Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Malezya Yahudileri Malezya'da yaşayan veya Malezya kökenli Yahudilere denir. Başta Penang olmak üzere ülkenin Kuala Lumpur ve Malacca gibi diğer şehirlerinde de yaşarlar. Yahudilerin çoğu Doğulu olmakla birlikte (çoğunluğu Bağdadi Yahudiler) Avrupa (Aşkenaz) ve Çin () Yahudileri de bulunur. Çin'den Malezya'ya 1949'da Milliyetçi Çin komünistler tarafından ele geçirildiği zaman kaçmıştır.
| Önemli nüfusa sahip bölgeler | |
|---|---|
| Diller | |
| Din | |
Tarihçe
Malay Yarımadası'ndaki yerlilerle Yahudilerin ilk teması 9. yüzyılda ve ardından Malacca'nın kozmopolit pazarlarında 18. yüzyılda gerçekleşmiştir. Sefarad Bağdadi Yahudiler buraya 19. yüzyıla girerken gelmiştir. Zamanında Birleşik Krallık'a ait bu topraklarda ticaret merkezinin varlığı başta Hindistan Yahudileri Sassoon ve Meyer aileleri olmak üzere Yahudi tüccarların ilgisini çekmiştir. Osmanlı'ya bağlı Bağdat Eyaleti'nin başkanı olan ve 1817-1831 yılları arasında hüküm süren Davud Paşa'nın zulmünden kaçan Yahudilerin bir kısmı de buraya geldi.
Malaya'ya yerleştiği bilinen ilk Yahudi Bağdat'tan 1895'te gelen 'ydi. Menasseh'ye göre I.Dünya Savaşı'nda başka Yahudiler gelene kadar 30 yıl boyunca bölgede ibadet eden tek Yahudi kendisiydi. Bu döneme ait istatistikler ise biraz farklıdır:
| Yıl | Yetişkin erkek | Yetişkin kadın | Erkek çocuk | Kız çocuk | Toplam |
|---|---|---|---|---|---|
| 1881 | 14 | 9 | 5 | 4 | 32 |
| 1891 | 47 | 64 | 14 | 30 | 155 |
| 1899 | 83 | 41 | 33 | 15 | 172 |
| 1901 | 16 | 17 | 8 | 4 | 45 |
| 1941 | 11 | 8 | 6 | 5 | 30 |
'yla Japonya Malaya'yı işgal edince Yahudiler Singapur'a gönderildi fakat ardından Japonya'nın Singapur'u işgal etmesi Yahudileri arada bıraktı. Savaştan sonra çoğu Yahudi Singapur, Avustralya, İsrail ve ABD'ye göç etti. 1963'te Malaya'da sadece 20 Yahudi aile kaldı.
Penang'da Jalan Nagore'de (Türkçe: Nagore Sokağı) olan tek sinagog cemaat minyan oluşturamayıca 1976'da kapandı.
Bugün Malezya'da çoğu Rus göçmeni olan yaklaşık 100 Yahudi vardır. Eski cemaat üyelerinin çoğu 1970'lerde artan antisemitizm ve anti-İsrail politikaları yüzünden başka ülkelere göç etti.
Yahudi nüfusunun çoğunluğunun yaşadığı Yahudi Sokağı'nın adı Zainal Abidin Sokağı (Jalan Zainal Abidin) olarak değiştirilince Yahudilerden geriye kalan tek şey bir Yahudi mezarlığı ve kullanılmayan bir sinagog oldu.
Malezya Yahudilerinin soyundan gelenlerin büyük kısmı Singapur'da yaşamaktadır; Avustralya, Kanada, Yeni Zelanda, Birleşik Krallık ve başta New York olmak üzere ABD'de var olan Malezya Yahudilerinin nüfusu tam olarak bilinmemektedir. Malezya Yahudilerinin çoğu Malay dili ve İngilizce konuşup bazıları Yidiş, Farsça, İbranice ve muhtemelen Arapça bilmektedir.
Penang Yahudi Mezarlığı
1805'te kurulan Penang Yahudi Mezarlığı ülkenin bilinen en eski tek mezarlığıdır. 3,538.4 m2 satır şeklindeki bir arazide eski adı Yahudi Sokağı olan ve George Town'da Jalan Burmah ve Macalister Sokağını bağlayan Jalan Zainal Abidin üzerinde bulunur.
En eski mezar taşı 9 Temmuz 1835 tarihine ait olup mezarlığın bulunduğu araziyi bağışlayan bir hayırsever İngiliz Yahusidi olduğuna inanılan Shoshan Levi'ye aittir. Tabutların çoğu yarım çember çatılı olup mezarlıkta bulunan 106 mezardan en yakın tarihteki mezar 1978 yılına aittir. Bazı Yahudiler Yahudi mezarlığına gömülmemiş olsa da Malezya Yarımadasındaki Yahudilere ait tek mezarlık Penang Yahudi Mezarlığı'dır. Mezarlık 1885'te tasdiklenen mütevelli heyeti tarafından idare edilmektedir. Heyet üyelerinin çocukları Malezya dışında yaşadığından bu heyetin akıbeti belirsizdir.
Galeri
-
![image]()
Eski adi Yahudi Sokağı olan Jalan Zainal Abidin'e bakan Penang Yahudi Mezarlığı'nın girişi. -
![image]()
Penang Yahudi Mezarlığı'ndan bir görüntü -
![image]()
Penang Yahudi Mezarlığı'nda mezar taşları -
![image]()
Penang Yahudi Mezarlığı'nın kuruluşu anısına asılan bir plak
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ a b c Raimy Ché-Ross (Nisan 2002). . The Penang Story – International Conference 2002. 19 Ağustos 2008 tarihinde kaynağından (Word Document) arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2008.
- ^ Cohen, Israel (1925). The Journal of a Jewish Traveller. Londra: John Lane & The Bodley Head Ltd. 28 Ekim 2008 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Nisan 2010.
- ^ Nathan, Ezekiel (1986). The History of Jews in Singapore (1830-1945). Singapore: Herbilu Editorial & Marketing Services. s. 173. ISBN .
- ^ . Jewish Welfare Board, Singapore. 28 Ağustos 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Haziran 2008.
- ^ Himanshu Bhatt (2 Şubat 2002). . Fourth Colloquium of 'The Penang Story'. 30 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Haziran 2008.
- ^ a b "The Jewish Virtual History Tour - Malaysia". Jewish Virtual Library. The American-Israeli Cooperative Enterprise. 6 Eylül 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Haziran 2008.
- ^ Parfitt, Tudor (1987). The Jews of Africa and Asia: Contemporary Anti-Semitism and other pressures. Singapore: Minority Rights Group. ss. 9-10. ISBN .
Edebiyat
- Khoo Salma Nasution. More Than Merchants: A History of the German-speaking Community in Penang, 1800s-1940s. Areca Books. (2006). (pg. 33)
Dış bağlantılar
- Jewish Exponent: Mythical Malaysia27 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Malezya Yahudileri Malezya da yasayan veya Malezya kokenli Yahudilere denir Basta Penang olmak uzere ulkenin Kuala Lumpur ve Malacca gibi diger sehirlerinde de yasarlar Yahudilerin cogu Dogulu olmakla birlikte cogunlugu Bagdadi Yahudiler Avrupa Askenaz ve Cin Yahudileri de bulunur Cin den Malezya ya 1949 da Milliyetci Cin komunistler tarafindan ele gecirildigi zaman kacmistir Malezya YahudileriOnemli nufusa sahip bolgelerDillerIngilizce Malay dili Ibranice Farsca ArapcaDinMusevilikTarihceMalay Yarimadasi ndaki yerlilerle Yahudilerin ilk temasi 9 yuzyilda ve ardindan Malacca nin kozmopolit pazarlarinda 18 yuzyilda gerceklesmistir Sefarad Bagdadi Yahudiler buraya 19 yuzyila girerken gelmistir Zamaninda Birlesik Krallik a ait bu topraklarda ticaret merkezinin varligi basta Hindistan Yahudileri Sassoon ve Meyer aileleri olmak uzere Yahudi tuccarlarin ilgisini cekmistir Osmanli ya bagli Bagdat Eyaleti nin baskani olan ve 1817 1831 yillari arasinda hukum suren Davud Pasa nin zulmunden kacan Yahudilerin bir kismi de buraya geldi Malaya ya yerlestigi bilinen ilk Yahudi Bagdat tan 1895 te gelen ydi Menasseh ye gore I Dunya Savasi nda baska Yahudiler gelene kadar 30 yil boyunca bolgede ibadet eden tek Yahudi kendisiydi Bu doneme ait istatistikler ise biraz farklidir Penang daki Yahudi nufusu 1881 1941 Yil Yetiskin erkek Yetiskin kadin Erkek cocuk Kiz cocuk Toplam1881 14 9 5 4 321891 47 64 14 30 1551899 83 41 33 15 1721901 16 17 8 4 451941 11 8 6 5 30 yla Japonya Malaya yi isgal edince Yahudiler Singapur a gonderildi fakat ardindan Japonya nin Singapur u isgal etmesi Yahudileri arada birakti Savastan sonra cogu Yahudi Singapur Avustralya Israil ve ABD ye goc etti 1963 te Malaya da sadece 20 Yahudi aile kaldi Penang da Jalan Nagore de Turkce Nagore Sokagi olan tek sinagog cemaat minyan olusturamayica 1976 da kapandi Bugun Malezya da cogu Rus gocmeni olan yaklasik 100 Yahudi vardir Eski cemaat uyelerinin cogu 1970 lerde artan antisemitizm ve anti Israil politikalari yuzunden baska ulkelere goc etti Yahudi nufusunun cogunlugunun yasadigi Yahudi Sokagi nin adi Zainal Abidin Sokagi Jalan Zainal Abidin olarak degistirilince Yahudilerden geriye kalan tek sey bir Yahudi mezarligi ve kullanilmayan bir sinagog oldu Malezya Yahudilerinin soyundan gelenlerin buyuk kismi Singapur da yasamaktadir Avustralya Kanada Yeni Zelanda Birlesik Krallik ve basta New York olmak uzere ABD de var olan Malezya Yahudilerinin nufusu tam olarak bilinmemektedir Malezya Yahudilerinin cogu Malay dili ve Ingilizce konusup bazilari Yidis Farsca Ibranice ve muhtemelen Arapca bilmektedir Penang Yahudi Mezarligi1805 te kurulan Penang Yahudi Mezarligi ulkenin bilinen en eski tek mezarligidir 3 538 4 m2 satir seklindeki bir arazide eski adi Yahudi Sokagi olan ve George Town da Jalan Burmah ve Macalister Sokagini baglayan Jalan Zainal Abidin uzerinde bulunur En eski mezar tasi 9 Temmuz 1835 tarihine ait olup mezarligin bulundugu araziyi bagislayan bir hayirsever Ingiliz Yahusidi olduguna inanilan Shoshan Levi ye aittir Tabutlarin cogu yarim cember catili olup mezarlikta bulunan 106 mezardan en yakin tarihteki mezar 1978 yilina aittir Bazi Yahudiler Yahudi mezarligina gomulmemis olsa da Malezya Yarimadasindaki Yahudilere ait tek mezarlik Penang Yahudi Mezarligi dir Mezarlik 1885 te tasdiklenen mutevelli heyeti tarafindan idare edilmektedir Heyet uyelerinin cocuklari Malezya disinda yasadigindan bu heyetin akibeti belirsizdir GaleriEski adi Yahudi Sokagi olan Jalan Zainal Abidin e bakan Penang Yahudi Mezarligi nin girisi Penang Yahudi Mezarligi ndan bir goruntu Penang Yahudi Mezarligi nda mezar taslari Penang Yahudi Mezarligi nin kurulusu anisina asilan bir plakAyrica bakinizSingapur daki Yahudilerin tarihi Bagdadi YahudilerKaynakca a b c Raimy Che Ross Nisan 2002 The Penang Story International Conference 2002 19 Agustos 2008 tarihinde kaynagindan Word Document arsivlendi Erisim tarihi 28 Haziran 2008 Cohen Israel 1925 The Journal of a Jewish Traveller Londra John Lane amp The Bodley Head Ltd 28 Ekim 2008 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Nisan 2010 Nathan Ezekiel 1986 The History of Jews in Singapore 1830 1945 Singapore Herbilu Editorial amp Marketing Services s 173 ISBN 997184429X Jewish Welfare Board Singapore 28 Agustos 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 27 Haziran 2008 Himanshu Bhatt 2 Subat 2002 Fourth Colloquium of The Penang Story 30 Temmuz 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 27 Haziran 2008 a b The Jewish Virtual History Tour Malaysia Jewish Virtual Library The American Israeli Cooperative Enterprise 6 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Haziran 2008 Parfitt Tudor 1987 The Jews of Africa and Asia Contemporary Anti Semitism and other pressures Singapore Minority Rights Group ss 9 10 ISBN 0946690561 EdebiyatKhoo Salma Nasution More Than Merchants A History of the German speaking Community in Penang 1800s 1940s Areca Books 2006 ISBN 978 983 42834 1 4 pg 33 Dis baglantilarJewish Exponent Mythical Malaysia27 Eylul 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde