Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kafkas Dağları, Kafkas Sıradağları Kafkasya'da Karadeniz ve Azak Denizi ile Hazar Denizi arasında, kuzeybatı ve güneydoğu doğrultusunda uzanan sıradağlar ve dağ sistemi. Bu dağlar kuzeybatıda Taman Yarımadası yakınlarında başlar ve güneydoğuda değin uzanır. Kafkas Dağları, Kuzey ve Güney Kafkaslar olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Kuzeyde kalan sıra dağlara Büyük Kafkas Dağları, Güney Kafkas Dağlarına ise Küçük Kafkas Dağları denir.
| Kafkas Dağları | |
|---|---|
 Büyük (Kuzey) ve Küçük (Güney) Kafkas Dağları | |
 | |
| Yükseklik | 5.642, 2.009 metre (18.510, 6.591 ft) |
| Coğrafya | |
| Konum | Azerbaycan, Ermenistan, Gürcistan, Rusya |
Büyük (Kuzey) Kafkas Sıradağları 1300 km kadar bir uzunluğa sahip olmakla birlikte, yüksekliği 2000 m’nin altına hiç düşmemektedir.
Küçük (Güney) Kafkas Sıradağları birçok küçük parçadan meydana gelmiş olup, dağlar üzerindeki tepelerin ortalama yüksekliği 3720 m civarındadır.
Güneyi dik yamaçlar biçiminde olan Kafkas Dağlarının kuzeyi, ana sıraya koşut ve gittikçe alçalan sıralarla düzlüklere kavuşarak son bulur. En yüksek doruk Kafkasya'nın Olimposu da sayılan Elbruz'dur (5642 m); Adigece: Oşhamafe, Kabartayca: Oşhamah'o/1уашъхьэмахуэ; Karaçay-Balkarca: Mingi Tav). (5.204 m), (5.151), Şhara (5.068) ve Kazbek'tir (5.033 m). Başlıca geçitler ve Daryal'dır. Rusların ilk kez 1768-1774 Osmanlı-Rus Savaşı'nda bir yol da inşa ederek geçtiği Daryal Boğazı, Kuzey Osetya-Alaniya Cumhuriyeti başkenti Vladikavkaz'ı Gürcistan'ın başkenti Tiflis'e bağlar. Bu yola Gürcü Askeri Yolu da denir.
Kafkas Dağları üzerinde toplam 1.424 km karelik bir alan kaplayan 2.200 kadar dağ buzulu bulunur. Bu buzullar Karadeniz ve Hazar Denizi'ne dökülen çok sayıda akarsuyun beslendiği ana kaynaklardır, bu akarsuların başlıcaları Karadeniz'e dökülen Kuban, ve Rioni ırmakları ile Hazar Denizi'ne dökülen Kuma, Terek ve Sulak ırmaklarıdır. Ayrıca Türkiye'de doğup gelen Kura Irmağı da Alazani gibi birçok kolunu Kafkas Dağlarından alır.
Kafkas Dağlarının en yüksek yerleri çıplak kayalar, daha aşağılarda kalıcı karlar ve buzullar,sonra sırasıyla Alp tipi çayırlar, iğne yapraklı, karışık yapraklı ve yaprak döken ormanlarla kaplıdır. Yamaçlarda çam, meşe, kayın, kestane, kızılağaç ve ıhlamur ağaçları yayılmıştır. Dağlarda yabanöküzü, elik, geyik, vaşak, gibi hayvanlar yaşar. Akarsularında bol miktarda alabalık bulunur. Alp (dağ) çayırları yazın hayvanların ve arı kovanlarının yayıldığı alanlardır. Buralarda dağ turizmi geliştirilmektedir. Maden kaynakları (kömür, demir cevheri, kurşun, çinko, bakır, molibden, manganez ve volfram vb.) zengindir. Krasnodar Kray, Stavropol Kray, Adigey Cumhuriyeti, Çeçenya ve Azerbaycan'da zengin petrol ve doğal gaz yatakları vardır, işletilir. Ayrıca zengin mineral su kaynakları da vardır.
Jeoloji
Kafkas Dağları jeolojik olarak Avrasya ve Afrika-Arap levhaları arasındaki kavşakta yer alır ve dünyanın en sıra dışı dağ sıralarından birini oluşturur. Kafkas dağları Büyük Kafkas dağları ve Küçük Kafkas dağlarından oluşur, kuzeyde büyük sıra, güneyde küçük sıradağlar yer alır. Kafkas Kıvrım Kuşağı, temel olarak Arap levhasının Avrasya levhasına göre kuzey yönlemiş hareketi sonucu oluşur. Bu dağ oluşumu bir kıtaiçi tektonik sistemidir ve bu sistemin tektonik ifadesi Paleozoyik-Mezozoyik-Erken Senozoyik yay ardı havzasının Geç Senozoyik'te terslenmesiyle oluşmasıdır. Bu dağ sırası güneyde Transkafkasya masifiyle ve kuzeyde İskit platformuyla sınırlanır. Büyük Kafkas dağ sırası denizel paleontolojik kalıntılara dayanarak en erken Devoniyen devrinde gelişmeye başlamıştır ve Paleozoyik'ten Erken Senozoyik'e oluşumu sürmüştür. Bölge Geç Paleozoyik'te metamorfik ve magmatik olaylar, kıvrımlanma ve yükselme göstermez. Büyük kafkasya sıradağlarının kabuk kısmı kıtasaldır ve 55–60 km kalınlığa sahiptirler. Büyük Kafkasların granit tabakası onun ana sıradağ bölgesinde yüzlek vermiştir ve bu ana dağ sırası bölgesi kıvrım ve bindirme dağ kuşağının kristal çekirdeğini oluşturur. Büyük kafkasya dağ sırasının çökel örtüsü hem ana sıradağ bölgesinde hem de güney yamaçlarda (ki karasal kökenli deniz çökelleri ve hemipelajik çökellerle domine edilmiştir) yer almıştır. Ayrıca Kafkas dağlarını oluşturan yay ardı dizisinin en yaşlı çökelleri Devoniyen-Triyas dizisidir ve güney yamaçlarda yüzlek vermişlerdir.
Ekoloji
Dünya üzerindeki en önemli biyoçeşitlilik noktalarından birisi de Kafkas sıradağlarıdır ve pek çok kuruluş tarafından sıcak nokta olarak belirlenmiştir. Sayısız bitki ve hayvan türüne ev sahipliği yapar ve bazıları bölgeye özgü yani endemiktir. Hazar Denizi ve Karadeniz arasında bir ekolojik koridor oluşturan bölge yaklaşık 500.000 km^2 alana sahiptir ve Azerbaycan, Gürcistan, Ermenistan, Rusya, Türkiye ve İran'ı kapsar. Farklı iklim tiplerini gösteren bölgede önemli bir bitki çeşitliliği görülür. Toplamda 1650 bitki ve hayvan grubu bu canlı bölgede farklı iklim kuşaklarında yaşamaktadır; ancak artık bu biyoçeşitlilik alarm vermektedir, zira insan aktiviteleri büyük oranda bölgede etkide bulunmaya başlamışlardır. Yetişmiş doğal ormanlar; tarım, inşaat ve ticari aktiviteleri dolayısıyla ormanlık alanların sadece çeyreği kaldı ve bunların da ancak yüzde 12'si saflığını korumuş durumdadır. Bölgenin biyolojik çeşitliliğine en büyük darbe kaçak ağaç kesimi, aşırı otlatma, kaçak balık avı ve su kirliliğidir. Panthera pardus saxicolor (kafkas leoparı), Kafkasya dağ keçisi, Kafkasya kızıl geyiği, Acem ceylanı, boz ayı ve Avrupa bizonu geniş Kafkas dağlarının faunasının yalnızca birkaç örneğidir. Özellikle Kafkas panteri ve Kafkas kızıl geyiğinin nesli büyük tehlike altındadır. Bugün sıradağ kuşağında 100'den az Kafkas leoparı kalmışken; binden az sayıda kızıl geyik bulunmaktadır ve kızıl geyiklerin yaklaşır yarısı sıradağların Azerbaycan kısmında yaşamaktadır.
Mitoloji'de
Kafkas Dağı, Yunan ve Kafkas-Adige mitolojilerinde adı geçen dağ. Grek trajedi yazarı Aiskhylos'un "Zincire Vurulmuş Prometheus" adlı oyununda, Kafkas Dağı'nın Meot suyu (Adigece: Хы Мыут1; Azak Denizi) başında bulunduğu yazılmaktadır. Bu yer, buna göre Karadeniz kıyısında uzanan Kafkas Sıradağları üzerinde olmalıdır. Adige mitolojisine ve Nart destanlarına göre, bu yerin Kafkasya'nın en yüksek dağı Elbruz tepesi (1ошъхьамафэ; 5.642 m) ya da başka bir adla Haramoşha (Хьарам1уашъхьэ; Yasak Dağ) tepesi olduğu anlatılır. Ateşi ölümlülere yasaklayan tanrılara karşı geldikleri için Grek Prometheus ile Adige 'i (Несрэн-жак1э) Kafkas Dağına zincirlenmişlerdir. Prometheus'u Herakles, Nesren-jak'e'yi de Nart Peterez kurtarmıştır.
