Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Karmûne Emirliği (Arapça: طائفة قرمونة) (İspanyolca: Taifa de Carmona), İber Yarımadası'nın güneyinde yer alan bir berberitaifa devletiydi. Benî Birzâle hanedanı tarafından kuruldu (1013) ve varlığını tarafından fethedilene kadar sürdürdü (1067).
Karmûne Emirliği طائفة قرمونة Birzâlîler | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1013-1067 | |||||||||||
 Karmûne Emirliği, y. 1037 | |||||||||||
| Başkent | Karmûne (Carmona) | ||||||||||
| Yaygın dil(ler) | Arapça, Berberi dilleri, Mozarapça, İbranice | ||||||||||
| Resmî din | İslam, Hristiyanlık, Yahudilik | ||||||||||
| Hükûmet | Monarşi | ||||||||||
| Emir | |||||||||||
| |||||||||||
| Tarihî dönem | Orta Çağ | ||||||||||
| |||||||||||
| Para birimi | Dirhem, Dinar | ||||||||||
| |||||||||||
| Günümüzdeki durumu | İspanya | ||||||||||
Tarihçe
Benî Birzâle, M'Zab bölgesine yerleşen, Zenate berberilerine mensup bir kabileydi. Bu bölge Kuzey Afrika'da Orta Mağrib'te (Mağrib-i Evsat) yer alıyordu (günümüzde Cezayir). Halife II. Hakem'ın (h. 961-976) hükümdarlığında, ordusuna katılmak için, Kuzey Afrika'dan Endülüs’e geldiler.II. Hişam (h. 976-1009 ve 1010-1013) hükümdarlığında ise Karmûne (Carmona) (vilayet) yerleştirildiler.
Küçük bir emirlik olan Karmûne, kurulduğundan beri veya 'nin baskısına maruz kaldı.
Abdullah b. İshak el-Birzâlî (1013-1023)
Hanedanın kurucusu , Kurtuba Halifeliği'nin sonununu getiren (1009-1031) döneminde Karmûne’yi zaptetti ve kendini hükümdar ilan etti (1013). Abdullah adaletli bir hükümdardı ve halkını bu karışık dönemde dış saldırılardan korudu. Zamanla emirliğin refah düzeyi arttı ve halk yönetimden memnun kalınca İsticce (Ecija), Müdevver (Almodóvar del Río) ve Üşûne (Osuna) şehirleri ona bağlılığını bildirdi. Abdullah öldüğünde (1023) oğlu 'e, eskiden Karmûne ve İsticce Vilayetlerini () içeren bir emirlik bıraktı.
Muhammed b. Abdullah el-Birzâlî (1023-1042)
Karmûne'nin güneyinde Hammûdîlere mensup Yahyâ el-Mu‘telî'nin yönettiği bulunuyordu. Bu emirlik hem Karmûne hem de İşbiliye'nin düşmanıydı. Bu nedenle , Abbâdî hükümdarı (İşbiliye Emirliği) ile ittifak kurdu.
İşbiliye emiri topraklarını batıya doğru genişletmek istiyordu. Burada 'in yönettiği Batalyevs Emirliği (Badajoz) bulunuyordu. Ebü’l-Kāsım; Araplar, Berberîler ve hristiyan esirlerden oluşan bir ordu kurdu. Muhammed el-Birzâlî askeri destek sağladı ve 1030 yılında Bâce’yi (Beja) ele geçirdiler.
1035 yılında emiri Yahyâ el-Mu‘telî, Karmûne'yi işgal etti. Muhammed, Ebü’l-Kāsım'a sığınmak zorunda kaldı. Ebü’l-Kāsım'ın oğlu İsmâil komutasındaki Karmûne ve İşbiliye orduları Karmûne'yi geri aldı (1035) ve meydana gelen savaşta el-Mu‘telî öldürüldü. Muhammed emirliği tekrar yönetmeye başladı ancak 1039 yılında bir zamanlar müteffik oldukları Karmûne'yi işgal etti. Muhammed, Meriye (Almería) ve Gırnata (Granada) berberileri ile ittifak kurdu ve Karmûne'yi geri aldı (1039). 1042'de Gırnata Emiri İşbiliye'ye bir sefer düzenledi ve meydana gelen savaşta Ebü’l-Kāsım öldürüldü. Yeni Ebü’l-Kāsım'ın oğlu oldu. Çok geçmeden Mu'tazid, Muhammed'i pusuya düşürdü ve öldürdü. Yerine oğlu geçti.
