Kuveyt, resmî adıyla Kuveyt Devleti (Arapça: دولة الكويت, Devletü'l-Küveyt), Arap Yarımadası'nın kuzeydoğusunda, Basra Körfezi kıyısında yer alan ülkedir. Kuzeyde Irak ve güneyde Suudi Arabistan ile komşudur. Ülkenin ismi, Arapçada "su kenarındaki kale" anlamına gelen akwat kelimesinden gelmektedir. Yüzölçümü 17.818 km² olan ülkenin nüfusu 2020 tahminiyle yaklaşık 2,9 milyondur.
Kuveyt دولة الكويت Devletü'l-Küveyt Kuveyt Devleti | |||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Başkent ve en büyük şehir | Kuveyt 29°22′K 47°58′D / 29.367°K 47.967°D | ||||||||||||||||
Resmî dil(ler) | Arapça | ||||||||||||||||
Etnik gruplar (2018) | |||||||||||||||||
Resmî din | İslam | ||||||||||||||||
Demonim | |||||||||||||||||
Hükûmet | Üniter parlamenter yarı anayasal monarşi | ||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
Yasama organı | Ulusal Meclis | ||||||||||||||||
Kuruluş | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
Yüzölçümü | |||||||||||||||||
• Toplam | 17.820 km2 (157.) | ||||||||||||||||
Nüfus | |||||||||||||||||
• 2019 tahminî | 4.420.110 (127..) | ||||||||||||||||
• 2005 sayımı | 2.213.403 | ||||||||||||||||
• Yoğunluk | 200,2/km2 (61.) | ||||||||||||||||
GSYİH (SAGP) | 2023 tahminî | ||||||||||||||||
• Toplam | $208,32 milyar (67..) | ||||||||||||||||
• Kişi başına | $41.507 (34..) | ||||||||||||||||
GSYİH (nominal) | 2023 tahminî | ||||||||||||||||
• Toplam | $126,93 milyar (57..) | ||||||||||||||||
• Kişi başına | $25.29 (35..) | ||||||||||||||||
İGE (2022) | 0.831 çok yüksek · 50. | ||||||||||||||||
Para birimi | Kuveyt dinarı (KWD) | ||||||||||||||||
Zaman dilimi | UTC+03:00 (AST) | ||||||||||||||||
Trafik akışı | sağ | ||||||||||||||||
Telefon kodu | |||||||||||||||||
İnternet alan adı | .kw |
Bölgeye ilk yerleşimler MÖ 4. yüzyılda Antik Yunanlar tarafından yapıldı. MÖ 123 yılında Partların yönetimine girdi. 123'te ise Sasani İmparatorluğu tarafından ele geçirildi ve Hacer olarak anılmaya başlandı. 18. yüzyıl başlarında bölgeye Arap kabilelerin yerleşmesiyle Kuveyt Şeyhliği kurularak günümüzdeki Kuveyt'in temelleri atıldı. 19. yüzyılda, Arap Yarımadası'ndaki yerleşim yerleriyle birlikte Osmanlı İmparatorluğu yönetimine giren Kuveyt, 1899'da Britanya İmparatorluğu'yla yaptığı anlaşmayla, Britanyalıların güvencesi ve denetimi altında yarı bağımsızlık kazanıldı. 1930'ların sonlarına doğru ülkedeki zengin petrol yatakları keşfedilmeye başlandı.
1961'de Birleşik Krallık'tan ayrılarak tam bağımsızlık kazandı. Bu tarihten sonra ülkedeki petrol üretimi büyük bir artış gösterdi. 1990'da, sınır komşusu Irak tarafından işgal edildi. 7 ay süren işgal, ABD'nin başı çektiği koalisyon güçlerinin müdahalesiyle sonlandı. Irak güçleri Kuveyt'ten çekilirken, 773 kadar petrol kuyusunu yakarak büyük bir çevre felaketine sebep olurken, ülke ekonomisine de darbe indirmiş oldu. Savaşın ardından harap olan ülkede yeniden yapılanmaya gidildi.
Parlamenter monarşi ile yönetilen Kuveyt'in başkenti, ülkeyle aynı adı taşıyan Kuveyt'tir. bakımından dünyada beşinci konumda bulunan ülkede ihracatın %95'ini oluşturan petrol, ülke gelirlerinin ise yaklaşık olarak %80'ini oluşturmaktadır.Gayrı safi yurt içi hasılaya göre dünyanın en zengin yedinci ülkesi olan Kuveyt, en yüksek İnsani Gelişme Endeksi'ne sahip 31. ülkedir. Kuveyt, Dünya Bankası tarafından yapılan sınıflandırmaya göre yüksek gelirli ülkelerden birisi konumundadır.
Tarihçe
Erken dönemler
MÖ 4. yüzyılda, Kuveyt açıklarında bulunan ve olarak bilinen adada koloniler kuran Antik Yunanlar, buraya "Ikaros" adını verdi. MÖ 123 yılında bölge, Partlar'ın kontrolüne girdi. MS 224'te Sasaniler tarafından ele geçirildi ve Hacer olarak anılmaya başlandı. 7. yüzyıla gelindiğinde ise günümüzdeki Kuveyt'in de dahil olduğu topraklar, Arap Yarımadası'nın tamamıyla birlikte Dört Halife döneminde fethedildi.
17. yüzyılda bölgede sürekli yerleşim yapan ilk insanlar olan Arap kabilesi, 1756'da emirlik kurarak günümüz Kuveyt'inin temellerini attı. 1756'da halk tarafından seçilen Sabah I Bin Cabir, ülkenin ilk emiri oldu. Kuveyt'in şu anki hanedanı Es-Sabah'ın soyu da I. Sabah'a kadar dayanmaktadır. Es-Sabah'ın yönetiminde Kuveyt, önemli bir ticaret merkezi oldu. Özellikle inci ticaretinde büyük gelişmeler gösteren Kuveyt, günümüzde petrolün de etkisiyle bölgenin büyük ekonomilerinden biri olup; Hindistan, Afrika Boynuzu, Necd, Mezopotamya ve Levant arasındaki ticaret ağının bir parçası konumundadır.
Kuruluş yılları
19. yüzyıllarının sonlarında Arap Yarımadası'nın büyük bir kısmı ile birlikte Osmanlı İmparatorluğu'nun kontrolüne girdi. Kuveyt, Osmanlılar döneminde Es-Sabah hanedanlığının yönetiminde özerklik elde etti.
Osmanlı'ya bağlı emirlik üzerindeki Birleşik Krallık etkisi, 19. yüzyılın başlarından itibaren artış gösterdi. Ocak 1899'da Kuveyt, Birleşik Krallık ile imzaladığı anlaşma gereğince, dış ilişkilerin kontrolü Britanyalıların elinde olacak, karşılığında ise her yıl belli bir miktar para alacaktı. Böyle bir anlaşma yapılmasının asıl sebebi ise Berlin ile Bağdat arasında yapılması planlanan demiryolunun, Alman İmparatorluğu'nun Basra Körfezi üzerinde güç sahibi olmasından Britanya'nın duyduğu rahatsızlıktı. 1913'te Birleşik Krallık ile Osmanlı İmparatorluğu arasında imzalanan anlaşmayla Kuveyt emiri Mübarek es-Sabah, Kuveyt şehrinde oluşturulan özerk yönetimin yöneticisi olarak her iki devlet tarafından da tanındı. 1914'te I. Dünya Savaşı'nın çıkmasıyla Britanyalılar anlaşmayı iptal ederek Kuveyt topraklarının Britanya İmparatorluğu himayesine girdiğini duyurdu. 1922'deki 'yla birlikte Kuveyt ile Suudi Arabistan arasındaki sınırlar belirlendi ve her iki ülke arasında yaklaşık 5.770 km²'lik oluşturuldu.
1934'te, BP ve Gulf Oil petrol şirketleri; adı altında birleşerek bölgedeki petrol arama ve işletme haklarını ellerinde aldı. İlk petrolü 1938'de bulan şirket, işletimine 1946'da başladı.
Petrol sonrası zenginleşme dönemi
1946 ve 1982 yılları arasında Kuveyt, petrol ve liberal atmosferinin yönlendirdiği refah dönemi yaşadı. 1946 ile 1982 yılları arasındaki yıllar "Kuveyt'in Altın Çağı" olarak anılır.
1950'de, Kuveytlilerin modern yaşam standardına sahip olmalarını sağlamak için büyük bir bayındırlık çalışması programı başladı.
1952'de ülke, Basra Körfezi bölgesindeki en büyük petrol ihracatçısı haline geldi. Bu muazzam büyüme, Arap Soğuk Savaşı bağlamında özellikle siyasi Filistin, Hindistan ve Mısır'dan birçok yabancı işçiyi cezbetti.
