Mantova Veraset Savaşı

Mantova Veraset Savaşı (1628-1631), doğrudan son erkek vâris ve Mantova ve hükümdarı olan 1627 Aralık ayında ölümüyle başlayan ve Otuz Yıl Savaşları ile bağlantılı bir savaştı. Topraklar, Habsburg İspanyası’nın İtalyan topraklarından askerleri ve yardım malzemelerini Flandre’deki ordularına taşımasına izin veren bir kara yolu olan kontrolü için son derece önemliydi. Savaş, Fransa doğumlu destekleyen Fransa ile onun uzak kuzeni destekleyen İspanya arasındaki bir vekalet savaşıydı.

Mantova Veraset Savaşı
Otuz Yıl Savaşı
Taht kavgasını kazanan
Tarih 1628-1631 Bölge Kuzey İtalya Sonuç Cherasco Antlaşması , Mantova yöneticisi olarak tanındı.
Taraflar
Tarafı: Fransa Krallığı Venedik Cumhuriyeti Mantova Dükalığı	Tarafı: Habsburg İspanyası Kutsal Roma İmparatorluğu Savoy Dükalığı
Komutanlar ve liderler
XIII. Louis Kardinal Richelieu	(ölü)
Güçler
1628: 14,000 Mantova ve Fransa askeri 1630: 17,500 Venedik asker ve destek birimleri 6,400 Mantova ve Fransız garnizonu 2,500 Mantova askeri 20,000 Fransız saha ordusu	1628: 29,000 İspanyol 8,000 Savoy 1630: 34,000 İspanyol 30,000 25,000 Savoy askeri 4,000 Toskana askeri 2,000 Parma askeri

Çatışmalar, İspanyolların Mart 1628’den Nisan 1629’a ve ardından Eylül 1629’dan Ekim 1630’a kadar iki defa kuşattığı Montferrat’taki Casale kalesinde yoğunlaştı. Nisan 1629’da Nevers Düküne Fransız yardımı, İmparatorluk birliklerinin İspanya’yı destek için Kuzey İtalya’ya kaymasına yol açtı. Temmuz 1630’da Mantova’yı almasına rağmen Fransız destekli , İmparator II. Ferdinand’ı birliklerini geri çekmeye ve barış yapmaya zorladı.

Haziran 1631’deki Cherasco Antlaşması, Nevers Dükü’nü küçük toprak kayıpları karşılığında Mantova ve Montferrat Dükü olarak onayladı. Daha da önemlisi Fransa’ya Alpler’den geçişleri kontrol eden Pinerolo ve Casale’yi bıraktı. İmparatorluk ve İspanyol kaynaklarının Almanya’dan saptırılması, İsveçlilerin kendilerini Kutsal Roma İmparatorluğu içinde konuşlandırmasına izin verdi ve bundan dolayı Otuz Yıl Savaşı’nın 1648’e kadar devam etmesinin önemli bir nedeniydi.

Arka plan

1308’den beri Mantova Dükalığı, 1574’te evlilik yoluyla da kontrolü altına alan tarafından yönetiliyordu. Her iki dükalık da Kutsal Roma İmparatorluğu’nun bir parçasıydı ve ayrıca İspanyol yönetimindeki Milano Dükalığı’nın egemen olduğu Lombardiya bölgesinin güvenliği için stratejik bir öneme sahipti. Bu bölgenin kontrolü, İspanya ve Avusturya’daki Habsburg hükümdarlarının Fransa’da yüksek huzursuzluğun olduğu güney eyaletleri Languedoc ve Dauphiné’yi tehdit etmelerine ve olarak bilinen karayolu tedarik yolunu korumaları için önemliydi.

Lombardiya ve Napoli Krallığı’nın İspanyol yönetimi altında olması, İspanyol orduları için önemli bir asker ve malzeme kaynağıydı ve 17. yüzyıl boyunca Avrupa’daki İspanyol gücünün temelini oluşturuyordu. Geçen yıllarda, Finale’nin alınması ve bağımsız ve Monako Prenslikleri ile Modena ve Mirondola’daki kalelerin kontrolünün alınmasıyla İspanya’nın bölgedeki konumu güçlenmişti. Bu genişleme hamleleri, bölgesel rakipleri olan Venedik Cumhuriyeti ve Papalık Devletinin hükümdarı olan Papa VIII. Urbanus tarafından artan bir endişeyle izlendi.

Şubat 1627’de Gonzaga hanedanının son erkeği olan , Mantova ve Montferrat Dükü oldu ve sağlığının kötü olduğunu bildiğinden ardından kimin geleceğini çözmeye çalıştı. Montferrat kadınlara mirasa izin verirken Mantova izin vermediği için yasal durum epey karışıktı. Ek olarak dukalıklar bağımsız devletler olarak yönetiliyordu fakat teknik olarak İmparatorluk tımarı olarak statüleri Kutsal Roma İmparatoru’na veraset üzerinde bir ölçüde kontrol sağlıyordu. Bu sorunlara rağmen en güçlü aday II. Vincenzo’nun kuzeni ve bir Fransız olan Nevers Dükü yaşıtı idi.

Dükalıklar Fransız etkisi altına girerse ve İspanya Lombardiya Valisi Madrid ile bunu önlemek için askeri müdahale konusunda tartışmalara başlarsa yasallık İspanyol tehdidi karşısında pek önemli değildi. Diğer alternatifler arasında iddiası esas olarak Montferrat’a kadar uzanan ve bir başka uzak Gonzaga kuzeni olan ve İtalya’daki İmparatorluk Genel Komiseri görevini yapan vardır. Konumunu sağlamlaştırmak için Nevers Dükü Charles, oğlu Montferrat’ın varisi olan Vincenzo’nun yeğeni ile evlenmesini sağladı. Evlilik töreni 23 Aralık 1627’de Vincenzo’nun ölmesinden üç gün önce yapıldı. Nevers Dükü, 17 Ocak’ta Mantova’ya geldi ve İmparator II. Ferdinand’a İmparatorluğun düklüğünü tanımasını talep eden bir elçi gönderdi.

Stratejik Hedefler

Aralık 1627’deki ölümü savaşın başlamasına sebep oldu.

Tarihçi , “büyük güçlerden hiçbiri İtalya’da bir çatışma aramıyordu” iddiasında bulunsa da çatışmaya, Córdoba ve Madrid arasındaki iletişimsizlik ve Nevers Dükü’nün uzlaşmayı reddetmesi de dahil olmak üzere birkaç olayın sebep olduğunu savunuyor. Kuzen olsalar da İspanya ve Avusturya Habsburgları her zaman aynı hedefleri paylaşmıyorlardı. İspanya her zaman için Kuzey İtalya’daki konumunu güçlendirmeye çalışırken Ferdinand Almanya’daki kaynaklarını bölgeye kaydırmaktan kaçınmanın yanı sıra veraset sorununa kendisi karar vererek İmparatorluk otoritesini arttırmak istiyordu. Ferdinand karısı ve ölen II. Vincenzo'nun kız kardeşi olan önerdiği teklifte, Montferrat’ın başkenti Casale Montferrato’nun yeni inşa edilen kalesi karşılığında Nevers Dükü’nü dük olarak kabul etmeyi onayladı.

Bu çözüm, özellikle de Fransa başbakanı Kardinal Richelieu Nevers Dükü’nün Habsburg kuklası olarak gördüğü ve La Rochelle Kuşatması ile meşgul olduğu için kabul edilebilir görülüyordu. Lakin bu çözüm 1613-1617 yılları arasında Córdoba ve Charles Emmanuel’in hırsları yüzünden baltalandı. Vincenzo’nun ölümünden kısa bir süre önce ikili düklüğü paylaşmayı kabul ettiler, düklüğün büyük bölümü Savoy’a bırakılırken İspanya da Casale’yi alacaktı. Bu antlaşma İspanya Kralı IV. Felipe ve başbakanı tarafından da onaylandı. 26 Ocak’ta Ferdinand, Córdoba'ya Mantova veya Montferrat’a asker göndermemesini emretti ve 1 Nisan’da veraset konusunda kesin bir karar verilene kadar her iki bölgeye de el koydu. Belirlenen tarihe gelene kadar savaş çoktan başlamış olacaktı.

Fransa gibi büyük devletler bile aynı anda birden fazla cephede savaşmak zorunda kaldığından 17. yüzyıl diplomasisi, rakiplere karşı ittifaklar kurarak yeni cepheler açmaya veya mevcut bir savaşı sona erdirerek kaynakları farklı cepheye odaklamayı amaçlıyordu. Bu ilkeler Habsburglar için de geçerliydi. Kendi ordusundan yoksun olan Ferdinand, genellikle isteksiz olan Alman müttefiklerine veya Albrecht von Wallenstein gibi pahalı paralı askerlerin desteğine güveniyordu. İspanya İmparatorluğu’nun devasa kaynakları kayıplarının yerlerini daha kolay doldurabileceği anlamına gelse de İtalya’daki bir saldırının finanse edilmesi Flanders’daki seferlerinin askıya alınmasını gerektiriyordu. Habsburgları Almanya’da savunmaya yapmaya zorlayan Mantova veraseti üzerindeki bu savaş, Otuz Yıl Savaşı üzerinde aşırı büyük bir etki yarattı.

I. Aşama: Ocak 1628 - Haziran 1629

Olivares ve Felipe, savaş onayını verirken Casale’nin hızla alınacağını varsaydılar fakat Córdoba'nın Montferrat seferi için 12,000 askeri ve Savoy’un sağlayacağı 8,000 askeri seferber etmesi birkaç ay sürdü. Milano Dükalığı’nda zaten toplanmış olan 11,000 askere katılırken stratejik Cremona kasabasını güvene almak ve Alp geçitlerini kesmek için 6,000 başka asker daha kullandı. Kuşatmalar ancak Mart ayında başladı ve Casale Avrupa’nın en büyük ve en modern tahkimatlarından birisi olduğu için uzun kuşatma epey uzun sürecekti, bu da Nevers Dükü’ne bir ordu toplaması için zaman tanıdı. Nevers Dükü, milisler ve Fransız paralı askerleri de dahil olmak üzere, 2,000 süvari de dahil toplam 14,000 kişilik bir ordu oluşturmayı başardı. 14,000 kişilik bu ordu, nüfusu sadece 300,000 olan bir düklük için oldukça büyük bir sayıydı. İmparatoriçe Eleonora, Venedik ve Papa’nın desteğine ek olarak Nevers Dükü aynı zamanda ordusunun Kuzey Almanya’da ele geçirmeye odaklanmasını isteyen Ferdinand’ın askeri komutanı olan Wallenstein tarafından da desteklendi. Bu faktörler sonucunda savaşa İmparatorluk müdahalesi Eylül 1629’a kadar ertelendi.

Charles Emmanuel liderliğindeki Savoy güçleri Nisan’da Trino’yu ardından da Haziran’da Nizza Monferrato’yu ele geçirdi ancak Casale kuşatması yine uzadı. Hollanda Cumhuriyeti’ne karşı savaştan para ve asker saptırılması İspanyolların Flandre’deki konumunu zayıflattı ve İspanyollar o bölgede savunma yapmaya zorlandı. Felipe daha sonra Casale’ye saldırmanın pişman olduğu tek siyasi eylem olduğunu kabul etti ancak İspanyolların prestijini korumak için askerlerini geri çekmedi. Olivares, Nevers Dükü’nün tüm Mantova topraklarının meşru varisi olduğunu kabul etmesine rağmen fikirlerini değiştirerek Guastalla Dükünü Mantova Dükü olarak tanıdı.

Nevers Dükü, Fransa’daki mülklerini ipotek ettirerek 6,600 adam daha topladı fakat bunların çoğu Alpleri geçerken Charles Emmanuel tarafından düşürülüp yok edildi. La Rochelle’nin Ekim 1628’de teslim olmasıyla beraber Fransa doğrudan savaşa müdahil oldu ve Mart 1629’da XIII. Louis önderliğindeki Fransız ordusu Pas de Suse’u kesen barikatlara saldırdı. Ayın sonunda Casale kuşatmasını kaldırtılar ve stratejik olarak önemli olan Savoy kalesi Pinerolo’yu ele geçirdiler.