İshak b. Muhammed el-Birzâlî (1042-1050)
Mu'tazid (h. 1042-1069), Endülüs'te tekrar Arap hakimiyetini sağlamak için, komşu küçük Berberi hanedanlarını ortadan kaldırmak için harekete geçti. Bu hamle karşısında Zîrîler'in Gırnata Hükümdarı , Karmûne, Erkûş (Arcos) ve Mevrûr (Morón) berberi liderleri ile ittifak kurdu. Mu‘tazıd bu ittifaka karşı üstünlük sağlayamadı. Berberiler ayrıca Hammûdî Hanedanı'na mensup Cezîretülhadrâ (Algeciras) hükümdarı ’yi (h. 1035-1048) halife olarak tanıdılar (1048). 1048 yılında berberiler İşbiliye'ye bir sefer düzenlediler ama başarılı olamadılar.
1050 yılında Mu'tazid, Batalyevs'e bir sefer düzenledi. İshak, müttefiki Batalyevs emiri 'e askeri destek sağladı. Ordu komutanı olarak oğlunu (El-İzz) gönderdi. Bu savaş yenilgi ile sonuçlandı ve El-İzz öldürüldü. İshak oğlunun ölümü ile tahttan çekildi ve emirliği kardeşi 'e devretti.
El-Aziz b. Muhammed el-Birzâlî (1050-1067)
Berberiler arasında Gırnata en güçlü orduya sahipti, ondan sonra Karmûne geliyordu. Mu'tazid daha önce zayıf olan diğer berberi tayfa'ları (Cezîretülhadrâ, Runde, Mevrûr ve Erkûş) topraklarına katmıştı. Sıra Karmûne'ye gelmişti. Hükümdarlığın ilk yıllarında, Karmûne ve İşbiliye arasında şiddetli savaşlar meydan geldi. El-Aziz'in ordusu zayıfladıkça, Mu'tazid başta İsticce (Ecija) olmak üzere bir çok şehri topraklarına kattı. El-Aziz, Karmûne ve çevresine sıkışınca Tuleytula emiri 'a bir mektup yazdı. Kuzeyde bulunan ()'ne yerleşme ve can güvenliği karşılığında Karmûne'yi teslim etmek istiyordu. Yahyâ el-Me'mûn bu teklifi kabul etti ve Karmûne'nin idaresini aldı (1067).
Mu'tazid bu olaydan sonra Yahyâ el-Me'mûn'a gizli bir mektup gönderdi. Karmûne ve çevresini istiyordu, karşılığında Kurtuba kuşatmasında Yahyâ'ya askeri destek sağlayacaktı. Yahyâ uzun zamandır Kurtuba'yı almak istiyordu ve teklifi kabul etti. Yahyâ el-Me'mûn ordusunu çektikten sonra, Mu'tazid Karmûne'ye çok sayıda asker gönderdi ve Tuleytula'ya verdiği sözü tutmadı. El-Müdevver Kalesinde daha fazla tutunamayan El-Aziz, Mu'tazid'a teslim oldu ve böylece 54 yıllık emirlik sona erdi. El-Aziz İşbiliye'ye götürüldü ve kısa bir süre sonra burada öldü.
Taifa Emirleri
Birzâle Hanedanı
- (1013-1023)
- (1023-1042)
- (1042-1050)
- (1050-1067)
Galeri
-
Puerta de Sevilla, Carmona -
Puerta de Sevilla, Carmona -
Puerta de Sevilla, Carmona -
Alcázar del Rey Don Pedro, Carmona
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
Kastilya Bölgesi'nin Tarihi:
- Abdullah el-Birzâlî 11 Mart 2025 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Katalanca)
:
- Muhammed el-Birzâlî 11 Mart 2025 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İspanyolca)
- İshak el-Birzâlî 11 Mart 2025 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İspanyolca)
- El-Aziz el-Birzâlî 11 Mart 2025 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İspanyolca)
Kaynakça
- Notlar
- ^ Kurtuba halifesi Yahyâ el-Mu‘telî (h. 1021-1023 ve 1025-1026), Endülüs hilafetinin yıkılmasından sonra Mâleka ve Cezîretülhadrâ bölgelerini (Mâleka Emirliği) yönetmeye başladı.
