Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Nemesis Operasyonu (Ermenice: «Նեմեսիս» գործողություն Nemesis gortsoghut'iun), Ermeni Devrimci Federasyonu (Taşnak Partisi) tarafından Ermeni Kırımı'ndaki rollerinden ötürü bir dizi eski Osmanlı siyasi ve askeri liderinin yanında Eylül Günleri ile suçlanan Azeri siyasetçilere de karşı 1920 ve 1922 arasında gerçekleştirilmiş bir dizi suikastten oluşan bir gizli operasyondur.Şahan Natali ve Karekin Pastırmacıyan, operasyonun başındakilerdir. Operasyon adını Yunan mitolojisindeki intikam tanrıçası Nemesis'ten almıştır.
Operasyonun bir parçası olan ve en çok bilinen suikast, Mart 1921'de Berlin'de Talat Paşa'nın öldürülmesidir.
Örgütün kurulması
Saldırıların yapılması fikri ilk olarak Ermeni siyaset adamı olan Şahan Natali tarafından 1919 yılı Ekim ayında Erivan'da yapılan Taşnaksutyun Partisinin 9. kurultayında gündeme getirilmiştir.
İlk olarak Kırım'a katkısı olan yaklaşık 650 kişinin listesi çıkarılmıştır. Bu liste içerisinde 41 kişi, "ele başı" kabul edildi. Saldırı operasyonunu yönetmek için özel bir birim oluşturuldu ve tüm yetki bu birime bağlandı. Birimin yöneticisi olarak Ermenistan cumhuriyetinin ABD'deki elçisi Pastırmacıyan Karekin Efendi seçildi. Bunun yanı sıra saldırı birimine finansal destek sağlaması amacıyla özel fon oluşturuldu. Fonun amacı örgüte sağlanacak lojistik destek için para toplamaktı. Fonun ilk yöneticiliğine Saan Satçaklyan seçildi. Örgütün aynı zamanda yasal bir dernek şeklinde çalışan ikinci bir birimi daha kuruldu çoğunlukla kooperatif statüsünde çalışacak olan birim çeşitli bölgelerde yapacağı yardım balolarında eğitim ve hayır işleri adı altında para toplayacak el altından örgüt fonuna kaynak aktaracaktı. Kooparatifin sorumluluklarına ise Şahan Natali ve getirildi.
Örgütün ulusları alanda istihbarat toplaması için kendini Türk gibi gösteren Graç Papazyan, dış ilişkilerden sorumlu yönetici olarak sonradan örgüte dahil edildi. Graçyan göreve başladıktan sonra ilk olarak Genç Türkler ile yakın ilişkiler kurdu. Silahlı saldırıların yapılabilmesi için paraya ihtiyacı olan işsiz insanlardan 3-5 kişilik gruplar halinde ekipler kuruldu. Her plan için farklı grupların konuşlandırılması planlanıyor böylece karşı tarafın saldırının tek bir noktadan gelmediğine dair kanaate sahip olması isteniyordu. Saldırı hedeflerinin iki temel merkezi vardı, bunlar "Çakatamart" (İstanbul) ve "Droşak" (Boston) gazetelerinin binaları idi.
Yapılan saldırılar
- 19 Haziran 1920, Tiflis: Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti'nin eski Başbakanı Fetali Han Hoyski öldürüldü. Eski Adalet Bakanı Halil Bey Hasmemmedov ise yaralandı. Saldırıları Aram Yerganyan ve gerçekleştirmişlerdir. Saldırı operasyonunda saldırganlardan Kirakosyan yaralanmıştır.
- 19 Temmuz 1920, Tiflis: Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti Parlamentosu Başkan Yardımcısı aynı suikastçılar tarafından öldürüldü.
- 15 Mart 1921, Berlin: Talat Paşa Suikastı: Osmanlı İmparatorluğu'nun eski İçişleri Bakanı ve Başkan-ı a'zam olmuş Talat Paşa öldürüldü. Talat Paşa'nın adı saldırganların öldürülecekler listesinde birinci sıradaydı. Talat Paşa'nın öldürülmesi sonrası saldırgan Sogomon Teyleryan Berlin mahkemesi tarafından beraat ettirilmiştir.
- 5 Aralık 1921, Roma: Atla gezinti yapan Osmanlı İmparatorluğu'nun eski sadrazamı Said Halim Paşa öldürüldü. Saldırgan yakalanamamıştır. Bu saldırının organizatörleri arasında Ermenistan'ın eski Roma büyükelçisi ve kimliği belirlenemeyen bir kişi daha vardır.
- 17 Nisan 1922, Berlin: Ailesiyle gezi yapan eski Trabzon Valisi Cemal Azmi, "Teşkilât-ı Mahsusa" nın yaratıcısı Bahattin Şakir ve koruyucusu öldürüldü. Saldırılar ve tarafından gerçekleştirilmiştir.
- 19 Temmuz 1921, İstanbul: Azerbaycan'ın eski İçişleri Bakanı Behbud Han Cevanşir öldürüldü. Saldırıyı yapan Misak Torlakyan İngiliz askerî mahkemesince yargılandı. Olay yerinde cinayet silahıyla yakalandığı için suçu sabit görüldü, fakat zihinsel engelli olmakla beraber, önce Kırım sırasında Osmanlı İmparatorluğu'nda, daha sonra kaçtığı Bakü'de aile fertlerini kaybettiği nedenle hastalığının ilerlediği ve Bakü'deki kayıplarından sorumlu tuttuğu eski Azerbaycan İçişleri Bakanı'nı görünce kendine hakim olamayarak üzerindeki silahı ateşlediği, dolayısıyla cezai ehliyetinin olmadığı karara bağlandı. Saldırının diğer ortakları Edvard Fundukyan ve Arutun Arutunyans'dır.
- 25 Temmuz 1922, Tiflis: Osmanlı İmparatorluğu'nun eski askerî deniz kuvvetleri Bakanı Cemal Paşa öldürüldü. Saldırıyı Petros Ter-Pogosyan ve Artaşes Kevorgyan gerçekleştirmişlerdir. Ayrıca saldırının organize edilmesinde Zare Melik-Şahnazaryan ve Stepan Tsagikyan görev almışlardır.
Türklerle işbirliği yaptıkları düşünülen Ermenilere yapılan saldırılar
- 1920 yılında İstanbul'da Türklere yardım ettiği gerekçesiyle , Sogomon Tehliryan tarafından öldürülmüştür.
- 1915 yılında Türklere bilgi sızdırdığı gerekçesi ile sınır dışı edilmiş suçu sabit görüldükten sonra örgüt tarafından öldürülecekler listesine eklenmiş ardından kısa bir süre sonra Arşavir Şirakyan tarafından öldürülmüştür.
- Hamayak Aramyants, Hınçak partisinin eski üyesidir. 1914 yılında Talat Paşa Suikastında polise bilgi verdiği gerekçesi ile Arşak Yezdanyan tarafından öldürülmüştür.
Başarısızlığa uğrayan planlar
Saldırganların hazırladığı ölüm listesinde ilk isimlerden biri Osmanlı Devleti'nin eski harbiye nazırı Enver Paşa'nın adı da vardı. İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin eski genel sekreteri Doktor Nâzım Bey'in adı da listedeki ilk isimlerden biriydi. Onlar da Ermeni saldırganlar tarafından izlenmişler fakat öldürülememişlerdir.[]
Saldırılarda öldürülen kişiler
-
![image]()
Talat Paşa, İttihat ve Terakkinin kurucularından, Osmanlı İmparatorluğunun içişleri bakanı ve sadrazamı. -
![image]()
Cemal Paşa, İttihat ve Terakkinin kurucularından biri. -
![image]()
Said Halim Paşa, eski sadrazam. -
![image]()
Fetali Han Hoyski, Azerbaycan'ın Başbakanı ve dışişleri bakanı. -
![image]()
Hasan Bey Agayev, Azerbaycan Parlamentosu Başkan Yardımcısı. -
![image]()
Behbud Han Cevanşir, Azerbaycan'ın içişleri bakanı. -
![image]()
Bahattin Şakir, Teşkilât-ı Mahsusanın kurucusu. -
![image]()
Cemal Azmi Bey, Trabzon valisi
Kaynakça
- ^ Motta, Giuseppe (2013). Less than Nations : Central-Eastern European Minorities after WWI, Volume 2. Newcastle upon Tyne: Cambridge Scholars Publishing. s. 18. ISBN . OCLC 868489119.
- ^ Eminian, Sarkis J. (2004). West of Malatia : the boys of '26. Bloomington, IN: AuthorHouse. s. 3. ISBN . OCLC 80448383.
- ^ Newton, Michael (2014). Famous assassinations in world history : an encyclopedia. Santa Barbara, California. ss. 269-70. ISBN . OCLC 964583676. 8 Kasım 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Mayıs 2021.
- ^ Ahmet Cemalettin, "Torlakyan Davası", Bakü, 2007 (kaynağın elektron versiyonu için bkz.)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Nemesis Operasyonu Ermenice Նեմեսիս գործողություն Nemesis gortsoghut iun Ermeni Devrimci Federasyonu Tasnak Partisi tarafindan Ermeni Kirimi ndaki rollerinden oturu bir dizi eski Osmanli siyasi ve askeri liderinin yaninda Eylul Gunleri ile suclanan Azeri siyasetcilere de karsi 1920 ve 1922 arasinda gerceklestirilmis bir dizi suikastten olusan bir gizli operasyondur Sahan Natali ve Karekin Pastirmaciyan operasyonun basindakilerdir Operasyon adini Yunan mitolojisindeki intikam tanricasi Nemesis ten almistir Operasyonun bir parcasi olan ve en cok bilinen suikast Mart 1921 de Berlin de Talat Pasa nin oldurulmesidir Orgutun kurulmasiSaldirilarin yapilmasi fikri ilk olarak Ermeni siyaset adami olan Sahan Natali tarafindan 1919 yili Ekim ayinda Erivan da yapilan Tasnaksutyun Partisinin 9 kurultayinda gundeme getirilmistir Ilk olarak Kirim a katkisi olan yaklasik 650 kisinin listesi cikarilmistir Bu liste icerisinde 41 kisi ele basi kabul edildi Saldiri operasyonunu yonetmek icin ozel bir birim olusturuldu ve tum yetki bu birime baglandi Birimin yoneticisi olarak Ermenistan cumhuriyetinin ABD deki elcisi Pastirmaciyan Karekin Efendi secildi Bunun yani sira saldiri birimine finansal destek saglamasi amaciyla ozel fon olusturuldu Fonun amaci orgute saglanacak lojistik destek icin para toplamakti Fonun ilk yoneticiligine Saan Satcaklyan secildi Orgutun ayni zamanda yasal bir dernek seklinde calisan ikinci bir birimi daha kuruldu cogunlukla kooperatif statusunde calisacak olan birim cesitli bolgelerde yapacagi yardim balolarinda egitim ve hayir isleri adi altinda para toplayacak el altindan orgut fonuna kaynak aktaracakti Kooparatifin sorumluluklarina ise Sahan Natali ve getirildi Orgutun uluslari alanda istihbarat toplamasi icin kendini Turk gibi gosteren Grac Papazyan dis iliskilerden sorumlu yonetici olarak sonradan orgute dahil edildi Gracyan goreve basladiktan sonra ilk olarak Genc Turkler ile yakin iliskiler kurdu Silahli saldirilarin yapilabilmesi icin paraya ihtiyaci olan issiz insanlardan 3 5 kisilik gruplar halinde ekipler kuruldu Her plan icin farkli gruplarin konuslandirilmasi planlaniyor boylece karsi tarafin saldirinin tek bir noktadan gelmedigine dair kanaate sahip olmasi isteniyordu Saldiri hedeflerinin iki temel merkezi vardi bunlar Cakatamart Istanbul ve Drosak Boston gazetelerinin binalari idi Yapilan saldirilar19 Haziran 1920 Tiflis Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti nin eski Basbakani Fetali Han Hoyski olduruldu Eski Adalet Bakani Halil Bey Hasmemmedov ise yaralandi Saldirilari Aram Yerganyan ve gerceklestirmislerdir Saldiri operasyonunda saldirganlardan Kirakosyan yaralanmistir 19 Temmuz 1920 Tiflis Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti Parlamentosu Baskan Yardimcisi ayni suikastcilar tarafindan olduruldu 15 Mart 1921 Berlin Talat Pasa Suikasti Osmanli Imparatorlugu nun eski Icisleri Bakani ve Baskan i a zam olmus Talat Pasa olduruldu Talat Pasa nin adi saldirganlarin oldurulecekler listesinde birinci siradaydi Talat Pasa nin oldurulmesi sonrasi saldirgan Sogomon Teyleryan Berlin mahkemesi tarafindan beraat ettirilmistir 5 Aralik 1921 Roma Atla gezinti yapan Osmanli Imparatorlugu nun eski sadrazami Said Halim Pasa olduruldu Saldirgan yakalanamamistir Bu saldirinin organizatorleri arasinda Ermenistan in eski Roma buyukelcisi ve kimligi belirlenemeyen bir kisi daha vardir 17 Nisan 1922 Berlin Ailesiyle gezi yapan eski Trabzon Valisi Cemal Azmi Teskilat i Mahsusa nin yaraticisi Bahattin Sakir ve koruyucusu olduruldu Saldirilar ve tarafindan gerceklestirilmistir 19 Temmuz 1921 Istanbul Azerbaycan in eski Icisleri Bakani Behbud Han Cevansir olduruldu Saldiriyi yapan Misak Torlakyan Ingiliz askeri mahkemesince yargilandi Olay yerinde cinayet silahiyla yakalandigi icin sucu sabit goruldu fakat zihinsel engelli olmakla beraber once Kirim sirasinda Osmanli Imparatorlugu nda daha sonra kactigi Baku de aile fertlerini kaybettigi nedenle hastaliginin ilerledigi ve Baku deki kayiplarindan sorumlu tuttugu eski Azerbaycan Icisleri Bakani ni gorunce kendine hakim olamayarak uzerindeki silahi atesledigi dolayisiyla cezai ehliyetinin olmadigi karara baglandi Saldirinin diger ortaklari Edvard Fundukyan ve Arutun Arutunyans dir 25 Temmuz 1922 Tiflis Osmanli Imparatorlugu nun eski askeri deniz kuvvetleri Bakani Cemal Pasa olduruldu Saldiriyi Petros Ter Pogosyan ve Artases Kevorgyan gerceklestirmislerdir Ayrica saldirinin organize edilmesinde Zare Melik Sahnazaryan ve Stepan Tsagikyan gorev almislardir Turklerle isbirligi yaptiklari dusunulen Ermenilere yapilan saldirilar1920 yilinda Istanbul da Turklere yardim ettigi gerekcesiyle Sogomon Tehliryan tarafindan oldurulmustur 1915 yilinda Turklere bilgi sizdirdigi gerekcesi ile sinir disi edilmis sucu sabit goruldukten sonra orgut tarafindan oldurulecekler listesine eklenmis ardindan kisa bir sure sonra Arsavir Sirakyan tarafindan oldurulmustur Hamayak Aramyants Hincak partisinin eski uyesidir 1914 yilinda Talat Pasa Suikastinda polise bilgi verdigi gerekcesi ile Arsak Yezdanyan tarafindan oldurulmustur Basarisizliga ugrayan planlarSaldirganlarin hazirladigi olum listesinde ilk isimlerden biri Osmanli Devleti nin eski harbiye naziri Enver Pasa nin adi da vardi Ittihat ve Terakki Cemiyeti nin eski genel sekreteri Doktor Nazim Bey in adi da listedeki ilk isimlerden biriydi Onlar da Ermeni saldirganlar tarafindan izlenmisler fakat oldurulememislerdir kaynak belirtilmeli Saldirilarda oldurulen kisilerTalat Pasa Ittihat ve Terakkinin kurucularindan Osmanli Imparatorlugunun icisleri bakani ve sadrazami Cemal Pasa Ittihat ve Terakkinin kurucularindan biri Said Halim Pasa eski sadrazam Fetali Han Hoyski Azerbaycan in Basbakani ve disisleri bakani Hasan Bey Agayev Azerbaycan Parlamentosu Baskan Yardimcisi Behbud Han Cevansir Azerbaycan in icisleri bakani Bahattin Sakir Teskilat i Mahsusanin kurucusu Cemal Azmi Bey Trabzon valisiKaynakca Motta Giuseppe 2013 Less than Nations Central Eastern European Minorities after WWI Volume 2 Newcastle upon Tyne Cambridge Scholars Publishing s 18 ISBN 978 1 4438 5429 0 OCLC 868489119 Eminian Sarkis J 2004 West of Malatia the boys of 26 Bloomington IN AuthorHouse s 3 ISBN 1 4184 1262 7 OCLC 80448383 Newton Michael 2014 Famous assassinations in world history an encyclopedia Santa Barbara California ss 269 70 ISBN 978 1 61069 286 1 OCLC 964583676 8 Kasim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Mayis 2021 Ahmet Cemalettin Torlakyan Davasi Baku 2007 kaynagin elektron versiyonu icin bkz