Kaynakça
- ^ Adamia, Şota. "Great Caucasus (Cavcasioni): A Long-lived North-Tethyan Back-Arc Basin". www.researchgate.com. Researchgate. 25 Haziran 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Haziran 2020.
- ^ Editors of CNF, Editors of CNF. . www.caucasus-naturefund.org. CNF. 17 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2020.
Ayrıca bakınız
 | Avrupa ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
 | Bir dağ veya dağ grubu ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kafkas Daglari Kafkas Siradaglari Kafkasya da Karadeniz ve Azak Denizi ile Hazar Denizi arasinda kuzeybati ve guneydogu dogrultusunda uzanan siradaglar ve dag sistemi Bu daglar kuzeybatida Taman Yarimadasi yakinlarinda baslar ve guneydoguda degin uzanir Kafkas Daglari Kuzey ve Guney Kafkaslar olmak uzere ikiye ayrilmaktadir Kuzeyde kalan sira daglara Buyuk Kafkas Daglari Guney Kafkas Daglarina ise Kucuk Kafkas Daglari denir Kafkas DaglariBuyuk Kuzey ve Kucuk Guney Kafkas DaglariYukseklik5 642 2 009 metre 18 510 6 591 ft CografyaKonumAzerbaycan Ermenistan Gurcistan Rusya Buyuk Kuzey Kafkas Siradaglari 1300 km kadar bir uzunluga sahip olmakla birlikte yuksekligi 2000 m nin altina hic dusmemektedir Kucuk Guney Kafkas Siradaglari bircok kucuk parcadan meydana gelmis olup daglar uzerindeki tepelerin ortalama yuksekligi 3720 m civarindadir Guneyi dik yamaclar biciminde olan Kafkas Daglarinin kuzeyi ana siraya kosut ve gittikce alcalan siralarla duzluklere kavusarak son bulur En yuksek doruk Kafkasya nin Olimposu da sayilan Elbruz dur 5642 m Adigece Oshamafe Kabartayca Oshamah o 1uashhemahue Karacay Balkarca Mingi Tav 5 204 m 5 151 Shara 5 068 ve Kazbek tir 5 033 m Baslica gecitler ve Daryal dir Ruslarin ilk kez 1768 1774 Osmanli Rus Savasi nda bir yol da insa ederek gectigi Daryal Bogazi Kuzey Osetya Alaniya Cumhuriyeti baskenti Vladikavkaz i Gurcistan in baskenti Tiflis e baglar Bu yola Gurcu Askeri Yolu da denir Kafkas Daglari uzerinde toplam 1 424 km karelik bir alan kaplayan 2 200 kadar dag buzulu bulunur Bu buzullar Karadeniz ve Hazar Denizi ne dokulen cok sayida akarsuyun beslendigi ana kaynaklardir bu akarsularin baslicalari Karadeniz e dokulen Kuban ve Rioni irmaklari ile Hazar Denizi ne dokulen Kuma Terek ve Sulak irmaklaridir Ayrica Turkiye de dogup gelen Kura Irmagi da Alazani gibi bircok kolunu Kafkas Daglarindan alir Kafkas Daglarinin en yuksek yerleri ciplak kayalar daha asagilarda kalici karlar ve buzullar sonra sirasiyla Alp tipi cayirlar igne yaprakli karisik yaprakli ve yaprak doken ormanlarla kaplidir Yamaclarda cam mese kayin kestane kizilagac ve ihlamur agaclari yayilmistir Daglarda yabanokuzu elik geyik vasak gibi hayvanlar yasar Akarsularinda bol miktarda alabalik bulunur Alp dag cayirlari yazin hayvanlarin ve ari kovanlarinin yayildigi alanlardir Buralarda dag turizmi gelistirilmektedir Maden kaynaklari komur demir cevheri kursun cinko bakir molibden manganez ve volfram vb zengindir Krasnodar Kray Stavropol Kray Adigey Cumhuriyeti Cecenya ve Azerbaycan da zengin petrol ve dogal gaz yataklari vardir isletilir Ayrica zengin mineral su kaynaklari da vardir JeolojiKafkas Daglari jeolojik olarak Avrasya ve Afrika Arap levhalari arasindaki kavsakta yer alir ve dunyanin en sira disi dag siralarindan birini olusturur Kafkas daglari Buyuk Kafkas daglari ve Kucuk Kafkas daglarindan olusur kuzeyde buyuk sira guneyde kucuk siradaglar yer alir Kafkas Kivrim Kusagi temel olarak Arap levhasinin Avrasya levhasina gore kuzey yonlemis hareketi sonucu olusur Bu dag olusumu bir kitaici tektonik sistemidir ve bu sistemin tektonik ifadesi Paleozoyik Mezozoyik Erken Senozoyik yay ardi havzasinin Gec Senozoyik te terslenmesiyle olusmasidir Bu dag sirasi guneyde Transkafkasya masifiyle ve kuzeyde Iskit platformuyla sinirlanir Buyuk Kafkas dag sirasi denizel paleontolojik kalintilara dayanarak en erken Devoniyen devrinde gelismeye baslamistir ve Paleozoyik ten Erken Senozoyik e olusumu surmustur Bolge Gec Paleozoyik te metamorfik ve magmatik olaylar kivrimlanma ve yukselme gostermez Buyuk kafkasya siradaglarinin kabuk kismi kitasaldir ve 55 60 km kalinliga sahiptirler Buyuk Kafkaslarin granit tabakasi onun ana siradag bolgesinde yuzlek vermistir ve bu ana dag sirasi bolgesi kivrim ve bindirme dag kusaginin kristal cekirdegini olusturur Buyuk kafkasya dag sirasinin cokel ortusu hem ana siradag bolgesinde hem de guney yamaclarda ki karasal kokenli deniz cokelleri ve hemipelajik cokellerle domine edilmistir yer almistir Ayrica Kafkas daglarini olusturan yay ardi dizisinin en yasli cokelleri Devoniyen Triyas dizisidir ve guney yamaclarda yuzlek vermislerdir EkolojiDunya uzerindeki en onemli biyocesitlilik noktalarindan birisi de Kafkas siradaglaridir ve pek cok kurulus tarafindan sicak nokta olarak belirlenmistir Sayisiz bitki ve hayvan turune ev sahipligi yapar ve bazilari bolgeye ozgu yani endemiktir Hazar Denizi ve Karadeniz arasinda bir ekolojik koridor olusturan bolge yaklasik 500 000 km 2 alana sahiptir ve Azerbaycan Gurcistan Ermenistan Rusya Turkiye ve Iran i kapsar Farkli iklim tiplerini gosteren bolgede onemli bir bitki cesitliligi gorulur Toplamda 1650 bitki ve hayvan grubu bu canli bolgede farkli iklim kusaklarinda yasamaktadir ancak artik bu biyocesitlilik alarm vermektedir zira insan aktiviteleri buyuk oranda bolgede etkide bulunmaya baslamislardir Yetismis dogal ormanlar tarim insaat ve ticari aktiviteleri dolayisiyla ormanlik alanlarin sadece ceyregi kaldi ve bunlarin da ancak yuzde 12 si safligini korumus durumdadir Bolgenin biyolojik cesitliligine en buyuk darbe kacak agac kesimi asiri otlatma kacak balik avi ve su kirliligidir Panthera pardus saxicolor kafkas leopari Kafkasya dag kecisi Kafkasya kizil geyigi Acem ceylani boz ayi ve Avrupa bizonu genis Kafkas daglarinin faunasinin yalnizca birkac ornegidir Ozellikle Kafkas panteri ve Kafkas kizil geyiginin nesli buyuk tehlike altindadir Bugun siradag kusaginda 100 den az Kafkas leopari kalmisken binden az sayida kizil geyik bulunmaktadir ve kizil geyiklerin yaklasir yarisi siradaglarin Azerbaycan kisminda yasamaktadir Mitoloji deKafkas Dagi Yunan ve Kafkas Adige mitolojilerinde adi gecen dag Grek trajedi yazari Aiskhylos un Zincire Vurulmus Prometheus adli oyununda Kafkas Dagi nin Meot suyu Adigece Hy Myut1 Azak Denizi basinda bulundugu yazilmaktadir Bu yer buna gore Karadeniz kiyisinda uzanan Kafkas Siradaglari uzerinde olmalidir Adige mitolojisine ve Nart destanlarina gore bu yerin Kafkasya nin en yuksek dagi Elbruz tepesi 1oshhamafe 5 642 m ya da baska bir adla Haramosha Haram1uashhe Yasak Dag tepesi oldugu anlatilir Atesi olumlulere yasaklayan tanrilara karsi geldikleri icin Grek Prometheus ile Adige i Nesren zhak1e Kafkas Dagina zincirlenmislerdir Prometheus u Herakles Nesren jak e yi de Nart Peterez kurtarmistir Kaynakca Adamia Sota Great Caucasus Cavcasioni A Long lived North Tethyan Back Arc Basin www researchgate com Researchgate 25 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Haziran 2020 Editors of CNF Editors of CNF www caucasus naturefund org CNF 17 Mayis 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 23 Haziran 2020 KB1 bakim Fazladan yazi yazar listesi link Ayrica bakinizAdigey Nart destanlariAvrupa ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz Bir dag veya dag grubu ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz