Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Malatya (Osmanlıca: ملاطیه; Ermenice: Մալաթիա Malat'ia; Kürtçe: Meletî; Grekçe: Μελιτηνή Melitini), Türkiye'nin Malatya ilinin merkezi olan şehirdir.
| Malatya | |
|---|---|
Şehir | |
Slogan: "Anadolu'yu Anayurt Yapan Destan Şehri Malatya" | |
 Malatya'nın Türkiye'deki konumu | |
 Malatya'nın ilçeleri | |
| Ülke | Türkiye |
| İl | Malatya |
| İdare | |
| • Belediye Başkanı | Sami Er (AK Parti) |
| Rakım | 954 m |
| Nüfus | |
| • Toplam | 742,725 |
| Zaman dilimi | (TRS) |
| Posta kodu | 44000 |
| Alan kodu | 422 |
| Plaka kodu | 44 |
Resmî site Malatya Büyükşehir Belediyesi | |
Etimoloji
Malatya'nın adı Kültepe tabletlerinde Melita olarak, Hitit tabletlerinde "Maldia" olarak geçmektedir. Malatya'nın isim kökü Hititçede bal anlamına gelen "melid"den türediği ve Hitit kitabelerinde "öküz başı ve ayağı" ile ifade edildiği belirtilmiştir. "Melit+ava" ise "bal ülkesi" anlamına gelmektedir. Sonra bu isim "Meliddu", "Melide", "Melid", "Milid", "Milidia", "Melitea" olarak kitabelerde geçmiştir. Malatya'yı ele geçiren Araplar, şehre "Malatiyye" ismini vermişlerdir. Türklerin Malatya'yı fethetmesiyle isim bugünkü halini almıştır ve 1923 yılında Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulmasıyla ismi Malatya olarak resmileşti.
Eski çağ coğrafyacılarından Strabon, Malatya'yı, kesin olarak belirtmemekle birlikte, Kommagene sınırında Kapadokya Krallığı’nın (MÖ 280-212) on valiliğinden biri olarak göstermiştir.
Tarihçe
Malatya tarihi ve arkeolojisine ışık tutan Levent Vadisi kanyonu 65 milyon yıl öncesine dayanan kaya oluşumları 28 km uzunluğunda kaya formasyonlarından oluştuğunu görmekteyiz. 2007 yılında bölgedeki tarih öncesi kalıntıları yüzeysel araştırma yapan belgesel yönetmeni , Malatya Paleolitik Çağ-(Eski taş çağı)'ndan Tunç çağı'na kadar yerleşim izlerinin olduğunu sanılmaktadır.1979 yılında başlayan Karakaya Baraj Gölü Kurtarma Kazıları kapsamındaki İzollu mevkii Cafer Höyük'te yapılan kazılarda, Paleolitik dönemde yaşayan toplumun mağaralardan çıkıp tarım ve hayvancılıkla uğraştıkları köy yerleşik düzene geçtiklerini görmekteyiz.
Genel tarih
Malatya; Doğu Anadolu Bölgesi'nin ve Fırat Nehri'nin stratejik konumunda yer alan bir yerleşim yeridir. Bu konumu nedeniyle ilk yerleşmeler MÖ 6000'lere gitmektedir. Ayrıca bölge önemli ticaret yolları üzerinden olduğundan dolayı sürekli savaşılmış bir yerdir. Sürekli iki devlet arasında çekişmelere neden olmuştur. Bu durum sonrası şehir her savaş sonrası yağmalanmış, savunma ve istilalardan korunmak için şehir merkezi 2 kez değişim geçirmiştir. Bunun gibi nedenlerden Malatya'nın tarihinin araştırılması çok zordur.
Malatya'nın sınırları içerisinde birçok höyük bulunmaktadır. Bunlardan en eski yerleşmenin görüldüğü yer ve ayrıca Malatya'nın ilk yerleşim alanı olan Arslantepe Höyüğüdür. İlk yerleşim alanı suyun kenarına kurulmuş bir verimli tarım alanıdır. Yaklaşık 6000 yıl kullanıldı. Yaklaşık olarak 35250 m2'lik bir alandır. Bugün ilk yerleşim yeri olan Arslantepe Höyüğü, Orduzu beldesinin Arslantepe mahallesinde bulunmaktadır.