- ^ Kurtuba halifeliğin zayıflamasıyla (1013-1031) Hammûdîler, Kurtuba'da Halifeliği ele geçirdi (1016-1023 ve 1025-1026) ve ilk halife Ali b. Hammûd oldu (h. 1016-1018). İşbiliye valisi olarak atanan halifenin kardeşi Kāsım b. Hammûd, İşbîliye'nin nüfuzlu bir ailesinden gelen 'ı kadılık makamına getirdi. 1018 yılında halife öldürülünce, kardeşi Kāsım halife seçildi (h. 1018-1021) ve Kurtuba'ya yerleşti. Gitmeden önce İşbiliye'nin idaresini Ebü’l-Kāsım'a devretti. Zamanla hakimiyetini arttıran Ebü’l-Kāsım 1023 yılında 'ni kurdu.
- ^ Yahyâ El-Mu‘telî'nin ölmesi ile (1035), Mâleka Emirliği kardeşi ve yeğeni arasında paylaştırıldı. Mâleka ve çevresi kardeşine verilirken (, 1035-1057, (Málaga)), yeğeni Cezîretülhadrâ bölgesinde yeni bir emirlik kurdu (, 1035-1058, (Algeciras)).
- Dipnotlar
- ^ Zwartjes, Otto (2006). "Andalus". Versteegh, Kees (Ed.). Encyclopedia of Arabic Language and Linguistics. Brill Academic Publisher. s. 58.
- ^ Bosch-Vilà, J. (1 Nisan 1988). Andalus (Fransızca). Éditions Peeters. ss. 641-647. ISBN .
- ^ Història d'Al-Andalus i del Magrib Xavier Ballestín Edicions Universitat Barcelona
- ^ Al-Mansur y la dawla 'amiriya: una dinámica de poder y legitimidad en el occidente musulmán medieval Xavier Ballestín Edicions Universitat Barcelona,
- ^ a b c . Historia de España. 1999. Tomo VIII-I: Los Reinos de Taifas, pag. 50-51
- ^ a b Kremp 1996, s. 225.
- ^ "Mehmet Özdemir, ENDÜLÜS, İslam Ansiklopedisi". 17 Şubat 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ocak 2025.
- ^ Özdemir 2018, s. 143.
- ^ a b "Mehmet Özdemir, İBN ABBÂD, Ebü'l-Kāsım, İslam Ansiklopedisi". 13 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ocak 2025.
- ^ "Mehmet Özdemir, HAMMÛDÎLER, İslam Ansiklopedisi". 14 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ocak 2025.
- ^ a b "María Paz Torres Palomo, İBN HAZRÛN, İslam Ansiklopedisi". 17 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ocak 2025.
- ^ "Hakkı Dursun Yıldız, ABBÂDÎLER, İslam Ansiklopedisi". 14 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2025.
- ^ a b "Abdülkerim Özaydın, BÂDÎS b. HABBÛS, İslam Ansiklopedisi". 3 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2025.
- ^ Kremp 1996, s. 226.
- ^ Kremp 1996, s. 227-228.
- ^ Kremp 1996, s. 228.
- Kullanılan kaynaklar
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Karmune Emirligi Arapca طائفة قرمونة Ispanyolca Taifa de Carmona Iber Yarimadasi nin guneyinde yer alan bir berberitaifa devletiydi Beni Birzale hanedani tarafindan kuruldu 1013 ve varligini tarafindan fethedilene kadar surdurdu 1067 Karmune Emirligiطائفة قرمونة Birzaliler1013 1067Karmune Emirligi y 1037BaskentKarmune Carmona Yaygin dil ler Arapca Berberi dilleri Mozarapca IbraniceResmi dinIslam Hristiyanlik YahudilikHukumetMonarsiEmir 1013 1023 1023 1042 1042 1050 1050 1067Tarihi donemOrta Cag Kurtuba halifeligin zayiflamasi1013 tarafindan isgal edilmesi1035 tarafindan isgal edilmesi1039 tarafindan fethedilmesi1067 Dagilisi1067Para birimiDirhem DinarOnculler ArdillarEndulus Emevi DevletiGunumuzdeki durumuIspanyaTarihceBeni Birzale M Zab bolgesine yerlesen Zenate berberilerine mensup bir kabileydi Bu bolge Kuzey Afrika da Orta Magrib te Magrib i Evsat yer aliyordu gunumuzde Cezayir Halife II Hakem in h 961 976 hukumdarliginda ordusuna katilmak icin Kuzey Afrika dan Endulus e geldiler II Hisam h 976 1009 ve 1010 1013 hukumdarliginda ise Karmune Carmona en vilayet yerlestirildiler Kucuk bir emirlik olan Karmune kuruldugundan beri veya nin baskisina maruz kaldi Tavaif i Muluk y 1037Abdullah b Ishak el Birzali 1013 1023 Hanedanin kurucusu Kurtuba Halifeligi nin sonununu getiren en 1009 1031 doneminde Karmune yi zaptetti ve kendini hukumdar ilan etti 1013 Abdullah adaletli bir hukumdardi ve halkini bu karisik donemde dis saldirilardan korudu Zamanla emirligin refah duzeyi artti ve halk yonetimden memnun kalinca Isticce Ecija Mudevver Almodovar del Rio ve Usune Osuna sehirleri ona bagliligini bildirdi Abdullah oldugunde 1023 oglu e eskiden Karmune ve Isticce Vilayetlerini en iceren bir emirlik birakti Muhammed b Abdullah el Birzali 1023 1042 Karmune nin guneyinde Hammudilere mensup Yahya el Mu teli nin yonettigi bulunuyordu Bu emirlik hem Karmune hem de Isbiliye nin dusmaniydi Bu nedenle Abbadi hukumdari en Isbiliye Emirligi ile ittifak kurdu Isbiliye emiri topraklarini batiya dogru genisletmek istiyordu Burada en in yonettigi Batalyevs Emirligi Badajoz bulunuyordu Ebu l Kasim Araplar Berberiler ve hristiyan esirlerden olusan bir ordu kurdu Muhammed el Birzali askeri destek sagladi ve 1030 yilinda Bace yi Beja ele gecirdiler 1035 yilinda emiri Yahya el Mu teli Karmune yi isgal etti Muhammed Ebu l Kasim a siginmak zorunda kaldi Ebu l Kasim in oglu Ismail komutasindaki Karmune ve Isbiliye ordulari Karmune yi geri aldi 1035 ve meydana gelen savasta el Mu teli olduruldu Muhammed emirligi tekrar yonetmeye basladi ancak 1039 yilinda bir zamanlar muteffik olduklari en Karmune yi isgal etti Muhammed Meriye Almeria ve Girnata Granada berberileri ile ittifak kurdu ve Karmune yi geri aldi 1039 1042 de Girnata Emiri en Isbiliye ye bir sefer duzenledi ve meydana gelen savasta Ebu l Kasim olduruldu Yeni Ebu l Kasim in oglu en oldu Cok gecmeden Mu tazid Muhammed i pusuya dusurdu ve oldurdu Yerine oglu gecti Ishak b Muhammed el Birzali 1042 1050 Mu tazid h 1042 1069 Endulus te tekrar Arap hakimiyetini saglamak icin komsu kucuk Berberi hanedanlarini ortadan kaldirmak icin harekete gecti Bu hamle karsisinda Ziriler in Girnata Hukumdari en Karmune Erkus Arcos ve Mevrur Moron berberi liderleri ile ittifak kurdu Mu tazid bu ittifaka karsi ustunluk saglayamadi Berberiler ayrica Hammudi Hanedani na mensup Ceziretulhadra Algeciras hukumdari yi h 1035 1048 halife olarak tanidilar 1048 1048 yilinda berberiler Isbiliye ye bir sefer duzenlediler ama basarili olamadilar 1050 yilinda Mu tazid Batalyevs e bir sefer duzenledi Ishak muttefiki Batalyevs emiri e askeri destek sagladi Ordu komutani olarak oglunu El Izz gonderdi Bu savas yenilgi ile sonuclandi ve El Izz olduruldu Ishak oglunun olumu ile tahttan cekildi ve emirligi kardesi ar e devretti El Aziz b Muhammed el Birzali 1050 1067 Berberiler arasinda Girnata en guclu orduya sahipti ondan sonra Karmune geliyordu Mu tazid daha once zayif olan diger berberi tayfa lari Ceziretulhadra Runde Mevrur ve Erkus topraklarina katmisti Sira Karmune ye gelmisti Hukumdarligin ilk yillarinda Karmune ve Isbiliye arasinda siddetli savaslar meydan geldi El Aziz in ordusu zayifladikca Mu tazid basta Isticce Ecija olmak uzere bir cok sehri topraklarina katti El Aziz Karmune ve cevresine sikisinca en Tuleytula emiri en a bir mektup yazdi Kuzeyde bulunan en ne yerlesme ve can guvenligi karsiliginda Karmune yi teslim etmek istiyordu Yahya el Me mun bu teklifi kabul etti ve Karmune nin idaresini aldi 1067 Mu tazid bu olaydan sonra Yahya el Me mun a gizli bir mektup gonderdi Karmune ve cevresini istiyordu karsiliginda Kurtuba kusatmasinda Yahya ya askeri destek saglayacakti Yahya uzun zamandir Kurtuba yi almak istiyordu ve teklifi kabul etti Yahya el Me mun ordusunu cektikten sonra Mu tazid Karmune ye cok sayida asker gonderdi ve Tuleytula ya verdigi sozu tutmadi El Mudevver Kalesinde daha fazla tutunamayan El Aziz Mu tazid a teslim oldu ve boylece 54 yillik emirlik sona erdi El Aziz Isbiliye ye goturuldu ve kisa bir sure sonra burada oldu Taifa EmirleriBirzale Hanedani fr 1013 1023 fr 1023 1042 fr 1042 1050 ar 1050 1067 GaleriPuerta de Sevilla Carmona Puerta de Sevilla Carmona Puerta de Sevilla Carmona Alcazar del Rey Don Pedro CarmonaAyrica bakinizSunni hanedanlar listesiDis baglantilarKastilya Bolgesi nin Tarihi Abdullah el Birzali 11 Mart 2025 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Katalanca en Muhammed el Birzali 11 Mart 2025 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Ispanyolca Ishak el Birzali 11 Mart 2025 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Ispanyolca El Aziz el Birzali 11 Mart 2025 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Ispanyolca KaynakcaNotlar Kurtuba halifesi Yahya el Mu teli h 1021 1023 ve 1025 1026 Endulus hilafetinin yikilmasindan sonra Maleka ve Ceziretulhadra bolgelerini Maleka Emirligi yonetmeye basladi Kurtuba halifeligin zayiflamasiyla 1013 1031 Hammudiler Kurtuba da Halifeligi ele gecirdi 1016 1023 ve 1025 1026 ve ilk halife Ali b Hammud oldu h 1016 1018 Isbiliye valisi olarak atanan halifenin kardesi Kasim b Hammud Isbiliye nin nufuzlu bir ailesinden gelen en i kadilik makamina getirdi 1018 yilinda halife oldurulunce kardesi Kasim halife secildi h 1018 1021 ve Kurtuba ya yerlesti Gitmeden once Isbiliye nin idaresini Ebu l Kasim a devretti Zamanla hakimiyetini arttiran Ebu l Kasim 1023 yilinda ni kurdu Yahya El Mu teli nin olmesi ile 1035 Maleka Emirligi kardesi ve yegeni arasinda paylastirildi Maleka ve cevresi kardesine verilirken 1035 1057 Malaga yegeni Ceziretulhadra bolgesinde yeni bir emirlik kurdu 1035 1058 Algeciras Dipnotlar Zwartjes Otto 2006 Andalus Versteegh Kees Ed Encyclopedia of Arabic Language and Linguistics Brill Academic Publisher s 58 Bosch Vila J 1 Nisan 1988 Andalus Fransizca Editions Peeters ss 641 647 ISBN 2857443196 Historia d Al Andalus i del Magrib Xavier Ballestin Edicions Universitat Barcelona Al Mansur y la dawla amiriya una dinamica de poder y legitimidad en el occidente musulman medieval Xavier Ballestin Edicions Universitat Barcelona a b c en Historia de Espana 1999 Tomo VIII I Los Reinos de Taifas pag 50 51 a b Kremp 1996 s 225 Mehmet Ozdemir ENDULUS Islam Ansiklopedisi 17 Subat 2025 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 19 Ocak 2025 Ozdemir 2018 s 143 a b Mehmet Ozdemir IBN ABBAD Ebu l Kasim Islam Ansiklopedisi 13 Haziran 2024 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 19 Ocak 2025 Mehmet Ozdemir HAMMUDILER Islam Ansiklopedisi 14 Ocak 2025 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Ocak 2025 a b Maria Paz Torres Palomo IBN HAZRUN Islam Ansiklopedisi 17 Mayis 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 12 Ocak 2025 Hakki Dursun Yildiz ABBADILER Islam Ansiklopedisi 14 Ocak 2025 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 18 Ocak 2025 a b Abdulkerim Ozaydin BADIS b HABBUS Islam Ansiklopedisi 3 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 18 Ocak 2025 Kremp 1996 s 226 Kremp 1996 s 227 228 Kremp 1996 s 228 Kullanilan kaynaklarOzdemir Mehmet Ed 2018 Islam Tarihi ve Medeniyeti Cilt 4 Endulus Siyer Yayinlari ISBN 9786057558343 Kremp Martin 1996 Die Kleinkonige des islamischen Spanien Texte zur Geschichte der Taifas des Andalus im 11 Jahrhundert Almanca Mediterranea Frankfurt Main ISBN 3 00 000464 5 Wikimedia Commons ta Taifa of Carmona ile ilgili ortam dosyalari mevcuttur