Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kızılçam (Pinus brutia), Çamgiller (Pinaceae) familyasından Doğu Akdeniz Havzasına özgü, elverişli yetişme ortamlarında 25 metreye kadar uzayabilen bir çam türüdür. Akdeniz ikliminin müşir türlerinden olup tipik bir ışık ağacıdır. Kurak koşullara son derece dayanıklı, çok farklı toprak koşullarında başarıyla yetişen ve yetiştirilen, Türkiye’nin de en önemli hızlı gelişen ağaç türüdür. Sadece Türk ormancılığında değil, yabancı kaynaklarda da son dönemde Türk kızılçamı (Türk çamı) olarak kullanımı yaygınlaşmaktadır. Deniz seviyesinden 1300–1550 m yüksekliğe kadar meşcere kuruluşu yaparak yayılış gösterir. Dikey yayılışında 1650 metreye kadar çıkar. Kumsallarda, zayıf kayalık kireçli yerlerde yetişebilir. Ortalama 80-90 yıl ömürleri vardır.
| Kızılçam | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||||||
| Korunma durumu | |||||||||||||||
 Asgari endişe altında (IUCN 3.1) | |||||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| İkili adlandırma | |||||||||||||||
| Pinus brutia Ten., Fl. Napol. 1(Prodr.): LXXII (1815).
| |||||||||||||||
 | |||||||||||||||
| Kızılçam dağılım aralığı | |||||||||||||||
Morfolojik özellikleri
Genç sürgünleri kalın ve kızıl renktedir. Kabuk genç bireylerde düzgün boz renkte iken yaşlılarda derince yarılır, esmer kırmızımsı renkte ve kalın kabuk durumunda görülür. İğne yapraklar 10–16 cm uzunluğunda kalın sert ve koyu yeşil renktedir. Kozalak 6–11 cm boyunda, parlak açık kahverengi olup topaç biçimindedir. Çok kısa saplı kozalak sürgünlere dik oturur ya da yan durumlu olarak çoğunlukla 2-6 adedi bir arada çevrel olarak bulunur.
Doğal yayılışı
- Genel coğrafi yayılışı Doğu Akdeniz Havzası ve özellikle Türkiye topraklarıdır. Yayılışı Yunanistan'ın kuzeyinden Rodop Dağlarından (Batı Trakya’dan) doğuya doğru ilerler ve dünyada en geniş ve zengin yayılışını Türkiye’de yapar.
- Türkiye’de en doğudaki yayılışı ise, Dicle Nehrinin de doğusunda ve Cizre Orman İşletme Şefliği sınırları içindedir. Fındık B Serisinin 150 numaralı bölmesinde ve 31,8 hektar genişliğinde bir sahada ve yakın çevrede yayılış gösterir. Yayılış sahası, Şırnak-Güçlükonak ilçesi Kırkağaç (Benate) köyünde, güneye doğru Dicle’ye inen Geli Benate havzasındadır. Şırnak iline bağlı Güçlükonak’dan kuş uçuşu 7,8 km doğuda, 940–600 m rakım aralığında, Kırkağaç köyünün mülki hudutları içinde ve köyün batısındadır. UTM WGS84 projeksiyonunda ortalama koordinatı; X: 4153108,467 ve Y: 234969,912’dir.
- Toros dağ silsilelerini takip ederek Cizre Orman İşletmesindeki yayılışından sonra Türkiye sınırlarını aşar ve güneyde Suriye, Lübnan, Filistin ve Ürdün ile güneydoğuda yayılışının en doğu boylamı olan Irak’ta (Zavita-Atruş yöresi) doğal yayılış yapar. Karadeniz’in kuzeyinde, Akdeniz ikliminin baskın olduğu Kırım Yarımadası'nda da yayılış gösterir. Yayılışının en batı boylamı ise, İtalya’nın Kalabriya Yarımadasıdır. Bu nedenle bazı eski İngilizce adlandırmalarında “Calabrian cluster pine” şeklinde bu yarımadanın adı ile de anılır. Ancak bilimsel açıdan en doğru adlandırma "Turkish pine" veya "Turkish red pine" şeklindedir.
- Türkiye'de en geniş yayılışını Akdeniz, Ege ve yapmaktadır. Ayrıca Karadeniz sahilleri boyunca örneğin Sinop Çam gölü yöresinde küçük adacıklar halinde de doğal yayılışı bulunur. Yine Karadeniz’e dökülen (Kızılırmak, Yeşilırmak, Sakarya vb.) ırmakların ve kollarının vadileri boyunca, oldukça içerilere kadar, İç Anadolu’ya doğru sarkan yayılışları bulunur (Ankara-Beypazarı, Eskişehir-Sarıcakaya, Tokat-Turhal, Amasya-Göynücek ve Amasya-Aydınca vb. örneklerde olduğu gibi). Girit ve Kıbrıs adaları ile Ege adalarının tamamında da yaygın yayılışı bulunur (Dağdaş, 1998, s. 269-270). Sert karasal koşulların belirleyici olduğu Akdeniz Ardı orman ekosistemlerinden Konya-Beyşehir Gölünün batı yakasında ve güneyinde de meşcere kurduğu doğal yayılış alanları ortaya çıkarılmıştır (Dağdaş ve ark., 2016, s. 24-31). Beyşehir Gölü Kapalı Havzası yanındaki 1241 – 1387 m rakımlardaki yayılışı yanında, Eskişehir-Mihalıççık Orman İşletme Müdürlüğü-Değirmendere Orman İşletme Şefliği’nin 178 numaralı bölmesinde, 990 m rakımda Ağaçhisar köyü yakınlarında Kızılçamın yeni bir doğal yayılışı daha tespit edilmiştir (Dağdaş ve ark, 2016b, s. 25-28). İstanbul Adaları’ndaki ormanları oluşturan kızılçamların ortaya çıkışının doğal olup olmadığı süregelen bir tartışma konusudur. Adalardaki kızılçam oluşumunun doğal olmadığını ve dikimle gerçekleştiğini iddia eden bir kısım bilim insanına karşı diğer bir grup bilim insanı, bölgenin iklim koşullarının kızılçam formasyonuna elverişli olduğunu ve bölgede var olan diğer bitki örtülerinin kızılçam ile organik bir ilişki içerisinde olduklarının altını çizerek muhalefet etmiştir. Örneğin, Yaltırık’a göre (1993) adalardaki kızılçamların oluşma sebebi, ihtiyar ağaçların tabii yollarla saçtığı tohumlardır. Adaların tarihine bakılıp arşivler incelendiğinde de ne Osmanlı ne de Cumhuriyet dönemlerinde, yangın ıslahı dışında, adaların ağaçlandırmasına ilişkin bir kayıt bulunmaktadır. Aksine, Efesli bilgin ’un notlarından edinilen bilgiler, kendisinin İstanbul Adaları’na Pitiuso (Çamlı ada) ismini taktığını göstermekte ve kızılçamların tarihinin aslında ne kadar eskilere uzandığına ışık tutmaktadır.Adalar'da bulunan 260 yaşından fazla olan bir kızılçam anıt ağaç olarak tescillenmiştir. 10 metre boya 101 santimetre çapa sahiptir.
- Dünyada en geniş ve verimli yayılış sahaları Türkiye topraklarında bulunan kızılçam, bu özelliğinden dolayı yerli ve yabancı İngilizce yayınlarda son dönemde genel olarak Türk kızılçamı (Turkish red pine) olarak adlandırılmaktadır. Son envanter verileri ışığında Türkiye’de 3.207.914 ha’ı verimli, 2.646.759 ha’ı verimsiz orman olmak üzere toplam 5.854.673 hektara ulaşan doğal yayılışı bulunmaktadır (OGM - Türkiye Orman Varlığı - 2012).
Varyeteleri
- Kızılçamın dört varyetesi bulunur. Bunlar sırasıyla:
- Pinus brutia Ten. var. agrophiotii Papaj. (Dipten çok dallı ve yuvarlak tepeli). 1936’da Midilli Adasında tespit edilmiştir.
- Pinus brutia Ten. var. densifolia Yalt. ve Boydak (Yoğun iğne yapraklıdır. Yaygındır.). 1989 yılında tespit edilmiştir.
- Pinus brutia Ten.var.pendulifolia Frankis (Uzun iğne yapraklıdır. Muğla civarında görülür.). 1993 yılında tespit edilmiştir.
- Pinus brutia Ten. var. pyramidalis Selik’tir (Piramidal tepelidir). 1961 yılında Edremit civarında tespit edilmiştir (Boydak ve ark., 2006, s. 22-28; Akkemik (editör), 2014, s. 182. Finike-Boldağ-Alkaya Mevkii'nde de bir örnek tespit edilmiştir (Dağdaş ve ark., 2016, s. 10-12).
Kaynakça
Özel
- ^ "Arşivlenmiş kopya". www.ogm.gov.tr. 16 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Mayıs 2023.
- ^ Tolunay, Doğanay (22 Mayıs 2023). "Orman varlığı ve yangınlar". Sarkaç. 11 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Mayıs 2024.
- ^ "KIZILÇAMIN (Pinus brutia Ten.) BATI KARADENİZ BÖLGESİ'NDEKİ DOĞAL YAYILIŞINA KATKI". ZKÜ Bartın Orman Fakültesi Dergisi. 2004. 31 Mart 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 31 Mart 2023.
- ^ İstanbul adalarında bitki örtüsü-iklim ilişkisi. Türk Coğrafya Dergisi. 28 Ekim 2014. s. 107-114. Erişim tarihi: 18 Nisan 2023.
- ^ . anitagac.istanbul. 12 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2023.
Genel
- Metin Sarıbaş & Burçin Ekici (2004). ZKÜ Kızılçamın (Pinus brutia Ten.) batı Karadeniz Bölgesi'ndeki doğal yayılışına katkı. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, yıl: 2004 cilt:6, sayı:6
- Said Dağdaş (1998). Hızlı Gelişen Tür Kapsamında İç Anadolu Bölgesinde Ele Alınması Gereken Türler. Hızlı Gelişen Türlerle Yapılan Ağaçlandırma Çalışmalarının Değerlendirilmesi ve Yapılacak Çalışmalar, 8.9 Aralık 1998, Ankara, Orman Bakanlığı Yayın Nu.: 083, 375 s.
- OGM, 2012: Türkiye Orman Varlığı – 2012. Orman Genel Müdürlüğü, Ankara, 23 s.
- Said Dağdaş, Volkan Polat ve Seçil Polat (2016): Kızılçamın (Pinus brutia Ten.) Beyşehir’de Yeni Tesbit Edilen Doğal Yayılışı (Beyşehir - Gölyaka - Kızılgüney (Karagünlü) Tepe). Orman Mühendisliği Dergisi, Yıl: 53, Sayı: 1-2-3, Ocak/Şubat/Mart 2016, s. 24-31 40 s. http://ormuh.org.tr/arsiv/files/14062016_DERGI_2016_OSM.pdf16 Kasım 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- S., DAĞDAŞ, F. YILMAZ, F. ve B. ÇALIMLI, 2016: Kızılçamın Antalya - Finike’de Tesbit Edilen Yeni Varyetesi - Ehrami Kızılçam (Pinus brutia Ten. var. pyramidalis Selik). Tabiat ve İnsan Dergisi, Yıl: 50, Sayı: 193, (Mart 2016), s. 9-12, 48 s., Ankara.
- Said Dağdaş, Seçil Polat ve Volkan Polat (2016): Kızılçamın ve Kermes Meşesinin Beyşehir’de Yeni Tesbit Edilen Doğal Yayılışları ve Planlanması (Beyşehir-Akçabelen-Çiftlik-Pinarlık Mevkii & Beyşehir-Ağılönü). Tabiat ve İnsan, Eylül 2016, Yıl: 50, Sayı: 193, s. 22-34, 49 s. http://www.tabiatveinsan.org/dergiler 20 Kasım 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kizilcam Pinus brutia Camgiller Pinaceae familyasindan Dogu Akdeniz Havzasina ozgu elverisli yetisme ortamlarinda 25 metreye kadar uzayabilen bir cam turudur Akdeniz ikliminin musir turlerinden olup tipik bir isik agacidir Kurak kosullara son derece dayanikli cok farkli toprak kosullarinda basariyla yetisen ve yetistirilen Turkiye nin de en onemli hizli gelisen agac turudur Sadece Turk ormanciliginda degil yabanci kaynaklarda da son donemde Turk kizilcami Turk cami olarak kullanimi yayginlasmaktadir Deniz seviyesinden 1300 1550 m yukseklige kadar mescere kurulusu yaparak yayilis gosterir Dikey yayilisinda 1650 metreye kadar cikar Kumsallarda zayif kayalik kirecli yerlerde yetisebilir Ortalama 80 90 yil omurleri vardir KizilcamKorunma durumuAsgari endise altinda IUCN 3 1 Biyolojik siniflandirmaAlem PlantaeSube TracheophytaSinif PinopsidaTakim PinalesFamilya PinaceaeCins PinusTur P brutiaIkili adlandirmaPinus brutiaTen Fl Napol 1 Prodr LXXII 1815 Vikitur de Pinus brutia ile ilgili ayrintili taksonomik bilgiler bulunur Wikimedia Commons ta Pinus brutia ile ilgili coklu ortam belgeleri bulunurKizilcam dagilim araligiP Brutia Eldarica alt turu Afganistan Iran ve son zamanlarda Guneybati Amerika Birlesik Devletleri nde kullanilan kurakliga en dayanikli turdur Kizilcam kozalagiMorfolojik ozellikleriGenc surgunleri kalin ve kizil renktedir Kabuk genc bireylerde duzgun boz renkte iken yaslilarda derince yarilir esmer kirmizimsi renkte ve kalin kabuk durumunda gorulur Igne yapraklar 10 16 cm uzunlugunda kalin sert ve koyu yesil renktedir Kozalak 6 11 cm boyunda parlak acik kahverengi olup topac bicimindedir Cok kisa sapli kozalak surgunlere dik oturur ya da yan durumlu olarak cogunlukla 2 6 adedi bir arada cevrel olarak bulunur Dogal yayilisi Genel cografi yayilisi Dogu Akdeniz Havzasi ve ozellikle Turkiye topraklaridir Yayilisi Yunanistan in kuzeyinden Rodop Daglarindan Bati Trakya dan doguya dogru ilerler ve dunyada en genis ve zengin yayilisini Turkiye de yapar Turkiye de en dogudaki yayilisi ise Dicle Nehrinin de dogusunda ve Cizre Orman Isletme Sefligi sinirlari icindedir Findik B Serisinin 150 numarali bolmesinde ve 31 8 hektar genisliginde bir sahada ve yakin cevrede yayilis gosterir Yayilis sahasi Sirnak Guclukonak ilcesi Kirkagac Benate koyunde guneye dogru Dicle ye inen Geli Benate havzasindadir Sirnak iline bagli Guclukonak dan kus ucusu 7 8 km doguda 940 600 m rakim araliginda Kirkagac koyunun mulki hudutlari icinde ve koyun batisindadir UTM WGS84 projeksiyonunda ortalama koordinati X 4153108 467 ve Y 234969 912 dir Toros dag silsilelerini takip ederek Cizre Orman Isletmesindeki yayilisindan sonra Turkiye sinirlarini asar ve guneyde Suriye Lubnan Filistin ve Urdun ile guneydoguda yayilisinin en dogu boylami olan Irak ta Zavita Atrus yoresi dogal yayilis yapar Karadeniz in kuzeyinde Akdeniz ikliminin baskin oldugu Kirim Yarimadasi nda da yayilis gosterir Yayilisinin en bati boylami ise Italya nin Kalabriya Yarimadasidir Bu nedenle bazi eski Ingilizce adlandirmalarinda Calabrian cluster pine seklinde bu yarimadanin adi ile de anilir Ancak bilimsel acidan en dogru adlandirma Turkish pine veya Turkish red pine seklindedir Turkiye de en genis yayilisini Akdeniz Ege ve yapmaktadir Ayrica Karadeniz sahilleri boyunca ornegin Sinop Cam golu yoresinde kucuk adaciklar halinde de dogal yayilisi bulunur Yine Karadeniz e dokulen Kizilirmak Yesilirmak Sakarya vb irmaklarin ve kollarinin vadileri boyunca oldukca icerilere kadar Ic Anadolu ya dogru sarkan yayilislari bulunur Ankara Beypazari Eskisehir Saricakaya Tokat Turhal Amasya Goynucek ve Amasya Aydinca vb orneklerde oldugu gibi Girit ve Kibris adalari ile Ege adalarinin tamaminda da yaygin yayilisi bulunur Dagdas 1998 s 269 270 Sert karasal kosullarin belirleyici oldugu Akdeniz Ardi orman ekosistemlerinden Konya Beysehir Golunun bati yakasinda ve guneyinde de mescere kurdugu dogal yayilis alanlari ortaya cikarilmistir Dagdas ve ark 2016 s 24 31 Beysehir Golu Kapali Havzasi yanindaki 1241 1387 m rakimlardaki yayilisi yaninda Eskisehir Mihaliccik Orman Isletme Mudurlugu Degirmendere Orman Isletme Sefligi nin 178 numarali bolmesinde 990 m rakimda Agachisar koyu yakinlarinda Kizilcamin yeni bir dogal yayilisi daha tespit edilmistir Dagdas ve ark 2016b s 25 28 Istanbul Adalari ndaki ormanlari olusturan kizilcamlarin ortaya cikisinin dogal olup olmadigi suregelen bir tartisma konusudur Adalardaki kizilcam olusumunun dogal olmadigini ve dikimle gerceklestigini iddia eden bir kisim bilim insanina karsi diger bir grup bilim insani bolgenin iklim kosullarinin kizilcam formasyonuna elverisli oldugunu ve bolgede var olan diger bitki ortulerinin kizilcam ile organik bir iliski icerisinde olduklarinin altini cizerek muhalefet etmistir Ornegin Yaltirik a gore 1993 adalardaki kizilcamlarin olusma sebebi ihtiyar agaclarin tabii yollarla sactigi tohumlardir Adalarin tarihine bakilip arsivler incelendiginde de ne Osmanli ne de Cumhuriyet donemlerinde yangin islahi disinda adalarin agaclandirmasina iliskin bir kayit bulunmaktadir Aksine Efesli bilgin un notlarindan edinilen bilgiler kendisinin Istanbul Adalari na Pitiuso Camli ada ismini taktigini gostermekte ve kizilcamlarin tarihinin aslinda ne kadar eskilere uzandigina isik tutmaktadir Adalar da bulunan 260 yasindan fazla olan bir kizilcam anit agac olarak tescillenmistir 10 metre boya 101 santimetre capa sahiptir Dunyada en genis ve verimli yayilis sahalari Turkiye topraklarinda bulunan kizilcam bu ozelliginden dolayi yerli ve yabanci Ingilizce yayinlarda son donemde genel olarak Turk kizilcami Turkish red pine olarak adlandirilmaktadir Son envanter verileri isiginda Turkiye de 3 207 914 ha i verimli 2 646 759 ha i verimsiz orman olmak uzere toplam 5 854 673 hektara ulasan dogal yayilisi bulunmaktadir OGM Turkiye Orman Varligi 2012 VaryeteleriKizilcamin dort varyetesi bulunur Bunlar sirasiyla Pinus brutia Ten var agrophiotii Papaj Dipten cok dalli ve yuvarlak tepeli 1936 da Midilli Adasinda tespit edilmistir Pinus brutia Ten var densifolia Yalt ve Boydak Yogun igne yapraklidir Yaygindir 1989 yilinda tespit edilmistir Pinus brutia Ten var pendulifolia Frankis Uzun igne yapraklidir Mugla civarinda gorulur 1993 yilinda tespit edilmistir Pinus brutia Ten var pyramidalis Selik tir Piramidal tepelidir 1961 yilinda Edremit civarinda tespit edilmistir Boydak ve ark 2006 s 22 28 Akkemik editor 2014 s 182 Finike Boldag Alkaya Mevkii nde de bir ornek tespit edilmistir Dagdas ve ark 2016 s 10 12 KaynakcaOzel Arsivlenmis kopya www ogm gov tr 16 Mayis 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Mayis 2023 Tolunay Doganay 22 Mayis 2023 Orman varligi ve yanginlar Sarkac 11 Mayis 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Mayis 2024 KIZILCAMIN Pinus brutia Ten BATI KARADENIZ BOLGESI NDEKI DOGAL YAYILISINA KATKI ZKU Bartin Orman Fakultesi Dergisi 2004 31 Mart 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 31 Mart 2023 Istanbul adalarinda bitki ortusu iklim iliskisi Turk Cografya Dergisi 28 Ekim 2014 s 107 114 Erisim tarihi 18 Nisan 2023 anitagac istanbul 12 Mayis 2023 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 12 Mayis 2023 Genel Metin Saribas amp Burcin Ekici 2004 ZKU Kizilcamin Pinus brutia Ten bati Karadeniz Bolgesi ndeki dogal yayilisina katki Bartin Orman Fakultesi Dergisi yil 2004 cilt 6 sayi 6 Said Dagdas 1998 Hizli Gelisen Tur Kapsaminda Ic Anadolu Bolgesinde Ele Alinmasi Gereken Turler Hizli Gelisen Turlerle Yapilan Agaclandirma Calismalarinin Degerlendirilmesi ve Yapilacak Calismalar 8 9 Aralik 1998 Ankara Orman Bakanligi Yayin Nu 083 375 s OGM 2012 Turkiye Orman Varligi 2012 Orman Genel Mudurlugu Ankara 23 s Said Dagdas Volkan Polat ve Secil Polat 2016 Kizilcamin Pinus brutia Ten Beysehir de Yeni Tesbit Edilen Dogal Yayilisi Beysehir Golyaka Kizilguney Karagunlu Tepe Orman Muhendisligi Dergisi Yil 53 Sayi 1 2 3 Ocak Subat Mart 2016 s 24 31 40 s http ormuh org tr arsiv files 14062016 DERGI 2016 OSM pdf16 Kasim 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde S DAGDAS F YILMAZ F ve B CALIMLI 2016 Kizilcamin Antalya Finike de Tesbit Edilen Yeni Varyetesi Ehrami Kizilcam Pinus brutia Ten var pyramidalis Selik Tabiat ve Insan Dergisi Yil 50 Sayi 193 Mart 2016 s 9 12 48 s Ankara Said Dagdas Secil Polat ve Volkan Polat 2016 Kizilcamin ve Kermes Mesesinin Beysehir de Yeni Tesbit Edilen Dogal Yayilislari ve Planlanmasi Beysehir Akcabelen Ciftlik Pinarlik Mevkii amp Beysehir Agilonu Tabiat ve Insan Eylul 2016 Yil 50 Sayi 193 s 22 34 49 s http www tabiatveinsan org dergiler 20 Kasim 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde