir yenilgiye uğrattılar. Çok az kişi kaçabildi. Kaçamayıp ölenler arasında Bizans İmparatoru I. Nikiforosda bulunuyordu.
Onun ortak imparatoru olan oğlu Stavrakios ise bir kılıç darbesi dolayısıyla omuz ve omurga kemiğinden yaralı ve felçli olarak Konstantinopolis'e getirildi ve orada ancak acı içinde 6 ay kadar yaşayıp güya İmparator olarak hüküm sürüp sonra bir komplo ile tahttan indirildi ve bir manastırda 11 Ocak 812'de öldü. Nikiforos'un damadı I. Mihail de bu faciadan kurtulmuştu ve imparatorluk tahtını komplo ile eline geçirdi.
Nikiforos'un cesedi Bulgarlar tarafından bulundu. Kafası kesilip bir mızrağa takılıp Bulgar kampında birkaç gün gezdirilip onlar tarafından alaya alındı. Bu sanki yetmiyormuş gibi Bulgar hanı Han Krum, Nikiforos'un kafatasını gümüşle kaplattı ve içki kâsesi olarak kullandı.
Ailesi
I. Nikiforos'un karısının ismi bilinmemektedir. İsimleri bilinen iki çocuğu vardı:
- Stavrakios - Bulgar hezimetinden sonra 811'de yaralı acılar içinde 6 ay imparator olarak kabul edildi.
- Prokopia - I. Mihail ile evli. I. Mihail bir darbe ile imparator olup 811-813 yılları arasında imparatorluk yapmıştır.
Dipnotları
- ^ Burada Turkos Türk asıllı veya Türkleştirilmiş demektir. Fakat hiçbir kaynak bu kişinin aslen Türk'mü yoksa sonradan Türkleştirilen bir kişi mi olduğundan bahsetmemektedir. Ayrıca İngilizce Wikipedia'da da bu konu bulunmamaktadır!! Ne yazık ki Avrupa ve Amerikan asıllı tarihçiler Türklerle ilgili konuların böyle kenarından geçmektedirler.
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta I. Nikiforos ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Gregory, Timothy E. (2008). Bizans Tarihi. çev. Esra Ermert. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. ISBN .
- Norwich, John Julius (1999). Byzantium, the apogee (İngilizce). Londra: Penguin. s. 4-7. ISBN .
- Alexander Kazhdan, (Ed.) (1991). The Oxford Dictionary of Byzantium (İngilizce). Oxford ve New York: Oxford University Press. ISBN .
| Resmî unvanlar | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: İrini |  Bizans İmparatoru 802 – 811 | Sonra gelen: Stavrakios |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
I Nikiforos Yunanca Nikhforos A Nikephoros I o 26 Temmuz 811 802 yilindan olduruldugu yil olan 811 e kadar hukum surmus Bizans imparatoru I Nikiforos Nikhforos ABizans ImparatoruHukum suresi802 811Once gelenIriniSonra gelenStavrakiosOlum26 Temmuz 811 PliskaCocuk lar iStavrakios ProkopiaHanedanNikiforos HanedaniNikiforos HanedaniKronolojiI Nikiforos 802 811Ortak imparator olarak Stavrakios ile 803 811Stavrakios 811I Mihail 811 813Ortak imparator olarak Theofilaktos ile 811 813VerasetOncul Isauria Hanedani Ardil V Leon ve Frigya HanedaniYasamiSimdi Suriye de bulunan sehrinin soylu olasilikla Hristiyan Arap asilli bir aileden gelmistir Nikiforos Imparatorice Irini nin saltanati sirasinda saray burokrasisi icinde ilerlemis ve imparatorice tarafindan hazine naziri Logothetis tu geniku gorevine getirilmistir 801 de Roma da Papa III Leo nun Franklarin Krali olan Sarlman a Bati Roma Imparatorluk taci giydirmesi Bizans icin istenmeyen buyuk bir surpriz olmustu Imparatorice Irini son saltanat yillarinda yeni bir koca aramakta ve bu nedenle ozellikle Sarlman la evlenmesi bile ciddi olarak tartisilmakta idi Fakat Bizans soylulari ve saray burokrasisi mensuplari Sarlman i ve Franklari barbar olarak gorup ortaya cikan bu yeni gercegi kabul etmemekteydiler Hazine naziri Nikiforos baskanligi altinda yuksek saray burokratlari soylular ve hadimlar bir hukumet darbesi yapip Irini yi tahttan indirip Midilli Lesbos adasina surgune gonderdiler Sabik Imparatorice kisa bir zaman sonra bu adada oldu Bizans Imparatorlugu tahtina da 31 Ekim 802 de komplo lideri I Nikiforos getirildi Nikiforos imparatorlugun cok zayif durumunu cok iyi bilmekteydi