Abdullah III Al-Salim Al-Sabah tarafından yönetilen Kuveyt, 19 Haziran 1961'de Birleşik Krallık'tan bağımsızlığını kazandı. tarafından basılan , Kuveyt dinarının yerine kullanılmaya başlandı.
20 Temmuz 1961'de Arap Birliği üyesi olması ve geniş petrol yataklarının keşfiyle birlikte birçok yabancı girişimci ülkeye yerleşti ve ülke ekonomisi büyük bir yükselişin içine girdi.
Tarafsız bölgedeki petrol hakları konusunda Suudi Arabistan ile anlaşmazlıklar yaşansa da bölgedeki tüm petroller eşit olarak paylaşılarak sorun çözüldü. Sınırlar konusunda tartışmalar yaşanmasına karşın Ekim 1963'te Irak, Kuveyt'i ve sınırlarını resmî olarak tanıdı.
1967'de patlak veren Altı Gün Savaşı'nın başlamasından bir gün sonra, 6 Haziran 1967'de, Arap devletleri ortaklaşa uyguladığı politika gereğince İsrail'e destek veren devletlere yaptığı petrol ithalatını . Uygulanan bu ambargo, 1 Eylül'de, 'nin yayımlanmasıyla kaldırıldı.
1973 Arap-İsrail Savaşı'nda ABD'nin İsrail'e destek vermesi üzerine Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü üyesi devletlerle birlikte, İsrail'e destek veren ülkelere karşı 15 Ekim 1973'ten başlayarak ikinci kez petrol ambargosu koydu. Bununla beraber OPEC üyesi ülkelerle birlikte dünya petrol fiyatlarını yükselterek ülkeye giren kaynakların arttırılmasına karar verildi. Ambargoyla birlikte dünya ekonomisinde büyük bir kriz yaşandı. Birkaç ay sonra, 17 Mart 1974'te Washington'da yapılan petrol zirvesiyle ambargo kaldırıldı. 1970'lerde kamulaştırılmaya başlanan Kuveyt Petrol Şirketi'ndeki hükûmet iştiraki 1974'te %60'a çıkarılırken, kalan %40'lık kesim BP ve Gulf Oil arasında eşit olarak paylaştırıldı.
İstikrarsızlık yılları
1982'de, ardından ülkede ekonomik kriz yaşandı ve petrol fiyatlarında artış görüldü. Fakat kriz kısa sürede aşıldı ve Kuveyt'teki petrol üretimi gittikçe artarak, İran-Irak Savaşı sebebiyle İran ile Irak'ta düşen petrol üretiminden kaynaklanan boşluğun doldurulması sağlandı. 1980'de başlayan savaşta önceleri tarafsız kalan Kuveyt, sonraları maddi yönden Irak'ı destekledi. Bunun yanında Irak'a gönderilen savaş malzemelerinin de kendi üzerinden geçmesine olanak sağladı. 1983'te, ülkede seri halinde yaşanan sonucunda beş kişi hayatını kaybetti. Saldırıyı üstlenen Şii Dava Partisi, İran ile yaşanan savaş sırasında Kuveyt'in Irak'a verdiği destekten dolayı saldırıyı gerçekleştirdiğini açıkladı. Eylül 1987'de İran, Kuveyt'e ile saldırılar düzenledi. 5 Nisan 1988'de, Bangkok'dan Kuveyt'e sefer yapan ve Kuveyt Kraliyet Ailesi'nin üç üyesinin de aralarında bulunduğu 112 yolculu, 422 sefer sayılı Kuwait Airways'na ait Boeing 747 tipi uçak, bir grup Lübnanlı tarafından kaçırıldı. Silahlı ve el bombalı teröristler pilotu, İran'ın Meşhed şehrine iniş yapması için zorlarken, aynı zamanda Kuveyt'te tutulan 17 Şii gerillanın serbest bırakılmasını talep ettiler. Meşhed'e inildikten sonra Ürdünlü bir yolcuyu serbest bırakan teröristler, Sırasıyla Larnaka ve Cezayir'e iniş yapan hava korsanları iki Kuveytli yolcuyu da öldürdü. Kuveyt'in 17 esiri serbest bırakmayacağını açıklamasının ardından teröristlerin Cezayir'i terk etmelerine izin verildi ve 16 gün süren eylem sona erdi.
Savaşta, sekiz yıl boyunca maddi yönden Irak'ı destekleyen Kuveyt, savaşın sona ermesiyle birlikte Irak'ın 65 milyon $'lık borcunun silinmesi yönündeki teklifini reddetti. Kuveyt'in petrol fiyatlarını %40 oranında arttırmasıyla birlikte her iki ülke arasında ekonomik bir savaş başlamış oldu. Irak'ın; Kuveyt'in yaparak kendisine ait petrol çıkardığı iddiasıyla iki ülke arasındaki tansiyon daha da yükseldi.
Körfez Savaşı
2 Ağustos 1990'da, Irak kuvvetleri Kuveyt'i işgal ederek kendi topraklarına kattı. Irak Devlet Başkanı Saddam Hüseyin, emir Cabir Al-Sabah'ı görevden alarak Ali Hasan el Mecid'i Kuveyt valisi olarak atadı. Irak işgali sırasında, yaklaşık 1.000 Kuveytli sivil öldürülürken 300.000'den fazla kişi ülkeyi terk etti. Diplomatik görüşmelerin sonuç vermemesi sonunda, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi tarafından ABD'nin başı çektiği 34 ülkeden meydana gelen koalisyon güçleri oluşturuldu. Koalisyon güçleri; 17 Ocak 1991'de, Irak kuvvetlerini Kuveyt topraklarından çıkarmak amacıyla düzenledikleri Çöl Fırtınası Operasyonu ile Körfez Savaşı'na dahil oldu. 6 hafta sonra, 26 Şubat 1991'de, koalisyon güçleri başarıya ulaştı ve Irak güçlerinin ülkeden çekilmesiyle birlikte emir, yetkilerine yeniden kavuştu. Sonrasında ise Kuveyt, koalisyon güçlerine hizmetleri karşılığında 17 milyar $ ödeme yaptı.
Irak kuvvetleri Kuveyt'ten çekilirken 737 petrol kuyusuna zarar verip, bunların 600 kadarını ateşe verdi. Irak işgalinin ardından yapılan tahminler sonucu yaklaşık 5-6 milyon galon (950.000 m³) petrolün yandığı belirlendi.
Petrol ve kurum tabakası Basra Körfezi'nin tamamını etkiledi ve 25 ila 50 milyon galon (7.900.000 m³) petrolden meydana gelen "petrol gölleri" oluştu. Bu petrol tabakası, ülke yüzölçümünün %5'lik kısmını kapladı. Toplamda 11 milyon galon (1.700.000 m³) petrol Basra Körfezi'ne dökülürken, Kuveyt'in ham petrol rezervinin %2'lik kısmına tekabül eden 96 milyon galon (1.53×1010 m³) petrol yakıldı. Yangınları söndürmek dokuz aydan uzun bir süre alırken, hükûmetin harcadığı 50 milyar $ sayesinde kuyuların tamiratı ve altyapı düzenlemeleri 2 yıl kadar bir sürede eski haline getirilebildi. Körfez Savaşı'nın ardından Kuveyt, sosyo-ekonomik, çevresel ve halk sağlığı açısından büyük bir gelişim gösterdi.
Siyaset
Kuveyt Basra Körfezi ülkeleri içinde en eski seçilmiş meclise ev sahipliği yapmaktadır. Devletin başı Emir'dir. Emir başbakanı atar ki, başbakan da genellikle kraliyet ailesine mensuptur. Bakanlar Kurulu, hükûmet işlerini yürütür ve bakanların sayısı meclis üyelerinin sayısının 1/3'ünden fazla olamaz. Meclis başbakanı veya kabinedeki bakanları görevden alma yetkisine sahiptir. Anayasaya göre yeni bir veliahtın tahta çıkması için meclis tarafından onaylanması gerekmektedir. Meclis 50 üyelidir ve 4 yılda bir yenilenir. Son reformlarla birlikte kadınlar da oy kullanma hakkına sahip olmuş ve seçmen sayısı 139.000'den 339.000'e çıkmıştır.
11 Kasım 1962'de kabul edilen ve günümüzde de yürürlükte olan birlikte emirin yetkileri kısıtlandı. Dört yıllığına seçilen 50 üyeden meydana gelen bir meclis oluşturuldu ve hükûmetin yalnız aile üyelerinden oluşmasının önüne geçildi. Ocak 1965'te yeni hükûmet seçim yerine veliaht prens tarafından kuruldu. Abdullah III Al-Salim Al-Sabah'ın 24 Kasım 1965'teki ölümü üzerine ülke yönetimi, kardeşi Sabah III Al-Salim Al-Sabah'a geçti. Al-Sabah, başbakanlık görevini Cabir III Al-Ahmet Al-Cabir Al-Sabah'a bıraktı.
