Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Karşılaştırmalı reklamcılık veya mücadeleci reklamcılık; belirli bir ürünün veya hizmetin, rakibin adını vererek ürünün daha düşük olduğunu göstermek amacıyla yapılan reklam türüdür. "Kopyalı çalma" olarak da adlandırılan reklam, "reklamı yapılan markanın bir veya daha fazla rakip markayla açıkça karşılaştırıldığı ve karşılaştırmanın izleyiciler için açık olduğu" reklam olarak tanımlanmaktadır.Rekabet eden ürünler veya hizmetler birbirinden bahseden karşılaştırmalı veya mücadeleci reklamlardır. Bu reklam türünün, "reklam savaşının meydanı" olduğu söylenmektedir.
Bu, belirli bir reklamda eğlenceyi dürtmek amacıyla kurgusal bir ürünün reklamının yapıldığı "parodi" reklamlarla veya gerçek bir rakip adlandırmadan ürünü karşılaştırmak amacıyla sahte bir marka adı kullanılmasıyla karıştırılmamalıdır.
Amerika Birleşik Devletleri'nde, Federal Ticaret Komisyonu (FTC) karşılaştırmalı reklamlar hakkında "alternatif markaları objektif olarak ölçülebilir nitelikler veya fiyat üzerinden karşılaştıran ve alternatif markayı da, illüstrasyona veya diğer ayırt edici bilgilere göre tanımlayan reklam" olarak tanımlamaktadır. Bu tanım, Gillette Avustralya Şirketi ve Energizer Avustralya Şirketi arasındaki durumda kullanılmıştır. Benzer şekilde Avustralya Hukuk Konseyi, son zamanlarda karşılaştırmalı reklamların "bir rakibin ticari markasına, reklam verene işarette mülkiyet iddia etmeyecek şekilde atıfta bulunan reklam" anlamına geldiğini öne sürmüştür.
Karşılaştırmalı reklamlar dolaylı veya doğrudan karşılaştırılır. Olumlu veya olumsuz olabilir ve "iki rakip markayı ilişkilendirmek veya ayırt etmek" istemektedir. Farklı ülkeler karşılaştırmalı reklamcılık yasaları hakkında farklı görüşler uygulamaktadır.
Tarihi
Karşılaştırmalı reklamcılıkla ilgili en eski dava, 1910'da Amerika Birleşik Devletleri'nde Saxlehner ve Wagner davası olarak tarihe geçmiştir. 1970'lerden önce, karşılaştırmalı reklamlarla ilgili riskler nedeniyle mümkün olmamıştır. Örneğin; karşılaştırmalı reklamlar ürünlerin yanlış tanımlanmasına, potansiyel suçlara ve yasal sorunlara davetiye çıkarmaktadır. Hatta mağdur olan rakipler, halkın sempatisini kazanabilmektedir.
1972'de FTC, reklamcıları daha bilgilendirici reklamlar oluşturma hedefiyle, bilinen ve ünlü rakiplerle karşılaştırma yapmaya teşvik etmeye başlamaktadır.FTC, bu karşılaştırmalı reklam şeklinin alışverişi teşvik edebileceğini, ürün geliştirme ve inovasyon özendirmeye ayrıca olumlu bir rekabet ortamını cesaretlendireceğini savunmaktadır. Bununla birlikte, yapılan araştırmalar neticesinde karşılaştırmalı reklamların 1960'tan bu yana arttığı gözlemlenmiştir. Karşılaştırmalı reklamların göreceli miktarının hala az olduğunu göstermektedir.
ABD, İngiltere, Almanya, Hindistan, Filipinler, Tayvan, Avustralya, Brezilya ve Kanada, karşılaştırmalı reklam yöntemini en çok kullanan ülkeler olmaktadır.
Yasal durumlar
1997'den önce, birçok Avrupa ülkesi karşılaştırmalı reklam uygulamasını ciddi şekilde sınırlandırmıştır. Örneğin; Almanya'da, 1930'lardan bu yana reklam karşılaştırmaları, reklam verenin kritik bir iddiada bulunması gerekmiştir. Bir nedene sahip olduğu durumlar dışında, (istisnalı durumlar hariç) rekabete aykırı bir uygulama olarak büyük ölçüde yasaklanmıştır. Bu iddiayı sunmak için bir rakibe atıfta bulunmak gerekiyordur. Önemli olarak, bu sadece kritik iddialar için geçerlidir. Eşdeğerlik iddiaları tamamen yasaklanmıştır. Benzer bir yaklaşım, karşılaştırmalı reklamcılığın genellikle rakipleri küçümseyen reklam olarak görüldüğü Fransa'da da benimsenmiştir. Bununla birlikte, 1992'de Fransa'da karşılaştırmalı reklamların yasallaştırılması, ilk kez 1978'de Avrupa Komisyonu tarafından önerilen AB yasaları yoluyla karşılaştırmalı reklamların genel olarak yasallaştırılmasına kapı açmaktadır. Sonuç, 2000 yılında yürürlüğe giren 97/55/EC Sayılı direktifin kabulü olmuştur. İlgili hükümler artık 2006/114/EC sayılı direktifte yer etmektedir.
Bu Direktif, karşılaştırmalı reklamların izin verilen olarak kabul edilmesi için uyması gereken kuralları belirlemektedir. Bunlar, karşılaştırmanın aynı amaca uygun mal ve hizmetlerle ilgili olması, ilgili ürünlerin belirleyen özelliklerini objektif olarak karşılaştırmaktadır. Rakiplerin ticari markalarını ve diğer ayırt edici işaretlerini karışıklığa neden olmaması veya reddetmemesi gereksinimlerini içermektedir. Direktif, rakibin ayırt edici işaretlerinin itibarından haksız şekilde yararlanan veya korunan bir ticari marka veya ticari ad kapsamındaki ürünlerin taklitleri olarak mal veya hizmet sunan karşılaştırmaları yasaklamıştır. Ayrıca, korumalı bir menşe tanımına sahip malları teşvik etmeyi amaçlayan herhangi bir karşılaştırma, yalnızca aynı atamayı taşıyan diğer mallara atıfta bulunmamaktadır. 2006/114/EC direktifi karşılaştırmalı reklamcılık kurallarının tam bir uyumunu oluşturur, yani üye devletlerin direktifin gerekliliklerini ihlal eden karşılaştırmalara izin vermelerine veya bunu yasaklayanlara izin verilmemiştir.