ve kararli ve guclu bir hevesle ile durumu iyilestirmeye cabaladi Saltanatina ilk aksi tepki 803 te askerlerden geldi Zamanin en yetenekli generallerinden olan Bardanes Turkos isyan etti kendi askerleri onu imparator ilan ettiler ve diger askeri komutanlardan destek gordu Bunlar arasinda sonradan imparator olacak olan V Leon ve II Mihail Amroyali da bulunuyordu Fakat Nikiforos bu iki generali kendine cekmeyi basardi Bardanes in ordusu dagildi kendisi de bir manastira cekilmek zorunda kaldi Bu arada sarayda soylular arasinda Arsaber tarafindan yoneltilen bir komplo da harekete gecemeden ortaya cikarildi Bundan sonra Nikiforos imparatorlugun icislerini yeniden organize etmeye koyuldu Balkanlari Imparatorluga daha siki baglamak icin bir Helenlestirmek politikasi uygulamaya baslayarak Anadolu dan cok sayida aileyi Balkanlara goc ettirdi onlara toprak verip cok sayida Helenik asillilarin cogunlugu olusturdugu yerleskeler kurdurdu Balkan sinirlarindaki kaleleri pekistirdi Bunlari devamli uygulayip kontrol icin Balkanlarda yeni thema idareleri kurdu Askeri gucunu artirmak icin vergi gelirlerinin artmasi gerekmekte idi Bu nedenle yeni vergiler ihdas etti eski vergilerin haddini artirdi ve vergilerin daha etkin olarak toplanmasi icin yeni merkezi ve yoresel burokrasiyi gelistirdi Bu vergilerin bazilari kiliseler ve manastirlara yuklenmisti Bu yeni daha agir ve daha etkin toplanir vergiler dolayisiyla halk ozellikle zengin yuksek soylu tabaka toprak sahipleri ve kilise mensuplari Nikeforus un idaresinden sikayetci olmaya basladilar Cogunlugu putsevenler partisinden olan halka ve kilise mensuplarina odun vermek icin yine I Nikiforos isimli bir papazi Konstantinopolis Patrigi olarak gorev verdi Boylece kendini kilise ve manastir mensuplarina begendirmeye calisti Fakat yine de pek basarili olmadigi elimize gecen ve baska esleri bulunmayan zamanin kilise tarihcilerinin eserlerinde gorulmektedir Ornegin bunlardan Gunah Cikartici Theofanisin imparator Nikiforos u tarihte esi olmayan bir hain olarak tanimlamaktadir 803 te Nikiforos Bati Roma Imparatoru olarak Papa tarafindan tac giydirilmis olan Sarlman ile Pax Nicephori adi verilen bir baris anlasmasi imzaladi ama bunda bile Sarlman in imparatorluk niteligi kabul edilmemektedir Bati ve Italya ile Bizans arasindaki iliskiler gerginlesmeye devam etti 806 810 arasinda Bati ile Venedik yuzunden Italya da bir savas cikti Nikiforos o zaman Bizans yetkisi altinda bulunan Venedik te 807de cikan isyani bastirmayi basardi Ama Italya da bulunan bircok Bizans kalintilari Franklara karsi zayiata ugradilar Bu savasin barisla sonucu ancak Nikiforos un olumunden sonra gerceklesmis Roma Ravenna ve Pentapolis in Bati ya ait oldugu kabul edilmis Venedik Istirya Dalmacya sahilleri ve Guney Italya nin Dogu ya Bizansa bagli oldugu teyit edilmistir Imparatorice Irini baris karsiligi Abbasi halifesi Harun el Resid e yillik tazminat odemeyi kabul etmisti Nikiforos bu yillik tazminati odemeyerek Abbasiler ile Bizans arasinda bir harp cikmasina neden oldu 805 te en iyi generali olan Bardenes in isyani nedeniyle Bizans ordusunun idaresi Nekeforos un elinde bulunuyordu Bizans ordusu Anadolu ya hucuma gecen Arap ordulari karsisinda Frigya da Krasos mevkiinde yapilan savasi kaybetti 806 da ise 135 000 kisilik halifenin kendi komutanligi altindaki yeni bir Arap hucumu ta Kapadokya iclerine kadar girdi ve o zaman onemli bir Bizans sehri olan Tyana simdi ufak bir koy olan Kalehisar Araplarin eline gecti Nikiforos ve Bizanslilar hemen 50 000 Bizans altini ve her yil tazminat olarak 30 000 Bizans altini odemeyi kabul edip Abbasilerle baris yaptilar 809 da Harun el Resid in olumu ve Abbasiler arasinda cikan taht kavgasi nedeniyle de Anadolu da Arap tehlikesi sona ermis gibi gorundu Nikiforos dikkatini bu sefer Balkanlara dondurdu