Meyselun Muharebesi Arapça معركة ميسلون Maʿreketü Meyselûn Meyselun Geçidi Muharebesi veya Han Meyselun

Meyselun Muharebesi (Arapça: معركة ميسلون Maʿreketü Meyselûn), Meyselun Geçidi Muharebesi veya Han Meyselun Muharebesi olarak da adlandırılır (Fransızca: Bataille de Khan Mayssaloun), Suriye Arap Krallığı güçleri ile Fransız Levant Ordusu arasında 24 Temmuz 1920'de Şam'ın yaklaşık 25 kilometre batısında Anti-Lübnan Dağları'ndaki Han Meyselun yakınlarında yapılan dört saatlik bir savaştı.

Meyselun Muharebesi
معركة ميسلون

Fransa-Suriye Savaşı

Fransız general Henri Gouraud Meyselun Savaşı'ndan bir gün önce Anti-Lübnan Dağları'ndaki birliklerini teftiş ediyor

Tarih	24 Temmuz 1920 (06.30-10.30; 13.30'a kadar aralıklı çatışmalar sürdü)
Bölge	Han Meyselun and , Anti-Lübnan Dağları, Suriye
Sonuç	Fransız zaferi

Taraflar

Fransa

Suriye

Komutanlar ve liderler

Henri Gouraud

Yusuf el-Azma (ölü)

Hasan el-Hindi
Milis komutanları:

Yasin Kivan (ölü)

Güçler

12.000 asker (tanklar ve uçaklarla destekleniyor)

1400-4000 düzenli asker, Bedevi süvarileri, sivil gönüllüler

Kayıplar

42 ölü
152 yaralı
14 kayıp (Fransız iddiası)

~150 ölü (Fransız iddiası)
~1500 yaralı (Fransız iddiası)

Ekim 1918'de, Haşimi Emir Faysal komutasındaki Arap isyancılar, Osmanlı İmparatorluğu'na karşı İngiliz destekli Arap İsyanı sırasında . Faysal daha sonra, uygun olarak, "İEDTY Doğu"nun İtilaf askeri işgal yönetiminin himayesinde bir hükûmet kurdu. Fransızlar, güçleri ülkeye girdiğinde yerel isyanlarla karşılaştı ve Mart 1920'de Faysal, Suriye kralı ilan edildi. Bir ay sonra, Milletler Cemiyeti Suriye'yi manda olarak Fransa'ya tahsis etti.

Fransız kuvvetleri Şam üzerinde kontrol sağlamak ve Faysal'ın hükûmetini devirmek için Lübnan'dan yola çıkarken Meyselun Muharebesi başladı. Faysal'ın savaş bakanı General Yusuf el-Azma, Suriye Ordusundan geriye kalanlar ve yerel gönüllülerle Fransızlarla yüzleşmeye başladı. General liderliğindeki daha donanımlı Fransız birlikleri, el-Azma'yı yendi. El-Azma çatışma sırasında öldürüldü. Fransızlar ertesi gün Şam'a girdiler ve çok az direnişle karşılaştılar. Kısa bir süre sonra Faysal Suriye'den sınır dışı edildi. Suriye Ordusunun kesin yenilgisine rağmen, savaş Suriye'de ve Arap dünyasının geri kalanında daha güçlü, emperyal bir güce karşı cesur direnişin bir sembolü olarak görülüyor.

Arka plan

30 Ekim 1918'de Birinci Dünya Savaşı'nın sonlarına doğru, İngiliz Ordusu tarafından desteklenen Emir Faysal liderliğindeki Şerif Ordusu, Osmanlı İmparatorluğu'na karşı Arap İsyanı kapsamında Şam'ı Osmanlılardan aldı. Savaş, Şerif-İngiliz birliklerinin Şam'ı fethinden bir aydan kısa bir süre sonra sona erdi. Mekke'deki Şerif liderliği ile Kahire'deki İngiliz Yüksek Komiseri Henry McMahon arasındaki yazışmalarda, Osmanlı İmparatorluğu'nun Arap vilayetlerinde bir Şerif krallığının kurulmasını, Osmanlılara karşı bir isyan başlatması karşılığında destekleme sözü verdi. Ancak İngiliz ve Fransız hükûmetleri, 1916 Sykes-Picot Anlaşması'nda Osmanlı'nın Arap vilayetlerinin kendi aralarında paylaşılmasına ilişkin daha önce gizli düzenlemeler yapmışlardır.

Kral Faysal (ortada) ve Savaş Bakanı Yusuf el-Azma (solda, Faysal'ın önünde), 1920

Faysal, Suriye'deki tahtını sağlamak için Fransız hükûmeti tarafından Suriye'nin egemen hükümdarı olarak tanınmadığı Ocak 1919 Paris Konferansı'na katıldı. Faysal, kendi yönetimi altında Suriye egemenliği için çağrıda bulundu, ancak konferansa katılan Avrupalı güçler, Osmanlı İmparatorluğu'nun eski Arap toprakları üzerinde Avrupa mandası kurulması çağrısında bulundu. 1922'de sonuçlarını yayınlayan ABD liderliğindeki Haziran 1919 King-Crane Komisyonu, Suriye halkının ezici bir çoğunlukla Fransız yönetimini reddettiğini belirledi. Ayrıca Emir Faysal, komisyona "Fransız egemenliğinin seçkin bir halk olarak Suriyeliler için kesin bir ölüm anlamına geleceğini" belirtti.

General Henri Gouraud komutasındaki Fransız kuvvetleri, nihai hedefi olarak Suriye'nin tamamını Fransız kontrolü altına almak amacıyla 18 Kasım 1919'da Beyrut'a çıktı. Kısa bir süre sonra, Fransız kuvvetleri Beyrut ve Şam arasındaki Bikâ Vadisi'ne konuşlandı. Kral Faysal'ın isteklerine karşı General Gouraud'a delegesi Nuri es-Said, Fransızların konuşlandırılmasını ve Arap birliklerinin Zahle yakınlarındaki el-Muallaka'dan dağıtılmasını kabul etti. Said ve Gouraud arasındaki anlaşma, Faysal'ın Fransa Başbakanı Georges Clemenceau ile yaptığı ve Milletler Cemiyeti konuyla ilgili karar verene kadar Fransız birliklerinin Bikâ Vadisi'nde konuşlanmayacağını öngören daha önceki bir anlaşmaya aykırıydı. Faysal, Said'i kınadı ve onu ihanetle suçladı. Arap Ordusunun el-Muallaka'dan çekilmesinin ardından, Zahle'den Hristiyan milisler kasabaya baskın düzenledi ve yerel Müslüman milislerin saldırılarına yol açtı ve bu da birkaç Hristiyan aileyi kıyıya göç etmeye zorladı. Bu gelişmelerin ortasında, Bikâ Vadisi boyunca silahlı isyancılar ve haydut grupları ortaya çıktı. Baalbek'te bir Fransız subayı, Fransız varlığına karşı çıkan Şii Müslüman isyancılar tarafından saldırıya uğradığında, Gouraud Arap hükûmetini sorumlu tuttu ve özür dilemesini istedi, ama hükûmet bunu yapmadı. Buna karşılık Gouraud, Said ile yaptığı anlaşmayı ihlal etti ve Baalbek'i işgal etti. Fransızların Suriye kıyıları ve Bikâ Vadisi boyunca konuşlandırılması, Suriye genelinde huzursuzluk yarattı ve Fransızlarla yüzleşme çağrısı yapan siyasi kamp ile uzlaşmayı tercih eden siyasi kamp arasındaki bölünmeleri keskinleştirdi.

8 Mart 1920'de Suriye Ulusal Kongresi, Faysal'ın kral olduğu Suriye Krallığı'nın kurulduğunu ilan etti. Bu tek taraflı eylem, İngilizler ve Fransızlar tarafından hemen reddedildi. Nisan 1920'de İtilaf Devletleri tarafından çağrılan San Remo Konferansı'nda, Suriye'nin Fransa'ya manda olarak verilmesiyle birlikte Arap topraklarındaki mandaların tahsisi kesinleşti. Fransa'nın Suriye tahsisi ise Faysal ve Suriye Ulusal Kongresi tarafından reddedildi. Aylarca süren istikrarsızlıktan ve Faysal'ın Fransızlara verdiği sözleri tutmamasından sonra General Gouraud, 14 Temmuz 1920'de Faysal'a bir ültimatom vererek Arap Ordusunu dağıtmasını ve 20 Temmuz'a kadar Fransız otoritesine teslim olmasını ya da Fransız Ordusunun istilasıyla yüzleşmesini talep etti. 18 Temmuz'da Faysal ve tüm kabine - Savaş Bakanı Yusuf el-Azma hariç - ültimatomu kabul etti ve Encer, Beyrut - Şam yolu ve Anti-Lübnan Dağları'nın Bikâ Vadisi'ne bakan tepelerinde konuşlanmış Arap Ordusu birlikleri için dağılma emirleri yayınladı. İki gün sonra Faysal, Şam'daki Fransız irtibatına ültimatomu kabul ettiğini bildirdi, ancak belirsiz nedenlerle Faysal'ın bildirimi 21 Temmuz'a kadar Gouraud'a ulaşmadı. Fransızların niyetlerinden şüphelenen kaynaklar; Fransızları, Gouraud'a Şam'a ilerlemek için resmi bir mazeret vermek amacıyla bildirimin teslimini kasıtlı olarak geciktirmekle suçladı. Ancak, Fransız sabotajına dair herhangi bir kanıt veya emare yok. Dağılma haberleri ve Faysal'ın boyun eğmesi 20 Temmuz'da Şam'da ayaklanmalara ve bunların Emir tarafından bastırılmasına ve yaklaşık 200 kişinin ölümüne yol açtı. Teslim olmaya şiddetle karşı çıkan el-Azma, Faysal'dan kendisinin ve ordusunun kalıntılarının Fransızlarla yüzleşmesine izin vermesi için yalvardı.

Giriş

22 Temmuz'da Faysal, Eğitim Bakanı Sati el-Husri ve Arap hükûmetinin eski Beyrut temsilcisi Cemil el-Ulşi'yi Gouraud'u 'deki karargahında karşılamaları ve ordusunun Şam'a ilerleyişini durdurmaya ikna etmeleri için gönderdi. Gouraud, ültimatomu bir gün uzatarak ve yeni, daha katı koşullarla, yani Fransa'nın orijinal ültimatomun uygulanmasını ve Fransız mandasının kurulmasını denetlemek için Şam'da bir misyon kurmasına izin verilmesiyle karşılık verdi. El-Husri, Gouraud'nun mesajını yeni ültimatomu görüşmek üzere 23 Temmuz'da kabineyi toplantıya çağıran Faysal'a iletmek için aynı gün Şam'a döndü. Şam'da bir Fransız irtibat subayı olan Albay Cousse, Gouraud'nun Fransız ordusunun su kuyularının bol olduğu Meyselun'a ilerlemesine izin verilmesi talebiyle toplantıyı yarıda kesti. Gouraud, başlangıçta Şam'a karşı taarruzu, Anti-Lübnan Sıradağları'nda bir kaynak olan Ayn el-Cudeyde'den başlatmayı planlamıştı, ancak orada sarp, çorak dağların ortasında su kaynaklarının olmaması planların değişmesine neden oldu. Buna göre Gouraud, Şam'ın 25 kilometre batısında, Anti-Lübnan'daki dağ geçidinin zirvesinde bulunan Beyrut - Şam yolu üzerinde izole bir kervansaray olan Han Meyselun'u işgal etmeye çalıştı Gouraud ayrıca Hicaz Demiryolu'na yakınlığı nedeniyle Han Meyselun'u işgal etmeye motive oldu.

Cousse'un mesajı, Faysal'ın kabinesinin Gouraud'nun Suriye'yi zorla ele geçirme niyetinde olduğuna dair korkularını doğruladı. Kabine daha sonra Gouraud'un ültimatomunu reddetti ve uluslararası topluma Fransız ilerlemesini sona erdirmek için büyük ölçüde sembolik bir çağrıda bulundu. 23 Temmuz'da el-Azma, her biri deve süvari birlikleri tarafından yönetilen kuzey, orta ve güney sütunlarına bölünmüş, düzenli ordu ve gönüllülerden oluşan rengarenk bir güçle Şam'dan yola çıktı. Fransız kuvvetleri, 24 Temmuz'da şafaktan kısa bir süre sonra, saat 05:00'da Han Meyselun ve Vadi el-Karn'a yönelik saldırılarını başlattılar.

Savaşçılar ve silahlar

Fransız kuvvetleri

Savaşa katılan Fransız Levant Ordusunun birleşik büyüklüğüne ilişkin tahminler, 9000 ile 12.000 asker arasında değişiyor. Katılan birlikler çoğunlukla Senegalli ve Cezayirliydi ve on piyade taburu ile bir dizi süvari ve topçu birliğinden oluşuyordu. Katılan birimler arasında 415. Piyade Alayı, 2. Cezayir (Tüfekçi) Alayı, Senegal Tümeni, Alayı ve Fas Spahi Taburu vardı.Lübnan Dağı'ndan bir dizi Maruni gönüllünün de Fransız kuvvetlerine katıldığı bildiriliyor. Levant Ordusu, sahra ve dağ topçu bataryaları ve 155 mm'lik toplarla donatılmıştı ve tanklar ve bombardıman uçakları tarafından destekleniyordu. Fransız kuvvetlerinin komutanı General .

Suriye kuvvetleri

Suriye kuvvetleri, General Hasan el-Hindi'nin dağılmış Encar merkezli garnizonundan askerler, Şam'dan dağıtılan birimler ve Bedevi deve süvarileri de dahil olmak üzere General el-Azma tarafından bir araya getirilen Arap Ordusunun kalıntılarından oluşuyordu. Arap Ordusu birliklerinin çoğu, savaştan günler önce Kral Faysal'ın General Gouraud'un şartlarını kabul etmesinin bir parçası olarak dağıtılmıştı. Arap Ordusu birliklerine ek olarak, Şam'dan çok sayıda sivil gönüllü ve milis de el-Azma'nın güçlerine katıldı. Tahminler Suriyeli askerlerin ve düzensiz askerlerin sayısını 4000 civarında gösterirken; tarihçi Eliezer Tauber, el-Azma'nın 3000 asker ve gönüllü topladığını ve bunlardan sadece 1400'ünün savaşa katıldığını iddia ediyor. Tarihçi Michael Provence'a göre, "Kalabalık batıya doğru yürürken, bazıları yalnızca kılıç veya sopalarla silahlanmış, mekanize Fransız sütununu karşılamak için Şam'ın dört bir yanı genç erkeklerden boşalmıştı".

Meyselun'daki Suriye güçlerinin komutanı Savaş Bakanı Yusuf el-Azma, çıkan çatışmada hayatını kaybetti.

Sivil milis birliklerinin bir kısmı, Şamlı bir tüccar olan Yasin Kivan, Emevi Camii'nin eski imamı Abdülkadir Kivan ve Müslüman bir alim olan Şeyh Hamdi el-Cuvacani tarafından toplandı ve yönetildi. Yasin ve Abdülkadir savaşta öldürüldü. Şeyh de Şam'ın Meydan bölgesinden 40-50 adamıyla savaşa katıldı. Tevfik el-Dera (Osmanlı Beşinci Ordusunun eski müftüsü), Said el-Barhani (Tuba Camii'nde vaiz), Muhammed el-Fahıl (Kalbakciyya Medresesi'nden bilgin) ve Ali Dakkar (Sinan Paşa Camii vaizi) gibi Şam'dan diğer Müslüman vaizler ve alimler de savaşa katıldı.

Suriyeliler, Birinci Dünya Savaşı sırasında geri çekilen Osmanlı askerleri tarafından bırakılan ve 1916 Arap İsyanı sırasında Şerif Ordusunun Bedevi süvarileri tarafından kullanılan tüfeklerle donatıldı. Suriyeliler ayrıca bir dizi makineli tüfeğe ve yaklaşık 15 topçu silahına sahipti. Çeşitli versiyonlara göre, tüfek başına 120-250 mermi, makineli tüfek başına 45 mermi ve top başına 50-80 mermi ile mühimmat düşüktü. Bu mühimmatın bir kısmı da pek çok mermi ve tüfek çeşidi birbirine uymadığı için kullanılamaz hale geldi.

Muharebe

İlk çatışmalar saat 6.30'da Fransız tanklarının Suriye savunma hattının merkezi mevzisini basması ve Fransız süvari ve piyade birliklerinin Suriyelilerin kuzey ve güney mevzilerine saldırmasıyla gerçekleşti. Deve süvarileri, Fransızlarla savaşan ilk Suriye birlikleriydi. Suriye kuvvetleri başlangıçta cephe boyunca sert bir direniş gösterdi, ancak farklı birimleri arasında koordinasyondan yoksundu. Çatışmaların başlarında, Suriye topçu ateşi bir grup Fransız askerinin yaralanmasına neden oldu. Fransız tankları, Suriyelilere karşı zemin kazanmaya çalışırken ağır ateşle karşılaştı. Ancak, Fransız topçusu Suriye güçlerine zarar verdi ve 8.30'a kadar Fransızlar Suriyelilerin merkezi siperini kırmıştı. Çatışmaların ilk birkaç saatinin bir noktasında, Suriye güçleri, Fransız sağ kanadında nispeten izole olan iki Senegalli birimini kısa bir süreliğine ele geçirmeyi başardı. İki Senegal birimine verilen kayıplar, Fransız ordusunun toplam kayıplarının kabaca yarısını temsil ediyordu. Bununla birlikte, saat 10.00'a kadar, savaş etkili bir şekilde sona erdi ve kesin olarak Fransızların lehine döndü.

Saat 10.30'da Fransız kuvvetleri, Suriyeliler tarafından yola döşenen mayınlar tarafından engellenmeden el-Azma'nın karargahına ulaştı. Suriye tarafından savaş hakkında çok az bilgi var. Bir versiyona göre, Fransız kuvvetleri yaklaşık 100 metre uzaktayken, el-Azma yanına konuşlanmış bir Suriyeli topçuya koştu ve ondan ateş açmasını istedi. Ancak, herhangi bir top mermisi ateşlenmeden önce, bir Fransız tank birimi el-Azma'yı gördü ve onu makineli tüfekle vurdu. Başka bir anlatıma göre el-Azma, Fransız kuvvetleri mevzisine yaklaşırken siperleri mayınlamaya çalışmıştı, ancak operayonu başlatamadan Fransızlar tarafından vuruldu. El-Azma'nın ölümü savaşın sonunu getirdi, ancak aralıklı çatışmalar 13.30'a kadar devam etti. Hayatta kalan Suriyeli savaşçılar havadan bombalandı ve Şam'a doğru çekilirlerken Fransızlar tarafından taciz edildiler.

Savaştan sonra General Gouraud, General Goybet'e şöyle hitap etti:

GENEL EMİR No. 22
Aley, 24 Temmuz 1920

"General, General Goybet'i ve onun yiğit birliklerini tebrik etmekten büyük mutluluk duyar: 415. hat, 2. Cezayirli keskin nişancılar, 11. ve 10. Senegalli keskin nişancılar, Afrika hafif piyadeleri, Faslı asker alayı, Afrika gruplarının bataryaları, 115 ve 314. bataryalar tank bölüğü, bombardıman grupları ve 24 Temmuz çetin mücadelesinde 8 aydır bize kafa tutan düşmanın direnişini kıran bölükler ... Ülkemizin tarihine şanlı bir sayfa yazdırdılar." – General Gouraud

Sonrası

Kral Faysal, Şam'ı işgal eden Fransızlar tarafından Suriye'den kovuldu.

