Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ongin Yazıtı veya Ongi Yazıtı, 1891 yılında Nikolay Yadrintsev tarafından bulunmuştur. Yazıt, Vasili Radlof tarafından 1895 ve 1896'da üç estampaja dayanarak yayınlanmıştır.Moğolistan'daki (Ongi akarsuyu) yakınlarında bulunduğu için bu adla anılan yazıt, bu ırmağın bir kolu olan Taramel'in yanında, 'nün 160 km güneyindedir. Manitu Dağı dolaylarında bulunmakta bulunan bu yazıt Bilge İşbara Tamgan Tarkan adlı bir Türk beyi adına dikilmiştir. Yazıtta İlteriş Kağan ile Kapgan Kağan'ın adları geçmektedir. Yazıt, 8. yüzyılda dikilmiştir. Yazıt, Vasili Radlof ve Vilhelm Thomsen tarafından incelenmiştir. Yazıt üzerinde en çok ses getiren çalışma ise 1957 yılında Gerard Clauson yapmıştır. Türkiye'de ilk kez Hüseyin Namık Orkun tarafından yayınlanan yazıt, günümüzde Moğolistan'da Övörhangay Aymag'ın merkezinde Arvaiheer'deki müzede bulunmaktadır.
Yazıt
Tonyukuk Yazıtı, Kül Tigin Yazıtı ve Bilge Kağan Yazıtı'ndan sonra önemli yazıtlardan biri olarak gösterilen yazıtta İlteriş Kağan'ın ve Kapgan Kağan'ın adlarını geçmektedir. Yazıtta hem Kül Tigin Yazıtı'nın doğu yüzünün tepeliğinde de bulunan dağ keçisi damgası, hem de yılanı andıran soy damgası bulunmaktadır. Yazıt 19 (12+7) satırdır. 19 satır içeren iki parça yazıttan başka yazıtın bulunduğu bölgede bir balbal ile bazı heykeller bulunmuştur.
Yazıttaki Metinler
Yazıt genel anlamda çok kötü ve düzensiz yazılmıştır. Yazı karakterleri 'nde bulunan Orhun Yazıtları'ndaki yazı karakterlerinden değişiktir. Ongin Yazıtı'ndaki damgalar Yenisey Yazıtları'ndaki damgalara benzemektedir. Vasili Radlof, Ongin Yazıtı'ndaki damgalardan yola çıkarak bu yazıtın Orhun Yazıtları'ndan daha eski bir döneme ait olduğunu öne sürmüştür.
Yazıttaki Metinlerin Konusu
Yazıt Aşina Hanedanlığı'na mensup olan Bilge İşbara Tamgan Tarkan adına dikilmiştir. Yazıtta İlteriş Kağan'ın ve Kapgan Kağan'ın adları geçmekte olup genel olarak Bilge İşbara Tamgan Tarkan'ın yaşamından, devlete hizmetinden ve katıldığı askeri seferlerden söz edilmektedir. Ayrıca yazıtta Çinliler ve Dokuz Oğuzlar ile yapılan savaşlardan söz edilmektedir.
Yazıtın Dikiliş Tarihi
Yazıtın dikildiği tarih konusu tartışmalıdır. André Bazin, yazıttaki ifadelerden yola çıkarak yazıtın koyun yılı olan 719 ya da 731 yıllarında dikilmiş olabileceğini düşünmüştür. ise yazıtın 719-720 yıllarında dikilmiş olabileceğini öne sürmüştür.
Ayrıca bakınız
Metnin transkripti
En son çeviri ve çalışmalardan birini yapan Osawa Takashi 2011 yılındaki çalışması şöyledir.
| Transcription of original text: |
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ Wilhelm Radloff, Die alttürkischen Inschriften der Mongolei. St. Petersburg, 1895.
- ^ Orkun, Hüseyin Namık. (PDF). aton.ttu.edu. İstanbul Devlet Basımevi, 1936. 5 Nisan 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2016.