Ayrıca, ticari marka hakları prensip olarak bir rakibin ticari markasını yetkisiz olarak kullanan karşılaştırmalı reklamları önlemek için kullanılabilirken, karşılaştırmalı reklamın 2006/114/EC sayılı direktifin tüm gerekliliklerine uygun olması söz konusu olmamaktadır. Bu nedenle meşru karşılaştırmalı reklamcılık, ticari marka sahibinin münhasır haklarının bir istisnası olarak görülmemektedir. Bununla birlikte, ticari marka sahibi, bir ticari markanın itibarından haksız şekilde yararlanma yasağı sayesinde, reklam verenin ve ticari marka sahibinin ürünlerini ayırt etmeyi ve farklılıklarını objektif olarak vurgulamayı amaçladığı yerlerde ticari markalarının kullanılmasına karşı çıkabilmektedir. Aksine, itibarından yararlanmak için bu işler sapa sarabilmektedir.
Direktif tarafından belirlenen gereksinimler bazı tartışmalara neden olmuştur. Bu, özellikle ticari markalı ürünlerin taklitleri olarak mal ve hizmetlerin sunulmasına ilişkin karşılaştırmaların tek başına yasaklanması için geçerlidir. Bu bağlamda, AB hukuku ABD'nin yaklaşımıyla taban tabana zıttır. ABD mahkemeleri uzun zaman tüccarların reklamlarda taklit ettikleri ürünlerin ticari markalı adlarına izin verildiğini iddia etmiştir. Buna karşılık, L'Oréal ve diğerleri aynı zamanda Bellure, Adalet Divanı, karşılaştırma listeleri aracılığıyla pazarlanan kokuya benzer parfümlerin bu durumu ihlal ettiğini tespit etmiştir. Bu karar hem İngiliz mahkemeleri hem de bunun fikrî mülkiyet haklarını ihlal etmeyen kopyalama gibi tamamen yasal olan reklam eylemlerine haksız sınırlar koymasını düşünen akademisyenler tarafından eleştirilmektedir.
Birleşik Krallık'ta, rakibin tescilli ticari markasının karşılaştırmalı bir reklamda kullanılmasının çoğu, 1994 yılının sonuna kadar tescilin ihlal edilmiştir. Bununla birlikte, karşılaştırmalı reklamcılık yasaları 2000 yılında uyumlu hale getirilmiştir. Karşılaştırmalı reklamcılıkla ilgili mevcut kurallar bir dizi AB Direktifi ile düzenlenmektedir. Yanıltıcı Pazarlama Düzenlemelerine Karşı İş Koruması 2008, İngiltere'de 2006/114 sayılı Direktif (EC) hükümlerini uygulamaktadır.
İngiltere'deki klasik karşılaştırmalı reklam vakalarından biri O2 v Hutchison markları arasındaki davadır. Avrupa Adalet Divanı (ECJ), karşılaştırmalı bir reklam verenin kayıtlı ticari markayı kendi mal ve hizmetleri için kullandığında ticari marka ihlali olabileceğini belirtmiştir. Ayrıca, bir ticari marka sahibinin, karşılaştırmalı reklam direktifinin tüm koşullarını karşılayan karşılaştırmalı bir reklamda, bir rakibin işaretine benzer veya aynı bir işareti kullanmasını engelleyemediği de savunmaktadır. Avukat General'in O2 davasındaki kararının Avrupa Adalet Divanı tarafından takip edilmesi durumunda, rakipler ticari marka mevzuatını bir ihtiyati tedbir kararı yoluyla karşılaştırmalı bir reklamı önlemek veya kullanımıyla ilgili olarak ücret almak için kullanamayacaktır. Tersine, İngiliz Havayolları ve Ryanair İngiltere mahkemeleri tarafından müsamahakâr bir yaklaşım benimsenmiştir. Mevzuatta belirtilen koşullara uyulması koşuluyla, bir sektörde rekabet eden işletmeler için rakiplerin ticari markalarının kullanımı artık kısıtlanmamıştır. Bu, işletmelerin kendi ürün ve hizmetlerinin göreceli yararlarını rakiplerininkine göre ayırt etmek için diğer şirketlerin ve ticari adların ticari markalarını kullanabildikleri anlamına gelmektedir.
FTC ve BBB 23 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Ulusal Programlarının Ulusal Reklamcılık Bölümü (NAD), karşılaştırmalı reklamcılık iddialarının düzenlenmesi dahil, Amerika Birleşik Devletleri'nde karşılaştırmalı reklamcılık yasalarını yönetmektedir. FTC, karşılaştırmalı reklamların tüketicilere fayda sağlayabileceğini ve karşılaştırmaların açıkça tanımlanmış, doğru ve aldatıcı olmayan şartıyla karşılaştırmalı reklamları teşvik edebileceğini belirtmiştir. Karşılaştırmalı reklamlar teşvik edilse de NAD, "rakip bir ürünü açıkça veya örtük olarak kötüleyen iddiaların doğru olmasını sağlamak için en üst düzeyde inceleme yapılması gerektiğini" belirtmektedir. Bir diğer önemli yasa, karşılaştırmalı reklamın mesajı doğru olmadığında veya belirsiz olduğunda sorumluluk alabilecektir. Ancak iletilen mesaj aracılığıyla tüketicileri aldatma niyetine sahip olduğunu belirten ticari marka yasası Lanham Yasası'dır.
Avustralya'da, belirli bir yasa, bu konuya ilişkin bazı durumlar meydana gelse de karşılaştırmalı reklamları yönetmemektedir. Doğru olan karşılaştırmalı reklamcılık ve karışıklığa yol açmamaktadır. Genel olarak, Avustralyalı reklam verenler, Avustralya Tüketici Kanunu uyarınca yanıltıcı reklamlarla ilgili ihlalleri önlemek için karşılaştırmalı reklam kullanırken aşağıdakilere uyulduğuna emin olmaktadır.
-Karşılaştırılan ürün, Hibrit Fiber Koaksiyel (HCF Avustralya) ve İsviçre Avustralya Sağlık Fonu [39] Gillette Avustralya ve Energizer Avustralya Şirketine göre tüketicilere açıkça karşılaştırma yapılmamaktadır.
-Test sonuçları Makita ve 'a göre sunulmaktadır.
- Kullanılan test, Duracell Avustralya Şirketi ve Union Carbide Avustralya Şirketi uyarınca endüstri yönergelerine göre uygundur ve gerçekleştirilmektedir.
- Mock up test sonuçları, Hoover (Avustralya) Şirketi v Email Şirketi
Arjantin'de, karşılaştırmalı reklamcılıkla ilgili belirli bir tüzük yoktur. Bu nedenle yasak değildir. Ancak haksız rekabet hukukuna dayanan açık hukuk kuralları vardır. Bir şekilde bir reklamın haksız olduğu veya gerçeği gizleyerek veya karşılaştırmanın bazı önemli yönlerini atlayarak etik standartları aştığı kanıtlanırsa, bir ihtiyati tedbirin verilmesi ve davacının reklamı yasadışı ilan eden nihai bir karar alabilmesi muhtemeldir.
Çok sayıda vaka, Avrupa Birliği karşılaştırmalı reklamcılık direktifinin gerekliliklerine atıfta bulunmaktadır. Uluslararası emsali takip etmektedir. Bu kriterleri takip ederek, Arjantin Mahkemeleri Avrupa düzenlemelerine çok benzer standartlar geliştirmiştir. Hakimler, mahkemeler tarafından oluşturulan yasayı harici bir kaynakla doğrulamak istemektedir. Başka davalarda varılan benzer sonuçlar, ticari reklamlardaki ürünlerin karşılaştırılmasının yasal olması gerektiğini kabul etmektedir. Evrensel olarak kabul edilen ilkelerin varlığını göstermektedir.
Brezilya'da, belirli kısıtlamalarla karşılaştırmalı reklamlara izin vermektedir. Temel amacı, tüketicinin açıklığa kavuşturulması veya korunması olmaktadır. Öznel veriler, psikolojik veya duygusal temelli veriler tüketiciler için geçerli bir karşılaştırma temeli oluşturmamaktadır. Bu nedenle karşılaştırmanın nesnelliğine temel ilke olarak sahip olmaktadır. Amaçlanan veya uygulanan karşılaştırma, kanıtlarla desteklenmektedir. Tüketim malı durumunda, karşılaştırma aynı yıl üretilen modeller ile yapılmaktadır. Hiçbir karşılaştırma bu durumda açıkça gösterilmektedir. Farklı yıllarda üretilmiş ürünler arasında yapılmamaktadır. Haksız rekabet olmaması ve ürünün görüntüsünü aşağılamadan yapılmaktadır.
Etkileri
Karşılaştırmalı reklamcılık yıllar boyunca giderek daha fazla uygulanmaktadır. Bu nedenle karşılaştırmalı reklam türleri, tek bir özellik boyutunu karşılaştırmamaktır. Hedefe özgü bir özelliği karşılaştırmaktan ve her iki markaya özgü özellikleri içeren referans ve karşılaştırmalarda bulunmamaktan değişmektedir. Karşılaştırmalı reklamların etkinliğine katkıda bulunan faktörler arasında, bir tüketicinin karşılaştırmalı reklamlarda sağlanan bilgilere ne ölçüde güveneceğidir. Katılım düzeyini ve tüketiciyi geri çağırmada ekstra çaba gerektirmemektedir. Bilgilerle adeta irmek irmek örerek ve besleyerek sağlanan değerlendirme kolaylığı anlamına gelen inandırıcılık sayılabilmektedir.
Karşılaştırmalı reklamcılık genellikle erken endüstri kınaması ile kanıtlanan olumsuzluklarla birleşmektedir. Karşılaştırmalı reklama katılım gibi nedenlerin belirtilerek reklamcılık onurunu ve güvenilirliğini zedelemektedir. Çalışmalar, olumsuz bilgilerin daha etkili bir şekilde saklanabileceğini öne sürmektedir. Böylelikle herhangi bir reklamın amaçlandı etkiyi yaratması ve daha da önemlisi güçlü etki etmektedir. Aksine, bu tür olumsuzluklar doğrudan markaya aktarılabilmektedir. Bu nedenle tüketicinin marka izlenimi, yıllar boyunca yapılan çeşitli çalışmalar, karşılaştırmalı reklamlara olumsuz yanıt verildiğini kanıtlamaktadır.
Örnekler
Karşılaştırmalı reklamlar Uluslararası Avustralya Bankası (NAB) gibi şirketler tarafından etkin bir şekilde kullanılmaktadır. "Ayrılık" kampanyası büyük bir etki yaratarak Cannes'dan bir ödül kazanmıştır ve tüketici ilgisinde önemli bir artış sağlamaktadır.
