Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kara dut veya bilimsel adıyla Morus nigra,Güneybatı Asya ve İber Yarımadası kökenli olmakla birlikte, çok uzun süredir kültürü yapılmasından dolayı, doğal yayılış alanı tam anlamıyla bilinemeyen, Moraceae familyasına mensup, çiçekli bir bitki türüdür. Bitki, yüksek kromozom sayısı ile bilinmektedir (308 kromozomlu). Bitki, Morus alba'nın siyah meyveli bireyleri ile karıştırılabilir ancak yaprağının alt yüzünün tek tip tüylerle kaplı olması ile ayırt edilir.
| Kara dut | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Bir illüstrasyon: Flora of Germany, Austria and Switzerland (1885) | |||||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| İkili adlandırma | |||||||||||||||
| Morus nigra L., Sp. Pl.: 986 (1753).
| |||||||||||||||
| Dut, çiğ | |
|---|---|
| Besin değeri | |
| Enerji 180 kJ (40 kcal) | |
| Karbonhidrat | 9.8 g |
| - Şeker | 8.1 |
| - Lif | 1.7 g |
| Yağ | 0.39 g |
| - Doymuş yağ | 0.27 g |
| - | 0.041 g |
| - | 0.207 g |
| Protein | 1.44 g |
| A vitamini | 1 μg (%0) |
| Tiyamin (Vit. B1) | 0.029 mg (%2) |
| Riboflavin (Vit. B2) | 0.101 mg (%7) |
| Niyasin (Vit. B3) | 0.62 mg (%4) |
| B6 vitamini | 0.05 mg (%4) |
| Folik asit (Vit. B9) | 6 μg (%2) |
| C vitamini | 36.4 mg (%61) |
| E vitamini | 0.87 mg (%6) |
| K vitamini | 7.8 μg (%7) |
| Kalsiyum | 39 mg (%4) |
| Demir | 1.85 mg (%15) |
| Magnezyum | 18 mg (%5) |
| Fosfor | 38 mg (%5) |
| Potasyum | 194 mg (%4) |
| Sodyum | 10 mg (%0) |
| Çinko | 0.12 mg (%1) |
| Link to USDA Database entry Oranlar yetişkinler için alınması önerilen oranlardır. | |
Özellikler
Morus nigra, 12 m boya ve 15 m ene kadar büyüyebilen, yaprak döken bir ağaçtır. Yapraklar, 10–20 cm uzunlukta, 6–10 cm genişliktedir ve genç sürgünler 23 cm boya kadar ulaşabilir. Yaprakların alt yüzeyleri tüylüdür, üst yüzeyleri ise düzensiz kısa ve sert tüylerle kaplıdır.
Yenilebilir olan meyveleri; koyu mor (neredeyse siyah) renkte, olgunlukta 2–3 cm uzunlukta, birçok küçük drupadan oluşmuş bir küme şeklindedir. Meyvelerinin, Morus alba'nın daha tatsız meyvelerinin aksine, Morus rubra meyvelerine benzer zengin bir aroması vardır.
Yetiştirme ve kullanım
Kara dut, yenilebilir meyveleri için uzun süredir yetiştirilmektedir ve Batı Avrupa'dan Çin'e kadar olan coğrafyada naturalize olmuştur.
Kara dutun, ilk olarak Mezopotamya'nın ve İran'ın dağlık bölgelerinde yetişmeye başladığı sanılmaktadır. Günümüzde Afganistan, Irak, İran, Hindistan, Pakistan, Suriye, Lübnan, Ürdün, Filistin, İsrail ve Türkiye'ye geniş ölçüde yayılmıştır ve bu bölgelerde Farsça kökenli bir isim olan dut veya şahdut şeklinde adlandırılır. Bu bölgelerde meyvesinden reçel ve şerbet yapımında yararlanılır.
Kara dut, 17. yüzyılda Britanya'ya, ipek böceği yetiştirilmesinde kullanılabileceği düşüncesiyle getirtilmiştir. Ancak ipek böcekleri beyaz dutu tercih ettikleri için bu deneme başarısız olmuştur fakat bu başarısız denemeden geriye evlerin bahçelerinde yaşlı ve büyük kara dut ağaçları miras olarak kalmıştır.
Avrupa'daki belgelenmiş en büyük kara dut topluluğu (470 ağaç), , Slovakya'da bulunmaktadır.
Galeri
Kaynakça
- ^ . Food and Agriculture Organization of the United Nations. 21 Şubat 1997 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ağustos 2014.
- ^ RHS A-Z encyclopedia of garden plants. United Kingdom: Dorling Kindersley. 2008. s. 1136. ISBN .
- ^ Zeng, Q; Chen, H (2015). "Definition of Eight Mulberry Species in the Genus Morus by Internal Transcribed Spacer-Based Phylogeny". PLOS ONE. 10 (8): e0135411. Bibcode:2015PLoSO..1035411Z. doi:10.1371/journal.pone.0135411. (PMC) 4534381 $2. (PMID) 26266951.
- ^ Nelson, G.; Earle, C.J.; Spellenberg, R.; More, D.; Hughes, A.K. (2014). Trees of Eastern North America. Princeton University Press. s. 408. ISBN . 24 Nisan 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Nisan 2021.
- ^ Kristbergsson, K.; Ötles, S. (2016). Functional Properties of Traditional Foods. Springer. s. 211. ISBN .
Dış bağlantılar
- Flora of China: Morus nigra 18 Nisan 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kara dut veya bilimsel adiyla Morus nigra Guneybati Asya ve Iber Yarimadasi kokenli olmakla birlikte cok uzun suredir kulturu yapilmasindan dolayi dogal yayilis alani tam anlamiyla bilinemeyen Moraceae familyasina mensup cicekli bir bitki turudur Bitki yuksek kromozom sayisi ile bilinmektedir 308 kromozomlu Bitki Morus alba nin siyah meyveli bireyleri ile karistirilabilir ancak yapraginin alt yuzunun tek tip tuylerle kapli olmasi ile ayirt edilir Kara dutBir illustrasyon Flora of Germany Austria and Switzerland 1885 Biyolojik siniflandirmaAlem PlantaeSube TracheophytaSinif MagnoliopsidaTakim RosalesFamilya MoraceaeCins MorusTur M nigraIkili adlandirmaMorus nigraL Sp Pl 986 1753 Vikitur de Morus nigra ile ilgili ayrintili taksonomik bilgiler bulunur Wikimedia Commons ta Morus nigra ile ilgili coklu ortam belgeleri bulunurDut cigBesin degeriEnerji 180 kJ 40 kcal Karbonhidrat9 8 g Seker8 1 Lif1 7 gYag0 39 g Doymus yag0 27 g 0 041 g 0 207 gProtein1 44 gA vitamini1 mg 0 Tiyamin Vit B1 0 029 mg 2 Riboflavin Vit B2 0 101 mg 7 Niyasin Vit B3 0 62 mg 4 B6 vitamini0 05 mg 4 Folik asit Vit B9 6 mg 2 C vitamini36 4 mg 61 E vitamini0 87 mg 6 K vitamini7 8 mg 7 Kalsiyum39 mg 4 Demir1 85 mg 15 Magnezyum18 mg 5 Fosfor38 mg 5 Potasyum194 mg 4 Sodyum10 mg 0 Cinko0 12 mg 1 Link to USDA Database entry Oranlar yetiskinler icin alinmasi onerilen oranlardir OzelliklerMorus nigra 12 m boya ve 15 m ene kadar buyuyebilen yaprak doken bir agactir Yapraklar 10 20 cm uzunlukta 6 10 cm genisliktedir ve genc surgunler 23 cm boya kadar ulasabilir Yapraklarin alt yuzeyleri tuyludur ust yuzeyleri ise duzensiz kisa ve sert tuylerle kaplidir Yenilebilir olan meyveleri koyu mor neredeyse siyah renkte olgunlukta 2 3 cm uzunlukta bircok kucuk drupadan olusmus bir kume seklindedir Meyvelerinin Morus alba nin daha tatsiz meyvelerinin aksine Morus rubra meyvelerine benzer zengin bir aromasi vardir Yetistirme ve kullanimKara dut yenilebilir meyveleri icin uzun suredir yetistirilmektedir ve Bati Avrupa dan Cin e kadar olan cografyada naturalize olmustur Kara dutun ilk olarak Mezopotamya nin ve Iran in daglik bolgelerinde yetismeye basladigi sanilmaktadir Gunumuzde Afganistan Irak Iran Hindistan Pakistan Suriye Lubnan Urdun Filistin Israil ve Turkiye ye genis olcude yayilmistir ve bu bolgelerde Farsca kokenli bir isim olan dut veya sahdut seklinde adlandirilir Bu bolgelerde meyvesinden recel ve serbet yapiminda yararlanilir Kara dut 17 yuzyilda Britanya ya ipek bocegi yetistirilmesinde kullanilabilecegi dusuncesiyle getirtilmistir Ancak ipek bocekleri beyaz dutu tercih ettikleri icin bu deneme basarisiz olmustur fakat bu basarisiz denemeden geriye evlerin bahcelerinde yasli ve buyuk kara dut agaclari miras olarak kalmistir Avrupa daki belgelenmis en buyuk kara dut toplulugu 470 agac Slovakya da bulunmaktadir GaleriMorus nigra nin yapragi Morus nigra nin olgun meyveleri ve yapraklari Yuzlerce yil yasinda bir Morus nigra Morus nigra nin disi cicekleri Ilkbaharda yasli bir kara dut Olgunlasmamis sahdut Iran Olgunlasmis sahdut Cezayir den Morus nigraKaynakca Food and Agriculture Organization of the United Nations 21 Subat 1997 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 1 Agustos 2014 RHS A Z encyclopedia of garden plants United Kingdom Dorling Kindersley 2008 s 1136 ISBN 978 1405332965 Zeng Q Chen H 2015 Definition of Eight Mulberry Species in the Genus Morus by Internal Transcribed Spacer Based Phylogeny PLOS ONE 10 8 e0135411 Bibcode 2015PLoSO 1035411Z doi 10 1371 journal pone 0135411 PMC 4534381 2 PMID 26266951 Nelson G Earle C J Spellenberg R More D Hughes A K 2014 Trees of Eastern North America Princeton University Press s 408 ISBN 9781400852994 24 Nisan 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Nisan 2021 Kristbergsson K Otles S 2016 Functional Properties of Traditional Foods Springer s 211 ISBN 9781489976628 Dis baglantilarFlora of China Morus nigra 18 Nisan 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde