Uluslararası alan adı (İngilizce: Internationalized domain name) (IDN), internet alan adlarında yalnızca ASCII karakterlerinin (İngilizce karakterlerin) kullanılabilmesinin getirdiği kısıtlamaları ortadan kaldırmak amacıyla ortaya çıkmış bir girişimdir. Alan adlarında diğer alfabelerin bazı özel karakterlerinin (ü, ö, Ø, α, β, ح gibi) de kullanılabilmesini sağlar. Ayrıca alan adlarının Arap alfabesi ve İbrani alfabesi gibi alfabeler için sağdan sola yazılmasını da sağlayabilir.
Web tarayıcısının ASCII karakterler dışındaki karakterleri doğrudan DNS'e aktarması mümkün değildir. Bu yüzden onların yerine bir kodlama sistemine göre bazı ASCII karakterlerini ekleyerek yeni bir alan adı oluşturur. Örneğin "örnek.com.tr" adresi için bu dönüşüm "xn--rnek-4qa.com.tr" şeklindedir. Bu örnekte ASCII karakteri olmayan "ö" harfi, bir kodlama sistemi ile yerini ASCII karakterlerine bırakmıştır. Burada her ne kadar DNS sistemine "xn--rnek-4qa.com.tr" olarak iletilse de kullanıcı adrese erişmeye çalışırken pek çok modern web tarayıcısında "örnek.com.tr" şeklinde yazabilir.
Yurt dışında, özellikle Latin alfabesi kullanmayan ülkelerde uluslararası alan adları çok popülerdir. Türkiye'de genellikle IDN yerine harflerin ASCII karakterlerindeki benzerleri kullanılmaktadır. Örneğin genellikle "örnek.com.tr" yerine "ornek.com.tr" kullanılır.
IDN'lerin en önemli eksiklerinden biri, e-postalarda doğrudan yazılamamasıdır. Örneğin "ornekposta@örnek.com.tr" şeklinde bir e-posta adresi var olamaz. Bunun yerine "ornekposta@xn--rnek-4qa.com.tr" şeklinde kullanılmalıdır ki bu bazen kafa karışıklığına sebep olabilir ve estetik olarak tercih edilmeyebilir.
IDN ülke üst düzey alan adları
Bazı ülkelerin iki harfli üst düzey alan adlarının (ccTLD) haricinde uluslararası alan adı biçiminde bir üst düzey alan adları da vardır. Bu ülkeler genellikle Latin alfabesi kullanmayan ülkelerdir. Bu ülkelerin ve sahip oldukları uluslararası ülke üst düzey alan adlarının listesi tabloda verilmiştir.
Ülke | ccTLD | IDN | DNS adı |
---|---|---|---|
Birleşik Arap Emirlikleri | .ae | xn--mgbaam7a8h | |
Ermenistan | .am | xn--y9a3aq | |
Bangladeş | .bd | xn--54b7fta0cc | |
Bulgaristan | .bg | .бг | xn--90ae |
Bahreyn | .bh | xn--mgbcpq6gpa1a | |
Belarus | .by | xn--90ais | |
Çin | .cn |
| |
Cezayir | .dz | xn--lgbbat1ad8j | |
Mısır | .eg | مصر. | xn--wgbh1c |
Avrupa Birliği | .eu |
| |
Gürcistan | .ge | xn--node | |
Yunanistan | .gr | xn--qxam | |
Hong Kong | .hk | .香港 | xn--j6w193g |
İsrail | .il | ישראל. | xn--4dbrk0ce |
Hindistan | .in |
|
|
Irak | .iq | xn--mgbtx2b | |
İran | .ir | xn--mgba3a4f16a | |
Ürdün | .jo | xn--mgbayh7gpa | |
Güney Kore | .kr | .한국 | xn--3e0b707e |
Kazakistan | .kz | xn--80ao21a | |
Laos | .la | xn--q7ce6a | |
Sri Lanka | .lk | |
|
Fas | .ma | xn--mgbc0a9azcg | |
Kuzey Makedonya | .mk | xn--d1alf | |
Moğolistan | .mn | xn--l1acc | |
Makao | .mo | .澳門 | xn--mix891f |
Moritanya | .mr | xn--mgbah1a3hjkrd | |
Malezya | .my | xn--mgbx4cd0ab | |
Umman | .om | xn--mgb9awbf | |
Pakistan | .pk | xn--mgbai9azgqp6j | |
Filistin | .ps | xn--ygbi2ammx | |
Katar | .qa | xn--wgbl6a | |
Sırbistan | .rs | xn--90a3ac | |
Rusya | .ru | .рф | xn--p1ai |
Suudi Arabistan | .sa | . | xn--mgberp4a5d4ar |
Sudan | .sd | xn--mgbpl2fh | |
Singapur | .sg | |
|
Suriye | .sy | . | xn--ogbpf8fl |
Tayland | .th | xn--o3cw4h | |
Tunus | .tn | xn--pgbs0dh | |
Tayvan | .tw | |
|
Ukrayna | .ua | .укр | xn--j1amh |
Yemen | .ye | xn--mgb2ddes |
Notlar
Kaynakça
- ^ a b "IDN çevirici nedir?". Natro. Erişim tarihi: 25 Eylül 2024.
- ^ "IDN çevirici". Atak Domain. Erişim tarihi: 25 Eylül 2024.