2000 Suriye'nin öldüğünü ve 800 Fransız'ın hayatını kaybettiğini iddia eden kayıplarla ilgili ilk tahminlerin abartılı olduğu ortaya çıktı. Fransız Ordusu, operasyonda 42 askerinin öldüğünü, 152'sinin yaralandığını ve 14'ünün kayıp olduğunu, 150 civarında Suriyeli savaşçının öldürüldüğünü ve 1500'ünün de yaralandığını iddia etti. Kral Faysal, savaşı El-Hamah köyünden gözlemledi ve Suriyelilerin bozguna uğradığı anlaşılınca o ve kabinesi - Fransızlarla sessizce bir anlaşma sağlayan İçişleri Bakanı Aladdin el-Durubi hariç - Şam'ın güney kıyılarında bulunan Kisve kasabasına doğru yola çıktı.

Fransız kuvvetleri 23 Temmuz'da savaşmadan Halep'i ele geçirdi, ve Meyselun'daki zaferin ardından 25 Temmuz'da Fransız birlikleri Şam'ı kuşatarak ele geçirdi . Kısa bir süre içinde, Faysal'ın güçlerinin çoğunluğu Fransız tarafına geçti ya da Fransızlara teslim oldu, ancak Fransız yönetimine karşı çıkan Arap gruplarının partileri hızla yenilmeden önce direnmeye devam etti. Kral Faysal 25 Temmuz'da Şam'a döndü ve el-Durubi'den bir hükûmet kurmasını istedi, ancak el-Durubi kabinesinin bileşimine zaten karar vermişti ve bu, Fransızlar tarafından da doğrulandı. General Gouraud, Faysal'ın Suriye'deki yönetimini kınadı, Faysal'ı "ülkeyi yıkıma sürüklemekle" suçladı ve bu nedenle "ülkede kalmasının kesinlikle imkansız olduğunu" söyledi. Faysal, Gouraud'nun açıklamasını kınadı ve kendisinin "Suriye halkı tarafından kendisine verilen" Suriye'nin egemen lideri olarak kalmasında ısrar etti.

Kendisini ve ailesini Suriye'den sınır dışı eden Fransız emrini sözlü olarak reddetmesine rağmen, Faysal 27 Temmuz'da kabine üyelerinden sadece biri olan el-Husri ile birlikte Şam'dan ayrıldı. Başlangıçta, yerel kabile liderlerinin bağlılığını kazandığı Havran bölgesindeki Dera'ya gitti. Bununla birlikte, aşiret liderlerine Faysal'ı sürgün etmeleri veya kamplarının bombalanmasıyla yüzleşmeleri için bir Fransız ültimatomu, Faysal'ı 1 Ağustos'ta İngilizlerin elindeki Filistin'deki Hayfa'ya gitmeye ve daha fazla kan dökülmesini önlemeye zorladı. Faysal'ın Suriye'den ayrılması, Suriye'de bir Arap devleti kurma ve yönetme hedefine son verdi.

Miras

Fransızlar, Fransız Suriye ve Lübnan Mandası haline gelen bölgenin kontrolünü ele geçirdi. Fransa, Suriye'yi, Maruniler için Büyük Lübnan, Havran'daki Dürziler için Cebel el-Dürzi Devleti, Suriye kıyı dağlarındaki Nusayriler için Nusayri Devleti ve Şam ilee Halep devletleri de dahil olmak üzere, belirli bölge ve mezhepler merkezli daha küçük devletlere böldü. Gouraud'un Selahaddin Eyyubi'nin gittiği, onu tekmelediği ve şöyle dediği bildirildi:

“	Uyan Selahaddin. Geri döndük. Buradaki varlığım, Haç'ın Hilal üzerindeki zaferini kutsuyor.	„

Iraklı tarihçi Ali el-Allavi'ye göre, Suriyeliler kesin olarak yenildiler, ancak Meyselun Muharebesi "Arap tarihine büyük ihtimallere karşı kahramanlık ve umutsuz cesaretin yanı sıra ihanet olarak da geçti". İngiliz gazeteci Robert Fisk'e göre Meyselun Muharebesi "her Suriyelinin okulda öğrendiği ama hemen hemen her Batılının cahil olduğu bir mücadele" idi. Tarihçi Tarık Y. İsmail, savaşın ardından "Han Meyselun'daki Suriye direnişi kısa sürede destansı boyutlara ulaştı. Bu, imparatorluk çığını durdurmak için bir Arap girişimi olarak görülüyordu." dedi. Ayrıca, Suriyelilerin yenilgisinin Arap dünyasında bugüne kadar var olan popüler tutumlara neden olduğunu, Batı dünyasının Arap halkına verdiği taahhütleri yerine getirmediğini ve "emperyal tasarılarının önünde duran herkesi ezdiğini" belirtti. Büyük bir pan-Arabist düşünür olan Sati el-Husri, savaşın "Arap ulusunun modern tarihindeki en önemli olaylardan biri" olduğunu iddia etti. Binlerce kişinin el-Azma'nın Meyselun'daki mezarını ziyaret ettiği etkinlik ile muharebe, her yıl Suriyeliler tarafından anılıyor.

Kaynakça

^ ^a ^b Khoury 1987, p. 97.
^ Tricolor and Crescent: France and the Islamic World. Greenwood Publishing Group. 2003. ss. 53-. ISBN . 13 Aralık 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Şubat 2022.
^ Allawi 2014, pp. 60–61.
^ ^a ^b Moubayed 2012, pp. 8–9.
^ Moubayed 2012, p. 14.
^ Moubayed 2012, p. 16.
^ Allawi, 2014, p. 285.
^ Baker 1979, p. 161.
^ Baker 1979, p. 162.
^ Baker 1979, p. 163.
^ Moubayed 2006, p. 44.
^ ^a ^b ^c Tauber 1995, p. 215.
^ ^a ^b ^c Allawi 2014, p. 288.
^ Tauber 2013, p. 34.
^ ^a ^b ^c ^d ^e Allawi 2014, p. 289.
^ Moubayed 2006, p. 45.
^ ^a ^b ^c Allawi 2014, p. 290.
^ Russel 1985, p. 186.
^ ^a ^b ^c Russell 1985, p. 187.
^ The Arabs: A History. Basic Books. 2009. s. 163. ISBN .
^ Russel 1985, p. 246.
^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Tauber 1995, p. 218.
^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Russell 1985, p. 189.
^ ^a ^b ^c Husri 1966, p. 172.
^ A House of Many Mansions: The History of Lebanon Reconsidered. I. B. Tauris. 2003. s. 33. ISBN . 25 Şubat 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Şubat 2022.
^ Tauber 1995, p. 216.
^ Provence 2011, p. 218.
^ Gelvin 1998, p. 115.
^ Gelvin 1998, pp. 115–116.
^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Allawi 2014, p. 291.
^ ^a ^b ^c Allawi 2014, p. 292.
^ Allawi 2014, p. 293.
^ Allawi 2014, p. 294.
^ McHugo 2013, p. 122.
^ Kingmakers: The Invention of the Modern Middle East. W. W. Norton & Company. 2008. s. 359. ISBN . Awake, Saladin. We have returned.
^ Fisk 2007, p. 1003.
^ Ismael 2014, p. 57.
^ ^a ^b Sorek 2015, p. 32.

Konuyla ilgili yayınlar

Allawi, Ali A. (2014). Faisal I of Iraq. Yale University Press. ISBN . 25 Şubat 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Şubat 2022.
Baker, Randall (1979). King Husain and the Kingdom of Hejaz. The Oleander Press. ISBN . 25 Şubat 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Şubat 2022.
Fisk, Robert (2007). The Great War for Civilisation: The Conquest of the Middle East. Knopf Doubleday Publishing Group. ISBN . 25 Şubat 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Şubat 2022.
Gelvin, James L. (1998). Divided Loyalties: Nationalism and Mass Politics in Syria at the Close of Empire. California University Press. ISBN . 25 Şubat 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Şubat 2022.
Husri, Sati' (1966). The Day of Maysalūn: A Page from the Modern History of the Arabs. Middle East Institute. 25 Şubat 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Şubat 2022.
Ismael, Tareq Y. (2014). The International Relations of the Contemporary Middle East: Subordination and Beyond. Routledge. ISBN . 25 Şubat 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Şubat 2022.
Khoury, Philip S. (1987). Syria and the French Mandate: The Politics of Arab Nationalism, 1920-1945. Princeton University Press. ISBN .
McHugo, John (2013). A Concise History of the Arabs. The New Press. ISBN . 25 Şubat 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Şubat 2022.
Moubayed, Sami (2006). Steel and Silk. Cune Press. ISBN . 25 Şubat 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Şubat 2022.
Provence, Michael (2011). "Ottoman Modernity, Colonialism, and Insurgency in the Interwar Arab East" (PDF). International Journal of Middle East Studies. Cambridge University Press. 43: 205-225. doi:10.1017/S0020743811000031. 25 Şubat 2022 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 25 Şubat 2022.
Russell, Malcolm B. (1985). The first Modern Arab State: Syria Under Faysal, 1918-1920. Bibliotheca Islamica. 25 Şubat 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Şubat 2022.
Sorek, Tamir (2015). Palestinian Commemoration in Israel: Calendars, Monuments, and Martyrs. Stanford University Press. ISBN . 25 Şubat 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Şubat 2022.
Tauber, Eliezer (1995). The Formation of Modern Iraq and Syria. Routledge. ISBN . 25 Şubat 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Şubat 2022.
Moubayed, Sami M. Şam Siyaseti 1920-1946. Kentin ileri gelenleri ve Fransız Mandası (Dar Tlass, 1999)

[Khoury97-1] Khoury 1987, p. 97.

[Watson2003-2] Tricolor and Crescent: France and the Islamic World. Greenwood Publishing Group. 2003. ss. 53-. ISBN . 13 Aralık 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Şubat 2022.

[3] Allawi 2014, pp. 60–61.

[Moubayed8-9-4] Moubayed 2012, pp. 8–9.

[5] Moubayed 2012, p. 14.

[6] Moubayed 2012, p. 16.

[Allawi262-7] Allawi, 2014, p. 285.

[8] Baker 1979, p. 161.

[9] Baker 1979, p. 162.

[10] Baker 1979, p. 163.

[11] Moubayed 2006, p. 44.

[Tauber1995-12] Tauber 1995, p. 215.

[Allawi288-13] Allawi 2014, p. 288.

[14] Tauber 2013, p. 34.

[Allawi289-15] Allawi 2014, p. 289.

[16] Moubayed 2006, p. 45.

[Allawi290-17] Allawi 2014, p. 290.

[18] Russel 1985, p. 186.

[Russel187-19] Russell 1985, p. 187.

[Rogan163-20] The Arabs: A History. Basic Books. 2009. s. 163. ISBN .

[21] Russel 1985, p. 246.

[Tauber218-22] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Tauber 1995, p. 218.

[Russel189-23] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Russell 1985, p. 189.

[Husri172-24] Husri 1966, p. 172.

[Salibi-25] A House of Many Mansions: The History of Lebanon Reconsidered. I. B. Tauris. 2003. s. 33. ISBN . 25 Şubat 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Şubat 2022.

[26] Tauber 1995, p. 216.

[27] Provence 2011, p. 218.

[28] Gelvin 1998, p. 115.

[29] Gelvin 1998, pp. 115–116.

[Allawi291-30] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Allawi 2014, p. 291.

[Allawi292-31] Allawi 2014, p. 292.

[32] Allawi 2014, p. 293.

[33] Allawi 2014, p. 294.

[34] McHugo 2013, p. 122.

[35] Kingmakers: The Invention of the Modern Middle East. W. W. Norton & Company. 2008. s. 359. ISBN . Awake, Saladin. We have returned.

[36] Fisk 2007, p. 1003.

[37] Ismael 2014, p. 57.

[Sorek32-38] Sorek 2015, p. 32.