- ^ Aydın, Erhan. "Ongi Yazıtı üzerine incelemeler" (PDF). acikerisim.fsm.edu.tr:. İlmî Araştırmalar dergisi, Sayı 25, Yıl 2008. 6 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 28 Temmuz 2016.
- ^ Takashi Osawa - Revisiting the Ongi inscription of Mongolia from the Second Turkic Qaghanate on the basis of rubbings by G. J. Ramstedt 15 Aralık 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .; Journal de la Société Finno-Ougrienne (Suomalais-Ugrilaisen Seuran Aikakauskirja); 2011; pp. 183
Kaynak hatası: <ref> "note" adında grup ana etiketi bulunuyor, ancak <references group="note"/> etiketinin karşılığı bulunamadı (Bkz: )
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ongin Yaziti veya Ongi Yaziti 1891 yilinda Nikolay Yadrintsev tarafindan bulunmustur Yazit Vasili Radlof tarafindan 1895 ve 1896 da uc estampaja dayanarak yayinlanmistir Mogolistan daki Ongi akarsuyu yakinlarinda bulundugu icin bu adla anilan yazit bu irmagin bir kolu olan Taramel in yaninda nun 160 km guneyindedir Manitu Dagi dolaylarinda bulunmakta bulunan bu yazit Bilge Isbara Tamgan Tarkan adli bir Turk beyi adina dikilmistir Yazitta Ilteris Kagan ile Kapgan Kagan in adlari gecmektedir Yazit 8 yuzyilda dikilmistir Yazit Vasili Radlof ve Vilhelm Thomsen tarafindan incelenmistir Yazit uzerinde en cok ses getiren calisma ise 1957 yilinda Gerard Clauson yapmistir Turkiye de ilk kez Huseyin Namik Orkun tarafindan yayinlanan yazit gunumuzde Mogolistan da Ovorhangay Aymag in merkezinde Arvaiheer deki muzede bulunmaktadir YazitTonyukuk Yaziti Kul Tigin Yaziti ve Bilge Kagan Yaziti ndan sonra onemli yazitlardan biri olarak gosterilen yazitta Ilteris Kagan in ve Kapgan Kagan in adlarini gecmektedir Yazitta hem Kul Tigin Yaziti nin dogu yuzunun tepeliginde de bulunan dag kecisi damgasi hem de yilani andiran soy damgasi bulunmaktadir Yazit 19 12 7 satirdir 19 satir iceren iki parca yazittan baska yazitin bulundugu bolgede bir balbal ile bazi heykeller bulunmustur Yazittaki MetinlerYazit genel anlamda cok kotu ve duzensiz yazilmistir Yazi karakterleri nde bulunan Orhun Yazitlari ndaki yazi karakterlerinden degisiktir Ongin Yaziti ndaki damgalar Yenisey Yazitlari ndaki damgalara benzemektedir Vasili Radlof Ongin Yaziti ndaki damgalardan yola cikarak bu yazitin Orhun Yazitlari ndan daha eski bir doneme ait oldugunu one surmustur Yazittaki Metinlerin KonusuYazit Asina Hanedanligi na mensup olan Bilge Isbara Tamgan Tarkan adina dikilmistir Yazitta Ilteris Kagan in ve Kapgan Kagan in adlari gecmekte olup genel olarak Bilge Isbara Tamgan Tarkan in yasamindan devlete hizmetinden ve katildigi askeri seferlerden soz edilmektedir Ayrica yazitta Cinliler ve Dokuz Oguzlar ile yapilan savaslardan soz edilmektedir Yazitin Dikilis TarihiYazitin dikildigi tarih konusu tartismalidir Andre Bazin yazittaki ifadelerden yola cikarak yazitin koyun yili olan 719 ya da 731 yillarinda dikilmis olabilecegini dusunmustur ise yazitin 719 720 yillarinda dikilmis olabilecegini one surmustur Ayrica bakinizOngin yazitiMetnin transkripti En son ceviri ve calismalardan birini yapan Osawa Takashi 2011 yilindaki calismasi soyledir Transcription of original text acumiz apamiz yama qagan tort buluŋug qismis yigmis yaymis basmis ol qan yoq boltuqda kesra elyitmis qacis mis qa altmis tagmis elbagler tabgac qaganladuq qaganin icgini idmis turk bodun oŋ ra kun tugsuqiŋa kesra kun batsiqiŋa tagi beriya tabgacqa yiraya yisqa ta g i qazgantuq ucun ol qiz oglin korti alp arin balbal qisdi turk bodun ati yoq bolu barmis arti turk bodun yitmazun teyin yulir armazun teyin uza taŋri temis arig nt a qapgan elteris qagan eliŋa qilintim eletmis yabgu ogli isbara tamgan cor yoga inisi bilga isbara tamgan tarqan yoga ati bes yetmis acim atim at su asiŋ ogli tamgan bu tabgacda yiriya tag oguz ara yeti arin yagi bolmis qaŋim baga taŋrikan yaninta yorimis isig kucin bermis artmis kal mis tardus boltuqda taŋrikanka isig bertiŋ teyin yarliqamis sad atig ant a bermis boltuqda toquz oguz tag yagi armis baduk ar mis qagan tag mis biz baduk biz biz bat biz biz yaviz bat biz azig ukusug kortug irti sulatim ter armis amti baglarim a ter armis biz az biz teyin al qinur artimiz yoriyin su sulayin qaŋim s ad anca otunmis taŋrikan almazin teyin bodun anta bermaziŋ a tusul ar atacim a d qamuq baliqqa tagdim qonuldim altim susi kalti arqasi n yagdim bagi qacdi s g arti tabgac boduni toqidtim yagdim bas dim yaydim buzuq anca maz arinc isig kucig bert im kalir artimiz ekin ara tag yagi bolmis tagmaci man teyin saqintim taŋri bilga qaganqa ancaqiŋa isig kucug bersagim bar armis arinc tagduk in ucun abima tagdukum ur eli qaŋ eli adrilmalim tayin qaganda adrilmaz teyin tagdim tagip inima oglima anca otladim qaŋ yorip elteris qaganqa adrilmaduq yaŋilmaduq taŋri bilga qaganta adrilmalim azmalim teyin anca otladim ilgaru barigma bardi bilga qagan boduni bardi olugin atqa isig kucig bertim adrilmaz teyin tagdim uza taŋri qan lui yilqa yetinc ay kuclug alp ar qaganimda adrilu bardiŋiz bilga atacim yoguŋ qorigiŋin qazgantim el yetti taŋri uza taŋrikan tabga c korur artim adgu atacim toqidimiz acim boyla girtim basatip arig udusuru sancdim isig kucig ku icun dim atacim n tag isbara tarqanig elteris qagan Transcription of the text in south side of the headstone atacimqa bitig tasi qildim baŋigu qaganim atacim bilga atacim lu yilqa bilga ulug alp ar adgu qan atacim olti balbaldaki metnin cevirisi Isbara Tamgan balbaliAyrica bakinizBilge Isbara Tamgan Tarkan Altun Tamgan Tarkan Yaziti Kol Ic Cor YazitiKaynakca Wilhelm Radloff Die altturkischen Inschriften der Mongolei St Petersburg 1895 Orkun Huseyin Namik PDF aton ttu edu Istanbul Devlet Basimevi 1936 5 Nisan 2016 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 28 Temmuz 2016 Aydin Erhan Ongi Yaziti uzerine incelemeler PDF acikerisim fsm edu tr Ilmi Arastirmalar dergisi Sayi 25 Yil 2008 6 Agustos 2016 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 28 Temmuz 2016 Takashi Osawa Revisiting the Ongi inscription of Mongolia from the Second Turkic Qaghanate on the basis of rubbings by G J Ramstedt 15 Aralik 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde Journal de la Societe Finno Ougrienne Suomalais Ugrilaisen Seuran Aikakauskirja 2011 pp 183 Kaynak hatasi lt ref gt note adinda grup ana etiketi bulunuyor ancak lt references group note gt etiketinin karsiligi bulunamadi Bkz Kaynak gosterme