- ^ "ccTLD'lerin listesi (ccTLD olmayan alan adları da dahildir.)". IANA (iana.org) (İngilizce). 8 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2020.
- ^ "IDN ccTLD list". ICANN. 5 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2024.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Uluslararasi alan adi Ingilizce Internationalized domain name IDN internet alan adlarinda yalnizca ASCII karakterlerinin Ingilizce karakterlerin kullanilabilmesinin getirdigi kisitlamalari ortadan kaldirmak amaciyla ortaya cikmis bir girisimdir Alan adlarinda diger alfabelerin bazi ozel karakterlerinin u o O a b ح gibi de kullanilabilmesini saglar Ayrica alan adlarinin Arap alfabesi ve Ibrani alfabesi gibi alfabeler icin sagdan sola yazilmasini da saglayabilir Web tarayicisinin ASCII karakterler disindaki karakterleri dogrudan DNS e aktarmasi mumkun degildir Bu yuzden onlarin yerine bir kodlama sistemine gore bazi ASCII karakterlerini ekleyerek yeni bir alan adi olusturur Ornegin ornek com tr adresi icin bu donusum xn rnek 4qa com tr seklindedir Bu ornekte ASCII karakteri olmayan o harfi bir kodlama sistemi ile yerini ASCII karakterlerine birakmistir Burada her ne kadar DNS sistemine xn rnek 4qa com tr olarak iletilse de kullanici adrese erismeye calisirken pek cok modern web tarayicisinda ornek com tr seklinde yazabilir Yurt disinda ozellikle Latin alfabesi kullanmayan ulkelerde uluslararasi alan adlari cok populerdir Turkiye de genellikle IDN yerine harflerin ASCII karakterlerindeki benzerleri kullanilmaktadir Ornegin genellikle ornek com tr yerine ornek com tr kullanilir IDN lerin en onemli eksiklerinden biri e postalarda dogrudan yazilamamasidir Ornegin ornekposta ornek com tr seklinde bir e posta adresi var olamaz Bunun yerine ornekposta xn rnek 4qa com tr seklinde kullanilmalidir ki bu bazen kafa karisikligina sebep olabilir ve estetik olarak tercih edilmeyebilir IDN ulke ust duzey alan adlariBazi ulkelerin iki harfli ust duzey alan adlarinin ccTLD haricinde uluslararasi alan adi biciminde bir ust duzey alan adlari da vardir Bu ulkeler genellikle Latin alfabesi kullanmayan ulkelerdir Bu ulkelerin ve sahip olduklari uluslararasi ulke ust duzey alan adlarinin listesi tabloda verilmistir Ulke ccTLD IDN DNS adi Birlesik Arap Emirlikleri ae xn mgbaam7a8h Ermenistan am xn y9a3aq Banglades bd xn 54b7fta0cc Bulgaristan bg bg xn 90ae Bahreyn bh xn mgbcpq6gpa1a Belarus by xn 90ais Cin cn 中国 中國 xn fiqs8S xn fiqz9S Cezayir dz xn lgbbat1ad8j Misir eg مصر xn wgbh1c Avrupa Birligi eu Bulgarca Yunanca xn e1a4c xn qxa6a Gurcistan ge xn node Yunanistan gr xn qxam Hong Kong hk 香港 xn j6w193g Israil il ישראל xn 4dbrk0ce Hindistan in xn h2brj9c xn mgbbh1a71e xn fpcrj9c3d xn gecrj9c xn s9brj9c xn 45brj9c xn xkc2dl3a5ee0h xn 2scrj9c xn rvc1e0am3e xn 45br5cyl xn 3hcrj9c xn mgbbh1a xn h2breg3eve xn h2brj9c8c xn mgbgu82a Irak iq xn mgbtx2b Iran ir xn mgba3a4f16a Urdun jo xn mgbayh7gpa Guney Kore kr 한국 xn 3e0b707e Kazakistan kz xn 80ao21a Laos la xn q7ce6a Sri Lanka lk xn xkc2al3hye2a xn fzc2c9e2c Fas ma xn mgbc0a9azcg Kuzey Makedonya mk xn d1alf Mogolistan mn xn l1acc Makao mo 澳門 xn mix891f Moritanya mr xn mgbah1a3hjkrd Malezya my xn mgbx4cd0ab Umman om xn mgb9awbf Pakistan pk xn mgbai9azgqp6j Filistin ps xn ygbi2ammx Katar qa xn wgbl6a Sirbistan rs xn 90a3ac Rusya ru rf xn p1ai Suudi Arabistan sa xn mgberp4a5d4ar Sudan sd xn mgbpl2fh Singapur sg xn yfro4i67o xn clchc0ea0b2g2a9gcd Suriye sy xn ogbpf8fl Tayland th xn o3cw4h Tunus tn xn pgbs0dh Tayvan tw xn kpry57d xn kprw13d Ukrayna ua ukr xn j1amh Yemen ye xn mgb2ddesNotlar Ingilizce karakter numaralar gibi basit karakterler bkz ASCIIKaynakca a b IDN cevirici nedir Natro Erisim tarihi 25 Eylul 2024 Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link IDN cevirici Atak Domain Erisim tarihi 25 Eylul 2024 Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link ccTLD lerin listesi ccTLD olmayan alan adlari da dahildir IANA iana org Ingilizce 8 Agustos 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 1 Kasim 2020 IDN ccTLD list ICANN 5 Haziran 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 17 Eylul 2024