Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kızıl Elma, Türk mitolojisinde Türkler ve de özellikle Oğuz Türkleri için üzerinde düşünüldükçe uzaklaşan ancak uzaklaştığı oranda cazibesi artan ülküler veya düşleri simgeleyen bir ifadedir. Dünyada Türklük felsefesini yaymak Kızıl Elma'nın ana hedefidir.
Türk milliyetçiliğinin ve Türk yayılmacılığının önemli sembollerinden birisi olan Kızıl Elma imgesi, Türk devletleri için bir hedefi ve amacı simgeler. Ulaşılması gereken bir yeri, fethedilmesi gereken bir beldeyi ifade ettiği gibi kimi zaman bir devlet kurma idealini, kimi zaman cihan hakimiyeti idealini, kimi zaman da Türk birliği idealini ifade etmiştir.
Kızıl Elma imgesinin tam olarak ne zaman, nerede ve nasıl ortaya çıktığı bilinmemekle birlikte yaygın anlayış, Osmanlı ile birlikte tarihe ve edebiyata mal olduğu, Osmanlılar döneminde özellikle Batı memleketlerine doğru yürütülen cihadın bir sembolü olduğu yönündedir. Kızıl Elma ülküsü özellikle yeniçeriler arasında yaygınlaştırılmış ve onların savaşma azmini yüksek tutmak için kullanılmış; Ziya Gökalp, bu imgeyi Turan Ülküsü ile birleştirerek ona yeni bir anlam kazandırmıştır.
Türk devlet geleneğinin bir özelliği olarak mevcut Türk devletinin dünyadaki diğer devlet ve milletleri hakimiyeti altına alarak yönetmesi fikridir. Sözlü edebiyattan sonra ilk defa Oğuzname ile yazılı kaynaklara geçmiştir. ve Göktürk Kitabeleri'nde de değinilen Kut geleneği gereği Türk Kağanının sadece Türklerin değil tüm dünyanın Kağanı olduğuna inanılır ve fetihler bu esasa uygun olarak yapılırdı. Tanrı'nın cihan hakimiyetini Türklere emanet ettiğine inanırlardı. Hun, Göktürk ve Selçuk devlet geleneğinde çok etkin bir motif olarak görülür. Oğuzhan'a göre gök devletin çadırı güneş ise bayrağıdır. Bu fikir, Türklerin yalnızca devlet idare etme düşüncelerini değil, Türklüğü ve çok eski prensiplerini de içinde bulunduruyordu.
Kızıl Elma ülküsü
"Kızıl", Türk kültüründe genellikle kıymetli sayılan bir renk; "elma" ise mistik bir yanı bulunan; bolluk, bereket, şifa kaynağı olarak görülen bir meyvedir. Ancak Kızıl Elma sembolleştirilmesinin elmaya değil, Eski Türklerde Güneş ve Ay’ı anlatan kızıl topa dayandığı düşünülür. Bu top, ‘muncuk’ adıyla bayrak ve tuğların tepesini süslemiş ve bazen zaferin işareti, bazen hakimiyetin sembolü, bazen de fethedilmek üzere hedef seçilen yeri ifade etmiştir.
Kızıl Elma imgesinin ilk kez Orta Asya Türkleri arasında doğduğu; Ergenekon Destanında Ergenekon’dan dışarıya çıkma ve kaybedilmiş eski yurdu geri alma idealini simgelediği kabul edilir.Türkistan'dan Hazar Denizi'nin doğusuna gelen Oğuzların ise Hazar kağanının ipek çadırının üzerinde hakimiyetinin ifadesi olarak bulunan altın topu yani Kızıl Elma'yı ele geçirmeyi ülkü edindikleri düşünülür.
Buna karşılık Roderic H. Davison, E. J. Wilkinxon Gibb veya onlardan nakille Stefanos Yerasimos gibi araştırmacılara göre Kızıl Elma efsanesi erken Bizans'ta doğmuştur. Bizanslı tarihçi Prokopius'un anlatımına göre Ayasofya'nın önünde dikili bir sütun üzerinde at üstünde bulunan Justinianus heykeli, elinde altından büyük bir küre tutmaktaydı. İmparator zaferlerini, bu kürenin üstündeki haç sayesinde kazanmıştı. Heykelin elindeki küre 1317'de düştüğünde bu durum kilise babaları ve halk tarafından Bizans'ın sonunun yaklaştığı şeklinde yorumlanmıştır. Küre, 1420 veya 1421'de yeniden düşer ve gene Bizans'ın sonunun geldiği şeklinde yorumlanır. Heykel, İstanbul'un fethinden sonra yıktırılmıştır.
Kızıl Elma efsanesi İstanbul’un fethinden sonra yeniçeriler arasında yaygınlaşmıştır. Osmanlı'nın Avrupa'da fethetmeyi istediği önemli şehirler, “Kızıl elma” olarak anılmıştır. Çeşitli kaynaklarda, Fatih Sultan Mehmet devrinden başlayarak III. Selim dönemine kadar Türk askerlerinin "Padişahım, biz senin uğrunda ta Kafdağı'nın ötesine, Kızılelma’ya dek varırız" sözlerini dillerinden düşürmediği ifade edilir. 1521’de Belgrad’ın alınması, 1526 yılındaki Mohaç Savaşı ve 1529’daki I. Viyana Kuşatması’na dair Osmanlı eserlerinde hep Kanuni Sultan Süleyman’ın ‘Kızıl Elma’yı eline aldığından’ bahsedilmiştir. Gelibolulu Mustafa Âlî’nin Künhü'l-Ahbâr adlı eserinin bir yerinde Kızıl Elma Portekiz ile ilişkilendirilmiş; bir başka yerinde ise “Frenklerin ülkesinin en ücra köşesinde büyük bir kilise” ile ilişkilendirilmiştir. Edebiyat tarihçisi Orhan Şaik Gökyay, söz konusu kilisenin bazılarına göre Roma’daki Saint Pierre Kilisesi olduğunu ifade etmiştir.
Trablusgarp ve Balkan Savaşları’ndan itibaren Kızıl Elma sembolizmini İttihat ve Terakki Cemiyeti bünyesinde örgütlenen Türk milliyetçileri sahiplenmiştir. Cemiyetin ideoloğu Ziya Gökalp’in Kızıl Elma adlı manzum eseri, 1914 yılında çıkan ilk şiir kitabına adını verdi. Gökalp için Kızıl Elma mekana bağlı olmayan bir idealin adı idi ancak dönemin başka yazarları için Kızıl Elma Turan coğrafyası ile özdeşleşmiştir.
Cumhuriyet tarihi boyunca, Türkçü çevreler Kızıl Elma imgesini canlandırmak için çalışmalar yaptı. Geçmişte Sarı Saltuk'un kahramanlıklarını içeren Saltukname'den Evliya Çelebi'ye kadar, pek çok eserde konu edilmiş olan “Kızıl elma” motifi Türk Edebiyatında Aka Gündüz, Ömer Seyfettin, Nihal Atsız, Niyazi Yıldırım Gençosmanoğlu, Dilaver Cebeci, , Mim Kemal Öke, gibi şair ve yazarların elinde yeni anlamlar kazanmaya devam etmiştir.
Kaynakça
- ^ a b c d e Bulut, Nurullah. "Soyut Bir Ülkü Olan Kızılelma ve Ömer Seyfettin'inin Kaleminden Kızılelma". II. Türk Dili ve Edebiyatı Öğrenci Sempozyumu bildiri metni 22 Mayıs 2014. 6 Ocak 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Mart 2016.
- ^ Ermetin, S. Kemal. . 28 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mart 2016.
- ^ a b c d e f g h Hür, Ayşe. "Kızıl Elma nedir, neresidir?". Radikal gazetesi, 13 Aralık 2015. 1 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Mart 2016.
- ^ Harmancı, Abdullah. (PDF). Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic ,Cilt :5/3, Yaz 2010. 28 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mart 2016.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kizil Elma Turk mitolojisinde Turkler ve de ozellikle Oguz Turkleri icin uzerinde dusunuldukce uzaklasan ancak uzaklastigi oranda cazibesi artan ulkuler veya dusleri simgeleyen bir ifadedir Dunyada Turkluk felsefesini yaymak Kizil Elma nin ana hedefidir Kizil Elma ulkusu Osmanli devletinde yenicerilerin savas azmini yuksek tutmak icin kullanildi Turk milliyetciliginin ve Turk yayilmaciliginin onemli sembollerinden birisi olan Kizil Elma imgesi Turk devletleri icin bir hedefi ve amaci simgeler Ulasilmasi gereken bir yeri fethedilmesi gereken bir beldeyi ifade ettigi gibi kimi zaman bir devlet kurma idealini kimi zaman cihan hakimiyeti idealini kimi zaman da Turk birligi idealini ifade etmistir Kizil Elma imgesinin tam olarak ne zaman nerede ve nasil ortaya ciktigi bilinmemekle birlikte yaygin anlayis Osmanli ile birlikte tarihe ve edebiyata mal oldugu Osmanlilar doneminde ozellikle Bati memleketlerine dogru yurutulen cihadin bir sembolu oldugu yonundedir Kizil Elma ulkusu ozellikle yeniceriler arasinda yayginlastirilmis ve onlarin savasma azmini yuksek tutmak icin kullanilmis Ziya Gokalp bu imgeyi Turan Ulkusu ile birlestirerek ona yeni bir anlam kazandirmistir Turk devlet geleneginin bir ozelligi olarak mevcut Turk devletinin dunyadaki diger devlet ve milletleri hakimiyeti altina alarak yonetmesi fikridir Sozlu edebiyattan sonra ilk defa Oguzname ile yazili kaynaklara gecmistir ve Gokturk Kitabeleri nde de deginilen Kut gelenegi geregi Turk Kaganinin sadece Turklerin degil tum dunyanin Kagani olduguna inanilir ve fetihler bu esasa uygun olarak yapilirdi Tanri nin cihan hakimiyetini Turklere emanet ettigine inanirlardi Hun Gokturk ve Selcuk devlet geleneginde cok etkin bir motif olarak gorulur Oguzhan a gore gok devletin cadiri gunes ise bayragidir Bu fikir Turklerin yalnizca devlet idare etme dusuncelerini degil Turklugu ve cok eski prensiplerini de icinde bulunduruyordu Kizil Elma ulkusuAyasofya nin onunde dikili bir sutun uzerinde at ustunde bulunan Justinianus heykeli elinde altindan buyuk bir kure tutmaktaydi Kizil Turk kulturunde genellikle kiymetli sayilan bir renk elma ise mistik bir yani bulunan bolluk bereket sifa kaynagi olarak gorulen bir meyvedir Ancak Kizil Elma sembollestirilmesinin elmaya degil Eski Turklerde Gunes ve Ay i anlatan kizil topa dayandigi dusunulur Bu top muncuk adiyla bayrak ve tuglarin tepesini suslemis ve bazen zaferin isareti bazen hakimiyetin sembolu bazen de fethedilmek uzere hedef secilen yeri ifade etmistir Kizil Elma imgesinin ilk kez Orta Asya Turkleri arasinda dogdugu Ergenekon Destaninda Ergenekon dan disariya cikma ve kaybedilmis eski yurdu geri alma idealini simgeledigi kabul edilir Turkistan dan Hazar Denizi nin dogusuna gelen Oguzlarin ise Hazar kaganinin ipek cadirinin uzerinde hakimiyetinin ifadesi olarak bulunan altin topu yani Kizil Elma yi ele gecirmeyi ulku edindikleri dusunulur Buna karsilik Roderic H Davison E J Wilkinxon Gibb veya onlardan nakille Stefanos Yerasimos gibi arastirmacilara gore Kizil Elma efsanesi erken Bizans ta dogmustur Bizansli tarihci Prokopius un anlatimina gore Ayasofya nin onunde dikili bir sutun uzerinde at ustunde bulunan Justinianus heykeli elinde altindan buyuk bir kure tutmaktaydi Imparator zaferlerini bu kurenin ustundeki hac sayesinde kazanmisti Heykelin elindeki kure 1317 de dustugunde bu durum kilise babalari ve halk tarafindan Bizans in sonunun yaklastigi seklinde yorumlanmistir Kure 1420 veya 1421 de yeniden duser ve gene Bizans in sonunun geldigi seklinde yorumlanir Heykel Istanbul un fethinden sonra yiktirilmistir Kizil Elma tabiri siklikla Papaliga ait San Pietro Kilisesi icin kullanilmistir Kizil Elma efsanesi Istanbul un fethinden sonra yeniceriler arasinda yayginlasmistir Osmanli nin Avrupa da fethetmeyi istedigi onemli sehirler Kizil elma olarak anilmistir Cesitli kaynaklarda Fatih Sultan Mehmet devrinden baslayarak III Selim donemine kadar Turk askerlerinin Padisahim biz senin ugrunda ta Kafdagi nin otesine Kizilelma ya dek variriz sozlerini dillerinden dusurmedigi ifade edilir 1521 de Belgrad in alinmasi 1526 yilindaki Mohac Savasi ve 1529 daki I Viyana Kusatmasi na dair Osmanli eserlerinde hep Kanuni Sultan Suleyman in Kizil Elma yi eline aldigindan bahsedilmistir Gelibolulu Mustafa Ali nin Kunhu l Ahbar adli eserinin bir yerinde Kizil Elma Portekiz ile iliskilendirilmis bir baska yerinde ise Frenklerin ulkesinin en ucra kosesinde buyuk bir kilise ile iliskilendirilmistir Edebiyat tarihcisi Orhan Saik Gokyay soz konusu kilisenin bazilarina gore Roma daki Saint Pierre Kilisesi oldugunu ifade etmistir Trablusgarp ve Balkan Savaslari ndan itibaren Kizil Elma sembolizmini Ittihat ve Terakki Cemiyeti bunyesinde orgutlenen Turk milliyetcileri sahiplenmistir Cemiyetin ideologu Ziya Gokalp in Kizil Elma adli manzum eseri 1914 yilinda cikan ilk siir kitabina adini verdi Gokalp icin Kizil Elma mekana bagli olmayan bir idealin adi idi ancak donemin baska yazarlari icin Kizil Elma Turan cografyasi ile ozdeslesmistir Cumhuriyet tarihi boyunca Turkcu cevreler Kizil Elma imgesini canlandirmak icin calismalar yapti Gecmiste Sari Saltuk un kahramanliklarini iceren Saltukname den Evliya Celebi ye kadar pek cok eserde konu edilmis olan Kizil elma motifi Turk Edebiyatinda Aka Gunduz Omer Seyfettin Nihal Atsiz Niyazi Yildirim Gencosmanoglu Dilaver Cebeci Mim Kemal Oke gibi sair ve yazarlarin elinde yeni anlamlar kazanmaya devam etmistir Kaynakca a b c d e Bulut Nurullah Soyut Bir Ulku Olan Kizilelma ve Omer Seyfettin inin Kaleminden Kizilelma II Turk Dili ve Edebiyati Ogrenci Sempozyumu bildiri metni 22 Mayis 2014 6 Ocak 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Mart 2016 Ermetin S Kemal 28 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 27 Mart 2016 a b c d e f g h Hur Ayse Kizil Elma nedir neresidir Radikal gazetesi 13 Aralik 2015 1 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Mart 2016 Harmanci Abdullah PDF Turkish Studies International Periodical For the Languages Literature and History of Turkish or Turkic Cilt 5 3 Yaz 2010 28 Mart 2016 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 27 Mart 2016