Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Mercidâbık Muharebesi 24 Ağustos 1516 tarihinde I. Selim komutasındaki Osmanlı Devleti ordusu ile Kansu Gavri komutasındaki Memlûk Devleti ordusu arasında gerçekleşen muharebedir. Suriye'nin Halep şehrinin kuzeyinde gerçekleşen muharebe, Osmanlı ordusunun mutlak zaferiyle sonuçlanmıştır. Muharebenin sonucunda Memlûk Sultanı Kansu Gavri ölmüş, Memlûk kuvvetleri bozulmuş ve Suriye toprakları Osmanlı Devleti egemenliğine açılmıştır. Jane Hathaway'ın yazdığına göre Kansu Gavri'nin cesedi hiç bulunamadı ve çok geçmeden, onun cinler tarafından alınıp kaçırıldığına dair rivayetler yayıldı. Memlük İmparatorluğu, kuruluşundan beri, tarihi boyunca böyle bir meydan muharebesi kaybetmemiş ve hiçbir hükümdarını muharebe meydanında bırakmamıştır. Moğollar, İlhanlılar, Timur bile Memlükler'i böylesine bir mağlubiyete uğratamamışlardır. Bu bozgundan sonra Mısır'ı değilse bile, Suriye, Lübnan, Filistin, hatta Hicaz'ı Osmanlılar'ın eline düşmekten koruyabilecek hiçbir kuvvet kalmamıştır.
| Mercidâbık Muharebesi | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Büyük Mısır Seferi | |||||||||
 Mercidâbık Muharebesi (Selimname) | |||||||||
| |||||||||
| Taraflar | |||||||||
 Memlük Devleti Şehzade Kasım'ın destekçileri | |||||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||||
I. Selim Hadım Sinan Paşa Yunus Paşa Zeynel Paşa Bıyıklı Mehmed Paşa Divane Hüsrev Paşa Şadi Paşa Rumeli Beylerbeyi Yusuf Paşa Sultanzade Damad İsfendiyaroğlu Mehmed Paşa Saadet Giray  Şahsüvar Ali Bey | Kansu Gavri (ölü) (ölü) Canberdi Gazâlî Emir Alan Emir Kurtbay Abdürrezzak Bey Budakoğlu Aslan (ölü) Sümbül el Osmani Emir Canbolat Emir Tarabay (ölü) Emir Akbay (ölü) Hayır Bay Şehzade Kasım III. Mütevekkil (esir) | ||||||||
| Güçler | |||||||||
| 60.000 asker
| 40.000-50.000 veya 50.000-60.000 veya 80.000 asker | ||||||||
| Kayıplar | |||||||||
| Bilinmiyor | Kumandanların öldüğü ağır kayıplar | ||||||||
Öncesi
1516’da Doğu cephesinde serdar olarak bulunan Bıyıklı Mehmed Paşa’ya yardım etmek için 28 Nisan’da Sadrazam Sinan Paşa, 5 Haziran'da I. Selim İstanbul'dan ayrıldı. Yavuz Sultan Selim her ne kadar Kansu Gavri'ye hedefinin İran olduğunu belirtse de ana orduyla önden hareket eden sadrazam paşa Malatya'ya ulaştığında Memlüklerden geçiş izni alamadığı gibi, Memlükler'in Osmanlı hududunda gezdiğini öğrenince olası bir harp sonucunda Safevi ve Memlük ordularının arasında kalma ihtimali olduğundan dolayı daha fazla ilerleyemedi. İlerleyen günlerde iki devletin de elçilerinin maruz kaldığı muameleler ve Memlük ordusundaki harp heyecanı, hâli hazırda içinde bulunulan siyasi krizi kaçınılmaz bir savaşa sürükledi. 30 Temmuz'da Malatya ovasında konakladığı sırada toplanan büyük harp meclisinde seferin güzergâhı güney olarak değiştirildi. Ertesi gün Memlük ordusunun Halep'i geçtiği ve kuzeye doğru harekât hâlinde olduğu öğrenildi. 3 Ağustos'ta Bıyıklı Mehmed ve Hüsrev Paşaların da orduya katılmasıyla Osmanlı ordusu Antep üzerinden güneye yürüyüşe geçti.
Esasen Memlük ordusu savaşa çok istekliydi. II. Mehmed döneminden beri hasım olan iki devletin bu sorunu şiddet ile nihayete erdirme niyeti vardı. Memlük ordusu kuvvetli süvarileri ile Osmanlı ordusunu bozabileceğini düşünürken ihtiyar ve temkinli sultan Kansu Gavri sulhtan yanaydı ancak emirlerinin baskısına karşı gelemedi. Yanında Abbasi halifesi ve asi Şehzade Kasım olduğu hâlde sefere çıktı. İki ordu 24 Ağustos Pazar günü Halep'in kuzeyinde yer alan Dâbık ovasında karşı karşıya geldi.
Muharebe
Diziliş
Osmanlı tertibatı
Klasik harp düzenini uygulayan Osmanlılar ordusunu üç kola ayırdı. Yavuz Sultan Selim, Sadrazam Sinan Paşa ve Yunus Paşa kapıkulları ile merkezde yer alıyordu. Anadolu Beylerbeyi Zeynel Paşa komutasındaki sağ kanatta Karaman Beylerbeyi Hüsrev paşa, Dulkadirli Şehsüvaroğlu Ali Bey ve Ramazanoğlu Mahmud Bey bulunmaktaydı. Sol kanatta Rumeli Beylerbeyi ve Diyarbakır Beylerbeyi Bıyıklı Mehmed Paşa, ihtiyatlarında da Hanzade Saadet Giray vardı. Ordunun merkezinde, önlerinde arabalar ile siper yapılı olduğu hâlde 150 civarı seyyar sahra topu vardı. İhtiyat kuvvetlerini de bir takım yeniçeri ve kapıkulu süvarisi oluşturuyordu.
Memlük tertibatı
Memlükler de ordusunu üç kola ayırmıştı. Merkezde Sultan Kansu Gavri, Memlük komutanı Sümbül el-Osmani, Halife III. Mütevekkil ve Şehzade Kasım ile birlikteyken önlerinde Emir Sudun, Emir Ürkmez, Emir Bahşibay ve Emir Muhammed bin Kansu Gavri gibi önemli emirler vardı. Sol kanatta Halep Valisi Hayır Bey ile Canberdi Gazâlî, sağ kanatta ise Şam Valisi Emir Sibay ve Dulkadirli Abdürrezzak Bey yer alıyordu.
Muharebe
8 saatte bitecek olan bu savaşta Memlükler hızlı süvari hücumlarıyla yavaş Osmanlı ordusunu kolayca dağıtabileceğini düşündü. Topların etkisini kırmak için de kanatları bozmak istiyordu. Bundan dolayı muharebe, sabah saatlerinde Memlük kanatlarının taarruzu ile başladı. Memlük süvarilerinin Osmanlı kanatlarını ittirmeye başlaması üzerine Sadrazam Sinan Paşa sağ kanada, Yunus Paşa da sol kanada yardıma gitti. Memlükler organize ve güçlü süvari hücumları yapıyordu ancak düzenli ateş gücüne sahip Osmanlı ordusu her defasında taarruzları püskürtmeyi başarıyordu. İlerleyen saatlerde de Memlük ordusu Osmanlı ordusundan daha fazla kayıp vermeye ve sürekli taarruz eden taraf oldukları için de yorulmaya başladı. Üstelik Memlük kanatları ve Osmanlı kanatları birbirini kilitleyince Osmanlı merkezi de Memlük merkezine taarruza geçti. Sağ kanat komutanı Emir Sibay'ın ölmesi üzerine de Memlük sağ kanadı dağılmaya başladı. Kıskaca alınmak istemeyen Hayır Bey komutasındaki Memlük sol kanadı da çekilmeye başladı. Memlük ordusunun disiplinden koptuğunu gören Osmanlı ordusu karşı taarruza kalktı. Düzenli ateş gücü ve topçu desteğine sahip Osmanlı ordusu, ikindiye doğru kalktığı taarruz ile yorgun düşen Memlük ordusunu kolayca dağıttı.
Sultan Kansu Gavri de savaş sonucunda meydanda ölü bulundu. Ölümü hakkında birçok rivayet bulunmasına karşın hiçbiri kesin değildir. Dağılan Memlük askerlerinin bir kısmı Şam ve Kahire'ye kaçmayı başarmışsa da birçoğu esir düştü. Esir düşüp de itaat etmeyen 2.000 kadar Memlük askeri de idam edildi. Kansu Gavri'nin çadırında da 200 kantar gümüş ve 100 kantar altın bulundu.
Sonrası
Sultan Kansu Gavri başta olmak üzere muharebe esnasında ve sonrasında öldürülen Memlük ileri gelenlerine rütbelerine yakışır şekilde cenaze düzenlendi ve hiçbirine saygısızlık edilmedi. Kansu Gavri'nin çadırında 100 kantar altın ile 200 kantar gümüş bulundu . Neredeyse bütün Memlûk Sultanlığı hazinesi Osmanlıların eline geçmişti . Yunus Paşa, firar eden Halep Valisi Hayır Bey'in üzerine takibe gönderildi. Muharebenin akıbetini ve Osmanlı ordusunun yaklaştığını öğrenen Halep ahalisi; bir karşılama töreni düzenledi ve şehrin ileri gelenleri de şehrin anahtarlarını padişaha teslim etti. Böylece Yavuz Sultan Selim tek kurşun atmadan 28 Ağustos'ta Halep'e girdi. Halep Valiliği'ne Karaca Paşa atandı ve şehir hazinesinden de bir milyon kızıl dinar değerinde ganimet elde edildi.
Halep’te iki haftadan fazla kalan Osmanlı ordusu 15 Eylül’de tekrar harekete geçti. Mısır’a kadar Gazze Muharebesi dışında önemli bir çarpışma yaşanmadı ve Antep’ten Sina Çölü’ne kadarki Memlük toprakları Osmanlılar tarafından ilhak edildi.
Ayrıca bakınız
| Wikimedia Commons'ta Battle of Marj Dabiq (1516) ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
Kaynakça
Eserler
- T.C. Gnkur. ATASE (1990). TSK tarihi cilt III kısım II Yavuz Sultan Selim ve Mısır Seferi eki. Ankara: Genelkurmay basımevi. ss. 95-102.
- Emecen, Feridun (2016). Yavuz Sultan Selim. İstanbul: Kapı yayınları. ss. 226-241. .
- Emecen, Feridun (2004). "Mercidâbık Muharebesi". TDV İslam Ansiklopedisi. https://islamansiklopedisi.org.tr/mercidabik-muharebesi27 Ağustos 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Danişmend, İsmail Hami (1971). İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi II. Topkapı/İstanbul: Doğu Kütüphanesi. ss. 26-29. .
- Hoca Sadeddin Efendi (1585). Tâcü’t-Tevârîh IV. ss. 280-290. .
- Joseph von Hammer. Büyük Osmanlı Tarihi IV. ss. 205-210. .
Dipnotlar
- ^ Erhan Afyoncu, Sorularla Osmanlı İmparatorluğu, s. 226
- ^ a b Feridun Emecen, Yavuz Sultan Selim, s. 217
- ^ a b c Ziya Nur Aksun, Osmanlı Tarihi, c. I, s. 222
- ^ Yılmaz Öztuna, Yavuz Sultan Selim, s. 231
- ^ Yılmaz Öztuna, Büyük Türkiye Tarihi, c. III, s. 230
- ^ Haydar Çelebi, Ruznâme, s. 479
- ^ Feridun Emecen, Yavuz Sultan Selim, s. 216
- ^ a b c Yılmaz Öztuna, Büyük Türkiye Tarihi, c. III, s. 231
- ^ Jane Hathaway, Osmanlı Hâkimiyetinde Arap Toprakları, çeviri: Gül Çağalı Güven, s. 51
- ^ İsmail Hami Danişmend, a.g.e, 26
- ^ a b . 27 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2019.
- ^ ATASE, a.g.e, 96-102
- ^ Hoca Sadeddin Efendi, a.g.e, 285
- ^ Joseph von Hammer, a.g.e, 207
- ^ Hoca Sadeddin Efendi, a.g.e, 287-288
- ^ Joseph von Hammer, a.g.e, 208
- ^ Ahmet Şimşirgil, Kayı, c. III, s. 224
- ^ Hoca Sadeddin Efendi, a.g.e, 290
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Mercidabik Muharebesi 24 Agustos 1516 tarihinde I Selim komutasindaki Osmanli Devleti ordusu ile Kansu Gavri komutasindaki Memluk Devleti ordusu arasinda gerceklesen muharebedir Suriye nin Halep sehrinin kuzeyinde gerceklesen muharebe Osmanli ordusunun mutlak zaferiyle sonuclanmistir Muharebenin sonucunda Memluk Sultani Kansu Gavri olmus Memluk kuvvetleri bozulmus ve Suriye topraklari Osmanli Devleti egemenligine acilmistir Jane Hathaway in yazdigina gore Kansu Gavri nin cesedi hic bulunamadi ve cok gecmeden onun cinler tarafindan alinip kacirildigina dair rivayetler yayildi Memluk Imparatorlugu kurulusundan beri tarihi boyunca boyle bir meydan muharebesi kaybetmemis ve hicbir hukumdarini muharebe meydaninda birakmamistir Mogollar Ilhanlilar Timur bile Memlukler i boylesine bir maglubiyete ugratamamislardir Bu bozgundan sonra Misir i degilse bile Suriye Lubnan Filistin hatta Hicaz i Osmanlilar in eline dusmekten koruyabilecek hicbir kuvvet kalmamistir Mercidabik MuharebesiBuyuk Misir SeferiMercidabik Muharebesi Selimname Tarih24 Agustos 1516BolgeDabik Halep SuriyeSonucKesin Osmanli zaferiCografi DegisikliklerSuriye Osmanlilarin eline gecti TaraflarOsmanli Imparatorlugu Kirim Hanligi Dulkadirogullari Beyligi Ramazanogullari BeyligiMemluk Devleti Sehzade Kasim in destekcileriKomutanlar ve liderlerI Selim Hadim Sinan Pasa Yunus Pasa Zeynel Pasa Biyikli Mehmed Pasa Divane Husrev Pasa Sadi Pasa Rumeli Beylerbeyi Yusuf Pasa Sultanzade Damad Isfendiyaroglu Mehmed Pasa Saadet Giray Sahsuvar Ali BeyKansu Gavri olu olu Canberdi Gazali Emir Alan Emir Kurtbay Abdurrezzak Bey Budakoglu Aslan olu Sumbul el Osmani Emir Canbolat Emir Tarabay olu Emir Akbay olu Hayir Bay Sehzade Kasim III Mutevekkil esir Gucler60 000 asker 150 veya 300 top 12 000 kapikulu 8 000 piyade 4 000 suvari 40 000 eyalet askeri 10 000 mahalli kuvvetler40 000 50 000 veya 50 000 60 000 veya 80 000 askerKayiplarBilinmiyorKumandanlarin oldugu agir kayiplarOncesi1516 da Dogu cephesinde serdar olarak bulunan Biyikli Mehmed Pasa ya yardim etmek icin 28 Nisan da Sadrazam Sinan Pasa 5 Haziran da I Selim Istanbul dan ayrildi Yavuz Sultan Selim her ne kadar Kansu Gavri ye hedefinin Iran oldugunu belirtse de ana orduyla onden hareket eden sadrazam pasa Malatya ya ulastiginda Memluklerden gecis izni alamadigi gibi Memlukler in Osmanli hududunda gezdigini ogrenince olasi bir harp sonucunda Safevi ve Memluk ordularinin arasinda kalma ihtimali oldugundan dolayi daha fazla ilerleyemedi Ilerleyen gunlerde iki devletin de elcilerinin maruz kaldigi muameleler ve Memluk ordusundaki harp heyecani hali hazirda icinde bulunulan siyasi krizi kacinilmaz bir savasa surukledi 30 Temmuz da Malatya ovasinda konakladigi sirada toplanan buyuk harp meclisinde seferin guzergahi guney olarak degistirildi Ertesi gun Memluk ordusunun Halep i gectigi ve kuzeye dogru harekat halinde oldugu ogrenildi 3 Agustos ta Biyikli Mehmed ve Husrev Pasalarin da orduya katilmasiyla Osmanli ordusu Antep uzerinden guneye yuruyuse gecti Esasen Memluk ordusu savasa cok istekliydi II Mehmed doneminden beri hasim olan iki devletin bu sorunu siddet ile nihayete erdirme niyeti vardi Memluk ordusu kuvvetli suvarileri ile Osmanli ordusunu bozabilecegini dusunurken ihtiyar ve temkinli sultan Kansu Gavri sulhtan yanaydi ancak emirlerinin baskisina karsi gelemedi Yaninda Abbasi halifesi ve asi Sehzade Kasim oldugu halde sefere cikti Iki ordu 24 Agustos Pazar gunu Halep in kuzeyinde yer alan Dabik ovasinda karsi karsiya geldi MuharebeDizilis Osmanli tertibati Klasik harp duzenini uygulayan Osmanlilar ordusunu uc kola ayirdi Yavuz Sultan Selim Sadrazam Sinan Pasa ve Yunus Pasa kapikullari ile merkezde yer aliyordu Anadolu Beylerbeyi Zeynel Pasa komutasindaki sag kanatta Karaman Beylerbeyi Husrev pasa Dulkadirli Sehsuvaroglu Ali Bey ve Ramazanoglu Mahmud Bey bulunmaktaydi Sol kanatta Rumeli Beylerbeyi ve Diyarbakir Beylerbeyi Biyikli Mehmed Pasa ihtiyatlarinda da Hanzade Saadet Giray vardi Ordunun merkezinde onlerinde arabalar ile siper yapili oldugu halde 150 civari seyyar sahra topu vardi Ihtiyat kuvvetlerini de bir takim yeniceri ve kapikulu suvarisi olusturuyordu Memluk tertibati Memlukler de ordusunu uc kola ayirmisti Merkezde Sultan Kansu Gavri Memluk komutani Sumbul el Osmani Halife III Mutevekkil ve Sehzade Kasim ile birlikteyken onlerinde Emir Sudun Emir Urkmez Emir Bahsibay ve Emir Muhammed bin Kansu Gavri gibi onemli emirler vardi Sol kanatta Halep Valisi Hayir Bey ile Canberdi Gazali sag kanatta ise Sam Valisi Emir Sibay ve Dulkadirli Abdurrezzak Bey yer aliyordu Muharebe Mercidabik Muharebesi Tacu t Tevarih 8 saatte bitecek olan bu savasta Memlukler hizli suvari hucumlariyla yavas Osmanli ordusunu kolayca dagitabilecegini dusundu Toplarin etkisini kirmak icin de kanatlari bozmak istiyordu Bundan dolayi muharebe sabah saatlerinde Memluk kanatlarinin taarruzu ile basladi Memluk suvarilerinin Osmanli kanatlarini ittirmeye baslamasi uzerine Sadrazam Sinan Pasa sag kanada Yunus Pasa da sol kanada yardima gitti Memlukler organize ve guclu suvari hucumlari yapiyordu ancak duzenli ates gucune sahip Osmanli ordusu her defasinda taarruzlari puskurtmeyi basariyordu Ilerleyen saatlerde de Memluk ordusu Osmanli ordusundan daha fazla kayip vermeye ve surekli taarruz eden taraf olduklari icin de yorulmaya basladi Ustelik Memluk kanatlari ve Osmanli kanatlari birbirini kilitleyince Osmanli merkezi de Memluk merkezine taarruza gecti Sag kanat komutani Emir Sibay in olmesi uzerine de Memluk sag kanadi dagilmaya basladi Kiskaca alinmak istemeyen Hayir Bey komutasindaki Memluk sol kanadi da cekilmeye basladi Memluk ordusunun disiplinden koptugunu goren Osmanli ordusu karsi taarruza kalkti Duzenli ates gucu ve topcu destegine sahip Osmanli ordusu ikindiye dogru kalktigi taarruz ile yorgun dusen Memluk ordusunu kolayca dagitti Sultan Kansu Gavri de savas sonucunda meydanda olu bulundu Olumu hakkinda bircok rivayet bulunmasina karsin hicbiri kesin degildir Dagilan Memluk askerlerinin bir kismi Sam ve Kahire ye kacmayi basarmissa da bircogu esir dustu Esir dusup de itaat etmeyen 2 000 kadar Memluk askeri de idam edildi Kansu Gavri nin cadirinda da 200 kantar gumus ve 100 kantar altin bulundu SonrasiHalep kalesi 1887 Sultan Kansu Gavri basta olmak uzere muharebe esnasinda ve sonrasinda oldurulen Memluk ileri gelenlerine rutbelerine yakisir sekilde cenaze duzenlendi ve hicbirine saygisizlik edilmedi Kansu Gavri nin cadirinda 100 kantar altin ile 200 kantar gumus bulundu Neredeyse butun Memluk Sultanligi hazinesi Osmanlilarin eline gecmisti Yunus Pasa firar eden Halep Valisi Hayir Bey in uzerine takibe gonderildi Muharebenin akibetini ve Osmanli ordusunun yaklastigini ogrenen Halep ahalisi bir karsilama toreni duzenledi ve sehrin ileri gelenleri de sehrin anahtarlarini padisaha teslim etti Boylece Yavuz Sultan Selim tek kursun atmadan 28 Agustos ta Halep e girdi Halep Valiligi ne Karaca Pasa atandi ve sehir hazinesinden de bir milyon kizil dinar degerinde ganimet elde edildi Halep te iki haftadan fazla kalan Osmanli ordusu 15 Eylul de tekrar harekete gecti Misir a kadar Gazze Muharebesi disinda onemli bir carpisma yasanmadi ve Antep ten Sina Colu ne kadarki Memluk topraklari Osmanlilar tarafindan ilhak edildi Ayrica bakinizWikimedia Commons ta Battle of Marj Dabiq 1516 ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Firat Dicle Seferi Kochisar Muharebesi Gazze Muharebesi Ridaniye Muharebesi Kahire MuharebesiKaynakcaEserler T C Gnkur ATASE 1990 TSK tarihi cilt III kisim II Yavuz Sultan Selim ve Misir Seferi eki Ankara Genelkurmay basimevi ss 95 102 Emecen Feridun 2016 Yavuz Sultan Selim Istanbul Kapi yayinlari ss 226 241 ISBN 9786055147624 Emecen Feridun 2004 Mercidabik Muharebesi TDV Islam Ansiklopedisi https islamansiklopedisi org tr mercidabik muharebesi27 Agustos 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde Danismend Ismail Hami 1971 Izahli Osmanli Tarihi Kronolojisi II Topkapi Istanbul Dogu Kutuphanesi ss 26 29 ISBN 978 9944 397 70 4 Hoca Sadeddin Efendi 1585 Tacu t Tevarih IV ss 280 290 ISBN 9789751710949 Joseph von Hammer Buyuk Osmanli Tarihi IV ss 205 210 ISBN 9786051804217 Dipnotlar Erhan Afyoncu Sorularla Osmanli Imparatorlugu s 226 a b Feridun Emecen Yavuz Sultan Selim s 217 a b c Ziya Nur Aksun Osmanli Tarihi c I s 222 Yilmaz Oztuna Yavuz Sultan Selim s 231 Yilmaz Oztuna Buyuk Turkiye Tarihi c III s 230 Haydar Celebi Ruzname s 479 Feridun Emecen Yavuz Sultan Selim s 216 a b c Yilmaz Oztuna Buyuk Turkiye Tarihi c III s 231 Jane Hathaway Osmanli Hakimiyetinde Arap Topraklari ceviri Gul Cagali Guven s 51 Ismail Hami Danismend a g e 26 a b 27 Agustos 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 27 Agustos 2019 ATASE a g e 96 102 Hoca Sadeddin Efendi a g e 285 Joseph von Hammer a g e 207 Hoca Sadeddin Efendi a g e 287 288 Joseph von Hammer a g e 208 Ahmet Simsirgil Kayi c III s 224 Hoca Sadeddin Efendi a g e 290