Balkanlarda Slavlar buyuk bir tehlike arzetmekteydiler 805 te bir buyuk Slav ordusu Korint Korfezinde olan Patras a hucum etti ve zorlukla geri puskurtuldu Nikiforos bunun tekrar edilmesini onlemek icin Balkanlara ve ozellikle Mora ya Anadolu dan getirdigi Hristiyan Helen gocmenleri yerlestirmeye basladi Bu yerlestirme politikasi ve kurulan yeni yerleskeler sadece Nikiforos zamaninda degil cok daha sonra da Bizans in Balkanlarda tutunup kalmasini mumkun kilmistir Diger taraftan Bizans ordulari 807 809 arasinda ortaya yeni cikan Bulgar Hanligi ve bunlarin yeni hukumdarlari Han Krum idaresinde Bizans in Balkanlardaki kuzey sinirlarina hucumlari ile ugrasmaktaydilar 808 de Han Krum Ustrumca Nehrinin agzinda kampa girmis olan bir Bizans ordusunun tahrip etti 809 da Bulgarlar onemli bir stratejik mevkii olan Serdica Sofya yi bir aldatmaca ile ele gecirip oranin 6 000 kisilik Bizans garnizonunun askerlerinin hepsini oldurduler Bunun uzerine hemen Nikiforos idaresinde bir Bizans ordusu Bulgaristan a sefere cikti Nikiforos Han Krum un ordularini bu seferde iki defa maglup etti Bulgarlarin baskenti olan Pliska ele gecirdi talan etti ve yakip yikip yerle bir etti Serdica ya gecip kaleyi yeniden alip pekistirdi ve bu zaferle Konstantinopolis e dondu I Nikiforos ve Stavrakios solidus sikkesi Nikiforos Bulgar hani Krum un baris onerilerini geri cevirdi Fakat Han Krum ve ordusu tahrip edilmemisti 811 de ise yeni bir seferle Nikiforos idaresindeki Bizans ordusu Bulgaristan a hucuma gecti Yeniden Pliskayi ellerine gecirip talan ettiler Han Krum un idaresindeki Bulgar ordusunu Balkanlik daglik taraflarda takibe koyuldular 14 Temmuz 811 de Bizans icin bir facia olan Pliska Muharebesi basladi Bir dag gecidinde Bulgar ordusu Bizanslilari bir tuzaga dusurup onlari kusattilar ve 16 Temmuz da hucuma gecip Bizans ordusunu agir bir yenilgiye ugrattilar Cok az kisi kacabildi Kacamayip olenler arasinda Bizans Imparatoru I Nikiforosda bulunuyordu Onun ortak imparatoru olan oglu Stavrakios ise bir kilic darbesi dolayisiyla omuz ve omurga kemiginden yarali ve felcli olarak Konstantinopolis e getirildi ve orada ancak aci icinde 6 ay kadar yasayip guya Imparator olarak hukum surup sonra bir komplo ile tahttan indirildi ve bir manastirda 11 Ocak 812 de oldu Nikiforos un damadi I Mihail de bu faciadan kurtulmustu ve imparatorluk tahtini komplo ile eline gecirdi Nikiforos un cesedi Bulgarlar tarafindan bulundu Kafasi kesilip bir mizraga takilip Bulgar kampinda birkac gun gezdirilip onlar tarafindan alaya alindi Bu sanki yetmiyormus gibi Bulgar hani Han Krum Nikiforos un kafatasini gumusle kaplatti ve icki kasesi olarak kullandi AilesiI Nikiforos un karisinin ismi bilinmemektedir Isimleri bilinen iki cocugu vardi Stavrakios Bulgar hezimetinden sonra 811 de yarali acilar icinde 6 ay imparator olarak kabul edildi Prokopia I Mihail ile evli I Mihail bir darbe ile imparator olup 811 813 yillari arasinda imparatorluk yapmistir Dipnotlari Burada Turkos Turk asilli veya Turklestirilmis demektir Fakat hicbir kaynak bu kisinin aslen Turk mu yoksa sonradan Turklestirilen bir kisi mi oldugundan bahsetmemektedir Ayrica Ingilizce Wikipedia da da bu konu bulunmamaktadir Ne yazik ki Avrupa ve Amerikan asilli tarihciler Turklerle ilgili konularin boyle kenarindan gecmektedirler Dis baglantilarWikimedia Commons ta I Nikiforos ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Gregory Timothy E 2008 Bizans Tarihi cev Esra Ermert Istanbul Yapi Kredi Yayinlari ISBN 978 975 08 1507 2 Norwich John Julius 1999 Byzantium the apogee Ingilizce Londra Penguin s 4 7 ISBN 0 14 011448 3 Alexander Kazhdan Ed 1991 The Oxford Dictionary of Byzantium Ingilizce Oxford ve New York Oxford University Press ISBN 0 19 504652 8 Resmi unvanlarOnce gelen Irini Bizans Imparatoru 802 811 Sonra gelen Stavrakios