Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Mihail (Mihaylo) Vasilyeviç Lomonosov (Rusça: «Михаи́л (Миха́йло) Васи́льевич Ломоно́сов») (d. 19 Kasım 1711 - ö. 15 Nisan 1765), Dünya çapında ünlü Rus bilim insanı.
Mihail Vasilyeviç Lomonosov | |
|---|---|
 Lomonosov'un bilinmeyen bir ressam tarafından yapılmış yağlı boya resmi | |
| Doğum | 19 Kasım 1711 Mişaninskaya köyü, , Rusya Çarlığı |
| Ölüm | 15 Nisan 1765 (53 yaşında) Sankt-Peterburg, Rus İmparatorluğu |
| Milliyet | Rus |
| Vatandaşlık | Rusya İmparatorluğu |
| İmza | |
 | |
Rusya'nın yetiştirdiği en büyük bilim adamlarından biri olan Lomonosov, ansiklopedist, doğa bilimci, fizikçi ve kimyacıdır. Bir disiplin olarak fiziksel kimyayı bugünküne çok yakın bir biçimde tanımlayan ilk kimyacı sıfatıyla tarihe geçmiş ve gelecekte bu alanda yapılması gereken çalışmaların geniş bir programını hazırlamıştır. 1755 yılında Rusça Dilbilgisi (Российская грамматика) adında Rus dilinin gerçek anlamdaki ilk dilbilgisi eserini kaleme almıştır.Moskova Devlet Üniversitesi'nin kurulması projesi de Lomonosov'un eseridir ve 1755 yılında açılan okula yaklaşık 200 sene sonra (1940 yılında) Lomonosov'un adı verilmiştir. Venüs gezegeninin bir atmosferinin olduğunu ilk kez olarak (1761 yılında) iddia etmiştir.
Dönemi
Lomonosov'un dönemi Rusya tarihinin büyük değişimlerle zengin önemli bir evresidir. Rusya Çarlığı'nın son çarı I. Petro reformlarını büyük ölçüde sonlandırmış ve devletini Avrupa'nın en büyükleri sırasına sokacak kesin hamleyi yapmıştır. Nitekim 1721 yılında Rusya'yı imparatorluk ve kendisini imparator ilan edecektir. Bundan bir süre önce, 1709 yılında İsveçlilerin tarihteki en büyük yenilgiyi aldığı ve İsveç kralı Demirbaş Şarl'ın Osmanlı'ya sığınmak zorunda kaldığı Poltava Savaşı'nda Rusya önemli bir zafer kazanmıştır. 1711 yılında Osmanlı Devleti ile imzalanan Prut Antlaşması Rusya'yı belki kaderini sonsuza kadar değiştirecek bir hezimetten kurtarmıştır.
Hayatı
19 Kasım 1711'de Rusya Çarlığı'nın Arhangelogorod Guberniyası'na bağlı Mişaninskaya köyünde doğdu. Prof. Dr. Celal Şengör ve Prof. Dr. İlber Ortaylı 16 Aralık 2015 tarihli Teke Tek programında Mihail Lomonosov hakkında bilgiler sunmuştur. Lomonosov'un 18 yaşında köyden yürüye yürüye kente gittiğini ve ilkokula başladığını söylemişlerdir. İlber Ortaylı daha sonra ekleyerek o dönemin Rusya'sında ancak soyluların Üniversite'ye gidebildiğini, ancak Lomonosov'un bir yolunu bulup bu engeli aşıp Üniversite'ye girdiğini söylemiştir. Rus kaynaklarına göre o tarihlerde Rusya'da bir üniversite bulunmamaktadır. Lomonosov, Славяно-греко-латинскую академию adlı bir okula başlamış ve bu okulu dört senede bitirmiştir. Daha sonra eğitimine Kiev ve St. Petersburg'da devam etmiştir. 1736 yılında Almanya'ya giderek fizik, kimya, mekanik ve madencilik alanlarında Üniversitede çalışmalarına devam etmiştir. Beş yıl sonra yurda dönmüş ve 'российской академии наук' da ilk Rus bilim insanı olarak çalışmaya başlamıştır. O tarihe kadar bu akademide sadece yabancı bilim adamları çalışmaktadır. 1755 yılında Moskova'da Rusya'nın ilk üniversitesini kurmuştur.