29 Ağustos 1976'da emir Al-Salim Al-Sabah tarafından meclis dağıtılarak basın üzerinde sıkı bir denetim kuruldu. 31 Aralık 1977'de Al-Salim Al-Sabah'ın ölümü üzerine ülkenin yeni emiri Cabir III Al-Ahmet Al-Cabir Al-Sabah oldu. Yeni emir, veliaht prens Saad I Al-Abdullah Al-Salim Al-Sabah'ı, 8 Şubat 1978'de başbakan olarak atadı.
Ağustos 1980'de emir Cabir, yeni bir parlamento kurma çalışmalarına başladı. Yeni bir seçim yasası kabul edildi. 23 Şubat 1981'de yapılan seçimler, rejim yandaşlarının zaferiyle sonuçlandı.
Coğrafya
Arap Yarımadası'nın kuzey doğusunda yer alan Kuveyt, dünyadaki en küçük kıta ülkeleri arasındadır. Engebesiz bir yapı gösteren ülke topraklarının çoğunu Arap Çölü kaplamaktadır. Ülkenin en yüksek noktası ile ortalama yüksekliği arasında 306 m kadar küçük bir fark bulunmaktadır.Dokuz adaya sahip olan Kuveyt'te, dışındaki adalarda yerleşim yapılmazken, kapladığı 860 km² alanla , ülkedeki en büyük ada konumunda olup ana karaya 2.380 m. uzunluğundaki bir köprüyle bağlanmaktadır. Topraklarının çoğu tarıma elverişli olan ülkenin 449 km uzunluğundaki kıyı şeridi boyunca yer yer yeşil arazilere rastlanmaktadır.
İçerdiği petrol sahaları bakımından dünyanın en zengin ülkelerinden biri olan Kuveyt'teki ülkede çıkarılan toplam petrolün 70 milyon galonluk (1,1×1010 m³) kısmı elde edilmektedir. 1991'deki Kuveyt petrol yangınları sırasında ülke genelinde 500'ün üzerinde petrol gölü oluşmuş ve yaklaşık 35,7 km² alana yayıldı. Meydana gelen kirlilik yüzünden ülkenin doğu ve güneydoğu kısımlar yaşanamaz hale geldi. Körfez Savaşı sonucunda oluşan petrol sızıntıları ülkenin deniz kaynaklarını da şiddetli biçimde etkiledi.
İklim
Mart'ta başlayan ilkbahar, nadir olarak gerçekleşen sağanak yağışlara rağmen ılık geçmektedir. Kuzeybatıdan esen rüzgârlar sonbahar ve kış aylarında soğuk; ilkbahar ve yaz aylarında ise sıcak hava getirir. Güneydoğudan esen rüzgârlar genellikle sıcak ve nemli olup, Temmuz ile Ekim arasında etkisini gösterirken; aynı yönden esen sıcak ve kuru rüzgârlar ise ilkbahar ile yaz mevsiminin başlarında etkisini gösterir. Kuzeybatıdan esen ve adı verilen rüzgârlar ise Haziran ve Temmuz aylarında etkili olup, kum fırtınalarına yol açmaktadır.
Kuveyt iklimi | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Aylar | Oca | Şub | Mar | Nis | May | Haz | Tem | Ağu | Eyl | Eki | Kas | Ara | |
Ortalama en yüksek sıcaklık (°C) | 18 | 21 | 26 | 31 | 38 | 43 | 43 | 44 | 42 | 35 | 26 | 19 | |
Ortalama en düşük sıcaklık (°C) | 7 | 9 | 13 | 18 | 24 | 27 | 29 | 28 | 24 | 19 | 13 | 8 | |
Ortalama yağış (mm) | 25,4 | 15,2 | 12,7 | 15,2 | 5,1 | 0,20 | 0 | 0 | 0 | 2,5 | 12,7 | 17,8 | |
Kaynak: weather.com |
Ekonomi
Kuveyt, petrole dayalı zengin bir ekonomiye sahiptir. Kuveyt dünyanın en zengin ülkelerinden biridir. Kuveyt dinarı, dünyanın en değerli para birimidir. Dünya Bankası'na göre Kuveyt, kişi başına gayri safi milli gelir açısından dünyanın en zengin beşinci ülkesi ve kişi başına GSMH'si 70.000 doların üzerinde olan beş ülkeden biridir. Çeşitli çeşitlendirme politikalarının bir sonucu olarak, petrol artık toplam GSYİH'nın %43'ünü ve ihracat gelirlerinin %70'ini oluşturuyor. Petrol dışı en büyük endüstri çelik üretimidir.
Son beş yılda, Kuveyt'te girişimcilik ve küçük işletme başlangıçlarında önemli bir artış oldu. Kayıt dışı sektör de yükselişte, esas olarak Instagram işletmelerinin popülaritesi nedeniyle. 2020'de Kuveyt, MENA bölgesinde Birleşik Arap Emirlikleri, Mısır ve Suudi Arabistan'dan sonra başlangıç finansmanında dördüncü sırada yer aldı.
2019'da Kuveyt'in ana ihracat ürünleri, petrol (toplam ihracatın %89,1'i), uçak ve uzay aracı (%4,3), organik kimyasallar (%3,2), plastik (%1,2), demir ve çelik (%0,2), değerli taşlar ve metaller (%0,1), bilgisayarlar dahil makineler (%0,1), alüminyum (%0,1), bakır (%0,1) ve tuz, kükürt, taş ve çimento (%0,1) oldu. Kuveyt, 2019'da dünyanın en büyük sülfonatlı, nitratlı ve nitrozlu hidrokarbon ihracatçısıydı. Kuveyt, 2019 Ekonomik Karmaşıklık Endeksi'nde (ECI) 157 ülke arasında 63. sırada yer aldı.
Kuveyt yaygın olarak bölgenin petrole en bağımlı ve en az ekonomik çeşitliliğe sahip ülkesi olarak kabul ediliyor.
Kuveyt, son yıllarda güvenlik endişeleri nedeniyle yabancı işgücünü düzenlemek için bazı önlemler aldı. Örneğin, Gürcistan'dan gelen işçiler giriş vizelerine başvururken daha fazla incelemeye tabi tutuluyor ve Gine-Bissau ve Vietnam'dan gelen ev işçilerinin ülkeye girişine doğrudan yasak getirildi. Bangladeşli işçiler de yasaklandı. Nisan 2019'da Kuveyt, yasaklı ülkeler listesine Etiyopya, Burkina Faso, Butan, Gine ve Gine-Bissau'yu ekleyerek toplamı 20'ye çıkardı. Göçmen Hakları'na göre, yasaklar esas olarak bu ülkelerin Kuveyt'teki elçiliklerinin ve işçi şirketlerinin yetersiz olması nedeniyle konuyor.
Demografi
Kuveyt'in 2018 nüfusu, 1,4 milyonu Kuveytli, 1,2 milyonu diğer Araplar, 1,8 milyonu Asyalı gurbetçi ve 47.227 Afrikalı olmak üzere 4,6 milyon kişiydi.
Etnik gruplar
Kuveyt'teki gurbetçiler, Kuveyt'in toplam nüfusunun yaklaşık %70'ini oluşturuyor. Aralık 2018 sonunda, Kuveyt'in toplam nüfusunun %57,65'i Arap'tı (Arap gurbetçiler dahil). Hintler ve Mısırlılar sırasıyla en büyük göçmen topluluklarıdır.
Din
Kuveyt'in resmi devlet dini Maliki Sünni İslam'dır. Emir de dahil olmak üzere Al Sabah yönetici ailesi, Sünni İslam'ın Maliki mezhebine bağlı. Kuveyt vatandaşlarının çoğu Müslümandır; resmi bir ulusal nüfus sayımı yoktur ancak %60-70'inin Sünni ve %30-40'ının Şii olduğu tahmin edilmektedir. Ülke, 259 ila 400 arasında Hristiyan Kuveyt vatandaşından oluştuğu tahmin edilen yerli bir Hristiyan topluluğu içeriyor. Kuveyt, Bahreyn dışında vatandaşlığı olan yerel bir Hristiyan nüfusa sahip tek KAÜİK ülkesidir. Bahá'í Dinini takip eden az sayıda Kuveyt vatandaşı da bulunmaktadır. Kuveyt ayrıca geniş bir gurbetçi Hristiyan, Hindu, Budist ve Sih topluluğuna sahiptir.
Diller
Kuveyt'in resmi dili Modern Standart Arapça'dır, ancak günlük kullanımı gazetecilik ve eğitim ile sınırlıdır. Kuveyt Arapçası, Arapçanın günlük hayatta kullanılan çeşididir. İngilizce yaygın olarak anlaşılır ve genellikle bir iş dili olarak kullanılır. İngilizcenin yanı sıra, Fransızca, okullarda beşeri bilimler öğrencileri için üçüncü bir dil olarak öğretilir, ancak sadece iki yıl için. Kuveyt Arapçası, Körfez Arapçasının bir çeşididir ve Doğu Arabistan'daki komşu kıyı bölgelerinin lehçeleriyle benzerlikler taşır. Petrol öncesi tarihinin yanı sıra ticaret sırasındaki göç nedeniyle Kuveyt Arapçası, Farsça, Hint dilleri, Beluç dili, Türkçe, İngilizce ve İtalyancadan birçok kelime ödünç aldı.
İdari yapılanma
Kuveyt, adı verilen 6 idari bölgeye ayrılmıştır. Valilikler ise kendi içlerinde ayrılır.
Valilikler | Merkez şehir | Yüzölçümü km² | Nüfus (2005) |
---|---|---|---|
El Ahmedî | 5 120 | 393 861 | |
El Asime | Kuveyt | 200 | 261 013 |
El Cehrâ | 12 130 | 272 373 | |
El Fervaniye | 190 | 622 123 | |
84 | 487 514 | ||
Mübârek el-Kebîr | 94 | 176 519 | |
Kuveyt | Kuveyt | 17 818 | 2 213 403 |
Başkent Kuveyt ve şehirleri, ülkenin en önemli şehirlerinin başında gelir.
Kaynakça
- ^ (PDF). Constitute Project. 11 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ağustos 2020.
- ^ a b . CIA The World Factbook. 26 Mayıs 2022. 10 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Crystal, Jill (1994). "Kuwait: Constitution". Metz, Helen Chapin (Ed.). Persian Gulf states : country studies (3. bas.). , Library of Congress. ss. 84-86. ISBN . OCLC 29548413. 17 Ekim 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Temmuz 2022. Bu madde, bu kaynaktan alınan kamu malı olan bir metni içermektedir.
- ^ . Statistic PACI. 13 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2019.
- ^ "Population of Kuwait". 4 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Ocak 2021.
- ^ a b c d "Uluslararası Para Fonu 2023 GYSİH Tahminleri". Dünya Ekonomi Tahmini. Uluslararası Para Fonu. 10 Ekim 2023.
- ^ "Human Development Report 2023/2024" (PDF) (İngilizce). Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı. 13 Mart 2024. 13 Mart 2024 tarihinde kaynağından (PDF).
- ^ a b Nijman, Jan (2020). Geography: Realms, Regions, and Concepts (20. bas.). Wiley. ISBN .
- ^ John P. Lesko (2002). "Kuwait". World Education Encyclopedia: A Survey of Educational Systems Worldwide. 2, Rebecca Marlow-Ferguson tarafından değiştirilmiş sürüm. Detroit: MI: Gale Group.
- ^ a b c d "The World Factbook - Kuwait". Central Intelligence Agency. 8 Şubat 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Ekim 2010.
- ^ Ryan Chilcote (3 Ocak 2003). "Kuwait still recovering from Gulf War fires". CNN. 11 Kasım 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Mayıs 2010.
- ^ "Country profile: Kuwait". BBC News. 16 Aralık 2009. 21 Nisan 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Mayıs 2010.
- ^ "Country comparison: Oil-proved reserves". Central Intelligence Agency. 1 Ocak 2009. 9 Mart 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Ekim 2010.
- ^ "Country comparison: GDP-per capita". Central Intelligence Agency. 18 Ocak 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Ekim 2010.
- ^ "Human development indices" (PDF). Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı. 12 Ocak 2016 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 5 Ekim 2009.
- ^ "Country and Lending Groups". Dünya Bankası. 13 Haziran 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Ekim 2010.
- ^ Neil Arun (7 Ağustos 2007). "Alexander's Gulf outpost uncovered". BBC News. 2 Ocak 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Ekim 2010.
- ^ >. kuwait-info.com. 3 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ekim 2010.
- ^ Kaveh Farrokh (2007). Shadows in the desert: Ancient Persia at war. Osprey Publishing. ISBN .
- ^ Lawrence Plotter (2009). The Persian Gulf in history. Macmillan. ISBN .
- ^ Satish Ganjoo (2004). Economic System in Islam. Yeni Delhi: Anmol Publications PVT. LTD. ISBN .
- ^ . Northern Star. 13 Kasım 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ekim 2010.
- ^ a b c d e f g h i j "Kuveyt". Büyük Larousse. XIV. ss. sf. 7230-7231.
- ^ . kuwait-info.com. 26 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ekim 2010.
- ^ a b William Cleveland (2000). A history of the modern Middle East. Westview Press. ISBN .
- ^ a b c "Background Note: Kuwait". ABD Dışişleri Bakanlığı. 4 Mayıs 2010. 7 Şubat 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Haziran 2010.
- ^ Ali Çimen (2010). Tarihi Değiştiren Olaylar. Timaş Yayınları. ss. sf. 75. ISBN .[]
- ^ Mary Ann Tétreault (1995). The Kuwait Petroleum Corporation and the Economics of the New World Order. Greenwood Publishing Group. ss. sf. 14. ISBN .
- ^ a b Al Sager, Noura, (Ed.) (2014). Acquiring Modernity: Kuwait's Modern Era Between Memory and Forgetting. National Council for Culture, Arts and Letters. s. 7. ISBN .
- ^ a b Al-Nakib, Farah (2014). Al-Nakib, Farah (Ed.). "Kuwait's Modernity Between Memory and Forgetting". Academia.edu: 7. 6 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından .
- ^ a b Farid, Alia (2014). . aliafarid.net. 30 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2017.
- ^ Gonzales, Desi (November–December 2014). . . 24 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2015.
- ^ Tsourapas, Gerasimos (2 Temmuz 2016). (PDF). British Journal of Middle Eastern Studies. 43 (3): 324-341. doi:10.1080/13530194.2015.1102708. ISSN 1353-0194. 20 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Temmuz 2019.
- ^ Michael S. Casey (2007). The History of Kuwait. Greenwood Publishing Group. ss. sf. 128. Erişim tarihi: 15 Ekim 2010.
- ^ Simon C. Smith (2004). Britain's revival and fall in the Gulf: Kuwait, Bahrain, Qatar, and the Trucial States. Routledge. ss. sf. 44-45.
- ^ "Kuwait Oil Company" (PDF). Oil&Gas Directory. 2008. 10 Ekim 2010 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Ekim 2010.
- ^ Fadwa Adel Darwiche, Fida Darwiche (1986). The Gulf Stock Exchange crash: the rise and fall of the Souq Al-Manakh. Routledge. ss. sf. XII. Erişim tarihi: 24 Ekim 2010.
- ^ Shireen T. Hunter (1990). Iran and the World: Continuity in a Revolutionary Decade. Bloomington, Indiana: Indiana University Press. ss. sf. 117.
- ^ ""İpekböcekleri" sahnede". demonim. 5 Eylül 1987. s. 4.
- ^ "Körfez'de "İpekböceği" bilmecesi". Milliyet. 6 Eylül 1987. s. 4.
- ^ "1988: Hijackers free 25 hostages". BBC. 5 Nisan 1988. 17 Ocak 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Ekim 2010.
- ^ "Körfez'de hava korsanlığı". Milliyet. 6 Nisan 1988. s. 4.
- ^ Greenwald, John; Allis, Sam; Jackson, David S. (25 Nisan 1988). "Terrorism Nightmare on Flight 422". Time. 25 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Ekim 2010.
- ^ "Kâbus bitti, yolcular serbest, korsanlar kaçtı". Milliyet. 21 Nisan 1988. s. 4.
- ^ . Acig.org. 6 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2010.
- ^ a b Derek Gregory (2004). The colonial present: Afghanistan, Palestine, Iraq. Wiley-Blackwell. ss. sf.156. ISBN . Erişim tarihi: 28 Haziran 2010.
- ^ Ibrahim al-Marashi. . Center for Nonproliferation Studies. 3 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ekim 2010.
- ^ . The Jewish Agency for Israel. 24 Ocak 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ekim 2010.
- ^ a b . Ehistory.osu.edu. 17 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2010.
- ^ a b Robert Campbell Wellman (14 Şubat 1999). . USGS. 19 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ekim 2010.
- ^ a b "Kuwait Ted Case". American.edu. 12 Ocak 2000. 2 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Haziran 2010.
- ^ "1991 Kuwait oil fires". NASA. 18 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Haziran 2010.
- ^ Wilbur G. Landrey (30 Ocak 1991). "Oil slick in gulf likely to spread". St. Petersburg Times. ss. sf. 5A. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2010.[]
- ^ . Espionage Information. 13 Nisan 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2010.