Malatya'nın tarihi ana hatlarıyla dört büyük döneme ayrılabilir:
- Erken dönem
- İlk Anadolu Uygarlıkları
- Osmanlı dönemi
- Cumhuriyet dönemi
Erken dönem
Malatya 5 milyon yıl önce denizdi.Hititler MÖ 2000 yıllarının başında bu bölgede hüküm sürmeye başlamışlardır. MÖ 1750 yıllarında Kuşsara Kralı Anitta, Anadolu'yu tek bir yönetim altında toplayarak siyasi birliği sağlamış ve Malatya'yı da bu birliğe dâhil etmiştir. II. Murşili, ve III. Hattuşili dönemlerinde Malatya, Hitit merkezine bağlı kalmıştır. Asur Kralı Sanherib (MÖ 705-MÖ 681) döneminde Asur egemenliğine giren Malatya, daha sonra Med ve Perslerin hâkimiyetine girmiştir.
MÖ 4. yüzyılda Makedonya Kralı İskender'in Anadolu'yu ele geçirmesinden sonra, Malatya Helenistik kültürün etkisinde kalmıştır. Bu tarihten sonra Malatya sırasıyla, Medlerin, Perslerin, Romalıların, Bizanslıların, Selçuklu Hanedanının egemenliği altına girmiştir.
İlk Anadolu uygarlıkları
Bu alt başlığın genişletilmesi gerekiyor. Sayfayı düzenleyerek yardımcı olabilirsiniz. |
Kuruluş ve isim itibarıyla başlangıçtan zamanımıza kadar büyük bir değişikliğe uğramadan gelen Anadolu şehirlerinden birisidir. Kültepe vesikalarında "Melita" şeklinde görülen Malatya'dan Hitit vesikalarında "Maldia" olarak bahsedilmektedir. Asur İmparatorluk devri vesikalarında ise Meliddu, Melide, Melid, Milid, Milidia olarak geçmektedir. Urartu kaynaklarında ise Melitea denilmektedir. Malatya kelimesinin Hititçe "bal" anlamına gelen "Melid"den türediği anlaşılmaktadır. Hitit hiyeroglif kitabelerinde Malatya şehri, bir öküz başı ve ayağı ile ifade edilmektedir.
Osmanlı dönemi
1515 yılından itibaren Osmanlı yönetimi altına giren Malatya, Harput Vilayeti’ne bağlı iken, Cumhuriyetle birlikte (20 Nisan 1924 Anayasası 89. maddesi ile) il olmuştur. İl olduktan sonraki ilk belediye başkanı, Hasanbey Caddesi'ne de ismi verilen son Osmanlı beyi Hasan Derinkök'tür.
Cumhuriyet dönemi
Malatya ili 1927-1931 yıllarında; Adıyaman, Kâhta, Arapgir, Akçadağ, Hekimhan, Pütürge ve Kemaliye (Eğin) ilçelerinden oluşuyordu. Toplam nüfusu 258.331 olup merkez nüfusu köylerle birlikte 56.528’di. Vali Mehmet Tevfik Bey, belediye başkanı idi. Belediye binası ’ndaydı.
Şehirde Cumhuriyet Halk Partisi, Türk Ocağı, Türk Hava Kurumu, Kızılay kurumlarının birer şubesi bulunmaktaydı.
2012 yılında çıkarılan 6360 sayılı kanun ile Malatya'da sınırları il mülki sınırları olan büyükşehir belediyesi kuruldu ve 2014 Türkiye yerel seçimlerinin ardından büyükşehir belediyesi çalışmalarına başladı.
2023 Kahramanmaraş depremlerinden etkilenen Malatya'da, şehrin merkezi büyük zarar gördü. Şehirde yaklaşık 350 binden fazla konut ağır hasar aldı.[] 1237 kişi hayatını kaybetti.
Turizm
Gezilebilecek Yerler
- Somuncu Baba Türbesi
- Arslantaşlar
- Günpınar Şelaleleri
- Balaban İçmeleri
- Ansur Mağaraları
- İspendere İçmeleri
- Kernek Şelalesi
- Malatya Ulu Camii
- Silahtar Mustafa Paşa Kervansarayı
- Taşhan
- Akminare
- Yeni Cami
- Yeşilyurt Lezzet Sokağı
- Beşkonaklar
- Arslantepe Höyüğü
- Şire Pazarı
- Tohma Kanyonu
- Kudret Havuzu
- Levent Vadisi
- Nemrut Dağı (bir kısmı)
- Roma Surları
- Bakırcılar Çarşısı
- Girmana Kanyonu
- Kanlı Kümbet
- Mısır Çarşısı
- Doğanşehir Kalesi
Parklar
- Hürriyet Parkı
- Sümerpark
- Turgut Özal Doğa Parkı
- Kernek Parkı
- Beydağı Tabiat Parkı
- Beylerderesi Şehir Parkı
- Tecde Şelale Parkı
- Horata Mesire Alanı
- Emekliler Parkı
- Malatya Battalgazi Millet Bahçesi
- Malatya 100. Yıl Parkı
- Kırkgöz Sahil Parkı
Alışveriş Merkezleri
- Malatyapark AVM
- Doğa Cadde AVM
- Malatya City AVM
- Doğa Cadde AVM
- Makro AVM (Restore Edilecek)
Müzeler
- Malatya Müzesi
- Beşkonaklar Etnografya Müzesi
- Malatya Kent Müzesi
- Malatya Fotoğrafçılık Müzesi
- Hulusi Efendi Müzesi
- Malatya Atatürk Evi
- Malatya Kültür Evi
- Malatya Sanat Sokağı
- Turgut Özal Anı Evi
- İnönü Müzesi
Mutfak
- Gırık
- Kayısılı Kavurma
- Kiraz Yaprağı Sarması
- Banık
- Kulak Çorbası
- Elmalı Köfte
- Geleli Kebabı
- Acılı Ayran
- Çiğleme
- Maş Çorbası
- Kağıt Kebabı
- İçli Köfte
- Analı Kızlı Köfte
- Analı Kızlı Çorba
- Kömbe
- Sıkma Köfte
- Ekşili Köfte
- Lahana Sarması
- Yumurtalı Köfte
- Pirpirim Çorbası
Nüfus
| Yıl | Toplam | Şehir | Kır |
|---|---|---|---|
| 1927 | 76.339 | 20.737 | 55.602 |
| 1935 | 90.503 | 27.296 | 63.207 |
| 1940 | 104.784 | 36.292 | 68.492 |
| 1945 | 114.519 | 41.530 | 72.989 |
| 1950 | 132.293 | 48.621 | 83.672 |
| 1955 | 130.892 | 64.519 | 66.373 |
| 1960 | 139.309 | 83.692 | 55.617 |
| 1965 | 174.472 | 104.428 | 70.044 |
| 1970 | 211.123 | 128.841 | 82.282 |
| 1975 | 259.504 | 154.505 | 104.999 |
| 1980 | 286.895 | 179.074 | 107.821 |
| 1985 | 334.307 | 243.138 | 91.169 |
| 1990 | 333.001 | 281.776 | 51.225 |
| 2000 | 457.566 | 381.081 | 76.485 |
| 2007 | 454.272 | 383.185 | 71.087 |
| 2008 | 449.333 | 411.181 | 38.152 |
| 2009 | 456.813 | 388.590 | 68.223 |
| 2010 | 469.650 | 401.705 | 67.945 |
| 2011 | 488.247 | 419.959 | 68.288 |
| 2012 | 494.918 | 426.381 | 68.537 |
2012 yılında Malatya büyükşehir statüsü kazanıp ilin tamamı büyükşehir sınırlarına girmiştir ve merkez ilçe Battalgazi ve Yeşilyurt ilçelerine ayrılmıştır.
İklim
 Malatya iklimi  | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Aylar | Oca | Şub | Mar | Nis | May | Haz | Tem | Ağu | Eyl | Eki | Kas | Ara | Yıl |
| En yüksek sıcaklık (°C) | 14,2 | 18,9 | 27,2 | 33,7 | 36,0 | 40,0 | 42,5 | 41,5 | 38,8 | 34,4 | 25,0 | 18,0 | 42,5 |
| Ortalama en yüksek sıcaklık (°C) | 3,4 | 5,6 | 11,7 | 18,5 | 23,9 | 29,6 | 34,0 | 33,8 | 29,1 | 21,3 | 12,5 | 5,6 | 19,0 |
| Ortalama sıcaklık (°C) | −0,1 | 1,5 | 6,8 | 13,1 | 18,1 | 23,2 | 27,4 | 27,1 | 22,4 | 15,4 | 7,7 | 2,2 | 13,7 |
| Ortalama en düşük sıcaklık (°C) | −3 | −2 | 2,3 | 7,7 | 11,9 | 16,3 | 20,0 | 20,0 | 15,6 | 10,0 | 3,9 | −0,6 | 8,5 |
| En düşük sıcaklık (°C) | −19,2 | −21,2 | −13,9 | −6,6 | 0,1 | 4,9 | 10,0 | 10,9 | 5,7 | −1,2 | −12 | −22,2 | −22,2 |
| Ortalama yağış (mm) | 40,9 | 38,0 | 50,9 | 56,4 | 48,6 | 18,2 | 1,9 | 1,5 | 6,9 | 36,7 | 42,1 | 40,5 | 382,6 |
| Kaynak: Meteoroloji Genel Müdürlüğü | |||||||||||||
Kardeş şehirler
![image]()
Buhara, Özbekistan![image]()
Batken, Kırgızistan![image]()
Kahramanmaraş, Türkiye
![image]()
Lefke, KKTC![image]()
Prešov, Slovakya
![image]()
Mekke, Suudi Arabistan![image]()
Bingöl, Türkiye
Kaynak:
Galeri
-
![image]()
Malatya'nın simgelerinden Malatya Yeni Cami (2010) -
![image]()
Malatya Toplu Konutlardan Bir Görüntü (2013) -
![image]()
Malatya'nın ünlü eğlence ve kafeler caddesi Kanal Boyu'nun gece görünüşü (2010) -
![image]()
Hürriyet Parkı (2014) -
![image]()
Malatya'nın en ünlü parklarından Malatya Şelale Park girişi (2009) -
![image]()
Malatya İnönü Stadyum ile çevresinin panoramik görüntüsü (2008) -
![image]()
Yeni Cami'ye kar yağarken (2010) -
![image]()
Malatya Saat Kulesi (2010)
Notlar
Muhammed Eyüp Ercan burada yaşadı.
Kaynakça
- Özel
- ^ Bilim ve Teknik Dergisi, Ocak 2007, Sayı: 470, Sayfa: 117
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 19 Eylül 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Temmuz 2016.
- ^ "Tarih Öncesi Malatya". Araştırma yazısı,Yönetmen Tekin Gün. Mootol,Kültür Sanat-Şubat 2007. 22 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından .
- ^ . 2 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Haziran 2013.
- ^ Sadece önemli devletler listeye alınmıştır. Tarihler yuvarlama hesabına göre yazıldı.
- ^ . 22 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2013.
- ^ Maden Teknik Arama Enstitüsü 4. Bölge Müdürlüğü MALATYA WEB sayfası 14 Mayıs 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde . 29 Mayıs 2010 tarihinde erişildi.
- ^ . Battalgazi Belediyesi. 28 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2016.
- ^ . 20 Kasım 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2009.
- ^ T.C. Devlet Salnamesi 1926, ANKARA 1927
- ^ "Kanun No. 6360". 15 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Ağustos 2014.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 28 Şubat 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Şubat 2023.
- ^ "Fasikül I: Mufassal Neticeler İcmal Tabloları" (PDF). 28 Teşrinevvel 1927 Umumî Nüfus Tahriri. DİE. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2021.
- ^ (PDF). 20 İlkteşrin 1935 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . (PDF). 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016.
- ^ . (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021.
- ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
- ^ "Resmî İstatistikler - Malatya". Meteoroloji Genel Müdürlüğü. 9 Kasım 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Haziran 2016.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 6 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Eylül 2014.
- ^ "Malatya ve Bingöl kardeş şehir oldu". 14 Nisan 2023. 26 Haziran 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Haziran 2023.
- ^ "Malatya Büyükşehir Belediyesi Resmi Web Sitesi". www.malatya.bel.tr. 29 Mart 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Eylül 2020.
- Genel
- Erkal, A. Münir, Belediyecilik ve Şehircilik açısından Malatya Uygulaması, Malatya Belediyesi Yayınları, Ankara 1991
- Junior Larousse Temel Bilgi Ansiklopedisi Cilt 1, Milliyet Gazetesi Yayınları, İstanbul 1993
- Yeni Rehber Ansiklopedisi Cilt 13, Türkiye Gazetesi Yayınları, İstanbul 1994
- Alp, Sedat, Hitit Çağında Anadolu Çiviyazılı ve hiyeroglif yazılı kaynaklar, TÜBİTAK Yayınları, Ankara 2002
- Göğebakan, Göknur, 16. Yüzyılda Malatya Kazası (1516-1560), Malatya Belediyesi Kültür Yayınları, Malatya 2002
- Aydın, Mesut, Atatürk'ün Malatya'ya Gelişleri, Malatya Belediyesi Kültür Yayınları, Malatya 2003
- Göğebakan, Göknur, Fotoğraflarla Geçmişte Malatya, Malatya Belediyesi Kültür Yayınları, Malatya 2004
- Malatya İl Çevre Durum Raporu, Malatya İl Çevre ve Orman Müdürlüğü, Malatya 2005
- Malatya İl Çevre Durum Raporu, Malatya İl Çevre ve Orman Müdürlüğü, Malatya 2007
- Tuğrulca, Orhan, Malatya Siyasi Tarihi, Malatya 2008
- Akın H. Cemal, Modern Malatya, Malatya Belediyesi Yayınları, Malatya 2009
- 2010-2014 Malatya Belediyesi Stratejik Planı, Malatya Belediyesi Yayınları, Malatya 2010
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Malatya ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Malatya Büyükşehir Belediyesi
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Koordinatlar 38 21 N 36 17 E Malatya Osmanlica ملاطیه Ermenice Մալաթիա Malat ia Kurtce Meleti Grekce Melithnh Melitini Turkiye nin Malatya ilinin merkezi olan sehirdir MalatyaSehirMalatya Havadan GorunumuMalatya Yeni CamiKernek MeydaniMalatya ValiligiTurgut Ozal Doga ParkiSlogan Anadolu yu Anayurt Yapan Destan Sehri Malatya Malatya nin Turkiye deki konumuMalatya nin ilceleriUlkeTurkiyeIlMalatyaIdare Belediye BaskaniSami Er AK Parti Rakim954 mNufus Toplam742 725Zaman dilimiUTC 03 00 TRS Posta kodu44000Alan kodu422Plaka kodu44Resmi site Malatya Buyuksehir BelediyesiMalatya kayisisiEtimolojiMalatya nin adi Kultepe tabletlerinde Melita olarak Hitit tabletlerinde Maldia olarak gecmektedir Malatya nin isim koku Hititcede bal anlamina gelen melid den turedigi ve Hitit kitabelerinde okuz basi ve ayagi ile ifade edildigi belirtilmistir Melit ava ise bal ulkesi anlamina gelmektedir Sonra bu isim Meliddu Melide Melid Milid Milidia Melitea olarak kitabelerde gecmistir Malatya yi ele geciren Araplar sehre Malatiyye ismini vermislerdir Turklerin Malatya yi fethetmesiyle isim bugunku halini almistir ve 1923 yilinda Turkiye Cumhuriyeti nin kurulmasiyla ismi Malatya olarak resmilesti Eski cag cografyacilarindan Strabon Malatya yi kesin olarak belirtmemekle birlikte Kommagene sinirinda Kapadokya Kralligi nin MO 280 212 on valiliginden biri olarak gostermistir TarihceMalatya tarihi ve arkeolojisine isik tutan Levent Vadisi kanyonu 65 milyon yil oncesine dayanan kaya olusumlari 28 km uzunlugunda kaya formasyonlarindan olustugunu gormekteyiz 2007 yilinda bolgedeki tarih oncesi kalintilari yuzeysel arastirma yapan belgesel yonetmeni Malatya Paleolitik Cag Eski tas cagi ndan Tunc cagi na kadar yerlesim izlerinin oldugunu sanilmaktadir 1979 yilinda baslayan Karakaya Baraj Golu Kurtarma Kazilari kapsamindaki Izollu mevkii Cafer Hoyuk te yapilan kazilarda Paleolitik donemde yasayan toplumun magaralardan cikip tarim ve hayvancilikla ugrastiklari koy yerlesik duzene gectiklerini gormekteyiz Genel tarih Malatya Dogu Anadolu Bolgesi nin ve Firat Nehri nin stratejik konumunda yer alan bir yerlesim yeridir Bu konumu nedeniyle ilk yerlesmeler MO 6000 lere gitmektedir Ayrica bolge onemli ticaret yollari uzerinden oldugundan dolayi surekli savasilmis bir yerdir Surekli iki devlet arasinda cekismelere neden olmustur Bu durum sonrasi sehir her savas sonrasi yagmalanmis savunma ve istilalardan korunmak icin sehir merkezi 2 kez degisim gecirmistir Bunun gibi nedenlerden Malatya nin tarihinin arastirilmasi cok zordur Malatya nin sinirlari icerisinde bircok hoyuk bulunmaktadir Bunlardan en eski yerlesmenin goruldugu yer ve ayrica Malatya nin ilk yerlesim alani olan Arslantepe Hoyugudur Ilk yerlesim alani suyun kenarina kurulmus bir verimli tarim alanidir Yaklasik 6000 yil kullanildi Yaklasik olarak 35250 m2 lik bir alandir Bugun ilk yerlesim yeri olan Arslantepe Hoyugu Orduzu beldesinin Arslantepe mahallesinde bulunmaktadir Malatya nin tarihi ana hatlariyla dort buyuk doneme ayrilabilir Erken donem Ilk Anadolu Uygarliklari Osmanli donemi Cumhuriyet donemiArslantepe Hoyugu de bulunan nin Ankara daki Anadolu Medeniyetleri Muzesinde bulunan heykeliErken donem Malatya 5 milyon yil once denizdi Hititler MO 2000 yillarinin basinda bu bolgede hukum surmeye baslamislardir MO 1750 yillarinda Kussara Krali Anitta Anadolu yu tek bir yonetim altinda toplayarak siyasi birligi saglamis ve Malatya yi da bu birlige dahil etmistir II Mursili ve III Hattusili donemlerinde Malatya Hitit merkezine bagli kalmistir Asur Krali Sanherib MO 705 MO 681 doneminde Asur egemenligine giren Malatya daha sonra Med ve Perslerin hakimiyetine girmistir MO 4 yuzyilda Makedonya Krali Iskender in Anadolu yu ele gecirmesinden sonra Malatya Helenistik kulturun etkisinde kalmistir Bu tarihten sonra Malatya sirasiyla Medlerin Perslerin Romalilarin Bizanslilarin Selcuklu Hanedaninin egemenligi altina girmistir Ilk Anadolu uygarliklari Bu alt basligin genisletilmesi gerekiyor Sayfayi duzenleyerek yardimci olabilirsiniz Kurulus ve isim itibariyla baslangictan zamanimiza kadar buyuk bir degisiklige ugramadan gelen Anadolu sehirlerinden birisidir Kultepe vesikalarinda Melita seklinde gorulen Malatya dan Hitit vesikalarinda Maldia olarak bahsedilmektedir Asur Imparatorluk devri vesikalarinda ise Meliddu Melide Melid Milid Milidia olarak gecmektedir Urartu kaynaklarinda ise Melitea denilmektedir Malatya kelimesinin Hititce bal anlamina gelen Melid den turedigi anlasilmaktadir Hitit hiyeroglif kitabelerinde Malatya sehri bir okuz basi ve ayagi ile ifade edilmektedir Osmanli donemi 1515 yilindan itibaren Osmanli yonetimi altina giren Malatya Harput Vilayeti ne bagli iken Cumhuriyetle birlikte 20 Nisan 1924 Anayasasi 89 maddesi ile il olmustur Il olduktan sonraki ilk belediye baskani Hasanbey Caddesi ne de ismi verilen son Osmanli beyi Hasan Derinkok tur Cumhuriyet donemi Malatya ili 1927 1931 yillarinda Adiyaman Kahta Arapgir Akcadag Hekimhan Puturge ve Kemaliye Egin ilcelerinden olusuyordu Toplam nufusu 258 331 olup merkez nufusu koylerle birlikte 56 528 di Vali Mehmet Tevfik Bey belediye baskani idi Belediye binasi ndaydi Sehirde Cumhuriyet Halk Partisi Turk Ocagi Turk Hava Kurumu Kizilay kurumlarinin birer subesi bulunmaktaydi 2012 yilinda cikarilan 6360 sayili kanun ile Malatya da sinirlari il mulki sinirlari olan buyuksehir belediyesi kuruldu ve 2014 Turkiye yerel secimlerinin ardindan buyuksehir belediyesi calismalarina basladi 2023 Kahramanmaras depremlerinden etkilenen Malatya da sehrin merkezi buyuk zarar gordu Sehirde yaklasik 350 binden fazla konut agir hasar aldi kaynak belirtilmeli 1237 kisi hayatini kaybetti TurizmMalatya Ulu Cami sinin iciGezilebilecek Yerler Somuncu Baba Turbesi Arslantaslar Gunpinar Selaleleri Balaban Icmeleri Ansur Magaralari Ispendere Icmeleri Kernek Selalesi Malatya Ulu Camii Silahtar Mustafa Pasa Kervansarayi Tashan Akminare Yeni Cami Yesilyurt Lezzet Sokagi Beskonaklar Arslantepe Hoyugu Sire Pazari Tohma Kanyonu Kudret Havuzu Levent Vadisi Nemrut Dagi bir kismi Roma Surlari Bakircilar Carsisi Girmana Kanyonu Kanli Kumbet Misir Carsisi Dogansehir KalesiParklar Hurriyet Parki Sumerpark Turgut Ozal Doga Parki Kernek Parki Beydagi Tabiat Parki Beylerderesi Sehir Parki Tecde Selale Parki Horata Mesire Alani Emekliler Parki Malatya Battalgazi Millet Bahcesi Malatya 100 Yil Parki Kirkgoz Sahil ParkiAlisveris Merkezleri Malatyapark AVM Doga Cadde AVM Malatya City AVM Doga Cadde AVM Makro AVM Restore Edilecek Muzeler Malatya Muzesi Beskonaklar Etnografya Muzesi Malatya Kent Muzesi Malatya Fotografcilik Muzesi Hulusi Efendi Muzesi Malatya Ataturk Evi Malatya Kultur Evi Malatya Sanat Sokagi Turgut Ozal Ani Evi Inonu MuzesiMutfakGirik Kayisili Kavurma Kiraz Yapragi Sarmasi Banik Kulak Corbasi Elmali Kofte Geleli Kebabi Acili Ayran Cigleme Mas Corbasi Kagit Kebabi Icli Kofte Anali Kizli Kofte Anali Kizli Corba Kombe Sikma Kofte Eksili Kofte Lahana Sarmasi Yumurtali Kofte Pirpirim CorbasiNufusYil Toplam Sehir Kir1927 76 339 20 737 55 6021935 90 503 27 296 63 2071940 104 784 36 292 68 4921945 114 519 41 530 72 9891950 132 293 48 621 83 6721955 130 892 64 519 66 3731960 139 309 83 692 55 6171965 174 472 104 428 70 0441970 211 123 128 841 82 2821975 259 504 154 505 104 9991980 286 895 179 074 107 8211985 334 307 243 138 91 1691990 333 001 281 776 51 2252000 457 566 381 081 76 4852007 454 272 383 185 71 0872008 449 333 411 181 38 1522009 456 813 388 590 68 2232010 469 650 401 705 67 9452011 488 247 419 959 68 2882012 494 918 426 381 68 537 2012 yilinda Malatya buyuksehir statusu kazanip ilin tamami buyuksehir sinirlarina girmistir ve merkez ilce Battalgazi ve Yesilyurt ilcelerine ayrilmistir Iklim Malatya iklimi Aylar Oca Sub Mar Nis May Haz Tem Agu Eyl Eki Kas Ara YilEn yuksek sicaklik C 14 2 18 9 27 2 33 7 36 0 40 0 42 5 41 5 38 8 34 4 25 0 18 0 42 5Ortalama en yuksek sicaklik C 3 4 5 6 11 7 18 5 23 9 29 6 34 0 33 8 29 1 21 3 12 5 5 6 19 0Ortalama sicaklik C 0 1 1 5 6 8 13 1 18 1 23 2 27 4 27 1 22 4 15 4 7 7 2 2 13 7Ortalama en dusuk sicaklik C 3 2 2 3 7 7 11 9 16 3 20 0 20 0 15 6 10 0 3 9 0 6 8 5En dusuk sicaklik C 19 2 21 2 13 9 6 6 0 1 4 9 10 0 10 9 5 7 1 2 12 22 2 22 2Ortalama yagis mm 40 9 38 0 50 9 56 4 48 6 18 2 1 9 1 5 6 9 36 7 42 1 40 5 382 6Kaynak Meteoroloji Genel MudurluguKardes sehirlerBuhara Ozbekistan Batken Kirgizistan Kahramanmaras Turkiye Lefke KKTC Presov Slovakya Mekke Suudi Arabistan Bingol Turkiye Kaynak GaleriMalatya nin simgelerinden Malatya Yeni Cami 2010 Malatya Toplu Konutlardan Bir Goruntu 2013 Malatya nin unlu eglence ve kafeler caddesi Kanal Boyu nun gece gorunusu 2010 Hurriyet Parki 2014 Malatya nin en unlu parklarindan Malatya Selale Park girisi 2009 Malatya Inonu Stadyum ile cevresinin panoramik goruntusu 2008 Yeni Cami ye kar yagarken 2010 Malatya Saat Kulesi 2010 Notlar Arguvan ve Celikhan ilcelerinin kurulmasi ile nufus azalmistir Yesilyurt ilcesinin kurulmasi ile kir nufusu azalmistir Battalgazi Kale ve Yazihan ilcelerinin kurulmasi ile nufus azalmistir Muhammed Eyup Ercan burada yasadi KaynakcaOzel Bilim ve Teknik Dergisi Ocak 2007 Sayi 470 Sayfa 117 Arsivlenmis kopya 19 Eylul 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Temmuz 2016 Tarih Oncesi Malatya Arastirma yazisi Yonetmen Tekin Gun Mootol Kultur Sanat Subat 2007 22 Agustos 2020 tarihinde kaynagindan 2 Haziran 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 27 Haziran 2013 Sadece onemli devletler listeye alinmistir Tarihler yuvarlama hesabina gore yazildi 22 Ocak 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Ocak 2013 Maden Teknik Arama Enstitusu 4 Bolge Mudurlugu MALATYA WEB sayfasi 14 Mayis 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde 29 Mayis 2010 tarihinde erisildi Battalgazi Belediyesi 28 Mayis 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 23 Mayis 2016 20 Kasim 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 3 Eylul 2009 T C Devlet Salnamesi 1926 ANKARA 1927 Kanun No 6360 15 Agustos 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Agustos 2014 Arsivlenmis kopya 28 Subat 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Subat 2023 Fasikul I Mufassal Neticeler Icmal Tablolari PDF 28 Tesrinevvel 1927 Umumi Nufus Tahriri DIE Erisim tarihi 28 Mayis 2021 Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link PDF 20 Ilktesrin 1935 Genel Nufus Sayimi DIE 2 Haziran 2021 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 21 Subat 2021 PDF 20 Ilktesrin 1940 Genel Nufus Sayimi DIE 20 Ekim 2016 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 20 Ekim 2016 PDF 21 Ekim 1945 Genel Nufus Sayimi DIE 15 Agustos 2019 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 21 Subat 2021 PDF 22 Ekim 1950 Umumi Nufus Sayimi DIE 15 Agustos 2019 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 21 Subat 2021 PDF 23 Ekim 1955 Genel Nufus Sayimi DIE 2 Haziran 2021 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 21 Subat 2021 PDF 23 Ekim 1960 Genel Nufus Sayimi DIE 15 Agustos 2019 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 19 Subat 2021 1965 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 1970 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 1975 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 1980 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 1985 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 1990 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2000 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2007 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2008 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2009 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2010 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2011 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2012 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 20 Subat 2013 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 8 Mart 2013 Resmi Istatistikler Malatya Meteoroloji Genel Mudurlugu 9 Kasim 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Haziran 2016 Arsivlenmis kopya 6 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Eylul 2014 Malatya ve Bingol kardes sehir oldu 14 Nisan 2023 26 Haziran 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Haziran 2023 Malatya Buyuksehir Belediyesi Resmi Web Sitesi www malatya bel tr 29 Mart 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Eylul 2020 GenelErkal A Munir Belediyecilik ve Sehircilik acisindan Malatya Uygulamasi Malatya Belediyesi Yayinlari Ankara 1991 Junior Larousse Temel Bilgi Ansiklopedisi Cilt 1 Milliyet Gazetesi Yayinlari Istanbul 1993 Yeni Rehber Ansiklopedisi Cilt 13 Turkiye Gazetesi Yayinlari Istanbul 1994 Alp Sedat Hitit Caginda Anadolu Civiyazili ve hiyeroglif yazili kaynaklar TUBITAK Yayinlari Ankara 2002 Gogebakan Goknur 16 Yuzyilda Malatya Kazasi 1516 1560 Malatya Belediyesi Kultur Yayinlari Malatya 2002 Aydin Mesut Ataturk un Malatya ya Gelisleri Malatya Belediyesi Kultur Yayinlari Malatya 2003 Gogebakan Goknur Fotograflarla Gecmiste Malatya Malatya Belediyesi Kultur Yayinlari Malatya 2004 Malatya Il Cevre Durum Raporu Malatya Il Cevre ve Orman Mudurlugu Malatya 2005 Malatya Il Cevre Durum Raporu Malatya Il Cevre ve Orman Mudurlugu Malatya 2007 Tugrulca Orhan Malatya Siyasi Tarihi Malatya 2008 Akin H Cemal Modern Malatya Malatya Belediyesi Yayinlari Malatya 2009 2010 2014 Malatya Belediyesi Stratejik Plani Malatya Belediyesi Yayinlari Malatya 2010Dis baglantilarWikimedia Commons ta Malatya ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Malatya Buyuksehir Belediyesi