Bilimsel çalışmaları
Tarih çalışmaları
Lomonosov 18. yüzyılda Rus tarih biliminde etkin Liberal-Asilzade Akımı'na mensuptur. Halk kütlelerinin tarihte belirli bir ölçüde rol oynadığını kabul etmekle beraber, tarihî şahsiyetlerin rolünün belirleyici olduğuna inanmıştır. Rusların İskandinav kökenli olduğunu iddia eden 'ni inkâr etmiştir. Sarmatizm (Sarmat Teorisi) yanlısıdır. Rusların etnik kökeninin Slavlarla Fin-Ugorların (Lomonosov bunlara «Çudi» der) karışımı olduğuna inanmaktadır.
Kratkiy Rossiyskiy letopisec s rodosloviem (Soyağaçlı Kısa Rusya Vakayinamesi, Sankt-Peterburg, 1760) adlı eserinde Lomonosov Rusya'nın 862-1725 yılları arasındaki tarihinin en önemli olaylarına kısaca yer vermiştir. Büyük ilgi gören bu çalışma Lomonosov henüz hayattayken Almancaya, yazarının ölümünden 2 yıl sonra da İngilizceye çevrilmiştir.
Lomonosov'un tarih alanındaki en önemli eseri Drevnyaya Rossiyskaya istoriya (Eski Rusya Tarihi, Sankt-Peterburg, 1766) adlı çalışmadır. Bu çalışmasında Lomonosov Rusya tarihini Roma İmparatorluğu tarihiyle kıyaslar ve Antik Çağ'ın inançlarıyla Doğu Slavların inançları arasında pek çok ortak nokta tespit eder.
Dil Bilimi Çalışmaları
Lomonosov'un en önemli dil bilimi çalışması Rossiyskaya grammatika (Rusya Grameri) Rusçanın grameri üzerine bu dildeki ilk basılı bilimsel eserdir. Eser 1755 yılında tamamlanmış, 1757 yılında Sankt-Peterburg'da ilk baskısı yapılmış ve yaklaşık 30 senede 4 kere daha basılmıştır. Lomonosov bu çalışmasında Rusçanın birtakım gramer normlarından bahsetmiş, sözcük türü kavramını açıklığa kavuşturmuş, sözcüklerin imla ve telaffuz kurallarına değinmiştir. Sözcüklerin telaffuzundan bahsederken Lomonosov Moskova konuşmasını ölçüt kabul etmiştir. Özgün dil çalışmalarıyla Rus dilbiliminin temelini atmış ve Rus diline katkılarından dolayı Rus dilbiliminin kurucusu (основоположник русской лингвистики) olarak anılmıştır. Eleştirmen Belinski, Rus edebiyatının Lomonosov'la başladığını, Rusçanın babası ve öğretmeni (отцом и пестуном) olduğunu belirterek, onun Rus edebiyatının Büyük Petro’su olduğunu söylemiştir.
Rassujdenie o polze knig cerkovnıh v rossiyskom yazıke (Rusçada Kilise Kitaplarının Önemi Üzerine) adlı çalışmasında da Lomonosov 'ni kullanarak Rusçanın, 3 farklı yapıya bölünmesini önererek Üç Stil Teorisi (Tеория Трех Штилей) ortaya koyar: Yüksek stil (şiir, kaside, oratoryo), Orta stil (tiyatro oyunları, hicivler), Düşük stil (komedi, mektuplar).
Hatırası
Doğa objeleri
Mihail Lomonosov'un adını taşıyan doğa objeleri şunlardır:
Yerleşim birimleri ve kentsel alanlar
Rusya'da kenti ve köyü bulunur. Yine Rusya'nın Moskova, Arhangelsk, Saratov kentlerinde Lomonosov'un adını taşıyan birer cadde, Sankt-Peterburg ve Severodvinsk kentlerinde ise birer meydan vardır.
Ukrayna'nın kentinde de Lomonosov Caddesi vardır.
Şu kentlerde birer Lomonosov Sokağı bulunur:
- Rusya kentleri:
- , , Barnaul, Berezniki, Biysk, Blagoveşçensk, Çerepovets, , Gusev, İjevsk, İrkutsk, Jukovski, Kem, Kineşma, Kirov, Kolçugino, Koryajma, Krasnodar, Krasnoyarsk, Kursk, Lipetsk, Murmansk, Nijni Novgorod, Novorossisk, Novosibirsk, Oryol, Ramenskoye, Sankt-Peterburg, Saransk, Severodvinsk, Smolensk, Soçi, Stavropol, Şadrinsk, Şenkursk, Taganrog, Veliki Novgorod, Velsk, , Volgograd, Vorkuta, Voronej, Yekaterinburg
- Ukrayna kentleri:
- Estonya kentleri:
- Letonya kentleri:
- Moldova kentleri:
- Transdinyester kentleri:
Sankt-Peterburg'daki bir metro istasyonu da Lomonosovskaya adını taşımaktadır.
Eğitim ve kültür kurumları
Rusya'da ve Rusya dışında birtakım eğitim ve kültür kurumları Mihail Lomonosov'un adını taşımaktadır:
- Moskova Devlet Üniversitesi
- Lomonosov Okulu, Moskova
- Lomonosov Lisesi, Sankt-Peterburg, Rusya
- , Arhangelsk
- Arhangelsk Şehir Lisesi
- Lomonosov Lisesi, , Rusya
- Lomonosov Ortaokulu, Samara, Rusya
- Holmogorı Ortaokulu, , Rusya
- Lomonosov Lisesi, Yoşkar-Ola, Mari El Cumhuriyeti, Rusya
- Lomonosov Lisesi, Riga, Letonya
- Lomonosov Lisesi, Harkiv, Ukrayna
- Millî Maden Üniversitesi, Dnipro, Ukrayna
Galeri
doğa objeleri
yerleşim birimleri ve kentsel alanlar
-
![image]()
'un şehir kapısı, Rusya -
![image]()
Lomonosov Caddesi, Moskova -
![image]()
Lomonosov Sokağı, Sankt-Peterburg -
![image]()
Lomonosov Meydanı, Sankt-Peterburg -
![image]()
Lomonosov Köprüsü, Sankt-Peterburg -
![image]()
Lomonosovskaya metro istasyonu içi, Sankt-Peterburg -
![image]()
Lomonosov Sokağı, Arhangelsk
eğitim ve kültür kurumları
-
![image]()
-
![image]()
-
![image]()
Arhangelsk Tiyatrosu, Arhangelsk
basılan madeni paralar
basılan posta pulları
Hatıra eşyaları
Diğerleri
Kaynakça
- ^ a b Serdar, İsmail (2023). "RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi 2023.37 (Aralık), 87. 18. Yüzyıl Rusya'sında Reform Hareketleri Ekseninde Dil Reformu". Erişim tarihi: 17 Mayıs 2024.
- ^ «Краткий Российский летописец с родословием» 25 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde ..
- ^ «Древняя Российская история» 27 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde ..
- ^ Евтюхин В. Б., «Российская Грамматика М. В. Ломоносова» 26 Mayıs 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde ..
- ^ . 17 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Mihail Mihaylo Vasilyevic Lomonosov Rusca Mihai l Miha jlo Vasi levich Lomono sov d 19 Kasim 1711 o 15 Nisan 1765 Dunya capinda unlu Rus bilim insani Mihail Vasilyevic LomonosovLomonosov un bilinmeyen bir ressam tarafindan yapilmis yagli boya resmiDogum19 Kasim 1711 Misaninskaya koyu Rusya CarligiOlum15 Nisan 1765 53 yasinda Sankt Peterburg Rus ImparatorluguMilliyetRusVatandaslikRusya ImparatorluguImzaLomonosov dogdugunda Rusya yi tarihinin en buyuk devlet baskanlarindan olan I Petro yonetmektedirKratkiy Rossiyskiy letopisec s rodosloviem kitabindan iki sayfaRossiyskaya grammatika nin Almanca baskisi Sankt Peterburg 1764 Rusya nin yetistirdigi en buyuk bilim adamlarindan biri olan Lomonosov ansiklopedist doga bilimci fizikci ve kimyacidir Bir disiplin olarak fiziksel kimyayi bugunkune cok yakin bir bicimde tanimlayan ilk kimyaci sifatiyla tarihe gecmis ve gelecekte bu alanda yapilmasi gereken calismalarin genis bir programini hazirlamistir 1755 yilinda Rusca Dilbilgisi Rossijskaya grammatika adinda Rus dilinin gercek anlamdaki ilk dilbilgisi eserini kaleme almistir Moskova Devlet Universitesi nin kurulmasi projesi de Lomonosov un eseridir ve 1755 yilinda acilan okula yaklasik 200 sene sonra 1940 yilinda Lomonosov un adi verilmistir Venus gezegeninin bir atmosferinin oldugunu ilk kez olarak 1761 yilinda iddia etmistir DonemiLomonosov un donemi Rusya tarihinin buyuk degisimlerle zengin onemli bir evresidir Rusya Carligi nin son cari I Petro reformlarini buyuk olcude sonlandirmis ve devletini Avrupa nin en buyukleri sirasina sokacak kesin hamleyi yapmistir Nitekim 1721 yilinda Rusya yi imparatorluk ve kendisini imparator ilan edecektir Bundan bir sure once 1709 yilinda Isveclilerin tarihteki en buyuk yenilgiyi aldigi ve Isvec krali Demirbas Sarl in Osmanli ya siginmak zorunda kaldigi Poltava Savasi nda Rusya onemli bir zafer kazanmistir 1711 yilinda Osmanli Devleti ile imzalanan Prut Antlasmasi Rusya yi belki kaderini sonsuza kadar degistirecek bir hezimetten kurtarmistir Hayati19 Kasim 1711 de Rusya Carligi nin Arhangelogorod Guberniyasi na bagli Misaninskaya koyunde dogdu Prof Dr Celal Sengor ve Prof Dr Ilber Ortayli 16 Aralik 2015 tarihli Teke Tek programinda Mihail Lomonosov hakkinda bilgiler sunmustur Lomonosov un 18 yasinda koyden yuruye yuruye kente gittigini ve ilkokula basladigini soylemislerdir Ilber Ortayli daha sonra ekleyerek o donemin Rusya sinda ancak soylularin Universite ye gidebildigini ancak Lomonosov un bir yolunu bulup bu engeli asip Universite ye girdigini soylemistir Rus kaynaklarina gore o tarihlerde Rusya da bir universite bulunmamaktadir Lomonosov Slavyano greko latinskuyu akademiyu adli bir okula baslamis ve bu okulu dort senede bitirmistir Daha sonra egitimine Kiev ve St Petersburg da devam etmistir 1736 yilinda Almanya ya giderek fizik kimya mekanik ve madencilik alanlarinda Universitede calismalarina devam etmistir Bes yil sonra yurda donmus ve rossijskoj akademii nauk da ilk Rus bilim insani olarak calismaya baslamistir O tarihe kadar bu akademide sadece yabanci bilim adamlari calismaktadir 1755 yilinda Moskova da Rusya nin ilk universitesini kurmustur Bilimsel calismalariTarih calismalari Lomonosov 18 yuzyilda Rus tarih biliminde etkin Liberal Asilzade Akimi na mensuptur Halk kutlelerinin tarihte belirli bir olcude rol oynadigini kabul etmekle beraber tarihi sahsiyetlerin rolunun belirleyici olduguna inanmistir Ruslarin Iskandinav kokenli oldugunu iddia eden ni inkar etmistir Sarmatizm Sarmat Teorisi yanlisidir Ruslarin etnik kokeninin Slavlarla Fin Ugorlarin Lomonosov bunlara Cudi der karisimi olduguna inanmaktadir Kratkiy Rossiyskiy letopisec s rodosloviem Soyagacli Kisa Rusya Vakayinamesi Sankt Peterburg 1760 adli eserinde Lomonosov Rusya nin 862 1725 yillari arasindaki tarihinin en onemli olaylarina kisaca yer vermistir Buyuk ilgi goren bu calisma Lomonosov henuz hayattayken Almancaya yazarinin olumunden 2 yil sonra da Ingilizceye cevrilmistir Lomonosov un tarih alanindaki en onemli eseri Drevnyaya Rossiyskaya istoriya Eski Rusya Tarihi Sankt Peterburg 1766 adli calismadir Bu calismasinda Lomonosov Rusya tarihini Roma Imparatorlugu tarihiyle kiyaslar ve Antik Cag in inanclariyla Dogu Slavlarin inanclari arasinda pek cok ortak nokta tespit eder Dil Bilimi Calismalari Lomonosov un en onemli dil bilimi calismasi Rossiyskaya grammatika Rusya Grameri Ruscanin grameri uzerine bu dildeki ilk basili bilimsel eserdir Eser 1755 yilinda tamamlanmis 1757 yilinda Sankt Peterburg da ilk baskisi yapilmis ve yaklasik 30 senede 4 kere daha basilmistir Lomonosov bu calismasinda Ruscanin birtakim gramer normlarindan bahsetmis sozcuk turu kavramini acikliga kavusturmus sozcuklerin imla ve telaffuz kurallarina deginmistir Sozcuklerin telaffuzundan bahsederken Lomonosov Moskova konusmasini olcut kabul etmistir Ozgun dil calismalariyla Rus dilbiliminin temelini atmis ve Rus diline katkilarindan dolayi Rus dilbiliminin kurucusu osnovopolozhnik russkoj lingvistiki olarak anilmistir Elestirmen Belinski Rus edebiyatinin Lomonosov la basladigini Ruscanin babasi ve ogretmeni otcom i pestunom oldugunu belirterek onun Rus edebiyatinin Buyuk Petro su oldugunu soylemistir Rassujdenie o polze knig cerkovnih v rossiyskom yazike Ruscada Kilise Kitaplarinin Onemi Uzerine adli calismasinda da Lomonosov ni kullanarak Ruscanin 3 farkli yapiya bolunmesini onererek Uc Stil Teorisi Teoriya Treh Shtilej ortaya koyar Yuksek stil siir kaside oratoryo Orta stil tiyatro oyunlari hicivler Dusuk stil komedi mektuplar HatirasiDoga objeleri Mihail Lomonosov un adini tasiyan doga objeleri sunlardir Ay Mars gezegeni 1379 Yerlesim birimleri ve kentsel alanlar Rusya da kenti ve koyu bulunur Yine Rusya nin Moskova Arhangelsk Saratov kentlerinde Lomonosov un adini tasiyan birer cadde Sankt Peterburg ve Severodvinsk kentlerinde ise birer meydan vardir Ukrayna nin kentinde de Lomonosov Caddesi vardir Su kentlerde birer Lomonosov Sokagi bulunur Rusya kentleri Barnaul Berezniki Biysk Blagovescensk Cerepovets Gusev Ijevsk Irkutsk Jukovski Kem Kinesma Kirov Kolcugino Koryajma Krasnodar Krasnoyarsk Kursk Lipetsk Murmansk Nijni Novgorod Novorossisk Novosibirsk Oryol Ramenskoye Sankt Peterburg Saransk Severodvinsk Smolensk Soci Stavropol Sadrinsk Senkursk Taganrog Veliki Novgorod Velsk Volgograd Vorkuta Voronej YekaterinburgUkrayna kentleri Kiev Harkiv Simferopol Lugansk Donetsk VinnitsyaEstonya kentleri TallinnLetonya kentleri RigaMoldova kentleri KisinevTransdinyester kentleri Sankt Peterburg daki bir metro istasyonu da Lomonosovskaya adini tasimaktadir Egitim ve kultur kurumlari Rusya da ve Rusya disinda birtakim egitim ve kultur kurumlari Mihail Lomonosov un adini tasimaktadir Moskova Devlet Universitesi Lomonosov Okulu Moskova Lomonosov Lisesi Sankt Peterburg Rusya Arhangelsk Arhangelsk Sehir Lisesi Lomonosov Lisesi Rusya Lomonosov Ortaokulu Samara Rusya Holmogori Ortaokulu Rusya Lomonosov Lisesi Yoskar Ola Mari El Cumhuriyeti Rusya Lomonosov Lisesi Riga Letonya Lomonosov Lisesi Harkiv Ukrayna Milli Maden Universitesi Dnipro UkraynaGaleriLomonosov un adini tasiyan doga objeleri Lomonosov un adini tasiyan yerlesim birimleri ve kentsel alanlar un sehir kapisi Rusya Lomonosov Caddesi Moskova Lomonosov Sokagi Sankt Peterburg Lomonosov Meydani Sankt Peterburg Lomonosov Koprusu Sankt Peterburg Lomonosovskaya metro istasyonu ici Sankt Peterburg Lomonosov Sokagi Arhangelsk Lomonosov un adini tasiyan egitim ve kultur kurumlariMoskova Devlet Universitesi Arhangelsk Arhangelsk Tiyatrosu Arhangelsk Lomonosov hatirasina basilan madeni paralar100 Ruble altin Aydinlanma Cagi 18 Yuzyil ve M V Lomonosov Rusya 1992 3 Ruble gumus M V Lomonosov Moskova Devlet Universitesi nin 250 Yili Rusya 2005 2 Ruble gumus M V Lomonosov un Dogumunun 300 yili Rusya 2011 Lomonosov hatirasina basilan posta pullariSSCB 1925 SSCB 1945 SSCB 1949 SSCB 1955 SSCB 1956 SSCB 1961 SSCB 1961 SSCB 1961 SSCB 1986 Rusya 2011 Hatira esyalari DigerleriKaynakca a b Serdar Ismail 2023 RumeliDE Dil ve Edebiyat Arastirmalari Dergisi 2023 37 Aralik 87 18 Yuzyil Rusya sinda Reform Hareketleri Ekseninde Dil Reformu Erisim tarihi 17 Mayis 2024 Kratkij Rossijskij letopisec s rodosloviem 25 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Drevnyaya Rossijskaya istoriya 27 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Evtyuhin V B Rossijskaya Grammatika M V Lomonosova 26 Mayis 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde 17 Mayis 2024 tarihinde kaynagindan arsivlendi