Uluslararası alanda takdir toplayan Apple Şirketi, yıllar içinde pazar payını artırarak devam etmektedir. Bu artış pazarlama çalışmalarına etkili bir şekilde yansımaktadır. Bu yansımalar sonucu olarak Mac ve Windows reklamlarına "Mac Al" kampanyasıyla etkili bir şekilde kullanmaktadır.
Bu tür şirketler, yerleşik markalar tarafından kullanıldığında karşılaştırmalı reklamların daha başarılı olduğu akademik görüşünü kanıtlamaktadır. İnsanlar tarafından bilinen ve güvenilir bir markanın getirdiği ilgi ile haklı çıkmaktadır. Diğer ünlü markalara örnek olarak L'Oreal ve Bellure aynı zamanda Coca-Cola v Pepsi sayılmaktadır. Karşılaştırmalı reklamın yeniliği öngörülen kampanyaların etkinliğini etkilemektedir. Karşılaştırmalı reklamlar, hedeflenen pazarlar için dikkatli ve derin bir şekilde yürütülmek zorundadır.
Son zamanlarda, Verizon ve birbirlerine karşı üstünlük temsil etmeye çalışan karşılaştırmalı reklamlar nedeniyle birbirlerine dava açmışlardır. Benzer şekilde, McDonald's ve Burger King, aralarında yıllardır karşılaştırmalı reklam yapılmaktadır. Wendy, 1984'teki ünlü "Sığır eti nerede?" kampanyasıyla, üç yaşlı bayanın küçük bir burger köftesi ile sandviç yapılan büyük bir çörekle dalga geçtiği ve birinin (Clara Peller tarafından oynanan) ünlü soruyu sorduğu kampanyasıyla McDonald's ve Burger King ile karşılaştırmaktadır.
Karşılaştırmalı reklam siyaset alanında da etkili kullanılmaktadır. Karşılaştırmalı reklam kullanımı, genellikle bir adayın diğer adayı kötülemek amacıyla diğer adayın kaydının gösterildiği reklamları yayınlayacağı siyasi kampanyalarda iyi belirlenmiştir. Tv'de sadece bir kez yayınlanan bu tür reklamların en ünlüsü, bir alanda papatya toplayan bir çocuktan oluşurken, Barry Goldwater gibi ses çıkaran bir ses, mantar bulutunda patlayan bir nükleer silahın fırlatılmasından önce sıfıra geri sayım gerçekleştirmektedir. "Daisy" adlı reklam, Goldwater'ın partisinin adaylığını kazanmasını veya seçilmesini önlemek amacıyla Lyndon B. Johnson'ın kampanyası tarafından üretilmiştir.
1980'lerin sonlarında Nintendo ve Sega arasında başka bir örnek yaşanmıştır. "Genesis, Nintendon'un yapmadıklarını yapar", Sega Genesis'in (PAL ülkelerinde Mega Drive olarak bilinir) piyasaya sürülmesinden hemen sonra bilinen bir slogan haline gelmiştir.
Sürdürülebilirliği teşvik eden 30 saniyelik bir reklam, bir kişi Sodastream makinesini kullanarak her içki yaptığında patlayan soda şişelerini gösteren 2012 yılında Birleşik Krallık'ta yasaklanmıştır. İngiltere'de TV reklamlarını önceden onaylayan kuruluş Clearcast, "bunun şişelenmiş içecek pazarının bir göçü olduğunu düşündüklerini" açıklamaktadır. Alex Bogusky tarafından hazırlanan reklamın aynısı Amerika Birleşik Devletleri, İsveç, Avustralya ve diğer ülkelerde de yayınlanmıştır. Sodastream'in Clearcast'in reklamı sansürleme kararını geri almak için yaptığı itiraz red edilmiştir. Benzer bir reklamın Şubat 2013'te Süper Bowl XL VII'de yer alması beklenmiştir. Ancak COKE ve Pepsi'de (CBS'nin en büyük sponsorlarında) CBS tarafından yasaklanmıştır.
2012'de Microsoft'un Bing'i (eski adıyla MSN Search), Bing'i bir açıklama yaparak Google'a kıyasla daha hızlı olduklarını söylemiştir. Bu durum Bing arama motorunu tercih ettikleri ve daha fazla insanın Google yerine Bing'i tercih ettiği konusunda bir kampanya yürütmeye başlatmıştır. Kampanyaya "Bing It On" (Bing Açık) adı verilmiştir.
Kör Ürün Testi (Blind product test)
Çalışmaya davet edilen kişilere, belirli bir süre boyunca denemeleri için test ürünleri verilmektedir. Ürün markasız olduğu zaman buna “kör” test denmektedir. Burada amaç, kullanıcının, markanın ve paket ya da şişe tasarımının etkisinde kalmadan salt ürünün performansı ile ilgili görüşlerini saptamaktır.
1980'lerde, kola savaşları olarak adlandırılan dönem vardır. Bu dönemde alkolsüz içecek üreticisi olan Pepsi, bir test yapmaya karar vermiştir. Bu test kör ürün testi markası belli olmayan iki içecek yan yana konup gizli kameraya alınmasıdır. Bu görüntelerde insanların Pepsi'yi rakip Coca-Cola yerine seçtiği bir dizi reklam yayınlanmıştır.
Markalı Ürün Testleri (Branded product test)
Markalı paketlerle yapılan ürün testlerinde ise ürünün performansının, marka ve paketi ile bir bütün olarak değerlendirilmesi ve algıların ürün performansı üzerindeki etkilerinin ölçülmesi amaçlanmaktadır.
Kaynakça
- ^ . 7 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . 8 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b . 5 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . 14 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . 4 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . 12 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . 23 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "European Intellectual Property Review". 10 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Mayıs 2021.
- ^ . 19 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . 23 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Comparative advertising wars: an historical analysis of their causes and consequences". 23 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Mayıs 2021.
- ^ . 23 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . 23 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . 23 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . 23 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . 9 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . 19 Ekim 2000 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . 3 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ (PDF). 21 Ekim 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ . 23 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . 10 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . 10 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . 30 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . 9 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . 23 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ (PDF). 23 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ . 21 Nisan 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . Gillhams Solicitors (İngilizce). 17 Şubat 2001 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2021.
- ^ . 23 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . 9 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . 23 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ (PDF). 23 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ . 23 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . 4 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . 20 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b . 23 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "The 12 Most Intense Marketing Wars Ever". 23 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Mayıs 2021.
- ^ . 7 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . 16 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Karsilastirmali reklamcilik veya mucadeleci reklamcilik belirli bir urunun veya hizmetin rakibin adini vererek urunun daha dusuk oldugunu gostermek amaciyla yapilan reklam turudur Kopyali calma olarak da adlandirilan reklam reklami yapilan markanin bir veya daha fazla rakip markayla acikca karsilastirildigi ve karsilastirmanin izleyiciler icin acik oldugu reklam olarak tanimlanmaktadir Rekabet eden urunler veya hizmetler birbirinden bahseden karsilastirmali veya mucadeleci reklamlardir Bu reklam turunun reklam savasinin meydani oldugu soylenmektedir Bu belirli bir reklamda eglenceyi durtmek amaciyla kurgusal bir urunun reklaminin yapildigi parodi reklamlarla veya gercek bir rakip adlandirmadan urunu karsilastirmak amaciyla sahte bir marka adi kullanilmasiyla karistirilmamalidir Amerika Birlesik Devletleri nde Federal Ticaret Komisyonu FTC karsilastirmali reklamlar hakkinda alternatif markalari objektif olarak olculebilir nitelikler veya fiyat uzerinden karsilastiran ve alternatif markayi da illustrasyona veya diger ayirt edici bilgilere gore tanimlayan reklam olarak tanimlamaktadir Bu tanim Gillette Avustralya Sirketi ve Energizer Avustralya Sirketi arasindaki durumda kullanilmistir Benzer sekilde Avustralya Hukuk Konseyi son zamanlarda karsilastirmali reklamlarin bir rakibin ticari markasina reklam verene isarette mulkiyet iddia etmeyecek sekilde atifta bulunan reklam anlamina geldigini one surmustur Karsilastirmali reklamlar dolayli veya dogrudan karsilastirilir Olumlu veya olumsuz olabilir ve iki rakip markayi iliskilendirmek veya ayirt etmek istemektedir Farkli ulkeler karsilastirmali reklamcilik yasalari hakkinda farkli gorusler uygulamaktadir TarihiKarsilastirmali reklamcilikla ilgili en eski dava 1910 da Amerika Birlesik Devletleri nde Saxlehner ve Wagner davasi olarak tarihe gecmistir 1970 lerden once karsilastirmali reklamlarla ilgili riskler nedeniyle mumkun olmamistir Ornegin karsilastirmali reklamlar urunlerin yanlis tanimlanmasina potansiyel suclara ve yasal sorunlara davetiye cikarmaktadir Hatta magdur olan rakipler halkin sempatisini kazanabilmektedir 1972 de FTC reklamcilari daha bilgilendirici reklamlar olusturma hedefiyle bilinen ve unlu rakiplerle karsilastirma yapmaya tesvik etmeye baslamaktadir FTC bu karsilastirmali reklam seklinin alisverisi tesvik edebilecegini urun gelistirme ve inovasyon ozendirmeye ayrica olumlu bir rekabet ortamini cesaretlendirecegini savunmaktadir Bununla birlikte yapilan arastirmalar neticesinde karsilastirmali reklamlarin 1960 tan bu yana arttigi gozlemlenmistir Karsilastirmali reklamlarin goreceli miktarinin hala az oldugunu gostermektedir ABD Ingiltere Almanya Hindistan Filipinler Tayvan Avustralya Brezilya ve Kanada karsilastirmali reklam yontemini en cok kullanan ulkeler olmaktadir Yasal durumlarAvrupa Birligi 1997 den once bircok Avrupa ulkesi karsilastirmali reklam uygulamasini ciddi sekilde sinirlandirmistir Ornegin Almanya da 1930 lardan bu yana reklam karsilastirmalari reklam verenin kritik bir iddiada bulunmasi gerekmistir Bir nedene sahip oldugu durumlar disinda istisnali durumlar haric rekabete aykiri bir uygulama olarak buyuk olcude yasaklanmistir Bu iddiayi sunmak icin bir rakibe atifta bulunmak gerekiyordur Onemli olarak bu sadece kritik iddialar icin gecerlidir Esdegerlik iddialari tamamen yasaklanmistir Benzer bir yaklasim karsilastirmali reklamciligin genellikle rakipleri kucumseyen reklam olarak goruldugu Fransa da da benimsenmistir Bununla birlikte 1992 de Fransa da karsilastirmali reklamlarin yasallastirilmasi ilk kez 1978 de Avrupa Komisyonu tarafindan onerilen AB yasalari yoluyla karsilastirmali reklamlarin genel olarak yasallastirilmasina kapi acmaktadir Sonuc 2000 yilinda yururluge giren 97 55 EC Sayili