- ^ . . 21 Mart 2003. 8 Mayıs 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ekim 2010.
- ^ . Kuveyt Başbakanlığı. 2 Ekim 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2010.
- ^ Encyclopædia Britannica. "Būbiyān". 10 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2010.
- ^ "Bubiyan Bridge". Structurae. 19 Ekim 2002. 28 Nisan 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Haziran 2010.
- ^ Daniel Pendick. . Encarta. 7 Şubat 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2010.
- ^ "Kuwait (country)". Encarta. 1 Kasım 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Kuwait". Encyclopædia Britannica. 4 Haziran 2008 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Haziran 2010.
- ^ "Monthly Averages for Kuwait International Airport, Kuwait". weather.com. 27 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Mart 2010.
Dış bağlantılar
Kuveyt hakkında daha fazla bilgi edinin | |
Vikisözlük'te tanımlar | |
Commons'ta dosyalar |
- (İngilizce)
- Devlet başkanı ve kabine üyeleri 14 Ocak 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
- "Kuveyt". The World Factbook (2024 bas.). CIA. (İngilizce)
- Curlie'de Kuveyt (DMOZ tabanlı) (İngilizce)
- Wikimedia Atlas'da Kuwait (İngilizce)
Vikigezgin'de Kuwait ile ilgili gezi rehberi bulunmaktadır. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kuveyt resmi adiyla Kuveyt Devleti Arapca دولة الكويت Devletu l Kuveyt Arap Yarimadasi nin kuzeydogusunda Basra Korfezi kiyisinda yer alan ulkedir Kuzeyde Irak ve guneyde Suudi Arabistan ile komsudur Ulkenin ismi Arapcada su kenarindaki kale anlamina gelen akwat kelimesinden gelmektedir Yuzolcumu 17 818 km olan ulkenin nufusu 2020 tahminiyle yaklasik 2 9 milyondur Kuveytدولة الكويت Devletu l Kuveyt Kuveyt DevletiBayrak ArmaMilli mars En Nasit el Vatani source source track track track track track Baskent ve en buyuk sehirKuveyt 29 22 K 47 58 D 29 367 K 47 967 D 29 367 47 967Resmi dil ler ArapcaEtnik gruplar 2018 42 7 Asyali 39 0 16 4 diger Araplar 1 0 0 9Resmi dinIslamDemonimHukumetUniter parlamenter yari anayasal monarsi EmirMisel el Ahmed el Cabir es Sabah Veliaht prensBos BasbakanAhmed el Abdullah es Sabah Yasama organiUlusal MeclisKurulus Kuveyt Seyhligi1613 nden bagimsizlik1752 23 Ocak 1899 29 Temmuz 1913 Birlesik Krallik ile yapilan antlasmalarin sona ermesi19 Haziran 1961 Birlesmis Milletlere kabul14 Mayis 1963 Kuveyt Ulusal Gunu25 Subat 1961 Kuveyt Kurtulus Gunu26 Subat 1991Yuzolcumu Toplam17 820 km2 157 Nufus 2019 tahmini4 420 110 127 2005 sayimi2 213 403 Yogunluk200 2 km2 61 GSYIH SAGP 2023 tahmini Toplam 208 32 milyar 67 Kisi basina 41 507 34 GSYIH nominal 2023 tahmini Toplam 126 93 milyar 57 Kisi basina 25 29 35 IGE 2022 0 831 cok yuksek 50 Para birimiKuveyt dinari KWD Zaman dilimiUTC 03 00 AST Trafik akisisagTelefon koduInternet alan adi kw Bolgeye ilk yerlesimler MO 4 yuzyilda Antik Yunanlar tarafindan yapildi MO 123 yilinda Partlarin yonetimine girdi 123 te ise Sasani Imparatorlugu tarafindan ele gecirildi ve Hacer olarak anilmaya baslandi 18 yuzyil baslarinda bolgeye Arap kabilelerin yerlesmesiyle Kuveyt Seyhligi kurularak gunumuzdeki Kuveyt in temelleri atildi 19 yuzyilda Arap Yarimadasi ndaki yerlesim yerleriyle birlikte Osmanli Imparatorlugu yonetimine giren Kuveyt 1899 da Britanya Imparatorlugu yla yaptigi anlasmayla Britanyalilarin guvencesi ve denetimi altinda yari bagimsizlik kazanildi 1930 larin sonlarina dogru ulkedeki zengin petrol yataklari kesfedilmeye baslandi 1961 de Birlesik Krallik tan ayrilarak tam bagimsizlik kazandi Bu tarihten sonra ulkedeki petrol uretimi buyuk bir artis gosterdi 1990 da sinir komsusu Irak tarafindan isgal edildi 7 ay suren isgal ABD nin basi cektigi koalisyon guclerinin mudahalesiyle sonlandi Irak gucleri Kuveyt ten cekilirken 773 kadar petrol kuyusunu yakarak buyuk bir cevre felaketine sebep olurken ulke ekonomisine de darbe indirmis oldu Savasin ardindan harap olan ulkede yeniden yapilanmaya gidildi Parlamenter monarsi ile yonetilen Kuveyt in baskenti ulkeyle ayni adi tasiyan Kuveyt tir bakimindan dunyada besinci konumda bulunan ulkede ihracatin 95 ini olusturan petrol ulke gelirlerinin ise yaklasik olarak 80 ini olusturmaktadir Gayri safi yurt ici hasilaya gore dunyanin en zengin yedinci ulkesi olan Kuveyt en yuksek Insani Gelisme Endeksi ne sahip 31 ulkedir Kuveyt Dunya Bankasi tarafindan yapilan siniflandirmaya gore yuksek gelirli ulkelerden birisi konumundadir TarihceErken donemler MO 4 yuzyilda Kuveyt aciklarinda bulunan ve olarak bilinen adada koloniler kuran Antik Yunanlar buraya Ikaros adini verdi MO 123 yilinda bolge Partlar in kontrolune girdi MS 224 te Sasaniler tarafindan ele gecirildi ve Hacer olarak anilmaya baslandi 7 yuzyila gelindiginde ise gunumuzdeki Kuveyt in de dahil oldugu topraklar Arap Yarimadasi nin tamamiyla birlikte Dort Halife doneminde fethedildi 17 yuzyilda bolgede surekli yerlesim yapan ilk insanlar olan Arap kabilesi 1756 da emirlik kurarak gunumuz Kuveyt inin temellerini atti 1756 da halk tarafindan secilen Sabah I Bin Cabir ulkenin ilk emiri oldu Kuveyt in su anki hanedani Es Sabah in soyu da I Sabah a kadar dayanmaktadir Es Sabah in yonetiminde Kuveyt onemli bir ticaret merkezi oldu Ozellikle inci ticaretinde buyuk gelismeler gosteren Kuveyt gunumuzde petrolun de etkisiyle bolgenin buyuk ekonomilerinden biri olup Hindistan Afrika Boynuzu Necd Mezopotamya ve Levant arasindaki ticaret aginin bir parcasi konumundadir Kurulus yillari 19 yuzyillarinin sonlarinda Arap Yarimadasi nin buyuk bir kismi ile birlikte Osmanli Imparatorlugu nun kontrolune girdi Kuveyt Osmanlilar doneminde Es Sabah hanedanliginin yonetiminde ozerklik elde etti Osmanli ya bagli emirlik uzerindeki Birlesik Krallik etkisi 19 yuzyilin baslarindan itibaren artis gosterdi Ocak 1899 da Kuveyt Birlesik Krallik ile imzaladigi anlasma geregince dis iliskilerin kontrolu Britanyalilarin elinde olacak karsiliginda ise her yil belli bir miktar para alacakti Boyle bir anlasma yapilmasinin asil sebebi ise Berlin ile Bagdat arasinda yapilmasi planlanan demiryolunun Alman Imparatorlugu nun Basra Korfezi uzerinde guc sahibi olmasindan Britanya nin duydugu rahatsizlikti 1913 te Birlesik Krallik ile Osmanli Imparatorlugu arasinda imzalanan anlasmayla Kuveyt emiri Mubarek es Sabah Kuveyt sehrinde olusturulan ozerk yonetimin yoneticisi olarak her iki devlet tarafindan da tanindi 1914 te I Dunya Savasi nin cikmasiyla Britanyalilar anlasmayi iptal ederek Kuveyt topraklarinin Britanya Imparatorlugu himayesine girdigini duyurdu 1922 deki yla birlikte Kuveyt ile Suudi Arabistan arasindaki sinirlar belirlendi ve her iki ulke arasinda yaklasik 5 770 km lik olusturuldu 1934 te BP ve Gulf Oil petrol sirketleri adi altinda birleserek bolgedeki petrol arama ve isletme haklarini ellerinde aldi Ilk petrolu 1938 de bulan sirket isletimine 1946 da basladi Petrol sonrasi zenginlesme donemi 1946 ve 1982 yillari arasinda Kuveyt petrol ve liberal atmosferinin yonlendirdigi refah donemi yasadi 1946 ile 1982 yillari arasindaki yillar Kuveyt in Altin Cagi olarak anilir 1950 de Kuveytlilerin modern yasam standardina sahip olmalarini saglamak icin buyuk bir bayindirlik calismasi programi basladi 1952 de ulke Basra Korfezi bolgesindeki en buyuk petrol ihracatcisi haline geldi Bu muazzam buyume Arap Soguk Savasi baglaminda ozellikle siyasi Filistin Hindistan ve Misir dan bircok yabanci isciyi cezbetti Abdullah III Al Salim Al Sabah tarafindan yonetilen Kuveyt 19 Haziran 1961 de Birlesik Krallik tan bagimsizligini kazandi tarafindan basilan Kuveyt dinarinin yerine kullanilmaya baslandi 20 Temmuz 1961 de Arap Birligi uyesi olmasi ve genis petrol yataklarinin kesfiyle birlikte bircok yabanci girisimci ulkeye yerlesti ve ulke ekonomisi buyuk bir yukselisin icine girdi Tarafsiz bolgedeki petrol haklari konusunda Suudi Arabistan ile anlasmazliklar yasansa da bolgedeki tum petroller esit olarak paylasilarak sorun cozuldu Sinirlar konusunda tartismalar yasanmasina karsin Ekim 1963 te Irak Kuveyt i ve sinirlarini resmi olarak tanidi Col Kalkani Operasyonu sirasinda bir Kuveyt M 84 tanki 1967 de patlak veren Alti Gun Savasi nin baslamasindan bir gun sonra 6 Haziran 1967 de Arap devletleri ortaklasa uyguladigi politika geregince Israil e destek veren devletlere yaptigi petrol ithalatini Uygulanan bu ambargo 1 Eylul de nin yayimlanmasiyla kaldirildi 1973 Arap Israil Savasi nda ABD nin Israil e destek vermesi uzerine Petrol Ihrac Eden Ulkeler Orgutu uyesi devletlerle birlikte Israil e destek veren ulkelere karsi 15 Ekim 1973 ten baslayarak ikinci kez petrol ambargosu koydu Bununla beraber OPEC uyesi ulkelerle birlikte dunya petrol fiyatlarini yukselterek ulkeye giren kaynaklarin arttirilmasina karar verildi Ambargoyla birlikte dunya ekonomisinde buyuk bir kriz yasandi Birkac ay sonra 17 Mart 1974 te Washington da yapilan petrol zirvesiyle ambargo kaldirildi 1970 lerde kamulastirilmaya baslanan Kuveyt Petrol Sirketi ndeki hukumet istiraki 1974 te 60 a cikarilirken kalan 40 lik kesim BP ve Gulf Oil arasinda esit olarak paylastirildi Istikrarsizlik yillari 1982 de ardindan ulkede ekonomik kriz yasandi ve petrol fiyatlarinda artis goruldu Fakat kriz kisa surede asildi ve Kuveyt teki petrol uretimi gittikce artarak Iran Irak Savasi sebebiyle Iran ile Irak ta dusen petrol uretiminden kaynaklanan boslugun doldurulmasi saglandi 1980 de baslayan savasta onceleri tarafsiz kalan Kuveyt sonralari maddi yonden Irak i destekledi Bunun yaninda Irak a gonderilen savas malzemelerinin de kendi uzerinden gecmesine olanak sagladi 1983 te ulkede seri halinde yasanan sonucunda bes kisi hayatini kaybetti Saldiriyi ustlenen Sii Dava Partisi Iran ile yasanan savas sirasinda Kuveyt in Irak a verdigi destekten dolayi saldiriyi gerceklestirdigini acikladi Eylul 1987 de Iran Kuveyt e ile saldirilar duzenledi 5 Nisan 1988 de Bangkok dan Kuveyt e sefer yapan ve Kuveyt Kraliyet Ailesi nin uc uyesinin de aralarinda bulundugu 112 yolculu 422 sefer sayili Kuwait Airways na ait Boeing 747 tipi ucak bir grup Lubnanli tarafindan kacirildi Silahli ve el bombali teroristler pilotu Iran in Meshed sehrine inis yapmasi icin zorlarken ayni zamanda Kuveyt te tutulan 17 Sii gerillanin serbest birakilmasini talep ettiler Meshed e inildikten sonra Urdunlu bir yolcuyu serbest birakan teroristler Sirasiyla Larnaka ve Cezayir e inis yapan hava korsanlari iki Kuveytli yolcuyu da oldurdu Kuveyt in 17 esiri serbest birakmayacagini aciklamasinin ardindan teroristlerin Cezayir i terk etmelerine izin verildi ve 16 gun suren eylem sona erdi Korfez Savasi esnasinda Kuveyt teki yanan petrol sahasinin uzerinde ucan ABD Hava Kuvvetleri ucaklari F 16 F 15C ve F 15E Savasta sekiz yil boyunca maddi yonden Irak i destekleyen Kuveyt savasin sona ermesiyle birlikte Irak in 65 milyon lik borcunun silinmesi yonundeki teklifini reddetti Kuveyt in petrol fiyatlarini 40 oraninda arttirmasiyla birlikte her iki ulke arasinda ekonomik bir savas baslamis oldu Irak in Kuveyt in yaparak kendisine ait petrol cikardigi iddiasiyla iki ulke arasindaki tansiyon daha da yukseldi Korfez Savasi 2 Agustos 1990 da Irak kuvvetleri Kuveyt i isgal ederek kendi topraklarina katti Irak Devlet Baskani Saddam Huseyin emir Cabir Al Sabah i gorevden alarak Ali Hasan el Mecid i Kuveyt valisi olarak atadi Irak isgali sirasinda yaklasik 1 000 Kuveytli sivil oldurulurken 300 000 den fazla kisi ulkeyi terk etti Diplomatik gorusmelerin sonuc vermemesi sonunda Birlesmis Milletler Guvenlik Konseyi tarafindan ABD nin basi cektigi 34 ulkeden meydana gelen koalisyon gucleri olusturuldu Koalisyon gucleri 17 Ocak 1991 de Irak kuvvetlerini Kuveyt topraklarindan cikarmak amaciyla duzenledikleri Col Firtinasi Operasyonu ile Korfez Savasi na dahil oldu 6 hafta sonra 26 Subat 1991 de koalisyon gucleri basariya ulasti ve Irak guclerinin ulkeden cekilmesiyle birlikte emir yetkilerine yeniden kavustu Sonrasinda ise Kuveyt koalisyon guclerine hizmetleri karsiliginda 17 milyar odeme yapti Irak kuvvetleri Kuveyt ten cekilirken 737 petrol kuyusuna zarar verip bunlarin 600 kadarini atese verdi Irak isgalinin ardindan yapilan tahminler sonucu yaklasik 5 6 milyon galon 950 000 m petrolun yandigi belirlendi Petrol ve kurum tabakasi Basra Korfezi nin tamamini etkiledi ve 25 ila 50 milyon galon 7 900 000 m petrolden meydana gelen petrol golleri olustu Bu petrol tabakasi ulke yuzolcumunun 5 lik kismini kapladi Toplamda 11 milyon galon 1 700 000 m petrol Basra Korfezi ne dokulurken Kuveyt in ham petrol rezervinin 2 lik kismina tekabul eden 96 milyon galon 1 53 1010 m petrol yakildi Yanginlari sondurmek dokuz aydan uzun bir sure alirken hukumetin harcadigi 50 milyar sayesinde kuyularin tamirati ve altyapi duzenlemeleri 2 yil kadar bir surede eski haline getirilebildi Korfez Savasi nin ardindan Kuveyt sosyo ekonomik cevresel ve halk sagligi acisindan buyuk bir gelisim gosterdi SiyasetKuveyt Basra Korfezi ulkeleri icinde en eski secilmis meclise ev sahipligi yapmaktadir Devletin basi Emir dir Emir basbakani atar ki basbakan da genellikle kraliyet ailesine mensuptur Bakanlar Kurulu hukumet islerini yurutur ve bakanlarin sayisi meclis uyelerinin sayisinin 1 3 unden fazla olamaz Meclis basbakani veya kabinedeki bakanlari gorevden alma yetkisine sahiptir Anayasaya gore yeni bir veliahtin tahta cikmasi icin meclis tarafindan onaylanmasi gerekmektedir Meclis 50 uyelidir ve 4 yilda bir yenilenir Son reformlarla birlikte kadinlar da oy kullanma hakkina sahip olmus ve secmen sayisi 139 000 den 339 000 e cikmistir 11 Kasim 1962 de kabul edilen ve gunumuzde de yururlukte olan birlikte emirin yetkileri kisitlandi Dort yilligina secilen 50 uyeden meydana gelen bir meclis olusturuldu ve hukumetin yalniz aile uyelerinden olusmasinin onune gecildi Ocak 1965 te yeni hukumet secim yerine veliaht prens tarafindan kuruldu Abdullah III Al Salim Al Sabah in 24 Kasim 1965 teki olumu uzerine ulke yonetimi kardesi Sabah III Al Salim Al Sabah a gecti Al Sabah basbakanlik gorevini Cabir III Al Ahmet Al Cabir Al Sabah a birakti 29 Agustos 1976 da emir Al Salim Al Sabah tarafindan meclis dagitilarak basin uzerinde siki bir denetim kuruldu 31 Aralik 1977 de Al Salim Al Sabah in olumu uzerine ulkenin yeni emiri Cabir III Al Ahmet Al Cabir Al Sabah oldu Yeni emir veliaht prens Saad I Al Abdullah Al Salim Al Sabah i 8 Subat 1978 de basbakan olarak atadi Agustos 1980 de emir Cabir yeni bir parlamento kurma calismalarina basladi Yeni bir secim yasasi kabul edildi 23 Subat 1981 de yapilan secimler rejim yandaslarinin zaferiyle sonuclandi CografyaKuveyt teki kum firtinasi Nisan 2003 Arap Yarimadasi nin kuzey dogusunda yer alan Kuveyt dunyadaki en kucuk kita ulkeleri arasindadir Engebesiz bir yapi gosteren ulke topraklarinin cogunu Arap Colu kaplamaktadir Ulkenin en yuksek noktasi ile ortalama yuksekligi arasinda 306 m kadar kucuk bir fark bulunmaktadir Dokuz adaya sahip olan Kuveyt te disindaki adalarda yerlesim yapilmazken kapladigi 860 km alanla ulkedeki en buyuk ada konumunda olup ana karaya 2 380 m uzunlugundaki bir kopruyle baglanmaktadir Topraklarinin cogu tarima elverisli olan ulkenin 449 km uzunlugundaki kiyi seridi boyunca yer yer yesil arazilere rastlanmaktadir Icerdigi petrol sahalari bakimindan dunyanin en zengin ulkelerinden biri olan Kuveyt teki ulkede cikarilan toplam petrolun 70 milyon galonluk 1 1 1010 m kismi elde edilmektedir 1991 deki Kuveyt petrol yanginlari sirasinda ulke genelinde 500 un uzerinde petrol golu olusmus ve yaklasik 35 7 km alana yayildi Meydana gelen kirlilik yuzunden ulkenin dogu ve guneydogu kisimlar yasanamaz hale geldi Korfez Savasi sonucunda olusan petrol sizintilari ulkenin deniz kaynaklarini da siddetli bicimde etkiledi Iklim Mart ta baslayan ilkbahar nadir olarak gerceklesen saganak yagislara ragmen ilik gecmektedir Kuzeybatidan esen ruzgarlar sonbahar ve kis aylarinda soguk ilkbahar ve yaz aylarinda ise sicak hava getirir Guneydogudan esen ruzgarlar genellikle sicak ve nemli olup Temmuz ile Ekim arasinda etkisini gosterirken ayni yonden esen sicak ve kuru ruzgarlar ise ilkbahar ile yaz mevsiminin baslarinda etkisini gosterir Kuzeybatidan esen ve adi verilen ruzgarlar ise Haziran ve Temmuz aylarinda etkili olup kum firtinalarina yol acmaktadir Kuveyt iklimi Aylar Oca Sub Mar Nis May Haz Tem Agu Eyl Eki Kas AraOrtalama en yuksek sicaklik C 18 21 26 31 38 43 43 44 42 35 26 19Ortalama en dusuk sicaklik C 7 9 13 18 24 27 29 28 24 19 13 8Ortalama yagis mm 25 4 15 2 12 7 15 2 5 1 0 20 0 0 0 2 5 12 7 17 8Kaynak weather comEkonomiKuveyt petrole dayali zengin bir ekonomiye sahiptir Kuveyt dunyanin en zengin ulkelerinden biridir Kuveyt dinari dunyanin en degerli para birimidir Dunya Bankasi na gore Kuveyt kisi basina gayri safi milli gelir acisindan dunyanin en zengin besinci ulkesi ve kisi basina GSMH si 70 000 dolarin uzerinde olan bes ulkeden biridir Cesitli cesitlendirme politikalarinin bir sonucu olarak petrol artik toplam GSYIH nin 43 unu ve ihracat gelirlerinin 70 ini olusturuyor Petrol disi en buyuk endustri celik uretimidir Son bes yilda Kuveyt te girisimcilik ve kucuk isletme baslangiclarinda onemli bir artis oldu Kayit disi sektor de yukseliste esas olarak Instagram isletmelerinin popularitesi nedeniyle 2020 de Kuveyt MENA bolgesinde Birlesik Arap Emirlikleri Misir ve Suudi Arabistan dan sonra baslangic finansmaninda dorduncu sirada yer aldi 2019 da Kuveyt in ana ihracat urunleri petrol toplam ihracatin 89 1 i ucak ve uzay araci 4 3 organik kimyasallar 3 2 plastik 1 2 demir ve celik 0 2 degerli taslar ve metaller 0 1 bilgisayarlar dahil makineler 0 1 aluminyum 0 1 bakir 0 1 ve tuz kukurt tas ve cimento 0 1 oldu Kuveyt 2019 da dunyanin en buyuk sulfonatli nitratli ve nitrozlu hidrokarbon ihracatcisiydi Kuveyt 2019 Ekonomik Karmasiklik Endeksi nde ECI 157 ulke arasinda 63 sirada yer aldi Kuveyt yaygin olarak bolgenin petrole en bagimli ve en az ekonomik cesitlilige sahip ulkesi olarak kabul ediliyor Kuveyt son yillarda guvenlik endiseleri nedeniyle yabanci isgucunu duzenlemek icin bazi onlemler aldi Ornegin Gurcistan dan gelen isciler giris vizelerine basvururken daha fazla incelemeye tabi tutuluyor ve Gine Bissau ve Vietnam dan gelen ev iscilerinin ulkeye girisine dogrudan yasak getirildi Bangladesli isciler de yasaklandi Nisan 2019 da Kuveyt yasakli ulkeler listesine Etiyopya Burkina Faso Butan Gine ve Gine Bissau yu ekleyerek toplami 20 ye cikardi Gocmen Haklari na gore yasaklar esas olarak bu ulkelerin Kuveyt teki elciliklerinin ve isci sirketlerinin yetersiz olmasi nedeniyle konuyor DemografiKuveytli gencler Kuveyt in bagimsizligini ve kurtulusunu kutluyor 2011 Kuveyt in 2018 nufusu 1 4 milyonu Kuveytli 1 2 milyonu diger Araplar 1 8 milyonu Asyali gurbetci ve 47 227 Afrikali olmak uzere 4 6 milyon kisiydi Etnik gruplar Kuveyt teki gurbetciler Kuveyt in toplam nufusunun yaklasik 70 ini olusturuyor Aralik 2018 sonunda Kuveyt in toplam nufusunun 57 65 i Arap ti Arap gurbetciler dahil Hintler ve Misirlilar sirasiyla en buyuk gocmen topluluklaridir Din Kuveyt in resmi devlet dini Maliki Sunni Islam dir Emir de dahil olmak uzere Al Sabah yonetici ailesi Sunni Islam in Maliki mezhebine bagli Kuveyt vatandaslarinin cogu Muslumandir resmi bir ulusal nufus sayimi yoktur ancak 60 70 inin Sunni ve 30 40 inin Sii oldugu tahmin edilmektedir Ulke 259 ila 400 arasinda Hristiyan Kuveyt vatandasindan olustugu tahmin edilen yerli bir Hristiyan toplulugu iceriyor Kuveyt Bahreyn disinda vatandasligi olan yerel bir Hristiyan nufusa sahip tek KAUIK ulkesidir Baha i Dinini takip eden az sayida Kuveyt vatandasi da bulunmaktadir Kuveyt ayrica genis bir gurbetci Hristiyan Hindu Budist ve Sih topluluguna sahiptir Diller Kuveyt in resmi dili Modern Standart Arapca dir ancak gunluk kullanimi gazetecilik ve egitim ile sinirlidir Kuveyt Arapcasi Arapcanin gunluk hayatta kullanilan cesididir Ingilizce yaygin olarak anlasilir ve genellikle bir is dili olarak kullanilir Ingilizcenin yani sira Fransizca okullarda beseri bilimler ogrencileri icin ucuncu bir dil olarak ogretilir ancak sadece iki yil icin Kuveyt Arapcasi Korfez Arapcasinin bir cesididir ve Dogu Arabistan daki komsu kiyi bolgelerinin lehceleriyle benzerlikler tasir Petrol oncesi tarihinin yani sira ticaret sirasindaki goc nedeniyle Kuveyt Arapcasi Farsca Hint dilleri Beluc dili Turkce Ingilizce ve Italyancadan bircok kelime odunc aldi Idari yapilanmaBaskent Kuveyt Kuveyt adi verilen 6 idari bolgeye ayrilmistir Valilikler ise kendi iclerinde ayrilir Valilikler Merkez sehir Yuzolcumu km Nufus 2005 El Ahmedi 5 120 393 861El Asime Kuveyt 200 261 013El Cehra 12 130 272 373El Fervaniye 190 622 12384 487 514Mubarek el Kebir 94 176 519Kuveyt Kuveyt 17 818 2 213 403 Baskent Kuveyt ve sehirleri ulkenin en onemli sehirlerinin basinda gelir Kaynakca PDF Constitute Project 11 Agustos 2016 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 31 Agustos 2020 a b CIA The World Factbook 26 Mayis 2022 10 Ocak 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Crystal Jill 1994 Kuwait Constitution Metz Helen Chapin Ed Persian Gulf states country studies 3 bas Library of Congress ss 84 86 ISBN 0 8444 0793 3 OCLC 29548413 17 Ekim 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Temmuz 2022 Bu madde bu kaynaktan alinan kamu mali olan bir metni icermektedir Statistic PACI 13 Mart 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 4 Subat 2019 Population of Kuwait 4 Temmuz 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Ocak 2021 a b c d Uluslararasi Para Fonu 2023 GYSIH Tahminleri Dunya Ekonomi Tahmini Uluslararasi Para Fonu 10 Ekim 2023 Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link Human Development Report 2023 2024 PDF Ingilizce Birlesmis Milletler Kalkinma Programi 13 Mart 2024 13 Mart 2024 tarihinde kaynagindan PDF a b Nijman Jan 2020 Geography Realms Regions and Concepts 20 bas Wiley ISBN 978 1119607410 John P Lesko 2002 Kuwait World Education Encyclopedia A Survey of Educational Systems Worldwide 2 Rebecca Marlow Ferguson tarafindan degistirilmis surum Detroit MI Gale Group a b c d The World Factbook Kuwait Central Intelligence Agency 8 Subat 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Ekim 2010 Ryan Chilcote 3 Ocak 2003 Kuwait still recovering from Gulf War fires CNN 11 Kasim 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Mayis 2010 Country profile Kuwait BBC News 16 Aralik 2009 21 Nisan 2009 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Mayis 2010 Country comparison Oil proved reserves Central Intelligence Agency 1 Ocak 2009 9 Mart 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Ekim 2010 Country comparison GDP per capita Central Intelligence Agency 18 Ocak 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Ekim 2010 Human development indices PDF Birlesmis Milletler Kalkinma Programi 12 Ocak 2016 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 5 Ekim 2009 Country and Lending Groups Dunya Bankasi 13 Haziran 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Ekim 2010 Neil Arun 7 Agustos 2007 Alexander s Gulf outpost uncovered BBC News 2 Ocak 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Ekim 2010 gt kuwait info com 3 Eylul 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 12 Ekim 2010 Kaveh Farrokh 2007 Shadows in the desert Ancient Persia at war Osprey Publishing ISBN 9781846034732 Lawrence Plotter 2009 The Persian Gulf in history Macmillan ISBN 9780230612822 Satish Ganjoo 2004 Economic System in Islam Yeni Delhi Anmol Publications PVT LTD ISBN 9788126118083 Northern Star 13 Kasim 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 12 Ekim 2010 a b c d e f g h i j Kuveyt Buyuk Larousse XIV ss sf 7230 7231 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim kuwait info com 26 Temmuz 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 12 Ekim 2010 a b William Cleveland 2000 A history of the modern Middle East Westview Press ISBN 0813334896 a b c Background Note Kuwait ABD Disisleri Bakanligi 4 Mayis 2010 7 Subat 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Haziran 2010 Ali Cimen 2010 Tarihi Degistiren Olaylar Timas Yayinlari ss sf 75 ISBN 9752635326 olu kirik baglanti Mary Ann Tetreault 1995 The Kuwait Petroleum Corporation and the Economics of the New World Order Greenwood Publishing Group ss sf 14 ISBN 0 89930 510 5 a b Al Sager Noura Ed 2014 Acquiring Modernity Kuwait s Modern Era Between Memory and Forgetting National Council for Culture Arts and Letters s 7 ISBN 9789990604238 a b Al Nakib Farah 2014 Al Nakib Farah Ed Kuwait s Modernity Between Memory and Forgetting Academia edu 7 6 Agustos 2017 tarihinde kaynagindan a b Farid Alia 2014 aliafarid net 30 Ekim 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 27 Mayis 2017 Gonzales Desi November December 2014 24 Aralik 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Subat 2015 Tsourapas Gerasimos 2 Temmuz 2016 PDF British Journal of Middle Eastern Studies 43 3 324 341 doi 10 1080 13530194 2015 1102708 ISSN 1353 0194 20 Temmuz 2018 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 10 Temmuz 2019 Michael S Casey 2007 The History of Kuwait Greenwood Publishing Group ss sf 128 Erisim tarihi 15 Ekim 2010 Simon C Smith 2004 Britain s revival and fall in the Gulf Kuwait Bahrain Qatar and the Trucial States Routledge ss sf 44 45 Kuwait Oil Company PDF Oil amp Gas Directory 2008 10 Ekim 2010 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Ekim 2010 Fadwa Adel Darwiche Fida Darwiche 1986 The Gulf Stock Exchange crash the rise and fall of the Souq Al Manakh Routledge ss sf XII Erisim tarihi 24 Ekim 2010 Shireen T Hunter 1990 Iran and the World Continuity in a Revolutionary Decade Bloomington Indiana Indiana University Press ss sf 117 Ipekbocekleri sahnede demonim 5 Eylul 1987 s 4 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Korfez de Ipekbocegi bilmecesi Milliyet 6 Eylul 1987 s 4 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim 1988 Hijackers free 25 hostages BBC 5 Nisan 1988 17 Ocak 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Ekim 2010 Korfez de hava korsanligi Milliyet 6 Nisan 1988 s 4 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Greenwald John Allis Sam Jackson David S 25 Nisan 1988 Terrorism Nightmare on Flight 422 Time 25 Agustos 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Ekim 2010 Kabus bitti yolcular serbest korsanlar kacti Milliyet 21 Nisan 1988 s 4 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Acig org 6 Ekim 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 28 Haziran 2010 a b Derek Gregory 2004 The colonial present Afghanistan Palestine Iraq Wiley Blackwell ss sf 156 ISBN 9781577180906 Erisim tarihi 28 Haziran 2010 Ibrahim al Marashi Center for Nonproliferation Studies 3 Ekim 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Ekim 2010 The Jewish Agency for Israel 24 Ocak 2005 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Ekim 2010 a b Ehistory osu edu 17 Mayis 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 28 Haziran 2010 a b Robert Campbell Wellman 14 Subat 1999 USGS 19 Subat 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Ekim 2010 a b Kuwait Ted Case American edu 12 Ocak 2000 2 Agustos 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Haziran 2010 1991 Kuwait oil fires NASA 18 Temmuz 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Haziran 2010 Wilbur G Landrey 30 Ocak 1991 Oil slick in gulf likely to spread St Petersburg Times ss sf 5A Erisim tarihi 5 Mayis 2010 olu kirik baglanti Espionage Information 13 Nisan 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 28 Haziran 2010 21 Mart 2003 8 Mayis 2005 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Ekim 2010 Kuveyt Basbakanligi 2 Ekim 2010 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 15 Ekim 2010 Encyclopaedia Britannica Bubiyan 10 Aralik 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 28 Haziran 2010 Bubiyan Bridge Structurae 19 Ekim 2002 28 Nisan 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Haziran 2010 Daniel Pendick Encarta 7 Subat 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Ekim 2010 Kuwait country Encarta 1 Kasim 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Kuwait Encyclopaedia Britannica 4 Haziran 2008 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Haziran 2010 Monthly Averages for Kuwait International Airport Kuwait weather com 27 Temmuz 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Mart 2010 Dis baglantilarVikipedi nin kardes projelerinden Kuveyt hakkinda daha fazla bilgi edininVikisozluk te tanimlarCommons ta dosyalar Ingilizce Devlet baskani ve kabine uyeleri 14 Ocak 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce Kuveyt The World Factbook 2024 bas CIA Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link Ingilizce Curlie de Kuveyt DMOZ tabanli Ingilizce Wikimedia Atlas da Kuwait Ingilizce Vikigezgin de Kuwait ile ilgili gezi rehberi bulunmaktadir