Nisan ayında Fransa, İngiltere ve Savoy; Kardinal Mazarin tarafından imzalanması kolaylaştırılan imzaladılar. İlki sona erdirirken ikincisi Fransa ile Savoy arasında barışı sağlayan iki ayrı antlaşmadan oluşuyordu. Trino karşılığında Charles Emmanuel, Fransız birliklerinin Casale ve Pinerolo’da garnizon kurmasına izin verdi ve Mantova’yı güçlendirmek için topraklarından ücretsiz geçiş izni verdi. XIII. Louis ve Fransız ordusunun büyük kısmı daha sonra bastırmak için Languedoc’a döndü.

II. Aşama: Haziran 1629 - Ekim 1630

Felipe, Susa Antlaşmasını tersine çevirmeyi düşünüyordu ve Córdoba'nın yerine Cenova yerlisi ve İspanyol Hollandası eski komutanı getirdi. Nevers Dükü, Venedikli müttefiklerinin yardım etmeyi reddettiği İspanyolların yönettiği Cremona'ya akılsızca yalnızca 2,500 askerle saldırdı. Asıl Fransız ordusunun geri çekilmesiyle birlikte Nevers Dükü karşı saldırıya karşı savunmasız kaldı. Richelieu, İmparatorluk müdahalesini caydırmak için Savoy sınırına 18,000 asker yerleştirdi fakat II. Ferdinand İtalya’da Fransa’ya karşı olmanın Hollanda’da İspanya’yı desteklemekten daha önemli bir öncelik olarak görüyordu. Danimarka-Norveç’le Haziran 1629’da imzalanan Lübeck Antlaşmasıyla Danimarka ile olan savaşı bitirmişti. Ferdinand, Mantova’dan sürgün edilen idaresi altında Almanya’dan 30,000 asker gönderilmesine izin verdi.

Casale'i düşürmeyi ve Charles Emmanuel'in müdahalesini önlemeyi planlayan Spinola, mevcut 16,000 askerin yanında Napoli'den 12,000 paralı asker ve 6,000 takviye asker ile ordusunu genişletti. Ayrıca Toskana ve Parma ile 4,000 ve 2,000 adam göndermeleri için anlaşmalar yaptı fakat bu birliklerin kalitesi oldukça düşüktü. , Toskana donanmasının kullanılmasıyla beraber iki yıl boyunca 6,000 asker garantisi verdi fakat daha sonra sözünden caydı. Casale Kuşatması, 2,500 Fransız garnizonuna karşı Haziran ayında yeniden başladı. Ekim ayının sonlarında Collalto, 4,000 kişilik bir garnizon tarafından korunan Mantova’ya geçmeden önce 7,000 kişilik bir Venedik kuvvetini yendi.

Casale Monferrato Kuşatması, 1630.

Her iki kuşatmada da pek bir başarı kaydedilemedi. Mantova, kuşatma toplarının mevzilenmesini zorlaştıran iki yapay göl tarafından korunuyordu ve Collalto Kasım ayının sonlarında bu başarısız saldırısından sonra geri çekildi. Collalto sonrasında hastalandı ve komutayı yardımcıları ve bıraktı. Casale direnmeye devam ederken İspanyollar bu kadar çok askere para ödeyemez veya destekleyemez hale geldi ve bunun sonucunda çok sayıda asker firar ve hastalık sebebiyle kaybedildi. Charles Emmanuel tekrar taraf değiştirdi ve Aralık’ta Spinola’ya Casale’de 6,500 adamla katıldı; 12,500 askerini Piyomonte’yi, 6,000 askerini Savoy’u korumak için geride bıraktı. Toskana, Parma ve diğer İspanyol müttefikleri ek asker ve para sağladı. komutasındaki 18,000 kişilik bir Fransız ordusu Şubat 1630’da Piyemonte’yi işgal etmeden önce Savoy’u ele geçirdi, daha sonra 10 Temmuz’da birlik bir Savoy-İspanyol kuvvetini yendi.

Her iki taraf da Fransız ve İmparatorluk askerleri tarafından Almanya’dan getirildiği düşünülen hıyarcıklı veba salgınından çok kötü bir şekilde etkilendi. “Yeni Çağ’da İtalya’yı etkileyen en kötü ölüm krizi” olarak anılan bu olayda Kuzey İtalya nüfusunun yaklaşık %35’i 1629-1631 yılları arasında öldü. Savaşın artan vahşeti özellikle Ostiglia’da olmak üzere bir dizi katliama yol açtı. , katliam Nisan 1630’da yerel haydutlar (Formigotti) bir İmparatorluk yiyecek arama grubunu Ostiglia garnizonundan ayırıp daha sonra garnizona saldırması şeklinde gerçekleşti. Yenilginin ardından İmparatorluk birlikleri sivil nüfusa saldırarak misillemede bulundu ve dönemin kaynakları öldürülenlerin sayısının kadın ve çocuklar da dahil olmak üzere 600 civarında olduğunu tahmin ediyor.

Mantova Kuşatması Mayıs 1630’da yeniden başladığında garnizonu hastalık nedeniyle 2,000 kişinin altına düşmüştü. Aceleyle toplanmış ve yeterli donanımı olmayan 17,500 Venedik takviye kuvveti de İmparatorluk ordusu tarafından bozguna uğratıldı. Parası ödenmemiş ve isyanlar nedeniyle sayısı 700’e düşmüş olan garnizon, 18 Temmuz’da Gallas ve Aldringen’e teslim oldu. Şehrin yağması sonucunda 18 milyon duka değerinde ganimet elde edildiği bildirildi. Veba ve yağma bir araya gelerek Mantova’nın nüfusu 1628-1631 yılları arasında %70’in üzerinde azaldı ve şehrin toparlanması on yıllar aldı.

Bu yaşananlara rağmen Casale’i hala elinde tutan Nevers Dükü mücadeleye devam ediyordu. 26 Temmuz’da Charles Emmanuel öldü ve yerine XIII. Louis’in küçük kız kardeşi ile evli olan oğlu Victor Amadeus geçti. 6 Ağustos’ta Montmorency, Savoyluları Carignano’da yendi fakat hastalık ve firardan kaynaklanan kayıplar onu Casale’ye yardım etmek için çok zayıflattı. Yine de yönetimindeki takviye kuvvetleri Ekim ayı başlarında kaleye ulaştı. Kuşatma çalışmaları şiddetli yağmurla sular altında kaldı, kuşatmacılar veba nedeniyle 4,000 asker sayısının altında düştü ve Spinola da öldü. 29 Ekim’de İspanyollar nihayet çekildi ve iki taraf Papalık temsilcisi Mazarin tarafından müzakere edilen bir ateşkes üstünde anlaştı.

Barış ve Sonrası

Haziran 1630’da Richelieu, yardımcıları ve Nicolas Brûlart'ı, Regensburg’da İmparatorluk Diyeti toplantısına katılan Ferdinand ile barış görüşmeleri yapmak için gönderdi. Aynı zamanda Gustaf Adolf, 18,000 askeriyle Pomeranya’ya çıkartma yaptı ve başlattı. Peder Joseph’e ayrıca Ferdinand’ın en büyük Katolik destekçisi olan Bavyera Elektörü I. Maximilian ile ittifak kurmaya yönelik gizli bir talimat da verilmişti.

18 Temmuz’da Mantova’nın düşmesi, İtalya’daki Fransız konumunu tehlikeye atmıştı ve Maximilian’ın da müttefikliğe ilgisi yoktu. Bunu fırsat gören Ferdinand, Fransa’nın Casale ve Pinerolo’yu İspanya’ya bırakması ve İmparatorluk içerisindeki Ferdinand düşmanlarına desteğini geri çekmesi karşılığında Nevers Dükü’nü Mantova Dükü olarak tanımayı kabul etti, böylece hem İsveç hem de Hollandalılara yapılan Fransız desteğini kesecekti. Bu teklif, XIII. Louis’in ciddi şekilde hastalandığı ve iç düşmanları tarafından Richelieu’ya yönelik hükûmeti iyice felç eden ortak bir saldırı ile aynı zamana denk geldi. Ne yapılması konusunda talimat isteyen Peder Joseph yanıtsız kalınca 13 Ekim’de Ratisbonne Antlaşması’nı isteksizce imzaladı.

Bu antlaşma, mümkün olan her yerde Habsburgları zayıflatmak Fransız dış politikasının tüm temelini yok ediyordu ve İtalya’yı İspanyol boyunduruğundan kurtarmanın birinci hedefleri olan Papa ile ittifaklarını da tehdit ediyordu. Louis, hastalığı atlattıktan sonra antlaşmayı onaylamayı reddetti, Richelieu ise rakiplerini alt etti ve 1642’deki ölümüne kadar sürecek olan Fransız politikasının kontrolünü tekrar ele geçirdi. Ocak 1631’de Louis, Gustaf’a mali destek sağladı ve bu yardımlarla İsveçliler 1648’e kadar İmparatorlukla savaş halinde kaldı. Bu antlaşmayı, Mayıs ayında Fransa ve Bavyera Elektörü I. Maximilian arasında sekiz yıllık bir karşılıklı yardım antlaşması olan izledi.

İsveç tehdidini karşılamak için İmparatorluk birliklerini İtalya’dan Almanya’ya çekme ihtiyacı yüzünden Ferdinand 19 Haziran 1631’de Fransa ile Cherasco Antlaşması’nı imzalamak zorunda kaldı ve antlaşma sonucunda Nevers Dükü Mantova ve Montferrat Dükü olurken Savoy’a da küçük tavizler verildi. Her iki taraf da ordularını geri çekmeyi kabul etmesine rağmen Nevers Dükü ve Victor Amadeus Fransız garnizonlarının Casale ve Pinerolo’da kalmasına izin verdi, bu da 10 milyon eskudo ve binlerce asker harcanmasına rağmen İspanya’nın savaştan hiçbir şey elde edemediği anlamına geliyordu. Savaş, Kuzey İtalya’daki Fransız konumunu güçlendirerek İspanyol Yolu’nu tehlikeye attı ve bunun sonucunda İspanya ile Avusturya ilişkileri kalıcı olarak bozularak Richelieu için büyük bir dış politika başarısı sağladı. Richelieu için daha da uzun vadede önemi ise Habsburglar ve Papalık Devletinin arasını bozarak Fransa’nın Katoliklere karşı Protestan müttefikler kullanmasını kabul edilebilir hale getirebilmesiydi.

Notlar

1. ^ Bazı kaynaklar 10,000 rakamını iddia eder

Kaynakça

1. ^ Thion 2013, s. 18.
2. ^ Rizzo 2005, ss. 24-25.
3. ^ Kamen 2002, s. 382.
4. ^ ^{a b} Wedgwood 1938, s. 247.
5. ^ Parrott 1997, ss. 20-21.
6. ^ Stradling 1990, s. 771.
7. ^ Wilson 2009, s. 438.
8. ^ ^{a b} Wilson 2009, s. 439.
9. ^ Wilson 2009, s. 440.
10. ^ Stradling 1990, s. 772.
11. ^ Stradling 1990, s. 773.
12. ^ Parrott 2001, ss. 85-88.
13. ^ Hanlon 2016, s. 110.
14. ^ ^{a b} Hanlon 1998, s. 111.
15. ^ Arnold 1994, ss. 124-125.
16. ^ Parker 1984, ss. 95-96.
17. ^ ^{a b} Kamen 2002, s. 383.
18. ^ Thion 2013, s. 62.
19. ^ Hanlon 1998, ss. 111-112.
20. ^ Parker 1984, s. 97.
21. ^ ^{a b c} Wilson 2009, s. 443.
22. ^ ^{a b c} Hanlon 2016, s. 113.
23. ^ De Périni 1896, s. 160.
24. ^ Arnold 1994, ss. 127-128.
25. ^ ^{a b} Rebitsch 2006, ss. 51-53.
26. ^ Hanlon 1998, s. 113.
27. ^ De Périni 1896, ss. 149-150.
28. ^ Alfani & Percoco 2016, s. 2.
29. ^ D'Arco 1857, s. 52-53.
30. ^ Portoguaro 1979, s. 34.
31. ^ Wilson 2009, s. 444.
32. ^ Alfani & Percoco 2016, s. 8.
33. ^ De Périni 1896, s. 151.
34. ^ De Périni 1896, ss. 159-160.
35. ^ Fagniez 1885, ss. 38-40.
36. ^ Wedgwood 1938, ss. 263-264.
37. ^ Parker 1984, s. 102.
38. ^ Parker 1984, s. 103.
39. ^ Wilson 2009, s. 458.

Kaynakça

• Alfani, Guido; Percoco, Marco (2016). "Plague and long-term development: the lasting effects of the 1629–30 epidemic on the Italian cities" (PDF). The Economic History Review. 72 (4): 1175-1201. doi:10.1111/ehr.12652. ISSN 1468-0289. 5 Haziran 2020 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 12 Temmuz 2022. 
• Arnold, Thomas F. (1994). "Gonzaga Fortifications and the Mantuan Succession Crisis of 1613–1631". Mediterranean Studies. 4: 113-30. 
• D'Arco, Carlo (1857). Due cronache di Mantova dal 1628 al 1631 la prima di Scipione Capilupi la seconda di Giovanni Mambrino (İtalyanca). Milano appresso Francesco Colombo. 
• De Périni, Hardÿ (1896). Batailles françaises; Volume III, 1621-1643 (Fransızca). Ernest Flammarion, Paris. 
• Fagniez, G (1885). "LA MISSION DU PÈRE JOSEPH A RATISBONNE 1630". Revue Historique (Fransızca). 27 (1): 38-67. JSTOR 40937243. 
• Hanlon, Gregory (2016). The Twilight Of A Military Tradition: Italian Aristocrats And European Conflicts, 1560-1800. Routledge. ISBN . 
• Hanlon, Gregory (1998). Italy 1636: Cemetery of Armies. OUP. ISBN . 
• Kamen, Henry (2002). Spain's Road to Empire (2003 bas.). Allen Lane. ISBN . 
• Parker, Geoffrey, (Ed.) (1984). The Thirty Years' War (1997 bas.). Routledge. ISBN . 
• Parrott, David (1997). "The Mantuan Succession, 1627–31: A Sovereignty Dispute in Early Modern Europe". English Historical Review. 112 (445): 20-65. doi:10.1093/ehr/CXII.445.20. 
• Parrott, David (2001). Richelieu's Army: War, Government and Society in France, 1624–1642. Cambridge University Press. ISBN . 
• Portoguaro, Davide da (1979). Storia dei Cappucini Veneti Vol. 3, Curia Provinciale den FF.MM (İtalyanca). Curia Provinciale dei FF.MM a Venezia. 
• Rebitsch, Robert (2006). Matthias Gallas (1588–1647). Generalleutnant des Kaisers zur Zeit des Dreißigjährigen Krieges. Eine militärische Biographie (Almanca). Münster: Aschendorff Verlag. ISBN . 
• Rizzo, Mario (2005). "Sticks, Carrots and all the Rest: Lombardy and the Spanish strategy in Northern Italy between Europe and the Mediterranean (part. 1)". Cahiers de la Méditerranée (71): 145-184. doi:10.4000/cdlm.991. 
• Stradling, R. A. (1990). "Prelude to Disaster; the Precipitation of the War of the Mantuan Succession, 1627–29". Historical Journal. 33 (4): 769-85. doi:10.1017/S0018246X00013753. 
• Thion, Stephane (2013). French Armies of the Thirty Years' War. Histoire et Collections. ISBN . 
• Wedgwood, C.V. (1938). The Thirty Years War (2005 bas.). New York Review of Books. ISBN . 
• Wilson, Peter H. (2009). Europe's Tragedy: A History of the Thirty Years War. Allen Lane. ISBN .