direktifin kabulu olmustur Ilgili hukumler artik 2006 114 EC sayili direktifte yer etmektedir Bu Direktif karsilastirmali reklamlarin izin verilen olarak kabul edilmesi icin uymasi gereken kurallari belirlemektedir Bunlar karsilastirmanin ayni amaca uygun mal ve hizmetlerle ilgili olmasi ilgili urunlerin belirleyen ozelliklerini objektif olarak karsilastirmaktadir Rakiplerin ticari markalarini ve diger ayirt edici isaretlerini karisikliga neden olmamasi veya reddetmemesi gereksinimlerini icermektedir Direktif rakibin ayirt edici isaretlerinin itibarindan haksiz sekilde yararlanan veya korunan bir ticari marka veya ticari ad kapsamindaki urunlerin taklitleri olarak mal veya hizmet sunan karsilastirmalari yasaklamistir Ayrica korumali bir mense tanimina sahip mallari tesvik etmeyi amaclayan herhangi bir karsilastirma yalnizca ayni atamayi tasiyan diger mallara atifta bulunmamaktadir 2006 114 EC direktifi karsilastirmali reklamcilik kurallarinin tam bir uyumunu olusturur yani uye devletlerin direktifin gerekliliklerini ihlal eden karsilastirmalara izin vermelerine veya bunu yasaklayanlara izin verilmemistir Ayrica ticari marka haklari prensip olarak bir rakibin ticari markasini yetkisiz olarak kullanan karsilastirmali reklamlari onlemek icin kullanilabilirken karsilastirmali reklamin 2006 114 EC sayili direktifin tum gerekliliklerine uygun olmasi soz konusu olmamaktadir Bu nedenle mesru karsilastirmali reklamcilik ticari marka sahibinin munhasir haklarinin bir istisnasi olarak gorulmemektedir Bununla birlikte ticari marka sahibi bir ticari markanin itibarindan haksiz sekilde yararlanma yasagi sayesinde reklam verenin ve ticari marka sahibinin urunlerini ayirt etmeyi ve farkliliklarini objektif olarak vurgulamayi amacladigi yerlerde ticari markalarinin kullanilmasina karsi cikabilmektedir Aksine itibarindan yararlanmak icin bu isler sapa sarabilmektedir Direktif tarafindan belirlenen gereksinimler bazi tartismalara neden olmustur Bu ozellikle ticari markali urunlerin taklitleri olarak mal ve hizmetlerin sunulmasina iliskin karsilastirmalarin tek basina yasaklanmasi icin gecerlidir Bu baglamda AB hukuku ABD nin yaklasimiyla taban tabana zittir ABD mahkemeleri uzun zaman tuccarlarin reklamlarda taklit ettikleri urunlerin ticari markali adlarina izin verildigini iddia etmistir Buna karsilik L Oreal ve digerleri ayni zamanda Bellure Adalet Divani karsilastirma listeleri araciligiyla pazarlanan kokuya benzer parfumlerin bu durumu ihlal ettigini tespit etmistir Bu karar hem Ingiliz mahkemeleri hem de bunun fikri mulkiyet haklarini ihlal etmeyen kopyalama gibi tamamen yasal olan reklam eylemlerine haksiz sinirlar koymasini dusunen akademisyenler tarafindan elestirilmektedir Birlesik Krallik Birlesik Krallik ta rakibin tescilli ticari markasinin karsilastirmali bir reklamda kullanilmasinin cogu 1994 yilinin sonuna kadar tescilin ihlal edilmistir Bununla birlikte karsilastirmali reklamcilik yasalari 2000 yilinda uyumlu hale getirilmistir Karsilastirmali reklamcilikla ilgili mevcut kurallar bir dizi AB Direktifi ile duzenlenmektedir Yaniltici Pazarlama Duzenlemelerine Karsi Is Korumasi 2008 Ingiltere de 2006 114 sayili Direktif EC hukumlerini uygulamaktadir Ingiltere deki klasik karsilastirmali reklam vakalarindan biri O2 v Hutchison marklari arasindaki davadir Avrupa Adalet Divani ECJ karsilastirmali bir reklam verenin kayitli ticari markayi kendi mal ve hizmetleri icin kullandiginda ticari marka ihlali olabilecegini belirtmistir Ayrica bir ticari marka sahibinin karsilastirmali reklam direktifinin tum kosullarini karsilayan karsilastirmali bir reklamda bir rakibin isaretine benzer veya ayni bir isareti kullanmasini engelleyemedigi de savunmaktadir Avukat General in O2 davasindaki kararinin Avrupa Adalet Divani tarafindan takip edilmesi durumunda rakipler ticari marka mevzuatini bir ihtiyati tedbir karari yoluyla karsilastirmali bir reklami onlemek veya kullanimiyla ilgili olarak ucret almak icin kullanamayacaktir Tersine Ingiliz Havayollari ve Ryanair Ingiltere mahkemeleri tarafindan musamahakar bir yaklasim benimsenmistir Mevzuatta belirtilen kosullara uyulmasi kosuluyla bir sektorde rekabet eden isletmeler icin rakiplerin ticari markalarinin kullanimi artik kisitlanmamistir Bu isletmelerin kendi urun ve hizmetlerinin goreceli yararlarini rakiplerininkine gore ayirt etmek icin diger sirketlerin ve ticari adlarin ticari markalarini kullanabildikleri anlamina gelmektedir Amerika Birlesik Devletleri FTC ve BBB 23 Mayis 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ulusal Programlarinin Ulusal Reklamcilik Bolumu NAD karsilastirmali reklamcilik iddialarinin duzenlenmesi dahil Amerika Birlesik Devletleri nde karsilastirmali reklamcilik yasalarini yonetmektedir FTC karsilastirmali reklamlarin tuketicilere fayda saglayabilecegini ve karsilastirmalarin acikca tanimlanmis dogru ve aldatici olmayan sartiyla karsilastirmali reklamlari tesvik edebilecegini belirtmistir Karsilastirmali reklamlar tesvik edilse de NAD rakip bir urunu acikca veya ortuk olarak kotuleyen iddialarin dogru olmasini saglamak icin en ust duzeyde inceleme yapilmasi gerektigini belirtmektedir Bir diger onemli yasa karsilastirmali reklamin mesaji dogru olmadiginda veya belirsiz oldugunda sorumluluk alabilecektir Ancak iletilen mesaj araciligiyla tuketicileri aldatma niyetine sahip oldugunu belirten ticari marka yasasi Lanham Yasasi dir Avustralya Avustralya da belirli bir yasa bu konuya iliskin bazi durumlar meydana gelse de karsilastirmali reklamlari yonetmemektedir Dogru olan karsilastirmali reklamcilik ve karisikliga yol acmamaktadir Genel olarak Avustralyali reklam verenler Avustralya Tuketici Kanunu uyarinca yaniltici reklamlarla ilgili ihlalleri onlemek icin karsilastirmali reklam kullanirken asagidakilere uyulduguna emin olmaktadir Karsilastirilan urun Hibrit Fiber Koaksiyel HCF Avustralya ve Isvicre Avustralya Saglik Fonu 39 Gillette Avustralya ve Energizer Avustralya Sirketine gore tuketicilere acikca karsilastirma yapilmamaktadir Test sonuclari Makita ve Black amp Decker a gore sunulmaktadir Kullanilan test Duracell Avustralya Sirketi ve Union Carbide Avustralya Sirketi uyarinca endustri yonergelerine gore uygundur ve gerceklestirilmektedir Mock up test sonuclari Hoover Avustralya Sirketi v Email Sirketi Arjantin Arjantin de karsilastirmali reklamcilikla ilgili belirli bir tuzuk yoktur Bu nedenle yasak degildir Ancak haksiz rekabet hukukuna dayanan acik hukuk kurallari vardir Bir sekilde bir reklamin haksiz oldugu veya gercegi gizleyerek veya karsilastirmanin bazi onemli yonlerini atlayarak etik standartlari astigi kanitlanirsa bir ihtiyati tedbirin verilmesi ve davacinin reklami yasadisi ilan eden nihai bir karar alabilmesi muhtemeldir Cok sayida vaka Avrupa Birligi karsilastirmali reklamcilik direktifinin gerekliliklerine atifta bulunmaktadir Uluslararasi emsali takip etmektedir Bu kriterleri takip ederek Arjantin Mahkemeleri Avrupa duzenlemelerine cok benzer standartlar gelistirmistir Hakimler mahkemeler tarafindan olusturulan yasayi harici bir kaynakla dogrulamak istemektedir Baska davalarda varilan benzer sonuclar ticari reklamlardaki urunlerin karsilastirilmasinin yasal olmasi gerektigini kabul etmektedir Evrensel olarak kabul edilen ilkelerin varligini gostermektedir Brezilya Brezilya da belirli kisitlamalarla karsilastirmali reklamlara izin vermektedir Temel amaci tuketicinin acikliga kavusturulmasi veya korunmasi olmaktadir Oznel veriler psikolojik veya duygusal temelli veriler tuketiciler icin gecerli bir karsilastirma temeli olusturmamaktadir Bu nedenle karsilastirmanin nesnelligine temel ilke olarak sahip olmaktadir Amaclanan veya uygulanan karsilastirma kanitlarla desteklenmektedir Tuketim mali durumunda karsilastirma ayni yil uretilen modeller ile yapilmaktadir Hicbir karsilastirma bu durumda acikca gosterilmektedir Farkli yillarda uretilmis urunler arasinda yapilmamaktadir Haksiz rekabet olmamasi ve urunun goruntusunu asagilamadan yapilmaktadir EtkileriKarsilastirmali reklamcilik yillar boyunca giderek daha fazla uygulanmaktadir Bu nedenle karsilastirmali reklam turleri tek bir ozellik boyutunu karsilastirmamaktir Hedefe ozgu bir ozelligi karsilastirmaktan ve her iki markaya ozgu ozellikleri iceren referans ve karsilastirmalarda bulunmamaktan degismektedir Karsilastirmali reklamlarin etkinligine katkida bulunan faktorler arasinda bir tuketicinin karsilastirmali reklamlarda saglanan bilgilere ne olcude guvenecegidir Katilim duzeyini ve tuketiciyi geri cagirmada ekstra caba gerektirmemektedir Bilgilerle adeta irmek irmek orerek ve besleyerek saglanan degerlendirme kolayligi anlamina gelen inandiricilik sayilabilmektedir Karsilastirmali reklamcilik genellikle erken endustri kinamasi ile kanitlanan olumsuzluklarla birlesmektedir Karsilastirmali reklama katilim gibi nedenlerin belirtilerek reklamcilik onurunu ve guvenilirligini zedelemektedir Calismalar olumsuz bilgilerin daha etkili bir sekilde saklanabilecegini one surmektedir Boylelikle herhangi bir reklamin amaclandi etkiyi yaratmasi ve daha da onemlisi guclu etki etmektedir Aksine bu tur olumsuzluklar dogrudan markaya aktarilabilmektedir Bu nedenle tuketicinin marka izlenimi yillar boyunca yapilan cesitli calismalar karsilastirmali reklamlara olumsuz yanit verildigini kanitlamaktadir OrneklerKarsilastirmali reklamlar Uluslararasi Avustralya Bankasi NAB gibi sirketler tarafindan etkin bir sekilde kullanilmaktadir Ayrilik kampanyasi buyuk bir etki yaratarak Cannes dan bir odul kazanmistir ve tuketici ilgisinde onemli bir artis saglamaktadir Uluslararasi alanda takdir toplayan Apple Sirketi yillar icinde pazar payini artirarak devam etmektedir Bu artis pazarlama calismalarina etkili bir sekilde yansimaktadir Bu yansimalar sonucu olarak Mac ve Windows reklamlarina Mac Al kampanyasiyla etkili bir sekilde kullanmaktadir Bu tur sirketler yerlesik markalar tarafindan kullanildiginda karsilastirmali reklamlarin daha basarili oldugu akademik gorusunu kanitlamaktadir Insanlar tarafindan bilinen ve guvenilir bir markanin getirdigi ilgi ile hakli cikmaktadir Diger unlu markalara ornek olarak L Oreal ve Bellure ayni zamanda Coca Cola v Pepsi sayilmaktadir Karsilastirmali reklamin yeniligi ongorulen kampanyalarin etkinligini etkilemektedir Karsilastirmali reklamlar hedeflenen pazarlar icin dikkatli ve derin bir sekilde yurutulmek zorundadir Son zamanlarda Verizon ve AT amp T birbirlerine karsi ustunluk temsil etmeye calisan karsilastirmali reklamlar nedeniyle birbirlerine dava acmislardir Benzer sekilde McDonald s ve Burger King aralarinda yillardir karsilastirmali reklam yapilmaktadir Wendy 1984 teki unlu Sigir eti nerede kampanyasiyla uc yasli bayanin kucuk bir burger koftesi ile sandvic yapilan buyuk bir corekle dalga gectigi ve birinin Clara Peller tarafindan oynanan unlu soruyu sordugu kampanyasiyla McDonald s ve Burger King ile karsilastirmaktadir Karsilastirmali reklam siyaset alaninda da etkili kullanilmaktadir Karsilastirmali reklam kullanimi genellikle bir adayin diger adayi kotulemek amaciyla diger adayin kaydinin gosterildigi reklamlari yayinlayacagi siyasi kampanyalarda iyi belirlenmistir Tv de sadece bir kez yayinlanan bu tur reklamlarin en unlusu bir alanda papatya toplayan bir cocuktan olusurken Barry Goldwater gibi ses cikaran bir ses mantar bulutunda patlayan bir nukleer silahin firlatilmasindan once sifira geri sayim gerceklestirmektedir Daisy adli reklam Goldwater in partisinin adayligini kazanmasini veya secilmesini onlemek amaciyla Lyndon B Johnson in kampanyasi tarafindan uretilmistir 1980 lerin sonlarinda Nintendo ve Sega arasinda baska bir ornek yasanmistir Genesis Nintendon un yapmadiklarini yapar Sega Genesis in PAL ulkelerinde Mega Drive olarak bilinir piyasaya surulmesinden hemen sonra bilinen bir slogan haline gelmistir Surdurulebilirligi tesvik eden 30 saniyelik bir reklam bir kisi Sodastream makinesini kullanarak her icki yaptiginda patlayan soda siselerini gosteren 2012 yilinda Birlesik Krallik ta yasaklanmistir Ingiltere de TV reklamlarini onceden onaylayan kurulus Clearcast bunun siselenmis icecek pazarinin bir gocu oldugunu dusunduklerini aciklamaktadir Alex Bogusky tarafindan hazirlanan reklamin aynisi Amerika Birlesik Devletleri Isvec Avustralya ve diger ulkelerde de yayinlanmistir Sodastream in Clearcast in reklami sansurleme kararini geri almak icin yaptigi itiraz red edilmistir Benzer bir reklamin Subat 2013 te Super Bowl XL VII de yer almasi beklenmistir Ancak COKE ve Pepsi de CBS nin en buyuk sponsorlarinda CBS tarafindan yasaklanmistir 2012 de Microsoft un Bing i eski adiyla MSN Search Bing i bir aciklama yaparak Google a kiyasla daha hizli olduklarini soylemistir Bu durum Bing arama motorunu tercih ettikleri ve daha fazla insanin Google yerine Bing i tercih ettigi konusunda bir kampanya yurutmeye baslatmistir Kampanyaya Bing It On Bing Acik adi verilmistir Kor Urun Testi Blind product test Calismaya davet edilen kisilere belirli bir sure boyunca denemeleri icin test urunleri verilmektedir Urun markasiz oldugu zaman buna kor test denmektedir Burada amac kullanicinin markanin ve paket ya da sise tasariminin etkisinde kalmadan salt urunun performansi ile ilgili goruslerini saptamaktir 1980 lerde kola savaslari olarak adlandirilan donem vardir Bu donemde alkolsuz icecek ureticisi olan Pepsi bir test yapmaya karar vermistir Bu test kor urun testi markasi belli olmayan iki icecek yan yana konup gizli kameraya alinmasidir Bu goruntelerde insanlarin Pepsi yi rakip Coca Cola yerine sectigi bir dizi reklam yayinlanmistir Markali Urun Testleri Branded product test Markali paketlerle yapilan urun testlerinde ise urunun performansinin marka ve paketi ile bir butun olarak degerlendirilmesi ve algilarin urun performansi uzerindeki etkilerinin olculmesi amaclanmaktadir Kaynakca 7 Mart 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi 8 Mart 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi a b 5 Agustos 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi 14 Subat 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi 4 Mayis 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi 12 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi 23 Mayis 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi European Intellectual Property Review 10 Temmuz 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Mayis 2021 19 Nisan 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi 23 Mayis 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Comparative advertising wars an historical analysis of their causes and consequences 23 Mayis 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Mayis 2021 23 Mayis 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi 23 Mayis 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi 23 Mayis 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi 23 Mayis 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi 9 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi 19 Ekim 2000 tarihinde kaynagindan arsivlendi 3 Ocak 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi PDF 21 Ekim 2020 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi 23 Mayis 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi 10 Haziran 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi 10 Haziran 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi 30 Aralik 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi 9 Mart 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi 23 Mayis 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi PDF 23 Mayis 2021 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi 21 Nisan 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Gillhams Solicitors Ingilizce 17 Subat 2001 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 23 Mayis 2021 23 Mayis 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi 9 Eylul 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi 23 Mayis 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi PDF 23 Mayis 2021 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi 23 Mayis 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi 4 Agustos 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi 20 Haziran 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi 5 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi a b 23 Mayis 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi The 12 Most Intense Marketing Wars Ever 23 Mayis 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Mayis 2021 7 Aralik 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi 16 Ocak 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi